Tíminn - 23.08.1962, Side 4

sýndu þjóðsögulegan dans um létt-
úðuga konu og menn, sem hafa
látið lífið við að reyna að ná ást-
um hennar. Sá síðasti myrðir hana
og fer ‘með hana til heljar, en
afturgöngur fyrri elskhuga hennar
fylgja þeim. Litirnir eru rautt og
svart og minna á. blóð og dauða. í
kjölfarið fylgdu tveir Kastilíudans
ar, og Lola var aftur á sviðinu.
„Danza de Castilia" var mjög
skemmtilegt atriði, þar sem mönn
um gafst að líta Greco í gervi
sveitapilts glettast við tvær ung-
meyjar. Áhorfendur létu hrifn-
ingu sína óspart í ljós og dansinn
var endurtekinn.
Gítarleikarar flokksins eru
tveir ungir menn, Martin Pelta og
Miguel Garcia. Martin Pelta lék
einleik á gítar sinn og sló á strengi
hans undarlegan seið, ýmist glað-
væran, klökkvan eða tryllandi. —
Áhugi leikhúsgesta virtist ná há-
marki við það atriði, sem fór á
eftir, en það var „E1 cortijo“ eða
reiðmennirnir, sem er meðal fræg-
ustu dansa Grecos, en þar stjórn-
ar hann sveinum sínum í taktföst-
um dansi, sem táknar hófaslögin,
er spánskir reiðmenn láta.fák sinn
geisa um sléttur Andalúsíu. Þetta
er stoltlegur dans, hraður, mjúkur,
harðneskjulegur, allt í senn. Á
eftir kom Lola og lék á kastanjól-
urnar við Cordoba, tónverk eftir
Albenez.
í nokkrum þeirra atriða, sem tal
in hafa verið, kom fram Flamenco-
söngkona baliettflokksins, Manuela
de Jerez. Hlutur hennar í þessari
sýningu er mikill og djúp framand
leg rödd hennar fylgdi áheyrand-
anum lengi eftir.
Þessari sýningu lauk með „Rin-
con flamenco", tiíbrigðum um
spánskt veitíngahús í byrjun ald-
arinnar, þar sem eggjandi hljóð-
fall gítaranna stjórnar villtum
dansi og söng, sem allir taka þátt í.
Listamennirnir hlutu mikið, —
langvarandi og verðskuldað lófa-
tak í lok sýningárinnar.
JOSÉ GEEOO og dansflokkur
hans sýndi listir sínar í fyrsta
sinn í Þjóðleikhúsinu á þriðju-
dagskvöldið við frábærar undir-
tektir.
Það ríkti mikil eftirvænting
hér fyrir komu dansflokksins og
ber margt til þess. Frægðarorð
Grecos hafð_i fyrir löngu borizt
hingað, og fslendingar hafa fyrr
haft nokkur kynni af spænskri
danslist, frá því að Rosario og
flokkur hennar sýndi í Þjóðleik-
húsinu fyrir nokkrum árum.
Spánverjar eiga nú þrjú stór
nöfn á sviði danslistarinnar, Greco,
Antonio og Rosario. Flokkar þeirra
eru allir á heimsmælikvarða, og
?ið höfuih nú þegar orðið þess að-
njótandi að fá tvo þeirra hingað,
svo er Þjóðleikhúsinu fyrir að
þakka. Flokkur Grecos hefur
dansað í sviðljósunum í þrem
heimsálfum í meir en áratug, og
það er mælt, að hann hafi aldrei
verið betri en nú. Hver einstakl-
ingur í þessúm hópi er í rauninni
sjálfstæður listamaður. Sýning-
arnar byggjast mjög á sólódöns-
um, þar sem einstaklingamir skipt
ast á, og það er auðfundið, a*
hverjum er gefið mikið svigrúm
að tjá sig. Greco hefur sagt í
blaðaviðtali hér. að hann þurfi
jafnan að endurnýja flokkinn
vegna mikillar eftirspurnar og
hárra tilboða, enda mun inntaka
i flokk hans vera leið til persónu-
legs frama hvarvegna á Vestur-
löndum.
Sýning Grecos hófst með dans-
flokki frá Galisíu, héraði í norð-
vesturhorni Pýreneaskagans, þar
sem Snorri kallaði Seljupolla. —
Galisíubúar eru fiskimenn ágætir,
sem við íslendingar, og flokkurinn
hefst með dansi fiskimanna, sem
bera árar í dansinum, en konur
þeirra halda fötum, sem geyma
má í fisk. Því næst er bændadans
og „Jota“, sem er dansaður nær
hvarvetna á Spáni, en upprunninn
í norðurhéruðunum. Þetta er glað-
vær dans og ærslafullur á stund-
um, og mjög ólíkur „Flamenco"-
dansinum, sem hefur þróazt í
Andalúsíu og á rót sína að rekja
til tatara. Galísíudönsunum lauk
með „Muneira", sem mun vinsæl-
astur þeirra dansa, sem kenndir
eru við héraðið. í þessum flokki
komu fram tólf manns.
Það var eins og leikhúsgestir
áttuðu sig ekki fyllilega á þokka
þessara dansa. Undirtektirnar voru
aðeins i meðallagi, en þetta átti
eftir að breytast svo um munaði.
Næst hófust dansar frá Andalús-
íu. Eiginkona Grecos og fyrsta
dansmær, Lola de Ronda, kom
fram á sviðið. Lola de Ronda er
óviðjafnanleg í list sinni, hver
hreyfing arma og fóta hnitmiðuð,
leikurinn á kastanjólurnar eins og
sérstakt tungumál, sem höfðar á-
kaft til tilfinninga í samræmi við
hreyfingarnar, hljóðfall undirleiks
ins og svipbrigði andlitsins. Maður
hennar, sjálfur Greco, birtist á
sviðinu í næsta atriði, hröðum og
karlmannlegum „Farruca“.
Andalúsíubúadansar eru ástriðu
íullir, þrungnir tilfinningaorku er
brýzt um i formi hnitmiðaðrar list
ar, söngvarnir tregablandnir, oft
fjarrænir. Mýkt konunnar og þrótt
ur karlmannsins á mikið tjáning-
arform í þessum dönsum, og það
mun vart ofmælt, að ekki hafi áð-
ur gefizt að líta reisulegri mann
á íslenzku leiksviði en José Greco
meðan hann tróð „Farruca".
Því næst komu fram smávaxin
hjón, sem hafa fylgt Greco í sjö
ár. Þau kallast „Los gitanillos de
bronze'" eða gullnir tatarar og
heita José Heredia og Maribel.
Þessi litlu hjón vöktu mikla gleði
meðal leikhúsgesta. Síðan döns-
uðu Greco og Lola „Encuentro",
tvíþáttupg, sem sýnir karl og konu
sem hittast, hvernig þau reyna að
leggja bönd á heitar tilfinningar
sínar. Kastanjólurnar töluðu sam-
an og það var mál, sem allir
skildu, jafnvel þótt þeir hefðu ekki
heyrt, það fyrr. Hjarðmannadans-
inn, sem kom á eftir, var ánægju-
legur, og þeir gullnu tatarar fóru
með spaugilegt atriði með aðstoð
söngkonunnar Norinu. Ein af dans
meyjunum, Curra Jimenez, dans-
aði atriði úr frægri spænskri óper-
ettu frá 18. öld og hlaut verðskuld
að lófatak, en því næst hófust gam
ansamir Flamendodansar, sem
troðnir voru af Pepitu de Arcos og
Felix Granados. Pepita þessi er
ein skemmtilegasta dansmærin í
flokki Grecos, falleg, ófyrirleitin
og eggjandi á sviðinu og syngur
tatarastemmur hásri en viðfeld-
inni röddu.
Fyrri hluta sýningarinnar lauk
með brúðardansi, „Fantasia de
Valenciá y Aragon“, þar sem
veizlugestir, allur flokkurinn, tek-
ur þátt í dansinum.
Stjórnandinn, Greco, hefur
sjálfur samið alla þessa dansa, en
fyrirmyndirnar eru af hinum fjöl-
skrúðuga meiði spænskrar dans-
listar. Þótt Spánverjar dansi þjóða
mest fer sá ^ans, sem stiginn er
af almenningi, jafnan betur í um-
hverfi sínu, á gangstétt, kaffihúsi,
torgi eða akri, en í flóði sviðljós-
anna. Þjóðdansarnir túlka líf og
tilfinningar þjóðarinnar og lista-
menn finna þar grundvöll list-
greinar, sem verður frambærileg
iangt fyrir utan endimörk heima-
landsins. Hinu sérþjóðlega er lyft
upp í alþjóðlegt veldi, ef svo mætti
að orði komast. Þannig er flokkur
José Grecos þjóðlegur og alþjóð-
legur í senn.
Eftir hlé hófust dansar frá
Baskahéruðunum, sem eiga sögu
og menningu, yfir 8000 ára gamla.
Einn úr hópnum, Juan-Mari Asti-
garra, hafði þar sérhlutverki að
gegna og sýndi furðulega leikni.
Þar skiptust á dansar, er sýna
hvernig tignum gesti er heilsað,
hátíða- og skemmtidans, hreysti-
mennadans, ögrandi keppnisdans
og sverðdans, eða forn helgiathöfn.
Greco, Pepita de Arcos og fleiri
B. O.
LOLA de RONDA
TÍMINN, fimmtudaginn 23. ágúst 1962
4