Tíminn - 08.11.1962, Síða 6

HUSNÆDISMAL I 0
Sigurvin Einarsson mælti í
gær fyrir þingsályktunartil-
lögu Framsóknarmanna um
endurskoöun laga um lán-
veitingar til íbúðabygginga.
Komu margar fróSlegar upp-
lýsingar um þessi mál og þró-
un þeirra síðustu árin í ræSu
Sigurvins og fer hér 'á eftir
meginefnið úr ræðu hans:
Sigurvin Einarsson sagði m.a.
að með þessari tillögu væri lagt
til að Alþingi kjósi milliþ.n. er
endurskóði öll gildandi lög um
lánveitingar til íbúðabygginga í
landinu og undirbúi nýja löggjöf
í þeim efnum. Lagt er til að mark-
mið þeirrar löggjafar verði:
að lánsfé til hverrar íbúðar af
hóflegri stærð nemi % hlut-
um byggingarkostnaðár.
að heildarlán til hverrar íbúðar
verði sem jöfnust, hvar sem
menn búa.
að mönnum verði veitt nokkurt
lánsfé til endurbóta á húsum
eða til að kaupa hús til eigin
nota.
Það mun varla orka tvímælis að
húsnæði er meðal allra brýnustu
nauðsynja manna.
Enginn efast um að það muni
vera mikil raun að skorta fæði
eða klæði, en er það miklu minni
rai)n að skorta húsaskjól?
Flestir menn finna til þeirrar
skyldu sinnar, að stuðla að nægj-
anlegri atvinnu fyrir alla, svo að
menn hafi nóg að bítaáog brenna.
En þessi skylda nær til húsnæðis-
ins, engu síður en til matar og
klaéðnaðar. Allt eru þetta hlið-
Endurskoða þarf allt íbúðalánakerfið frá rótum
stæðar lífsnauðsynjar. Enginn get
ur án þeirra verið.
Sem betur fer hefur þjóðin um
langt skeið búið við næga atvinnu
og um fæðu- eða klæðisskort munu
vera fá dæmi í seinni tíð, þótt
lífskjörum sé misskipt, enn þann
dag í dag.
Um húsnæðismálin verður ekki
hið sama sagt. Húsnæðisskortur
er enn við lýði og fer síður en svo
minnkandi. Enn eru gerðar ráð-
stafanir til útrýmingar heilsu-
spillandi húsnæðis. f því felst sú
óglæsilega viðurkenning að enn
búi fólk [ heilsuspillandi íbúðum,
þrátt fyrir allar framfarirnar og
velmegunina.
Það er hins vegar eðlilegt, að
meira fjárhagslegt átak þurfi, til
að býggja sér íbúð, en til að afla
fæðis og klæða. íbúðin er byggð
til langs tíma, en fæðis og klæða
er aflað svo að segja fyrir líðandi
stund. En samt kemst enginn und-
an því, að sjá sér og sínum fyrir
húsnæði. Hús og heimili er dag-
legt brauð, eins og segir í Helga-
kveri, og þessa „brauðs“ verður
að afla, eins og annarra lífsnauð-
synja.
Möguleikar manna til að byggja
sér íbúð fara fyrst o.g fremst eftir
þrennu:
1. Kostnaði við bygginguna.
2. Lánsfénu.
3. Eigin fjármagni.
Allmörg undanfarin ár hefur
Hagstofa íslands birt tölur um
byggingarkostnað. Þessar tölur
hafa birzt reglulega í Hagtíðind-
★ ★ ■ GÆR var í sameinuðu Alþingi áfram haldið umræðum um þings-
ályktunartillögu Framsóknarmanna um raforkumál. Gaf Ingólfur
Jónsson nokkurt yfirlit yfir störf og athuganir raforkumálaskrifstof-
unnar á raforkumálunum. Sagði hann að unnið væri að þessum
málum með eins miklum hraða og unnt væri. Ráðherrann sagði
að framhaldsáætlanir að 10 ára áætluninni lokinni myndu ekki hafa
verið gerðar fyrr en 1964 og framkvæmdir skv. hennl myndu ekki
geta hafizt fyrr en 1965. Enn væri ekki lokið við að mæla vega-
lengdir milli þeirra bæja, sem enn hafa ekki fengið rafmagn frá
samveitum.
SKÚLI GUÐMUNDSSON sagði að unnt myndi verða að hraða þess-
um vegalengdarmælingum og áætlunum um héraðsrafveitur og
gera kostnaðaráætlanir þegar að þeim áætlunum loknum, því að
mjög mikilvægt værl að tekin verði afstaða til þess sem fyrst,
hverjir eiga að fá rafmagn frá samveitum og hverjir ekki. Við
mælingar á vegaiengdum milli bæja hefði einn starfsmaður Raf-
orkumálastofnunarinnar starfað í aukavinnu og þar af leiðandi
væri ekki að búast við að það starf gengi skjótt, en það myndi
þó vera komið vel áleiðis. Sagði Skúli að annaðhvort hefði átt að
láta mann þennan fá aðstoðarmenn við verkið eða gera það að
aðalstarfi hans. Þingsályktunartillagan er um það, að öll heimili
landsins hafi fengið rafmagn fyrir árslok 1968.
EGGERT G. ÞORSTEINSSON gaf ýmsar athyglisverðar upplýsingar
í umræðum um húsnæðismálatiliögu Framsóknarmanna í samein-
uðu Alþingi í gær. Sagði hann m. a., að meðalbygglngatími íbúða
væri nú tvö og hálft ár og væri byggingartíminn sífellt að lengjast
þrátt fyrir aukna tækni og byggi fjöldi f jölskyldna í ófullgerðu hús-
næðl. Byggingarkostnaður meðalíbúðar næmi hér 5 árslaunum á
móti tveimur og hálfum árslaunum í Bandaríkjunum 3,6 t Dan-
mörku. Mánaðarlegur húsnæðiskostnaður hefði 1955 numið 15 dag-
Iaunum á íslandi en 5 daglaunum í Svíþjóð. Þá sagði Eggert, að
æskilegt væri að auka lán til íbúðabygginga, hafa lánin sem hæst
og vextina sem lægsta, en erfitt væri að koma þessu í kring.
^ ÁSGEl'R BJARNASON mælti í gær fyrir þingsályktunartillögu þeirri,
er hann flytur, ásamt Ólafi Jóhannessyni um endurskoðun skipta-
laga. Ásgeir sagði, að núgildandi skiptaiög væru að mörgu leyti
orðin úrelt og nauðsyniegt að endurskoða þau. Ný erfðalög hefðu
verlð sett á síðasta þingi og eðliiegt að endurskoðun skiptalaga
fylgdi í kjölfarið.
um frá 1957. Þar er m.a. greint
frá kostnaðarverði hvers rúm-
meters í fbúðarhúsi.
Að sjálfsögðu byggja menn
misstórar íbúðir, en samkvæmt
upplýsingum frá efnahagsstof-nun
ríkisins, eru algengustu stærðir
nýrra íbúða í bæjum 350—370
rúmm. en í sveitum rúmlega 400
rúmmetrar og meðalstærð íbúða
í landinu er talin vera um 370
rúmmetra-r.
Samkvæmt Hagtíðindum kostaði
rúmmetrinn í íbúðarhúsi í júní-
mánuði ár hvert að undanförnu:
1957 kr. 1079 — 1958 kr. 1146
1959 kr. 1225 — 1960 kr. 1379
1961 kr. 1418 — 1962 kr. 1631
Meðalverð 370 m3 íbúðar á ár-
unum 1957—1959 hefur þá verið
um 425 þús. kr. Meðalverð jafn
stórrar íbúðar á árunum 1960—
1962 er hins vegar kr. _669 þús.
kr. Þessi íbúð hefur þá hækkað
í verði á síðustu 3 árunum um
244 þúsund krónur.
Þó að húsbyggjendur vildu
komast hjá því a-ð reisa -sér hurð
arás um öxl í byggingarkostnaði,
geta þeir varla annáð en dregið úr
kröfum sínum og byggt sér minni
íbúð, en hér var nefnd. Ef byggð
i er nú 330 m3 íbúð, kostar hún um
| 538 þús. kr. og er 160 þúsund kr.
dýrari en sams konar íbúð 1958.
Slík íbúð hefuf‘ Héfekká'fr'T v|rði á
e’inu ári, frá því í júní í fýrrá, þar
til í júní í sumar, um 70-þúsund
kr. Svo ör er þróunin, að laga-
breytingin á síðasta þingi um
hækkun íbúðalána úr 100 þús kr.
í 150 þús. kr. á ibúð, dugar ekki
nema fyrir 8—9 mánaða hækkun
byggingarkostnaðar.
í skýrslum Ha-gstofunnar, sem
ég vitnaði í er áætlað að íbúð í
sambyggingu sé um 10% ódýrari
en hér hefur verið nefnt. En bæði
vegna þess, að þar er um áætlað-
an byggingarkostnað að ræða
og svo hins að um -sambyggingar
er ekki að ræða, nema á fáum
stöðum í landinu, hefur sú áætl-
unartala minna almennt gildi
Þegar meta skal möguleika
manna til að eignast þak yfir
höfuðið, er ekki nóg að líta aðeins
á byggingarkostna-ðinn. Það þarf
jafnframt að gæta að því, hvern-
ig lánsfé dugar mönnum til að
mæta þessum kostnaði.
Um tvær stofnanir er aðallega
að ræða, sem lána til íbúðabygg-
inga: Stofnlánadeild Búnaðar-
bankans, sem veitir lán til íbúðar-
húsa í sveitum, og byggingarsjóð-
: ur húsnæðismálastjórnar. sem lán j
! ar til íbúða í bæjum. Ætluniíi
i mun vera að báðar þessar lána-
’ stofnanir hækki nú lán til hverrar
I íbúðar upp í 150 þús. kr. Hefur
húsn.m.stjórn veitt örfá slík lán
nú nýlega.
Til er það að nokkrar aðrar
stofna-nir hafi veitt lán til^ íbúðar-
húsa.
Lífeyrissjóðir hafa veitt lán,
og nokkru hærri lán en hinar
stofnanirnar. Þeir sem þau lán
hafa fengið, eru að þvi leyti bet-
ur settir en ýmsir aðrir, að þeir
haf-a einnig getað fengið nokkurt
lán hjá húsn.m.stjórn og mun
þeim þó ekki af veita. Lífeyrissjóð
irnir hafa því gert mikið gagn í
jfjessum efnum, en þess ber að
gæta að þeir lána að sjálfsögðu
ekki öðram en þeim, er greiða
til þeirra lífeyrissjóðsgjöld. Líf-
eyrissjóðirnir eru líka myndaðir
að verulegu leyti af árgjöldum
þessara manna og eru því að þessu
leyti þeirra eign. Auk þessa er
hlutverk lífeyrissjóða annað, en
að vera lánastofnanir, og það
hlutverk, lífeyrisgreiðslur, þyngj-
ast á sjóðnum, eftir því sem árin
líða og að sama skapi dregur úr
möguleikum þeirra til lánveit-
inga.
Sparisjóðir munu eitthvað hafa
lánað til íbúðabygginga en bæði
er, að þeir geta af eðlilegum á-
stæðum, ekki lánað nema til
skamms tíma, sem eru erfiðir
kostir fyrir húsbyggjendur og að
veðsetningar hindra oftast, að lán
úr Byggingarsjóði fáist einnig til
þeirra íbúða.
Byggingasjóður verkaimanna
lánar til verkamannabústaða, en
sá sjóður hefur yfir svo litlu fjár
ma-gni að ráða, að ekki er nema
um sárafá lán að ræða, annað
hvert ár, úr þeim sjóði.
Einstök bæjarfélög, en þó
einkum Rvík, hafa veitt mönnum
lán til íbúða samkvæmt lögunum
um útrýmingu heilsuspillandi hús
næðis. Er þá helmingur lánsfjár-
ins frá bæjarfélaginu, en hinn
helmingurinn frá ríkinu. Auk
þessa veitir húsnæðism.stjórn einn
ig lán til þessara íbúðabygginga.
Sú regla hefur nú verið upptekin
hér í Reykjavík, að til 2 herbergja
íbúða-r hafa verið veittar kr. 110
þús. frá bæjarfélagi, 110 frá rík-
inu og 80 frá húsn.m.stjórn. Sam
tals 300 þúsund.
Til 3 herb. íbúðar: kr 120 þús.
frá bæjarfélagi, 120 frá ríkinu og
100 frá húsn.m.stjórn. Samtals
kr. 340 þús.
Eins og áður er sagt, eru þessi
lán eingöngu veitt þeim, er búa
í heilsuspillandi húsnæði.
Af þessu, sem hér hefur verið
nefnt, er Ijóst, að lánveitingar til
íbúðabygginga ganga æði mis-
jafnt yfir.
Þar sem mikill fjöldi manna á
hlut að lífeyrissjóðum, eru heild-
arlán til íbúðabygginga mun meiri
en þar sem þessu er ekki til að
dreifa. Svipað má segja um að-
stöðu einstaklinga til lánsfjár.
Það er þó fjarri því, að um
nokkra ofrausn sé að ræða í lán-
veitingum. En hinu má ekki
gleyma, að þar sem lánsfjárskort-
urinn er sárastur þar verður fyrst
að bæta úr. Þar á ég við þá hús-
byggjendur, sem enga von hafa
um annað lánsfé en 150 þús. kr.,
hvort sem það er frá húsn.m.stj.
stofnlána-deild eða annars staðar
frá.
Þegar mjög hófleg íbúð kostar
um 540 þús. kr. og lánsfé er ekki
nema 150 þús. kr., þarf eigið fram
lag, þess sem byggir, að vera um
390 þús. kr. Menn reyna að ráða
við þennan mikla vanda, vegna
þess hvað þörfin er mikil, með því
að hafa íbúðirnar minni. En þótt
íbúðin sé ekki nema 300 m3, sem
er langt fyrir neðan meðalstærð,
ko-star hún samt um 490 þús. kr-
og þarf eigið framlag þá að vera
um 340 þús. kr. ef lánsfé er 150
þúsund.
En hvaða fólk er það, sem
mesta þörfina hefur fyrir íbúðar-
húsnæði? Auðvitað er það unga
kynslóðin, fólkið sem er að stofna
heimili, þótt menn á öllum aldri
geti þurft að byggja sér íbúð.
SIGURVIN EINARSSON
Þetta fólk getur ekki aldursins
vegna, verið búið að sa-fna miklu
fé. Flest hefur þag stundað nám
og sumt um langt skeið, svo að
viðbúið er, að hjá því sé meira
um skuldir en eignir, þegar til
heimilisstofnunar kemur. Þá stend
ur þetta fólk uppi vegalaust. Eitt
helzta úrræðið verður að leita á
náðir vandamanna með húsnæði
til bráðabirgða, eða jafnvel að
sætta sig við heilsuspillandi íbúð.
Þriðja leiðin er stundum valin,
að hefja byggingu þótt lítil von
sé til að geta komið henni upp.
Þetta er alvanalegt ástand og
fer versnandi með vaxandi dýr-
tíð. Opinberar, skýrslur um bygg-
ingar undanfarinna ára sýna þetta
rækilega. Skýrslan um það, hversu
margar íbúðir hefur verið byrjað
að byggja 3 síðastliðin ár, borið
saman við 3 næstu ár þar á und-
an, sýnir samdrátt seinni árin,
sem nemur 39% í sveitum, 23%
í kauptúnum, 22% í kaupstöðum
og 35% í Reykjavík. Ætla má að
þessa-r tölur sýni hversu vel fólk
treystir sér til að hefja byggingu
nýrra íbúðarhúsa, með vaxandi
dýrtíð, því að ekki þarf að efast
um það, að húsnæðisþörfin fer
vaxandi en ekki minnkandi.
Til eru skýrslur hjá Efnahags-
stofnun ríkisins yfir fjárfestin-gu
í húsbyggingum almennt í land-
inu á undanförnum áram, þar
sem verðlag hvers árs er umreikn
að í verðlag ársins 1954, svo að
réttur mælikvarði fáist. Samkv.
þessum skýrslum er þróunin þann
ig 3 síðastliðin ár, borið saman
við 3 næstu ár þar á undan, að
verulegur samdráttur hefur orð-
ið í byggingu íbúðarhúsa og by-gg-
ingu húsa í þágu landbúnaðar og
sjávarútv. Hins vegar er um aukn-
ingu að ræða íöðrumflokkumbygg
in-ga, t.d. er aukningin í byggingu
verzlunar- og skrifstofuhúsa um
92%, eða fjárfestingin um 78
millj. kr. meiri 3 síðastliðin ár,
en 3 næstu árin þar á undan.
Og nokkur aukning hefur orðið í
húsbyggingum i heild í landinu,
eða um 6%.
/ Framh á 15. síðti
6
T í M I N N, fimmtudagur 8. nóvember 1962.