Tíminn - 10.11.1962, Blaðsíða 6

TÓMAS KARLSSON RITAR
| þingfrétt IR ó,v,t . : illlii! WNÍfR'ÍTTIR

LOGGJOF UM
ÞJÓÐARATKVÆÐI
Ólafur Jóhannesson hef-
ur ásamt þeim Páli Þor-
steinssyni og Ingvari Gísla-
syni (agt fram tillögu til
þingsályktunar um undir-
búning löggjafar um þjóð-
aratkvæði. Tillagan er svo-
hljóðandi:
Alþingi ályktar að kjósa
fimm manna nefnd til að
rannsaka, hvort ekki sé
rétt að setja löggjöf um
þjóðaratkvæði í mikilvæg-
um löggjafarmálefnum,
svo og hvort ekki sé rétt
að setia grundvallarreglur
þar um í stjórnarskrána.
Skal nefndin, ef hún telur
ástæðu til, semja lagafrum-
vörp um það efni. Nefndin
skal kvnna sér sem íæki-
legast öll atriði varðandi
þjóðaratkvæðagreiðslu,
þar á meðal reynslu ann-
arra þjóða í þeim efnum,
en einkum ber nefndinni
að athuga eftirtalin atriði:
a. hvort í ákveðnum tilvik-
um eigi að vera skylda
eða heimild til þjóðar-
atkvæðagreiðslu;
b. hvaða aðilar eigi að fá
rétt til að krefjast þjóð-
aratkvæðagreiðslu, t.d.
hvort þann rétt eigi að
veita tiltekinni tölu þing
manna eða ákveðnum
fjölda kjósenda; og
c. hvort úrslit þjóðarat-
kvæðagreiðslu eigi að
vera bindandi eða aðeins
til ráðgjafar.
f greinargerð me® þessari
tUögu segir svo:
„í ýmsum löndum gætir þjóð
aratkvæðis talsvert sem lög-
gjafara'ðila. Þjóðaratkvæði mun
t. d. allmikið notað í Sviss,
Kanada og sumum öðrum
brezkum samveldislöndunum
og í cinstökum fylkjum Banda
ríkjanna. Heimild til þjóðarat-
kvæðis er í stjómlögum
margra ríkja, svo sem Austur-
ríkis, Tékkóslóvakiu, Danmerk-
ur o. fl. f sumum löndum er
beinlínis stjórnarskrárbundið,
að almenn atkvæðagreiðsla
kjósenda skuli fara fram um
tiltekin lög eða lagafrumvörp.
Annars staðar veita stjómar-
skrár skilor'ðsþundna heimild
til þjóðaratkvæðis, þ. e. a. s.
veita tilteknum aðilum svo sem
ákveðinni tölu þingmanna eða
tilteknum fjölda kjósenda, rétt
til að krefjast þjóðaratkvæðis
um nánar tilgreind lög eða laga
frumvörp. Úrslit þjó'ðarat-
kvæðagreiðslunnar geta ýmist
verið ákvarðandi um gildi
þeirra laga eða lagafrumvarpa
eða aðeins til leiðsagnar fyrir
löggjafann.
f þessum tilvikum byggist
bein þátttaka kjósenda í lög-
gjafarstarfi — hvemig svo sem
henni er nánar fyrir komið —
á stjórnarskrárákvæðum. En
auk þess mun sums staðar nokk
uð tíðkast, að svo sé mælt fyr-
ir f einstökum lögum, að þau
skuli ekki koma til fram-
kvæmda eða jafnvel ekki öðl-
ast gildi, fyrr en þau hafa ver-
ið samþykkt við þjóðaratkvæða
greiðslu.
FÁTÍTT HÉR.
Hér á landi hefur kveðið lít-
ið að þjóðaratkvæði. — Sam-
kvæmt stjómarskránni er þó
skylt að efna til þjóðaratkvæða
greiðslu um löggjafarmál í
tveimur tilvikum. í öðm til-
vikinu er um að ræða þjóðar-
atkvæðagreiðsl'u um lagafmm-
varp, sem horfir til breytinga
á kirkjuskipupippi, rn.?þr^ 2.
mgr. 79 gr. í
hmu tilvikinu er um að tefla
Iög, sem forseti hefur synjað
staðfestingar samkvæmt 26. gr.
stjskr. Á hvorugt þessara til-
vika hefur reynt í framkvæmd,
og hefur þjóðaratkvæðágreiðsla
því aldrei farið fram samkvæmt
þeim. Engin ákvæði era til í
stjóraarskránni um skilorðs-
bundna heimild til þjóðarat-
kvæðis. Hafa slík heimildará-
kvæði aldrei verið í íslenzku
stjóraarskránni.
Það er að ýmlssa dómi illa
farið, að þjóðaratkvæði skuli
ekki hafa verið notað hér meir
en raun ber vitni. Eru sumir
þeirrar skoðunar, ag við get-
um þar lært af þeim þjóðum,
sem áður em nefndar. Hér
skal að svo stöddu enginn dóm
ur á það lagður, hvort aukin
notkun þjóðaratkvæðis muni
henta hér á landi. En það er
ástæða til að taka það efni til
rækilegrar rannsóknar. Og það
er vissulega athugandi, hvort
ekki sé rétt að breyta hér um
stefnu og nota þjóðaratkvæði
meira í framtíðinni en að und-
anfömu til þess að kanna af-
stöðu landsmanna til mikil-
vægra þjóðarmála. Þjóðarat-
kvæði getur, ef vel tekst til,
verið mikilsverður þáttur í lýð-
ræðislegum stjórnarháttum. Má
raunar segja, að í því sé fólgið
hið fyllsta lýðræði að veita kjós
1 éndiim þannig beina þátttöku
í löggjafarstarfi. Það virtfist að
minnsta kosti fullkomin ástæða
til að athuga, hvort ekki sé
skynsamlegt að taka upp í
stjómarskrána skilorðsbundna
heimild til þjóðaratkvæðis. En
þá rís sú spurning, hverjum
nánari skilyrðum sú heimild
eigi að vera bundin. Og þegar
hér á að athuga möguleika til
ÓLAFUR JÓHANNESSON
I. flutnlngsmaður.
aukinnar notkunar þjóðarat-
kvæðis, þarf margs að gæta.
Það þarf meðal annars að
kynna sér löggjöf og reynslu
annarra þjóða í þessu efni. Það
þarf að átta sig á, hvort heppi-
legra sé, að þjóðaratkvæði sé
ákvarðandi eða aðeins ráðgef-
andi. Enn fremur er spuraing-
in, hvaða aðilar eigi að hafa
rétt til að krefjast þjóðarat-
kvæðagreiðslú. Þá koma og
auðvitað til athugunar hin nei
kvæðu atriði í sambandi við
þjóðaratkvæðagreiðslu, svo sem
fyrirhöfn, kostnaður, dreifing
ábyrgðar o. fl., o. fl.
Það er af greindum ástæðum
tímabært að dómi flutnings-
manna þessarar tillögu, að frani
fari rækileg rannsókn á þessu
sviðL Það er eðlilegt, að sú
rannsokn sé framkvæmd af
þingkjörinni nefnd, sem vita-
skuld yrði að njóta aðstoðar
sérfróðra manna.
Fyrir tillögu þessari verður
gerð nánari grein í framsögu.
Valtýr Kristjánsson
tekur sæti á Alþingi
: ijpfgjf
Fiskiráðstefna
fyrir áramét
NTB — Bmssel, 8. nóv. bandalagsríkjanna fari fram
Nefnd Efnahagsbandalags fyrir áramót/ en nú hefur kom
Evrópu í Brússel hefur látið í i3 upp ósamkomulag milli aS-
Ijós ósk um, aS fiskiráSstefna ildarríkjanna i^i þaS, hversu
Nv Landabréfabók
Ríkisútgáfa námsbóka hefur gef
ið út landabréfabók til notkunar
í skólum. Bætir það úr brýnni
þörf, þar sem hingað til hefur
margir eSa hverjir þátttakend
urnir eigi aS verSa.
EBE-nefndin vill að þátttakend
urnir-takmarkist við aðildarríkin,
og styður Frakkland þessa til-
lögu. Hollendingar á hinn bóginn
I G Æ R tók sæti á Alþingi
VALTÝR KRISTJÁNSSON, bóndi
í Nesi. Valtýr tekiu- sæti Ingvars
Gíslasonar, sem dveljast mun er-
lcndis næstu vikur. Valtýr var 6.
maður á lista Framsóknarflokks-
ins í Norðurlandskjördæmi eystra
við síðusfu alþingiskosningar. 1.
og 2. varamaður flokksins í kjör-
dæminu þeir Jakob Frímannsson
og Björn Stefánsson gátu ekki
mætt til þings vegna anna. Þetta
er í fyrsta skipti, sem Valtýr
Kristjánsson á sæti á Alþingi og
undirritaði hann eiðstafinn í gær.
aðaliega verið notazt við eriendar. telía rett> að öll helztu ríki Evr-
’ landabréfabækur. í ópu fáj að senda fu.lltrúa á ráð-l
Kortin í nýju bókinni erj öll í stefnuna og einnig helztu fisk- j
litum og staðarmerking^r á þeim veiðiþjóðirnar. Er hér fyrst ogj
eru eftir íslenzkri venju. Bókin fremst átt við Noreg, Danmörku j
er 58 síður með nafnaskrám. Í(°S Bretland en þessi ríki hafa:
henni eru hnattkort og ýmis sér-jöll sótt um að fá að laka þátt í.
kort svo sem stjörnukort og jarð-1 ráðstefnunni, eða að koma á ein-j
j fræðilegt íslandskort. Af íslandi hvern hátt fram sjónarmiðum sín- ■
; eru bæði yfirlitskort og fjögur um við þátttakendur hennar.
j landshlutakort auk korta af Fjallað verður um fiskiráðstefn
j Reykjavík og nágrenni og mið- una j næstu viku, þegar landbún-
j bænum í Reykjavík. og loks er aðarráðherrar EBE koma saman
j kort af Akureyri. Kortin af öðr- til fundar í Brussel Stungið hef-
um löndum og heimsálfum eru ur verið upp á því til úrlausnar
með svipuðu sniði og í erlendum þessu vandamáli, að samhliða
landabréfabókum. fiskiráðstefnunni verði haldinn í
Bókina bjuggu undir prentun Brussel fundur þeirra landa, sem
þeir Helgi Elíasson, Einar Matt- hagsmuna eiga að gæta við fisk-
ússon og Ágúst Böðvarsson. Prent veiðar, en ekki eru þátttakendur
verk annaðist Kartografiska In- í Efnahagsbandalaginu og taki því
stitutet í Stokkhólmi. ekki þátt i fiskiráðstefnu EBE.
Þing hestamanna
ÞB-La'ugarvatni, 9. nóv.
HIÐ ÁRLEGA þing Landssam-
bands hestamannafélaga verður
haldi'ð dagana 10. og 11. þ. m. í
Borgarnesi Hestamannafélögin
innan sambandsins eru nú 24 tals-
ins og senda þau væntanlega öll
fulltma á þing þetta. Hvert félag
á rétt til að senda einn fulltrúa
fyrir hverja 40 félaga.
Mörg mál liggja fyrir til úrlausn
ar M. a. er skýrsla framkvæmda-
nefndar, sem sá um landsmótið er
haldið var í Skógarhólum í júlí
s 1. Þar var byggt mjög myndar-
legt hesthús, sem fær að standa
til frambúðar og bætir það mjög
rekstur slíkra móta í framtíðinni.
Formaður L. H. er Steinþór Gests
son, bóndi á Hæli.
Vetrarvertíð hafin
Krjúl — Bolungavík, 9. nóv.
Vetrarvertíð er nú hafin hér
frá Bolungavík. Róa héðan fjórir
bátar, frá 60—100 smálestir, og
auk þeirra munu átta smærrj bát
ar, frá 5—15 smál., stunda sjó-
róðfa í mánuðinum
Aflabrögð í síðasta mánuði urðu
liðlega 260 tonn og er þess þá
að gæta, að stærri bátarnir höfðu
ekki,almennt hafið róðra og gæft
ir voru fremur stirðar. Aflahæst
ur smærri bátanna var Guðrún
mað 51.6 tonn í 19 sjóferðum. og
vorj það jafnframt flestar sjó-
ferðir þann mánuð.
Siglir út
með aflann
AA—Höfn í Hornafirði, 9. nóv.
Hér hefur verið blíðskapar veð-
ur undanfarið og snjó tekið upp.
Héðan er einn bátur að róa með
línu, það er Ólafur Tryggvason,
130 tonna bátur. og ætlar hann
a sigla meö aflann. Dilkar reynd-
ust hér í meðallagi í haust.
Rænulaus
í reyknum
MB— Reykjavík, 9. nóv.
Klukkan hálf fjögur í dag var
! slökkviliðið kallað að Baldursgötu
10. Þegar þangað kom var mikill
reykur í einu herbergi og þar inni
fannst maður, meðvitundarlaus.
Hann var þegar fluttur á Slysa-
varðstofuna og þaðan á Borgar-
sjúkrahúsið. Klukkan hálf tólf í
kvöld, þegar blaðið spurðist fyrir
um líðan mannsins, var hann enn
þá meðvitundarlaus. Hann heitir
Magnús Halldórsson, tuttugu og
fimm ára að aldri.
6
T f M I N N. laugardaeur 10. nóvember 1962.