Tíminn - 23.03.1963, Blaðsíða 14

ÞRIÐJA RÍKIÐ
WILLiAM L. SHIRER
Hitler var jafn áhrifalaus og hand
j árnaSur hnefaleikamaður í hringn
uui, eða svo héldu flestir.
En þeim ökjátlaðist enn einu
sinni. Þeir gleymdu því, að Hitl-
er var skipuleggjari um leið og
hann var töframaður. Hann byrj-
aði að skipuleggja Þjóðernis-sós-
íalistaflokk þýzkra^ verkamanna
með óhemju ákafa á meðan hann
reyndi að halda reiði sinni í skef j
um, eftir að honum hafði verið
hannað að halda ræður á almanna
færi. Hann ætlaði sér að gera úr
flokknum samtök ólík öllum þeim,
sem verið höfðu í Þýzkalandi fram
til þessa. Hann ætlaði sér að gera
þau líkt og herinn — ríki í ríkinu.
Fyrsta verkið var að afla flokks-
meðlima, sem greiddu félagsgjöld.
í árslok 1925 var tala þeirra rétt
um 27.000. Verkið gekk hægt, en
á hverju ári bættust einhverjir
við: 49.000 meðlimir 1926 72.000
árið 1927; 108.000 árið 1928 og
178.000 meðlimir 1929.
Mikilvægara var þó, að koma á
fjölþættu flokkskerfi, sem líktist
fyrirkomulagi þýzku sljórnarinn-
ar og í rauninni þýzka þjóðfélags
ins. Landinu var skipt í svæði, eða
Gaue, sem féllu nokkurn veginn
saman við hin þrjátíu og fjögur
kjördæmi þingsins, og yfir hvert
þeirra var settur Gauleiter, sem
Hitler skipaði. Auk þess voru
sjö Gaue til viðbótar fyrir Aust-
urríki, Danzig, Saar og Sudeta-
héruðin í Tékkóslóvakíu. Hverju
Gaue var skipt í Kreise — hringi
— og yfir þeim réðu Kreisleiter.
Næstsmæstu flokkseiningarnar
voru Ortsigruppe — stærðarhópur
— og í borgunum var þessum
hópum enn skiþt niður í götusell-
ur eða blokkir.
Pólitískri starfsemi Nazista-
flokksins var stjórnað af tveim-
ur deildum, eins og það var kall-
að, sem áttu að grafa undan og
ráðast á stjórnina, og P.O. II, sem
var til þess gerð, að koma á ríki
innan ríkisins.
Þannig hafði P.O. II. með að
gera landbúnaðardeildir, eða ráðu
neyti, deildir fyrir dómsmál, efna
hagsmál, innanríkismál og atvinnu
mál og verkfræðileg efni. P.O. I.
fól í sér utanríkisráðuneyti eða
deild, sem fjallaði um verkalýðs-
félög, svo og alla útgáfustarfsemi
ríkisins. Áróðursdeildin var sér-
stök deild og mjög margþætt.
Þrátt fyrir það, að sumir af
harðjöxlum flokksins, fyrrverandi
þátttakendur í götuibardögunum
og bjórkjallarauppþotunum, væru
því mótfallnir, að konur og börn
tækju þátt í starf'i flokksins, skipu
lagði Hitler eihnig stofnanir fyr-
ir þau. Æskulýðsflokkur Hitlers
tók við félögum frá fimmtán til
átján ára, sem komu upp sínum
eigin deildum, menningarmála,
skólamála, útgáfustarfsemi, áróð-
urs, „varnariþrótta“, o.s.frv., og
börn frá tíu til fimmtán ára gengu
í Deutsches Jungvolk. Fyrir
stúlkurnar var Bund Deutscher
Madel og fyrir kvenfólkið N. S.
Frauensehaften. Stúdentar, kenn-
arar, opinberir starfsmenn, lækn-
ar, lögfræðingar, dómarar — all-
ir höfðu þeir sín eigin samtök, og
að lokum var einnig skipulagt
Nazista Kulturbund til þess það
mætti draga til sín vitmenn og
listamenn.
Eftir töluverða erfiðleika tókst
að fá S.A. viðurkennt að nýju
sem vopnaðar sveitir nokkur
hundruð þúsunda manna til þess
að vernda nazictafumdi, hleypa
upp fundum annarra og yfirleitt
til þess að skjóta skelk í bringu
þeim, sem voru á móti Hitler.
Sumir foringjanna létu sig einnig
dreyma um, að S.A. ættu eftir að
bola í burt fastahernum, þegar
Hitler hefði náð völdum. Til þess
að undirbúa þetta, var komið á
sérstakri stof'nun undir stjórn
Franz Ritter von Epp, hershöfð-
ingja, kallaðri Wehrpolitische
Amt. Henni var skipt í fjórar
deildir, sem önnuðust t.d. utan-
ríkis- og innanríkisvarnarmála-
stefnu, varnarstyrk almenna varn
argetu og svo framvegis. En brún
stakkarnir í S.A. urðu aldrei ann
að en sundurleitt samansafn of-
stopamanna. Margir helztu for-
ingjamir, og þar má fremstan
telja Röhm, voru frægir kynvill-
ingar. Edmund Heines lautinant,
sem stjórnaði Munchenar-S.A.,
var ekki einuingis kynvillingur,
raa
heldur hafði hann einnig hlotð
dóim vegna morðs. Þessir tveir og
tylftir annarra rifust og deildu
eins og aðeins þeir menn geta
gert, sem hafa óeðlilegar kyn-
hvatir til að bera, uppfullir af
undarlegri afbrýði.
Hitler skipulagði nú S.S. sveit-
irnir til þess að hafa við höndina
herflokka, sem han.n gæti betur
treyst — Schutzstaffel — klæddi
liðsmenn í svarta einkennisbún-
inga líka þeim, sem ítölsku fas-
istarnir gengu í og lét þá sverja
sér persónulega sérstakan holl-
ustueið. í upphafi var S.S. lítið
annað en lífvörður foringjans.
Fyrsti foringi sveitanna var blaða
maður Berchtold. Þar eð honum
líkuðu betur rólegheitin á skrif-
stofum Völkischer Beobachler en
að leika lögreglumann eða her-
mann var Erhard Heiden látinn
taka við af honum, fyrrverandi
lögreglu-spæjari, sem hafði slæmt
orð á sér. Það var ekki fyrr en
1929, að Hitler fann manninn, er
hann hafði alltaf verið að leita
að sem hinn rétta foringja S.S.
Hann fann hann í gervi hænsna-
bónda í þorpinu Waldtrudering,
í nánd við Miinchen, mildilegan
mann í framgöngu, sem fólk hélt
vera (eins og reyndar höfundur
þessarar bókar líka, skólastjóra í
eiinhverju smáþorpi, þegar það
sá hann. Nafn hans var Heinrich
Himmler. Þegar Himmler tók við
stjórn S.S. vorn aðeins um 200
menn í sveitinni. Þegar hann svo
hafði lokið starfi sínu réði SS.
yfir Þýzkalandi og nafn hans
kom fólki til þess að skjálfa í
öllum hinum hernumdu löndum
Evrópu.
Á toppi píramída þessa flókna
flokksskipulags stóð svo Adolf
Hitler, m.éð titilinn Partei-und-
Oberster-S.A.-Fuhrer, Vorsitzend-
er der N.S.D.A.V., sem mætti
52
þýða sem „Æðs'ti foringi flokksins
og S.A., formaður þýzku verka-
lýðssaimtaka þjóðcrnis-sósíalista."
Beint undir embætti hans heyrði
ríkisráðið (Reichsleitun), sem
myndað var af toppforingjum
flokksins og jafn gagnlegum
starfsmönnum og ríkisféhirðinum"
og „ríkisframkvæmdastjóranum.“
Þegar maður heimsótti hið stór-
fenglega Brúna hús í Mvinchen,
aðalbækistöðvar flokksins fyrir
allt landið, síðustu ár lýðveldis-
ins, fékk maður það á tilfinning-
una, að þarna væru vissulega skrif
stofur ríkis innan ríkisins. Og án
efa var það þetta, sem Hitler
ætlaðist til, því það hjálpaði til
þess að grafa undan trúnni bæði
innan lands og utan, á hinu raun-
verulega þýzka ríki, sem hann
var að reyna að steypa af stóli.
En Hitler lagði áherzlu á dá-
lítið, sem var mikilsverðara en til
finning. Þremur árum eftir að
hann hafði komizt til valda, skýrði
hann í ræðu, sem hann hélt
„gömlu bardagamönnunum" í
Biirgerbrau 9. nóv. 1936, annað
af tveimur markmiðunum, sem
hann hafði haft, þegar hann var
að byggja upp flokkinn og gera
hann að jafn ægilegri og víðtækri
stofnun og hann átti eftir að
verða. ..Við gerðum okkur grein
fyrir því,“ sagði hann, er hann
minntist daganna, þegar flokkur-
inn var endurskipulagður eftir
uppreisnina, „að ekki er nægilegt
að steypa ríkinu, heldur verður
nýtt ríki að hafa verið byggt upp
og það verður að vera svo til reiðu
búið. . . . Árið 1933 var ekki leng
ur um það að ræða að kollvarpa
ríki með ofbeldi. Nýtt ríki hafði
verið myndað, og allt, sem eftir
var að gera, var að eyðileggja síð-
ustu leifar gamla ríkisins — og
það tók aðeins nokkrar klukku-
stundir.“
10
ekki afborið að hugsa til þess að
tvíburarnir ....
Þá er það eins og ég óttaðist,
hugsaði Blanche. Við erum gíslar,
við erum hér sem öryggispantur
meðan þeir efast um trúmennsku
hans. Mér þætti fróðlegt að vita,
hvað þeir hafa hótað að gera . . .
ef hann neitaði að taka að sér
þetta verkefni? Hann mun sjálf-
sagt ekki segja Dorothy nánar frá
því, en kannski get ég veitt það
upp úr honum. Eg held hann
treysti mér. Hann virtist glaður að
sjá mig.
— En eigum við að búa hér
lengi enn? spurði Dorothy og
þrýsti sér að manni sínum.
— Shangbai? Nei. Eg á að takast
ferð á hendur lengra irin í land-
ið eftir fáeina daga og mér skilst
það sé meiningin að þið komið
með.
j — Eg átti við í Kína, sagði kona
hans stuttaralega. — Mér lízt ekki
á mig hér, John, ég hef viðbjóð á
þessu hótelherbergi. Hugsaðu þér
bara, krakkarnir sofa bak við
skerminn þarna. Og Blanche hef-
ur örlitla kytru á næstu hæð fyr-
ir ofan.
— Vertu ekki að kvarta við
John mín vegna, >sagði Blanche.
Eg hef ekki borið mig upp við
þig-

Elskan mín, eg veit þetta er
ykkur ekki boðlegt, en ég held að
þeir . . . sem hafa séð um þetta,
hafi gert hvað þeir gátu. Það er
erfitt að fá húsnæði í borgunum.
Kína hefur átt í stríði í mörg ár,
og nú hafa orðið gífurleg' flóð
norður í landinu, svo að þúsund-
ir manna eru heimilislausir. Hvert
einasta herbergi er upptekið.
— En ef þú talar við forstjór-
ann á hótelinu og mennina sem
þú vinnur fyrir, þá hljóta þeir að
sjá um að við fáum einhverja
skárri vistarveru.
— Það er þýðingarlaust, Doro-
thy, sagði liann og andvarpaði.
Eg verð að vera varkár gagnvart
yfirmönnum mínum. Eg vil að þú
hjálpir mér eins og þér er unnt.
þú verður að vera brosmild Qg
elskuleg, eins og ég veit að þú
getur verið. Gerðu það fyrir mig
að kvarta ekki, reyndu að líta á
þetta sem smáferð út i sveit eða
eitthvað slikt . . .
— Það get ég ekki, sagði Doro-
thy önuglega. — Þú veizt að mér
hefur alltaf verið meinilla við
sveitaferðir. Hún snökkti og
sagði eymdarlega. — Hvert för-
um við þá?
-— Það get ég ekki sagt ykkur.
— Þvæla! Þú hlýtur að geta
sagt eiginkonu þinni.
— Ástin mín, það er þín vegna
að ég geri það ekki. Það er miklu
betra að þú vitir ekki neitt.
— En í hverju er þá þetta verk
efni þitt fólgið? spurði hún.
—Það get ég heldur ekki sagt
þér. Eg skal reyna að rækja það,
svo að þeir verði . . . ánægðir. Og
ég er neyddur að fara. Leyfðu
mér að kíkja á börnin, Dorothy.
Svo fáum við okkur einn sjúss.
Eg hef með mér eina vodkaflösku,
mér er farið að getast vel að þeim
drykk.
6. kafli.
Þegar Dorothy hafði sefazt
nokkuð eftir fáeina sjússa, sagð-
ist Blanche vilja fara til herberg-
i>s síns. Hún beygði sig yfir syst-
urina og kyssti hana á vangann.
— Góða nótt, Dorothy, sofðu vel.
— Eg skal fylgja þér upp stig-
ann, sagði John.
Blanche langaði mest til að af-
þakka, en hann leit svo biðjandi
á hana og hún skildi að hann vildi
gjarna tala við hana eina.
— Vertu ekki lengi, sagði Doro-
thy. — Eg ætla fljótlega að fara
að sofa og mér líður ekki vel fýrr
en þú ert hjá mér, John.

Á ETTUSTUND Mary Richmond
Blanche og John Marsden töl-
uðu ekki saman meðan þau gengu
upp mjóan stigann. Þau voru
komin nær alla leið upp þeg-
ar lítill horaður Kínverji
í Evrópuklæðum kom hlaup-
andi niður. John færði 'sig alveg
upp að veggnum til að láta mann
inn komast fram hjá. Blanche
gerði það ekki og var ýtt svo
harkalega til hliðar, að við borð
lá að hún missti jafnvægið. Kín-
verjinn sýndi en.gan lit á að biðja
afsökunar.
— Þvílíkur. dónaskapur. hróp-
aði Blanche reiðilega.
— Blanche, SEGÐU ÞETTA
EKKI. Þú verður að læra, að það
er hættulegt að segja það sem
maður meinar hér. Þessi maður er
meðlimur í öryggislögreglunni.
— Eg skil Þau héldu áfram
upp stigann og þegar þau komu
að dyrunum, rétti hún honum lyk
ilinn, svo að hann opnaði fyrir
hana. En hann stóð kyrr og leit
ráðþrota á hana. Hún vissi að það
var eitthvað, sem hann langaði
að segja henni en vissi ekki, hvern
ig hann átti að jiefja máls. Henni
lá líka sitthvað á hjarta, svo að
hún sagði: — John, sagði þún
svo lágt sem hún gat. — Segðu
mér sannleikann. Erum við gíslar?
Var það vegna þess að . vinnu-
veitendur þínir stungu upp á að
Dorothy og börnin kæmu til þín
. . þú getur treyst mér, hélt hún
áfram þegar hann svaraði engu-
— Eg er ekki eins og Dorothy,
ég fæ ekki taugaáfall, sama hvað
þú segir mér. Og ég heiti því að
segja engum.
— Eg veit að mér er óhætt að
treysta þér, svaraði hann. — Og
hvað spurningu þína snertir, ja, þá
held ég að það sé á vissan hátt
hægt að segja að Dorothy og börn-
in séu eins konar gíslar. Þú Hka.
Eg held ekki að það hafi verið ætl-
unin í upphafi, en ég var svo ó-
heppinn að vekja andúð í ákveðn-
um hópi manna, ég get ekki sagt
þér ástæðuna . . . þess vegna van-
treysta þeir mér mjög. Þess vegna
VERÐ ég að Ijúka verki minu hér,
annars . . . Hann þagnaði, var um|
megn að ljúka við setninguna, og|
hún sá að andlit hans var afmynd-
•að af hugarkvölum.
— Þú átt við að ekkert okkarj
geti vænzt miskunnar ef þér mis-
tekst?
— Blanche . , .
— Er það ekki sannleikurinn?
— Ja . kannski . . já.
— Þakka þér fyrir Nú veit ég
að minnsta kosti hvar við stönd-
um. Eg vil alltaf heldur vita á
hverju ég get átt von, heldur en
fálma mig áfram í óvissu og
myrkri.
Hún greip um hendur hans og
varð ekki hissa að finna að þær
voru votar af svita. — John, er
nokkur leið til bjargar?
— Nei, Blanche. Áðui en þið
komuð hingað var kannski ein —
fyrir mig. En nú verð ég að hugsa
um ykkur fjögur.
— Get ég orðið að liði? spurði
hún.
Hann hristi höfuðið.
— Bara með þvi að hafa róandi
áhrif á Dorothy. Eg veit hvað það
kostar hana að sætta sig við þetta,
en ef hún bara REYNIR að laga
sig eftir aðstæðum og vera þolin-
móð, er ég viss um að allt mun
ganga að óskum.
— Hún VERÐUR að gera það,
sagði Blanche einarðlega. — John
kynntist þú Petrov ofursta í
Moskvu?
—- Eg hef hitt bann margoft.
— Hann fylgdi okkur hingað og
hann sagði mér, að hann bæri á-
byrgð á okkur. Verður hann eftir
í Shanghai, meðan við förum inn
i landið?
— Nei, ég held að hann eigi að
koma með okkur. Hann er meðal
hinna æ Vtu í leynilögreglunni, en
hans verkahringur er aðallega ut-
an Rússlands. Þú getur kannski i-
myndað þér, hvað þetta verkefni
er mikilvægt fyrst á hann að koma
með mér. Maður í hans stöðu .
— Hvernig iíkar þér við hann,
John? Þegar hann anzaði engu,
bætti hún við: — Treystir þú hon-
um?
— Petrov? Hamingjan sanna,
NEI.
— Hano hefur komið mjög
kurteislega fram við okkur, sagði
hún. — Og ég hafði á tilfinning-
14-
T f MIN N, Iaugardaginn 23. marz 1963