Tíminn - 26.07.1963, Blaðsíða 2

Fornleifafræðingar að störfum
í rústum Yungue í New Mexikó
veginn að nýju, svo hægt sé a'ð
vinna parna í sumar.
Útreikningur á stærð kirkjunn
ar, sem byggist á lauslegri athug-
un, sýnir, ag hún mun hafa verið
60 fet á lengd. Undirstaða henn-
ar var úr torfi, og að öllum lík-
indum hefur öll kirkjan verið úr
torfi. Þetta hefur án efa verið
fyrsta kristilega byggingin sem
reyst var úr endingargóðu efni í
Bandaríkjunum.
Hversu lengi hún stóð, er ein-
mitt eitt af því, sem reynt verð-
ur að komast ag raun um í sum-
ar. Kirkjan í San Gabriel var í
sams konar byggingarstíl og
margar aðrar kirkjur í New
Mexico á þeim tíma. Nokkrar
þessara kirkna standa enn, og
eru notaðar daglega.
Rústirnar í Yungue (San Gabn
el) eru merkilegar fyrir þá sök,
að þar hafa fundist listmunir,
sem sýna sterk áhrif frá Miðjarð
arhafsmenningu, auk þess sem
þær eru merkilegar fyrir það,
hversu gamlar þær eru. Þarna er
um 16. aldar kristileg áhrif að
ræða, á svæði, sem fram til þessa
hafði verið einvörðungu búið
heiðnum Indiánum.
Auk hinna venjulegu leirkera
Indíánanna og grafa þeirra, sýn
ir ýmislegt það, sem þarna hef-
ur fundizt, að það er upprunnið
í Evrópu. Meðal þeirra hluta,
sem þarna voru, var beinskraut
af byssu, sem í var skorin mynd
af víggirtri miðaldaborg i Evr-
ópu, sertastjaki úr bronsi, sams
konar jg notaður var við kirkju-
legar athafnir. og bron«-mynd.
GLUGGAÐ IFJARLÆGA
FORTlP 'NEW MEXIKÓ
Á VESTURBAKKA Rio Grande,
27 miiur norður af Santa Fe,
hafa Fornleifafræðingar byrjað
að graí.a upp eina af elztu byggð
um í Bandaríkjunum. Þetta er
hin blómlega Indíána-byggð,
Yungre sem þegar hafði náð
langt 400 árum áður en Evrópu-
menn komu fyrst á þessar slóð-
ir árið 1598
Evrópumenn þéssir voru Spán-
verjar Þeir voru úr leiðangri
Don Juan de Guante auðugs
námueiganda frá Zacatecas í Mex
íco, sem gengið hafði að eiga
sonardóttur Hernando Cortes,
sem la,»ði undir sig Mexico. Hin
ir nýkomnu settust fyrst að við
0-ke, 4 suðaustur bakka árinnar.
Þeir SkírÖu þorpið upp og köll
uðu þag San Juan de los Cab
alleros, en í dag er það San Juan
Puebiu
Fólk'nu fjölgaði og fór mörg-
um ag þykja þröngt um sig, svo
Spánverjarnir fluttu til Yungue
Þar settust þeir að í nokkrum
húsum Indiánanna og breyttu
þeim jafnve! dálítið að þeirra
daga siðum og venjum. Indíán-
ar og aðrir hafa lifað þarija i
nágrenninu allt frá þessum tíma.
og rústirnar af Yungue ná nú
til stórs hluta tveggja Indíána
búgarða.
Yungue, sem Spánverjarnir
kölluðu San Gabriel, varg að
stjórrursetri New Mexico og hélt
áfram að vera það, þar til Santa
Fe var stofnsett árið 1610. Því
varð bag önnur höfuðborgin, sem
sett var á fó* innan landamæra
Bandarik.ianna, en sú fyrsta var
St. Augustine í Florida, 1565.
San Gabriel kom á undan
ensku byggðunum í Jamestown
í Virginiu og Plymouth í Massa-
chusettes. Ag undanskilinni St.
Auguatine er þetta elzta byggða
ból í Bandaríkjunum, sem hefur
verið óslitið byggt Evrópubúum
eða múnnum af evrópskum upp-
runa. Sömuleiðis var þetta fyrsti
staðurinn, þar sem byggt var úr
varanlegu efni.
Ríkishaskólinn í New Mexico
stend.u fyr:r uppgreftrinum á
Yungue og fyrirliðinn afj þessu
sinni c-i dr. Florence Hawley Ell-
is fra fornleifafræðideild skól-
ans. Vlir það bil 60 stúdentar
munu taka þátt í starfinu þarna
í sumar og verður aðaláherzla
lögð a að grafa upp kirkjurústir
Minazt er á kirkjurnar í
spæn.iRum annálum um fyrstu
byggðina þarna. Sagt er, að ein
þeirra bafi verið byggg í 0-ke að-
eins tveimur vikum eftir að Spán-
verja, 'komu þangað, og hvorki
tangui né tetur mun vera eftir
af þessar, byggingu.
Undirstoður annarrar kirkju
fundust siðastliðig ár. Hún er
meg krossiagi, og norðurhlutinn
þ PtíKURÍMSSON & Co
Suðurlandsbraut 6
hefur begar verið grafinn upp.
Beint yfir skipi kirkjunnar ligg-
ur vegurinn heim að einum Indí-
ánabænurc. og veiður að leggja
sporösKjuiöguð, aðeins um einn
ferþumiungur ag stærð, og
beggja vegna a henni eru mynd
ir af kristnum dýrðlingum.
FARÞEGAFLUG-FLUGSKÓLI
\/s'
1-8823
/}\
Atvinnurekendur:
Sparið tíma og peninga — lótið okkur flytja
viðgerðarmenn yðar og varahluti, örugg
þjónusta.
FLUGSÝN
Ráðskona - Starfsstúlkur
Raðskonu og starísstúlku/ vantar að Reykjaskóla
tæsta vetur.
Upplýsingar gefur skólastiörinn
Sími um Brú.
Örfok og eyðíng
gróðurrikis landsins
Undianfarið hafa veður verið
rysjótt hér á la.ndi og sandfok
mikið á hálendi. Örfok er mik-
ið í landinu og eyðinig gróðurs
mikil af þess völdum. Á það
megum við ekki horfa aðgerða-
lausir, heldur efla og aukia að-
gerðir tU að hindra eyðingu
gróðurs jafnframt sem við
græðum upip sanda, mela og
aura til aukinna landsnytja,
bæði í heimalöindum og á af-
réttum.
Sandgræðsla íslands
Á undanförnum áratugum
hefur verið unnið að því með
góðum árangri að koma í veg
fyrir eyðingu gróðurs af völd-
um siandfotos. Sandgræðslugirð.
ingarnar eru nú um 60 talsins
hér og þar á landinu, o» innan
þeirra eru nú yfir eitt þúsund
ferkílómetrar lands, sem grætt
hefur verið upp eða tekið tjl
græðsJu smám saman. Er eyð-
ing Iands þar með stöðvuð á
hverjum þessara staða og gróð-
urlendið tekið að stækka á ný.
Sandgræðsla íslands hefur
þannig innt af höndum hið
mesta þjóðnytjastarf.
3800 ferkílómetrar
Samkvæmt lauslegu mati,
sem gert hefur verið á vegum
sandgræðslunefndiar, sem starf
andi er, eru í Iandinu utan sand
græðslugirðinganna, nálega
3800 fcrkflómetrar lands, sem
er sandar og melar, læigri en
400 metra yfir sjávarmáli, mjög
auðveldir til græðslu, þannig
að þeir geti að minnsta kosti
komið að fullu gagni sem beiti-
lönd og að einhverju leyti til
ræktunar, þar sem staðhættir
leyfa og þess kynni að vera
þörf.
Hér er raunar ekki um að
ræða nema örlítinn hluta af
auðnum fsliands, en einnlg á
öðrum Iandssvæðum eru mögu.
leikar til að koma upp gróðri
eða auka hann.
Snúum vörn I sókn
f þessum málum þarf að
gera myndarlegt átak, snúa
vörn í sókn gegn örfokinu og
efla og stækka gróðurríki liands
ins. Þá sókn ætti að skipu-
leggja með nýrri löggjöf og
nýjum stórátökum í Iand-
græðslunni.
Leggja þarf Inn á nýjar
bnautir. Skipuleggja þarf vinn
una og til verksins þarf að
verja það miklum fjármunum
að verulega muni um.
Tækni sú, sem nú er komin
til söigunnar, gefur góðar vonir
um það, að efla megi og auka
stórlega gróður í úthögum og
á afréttum landsins og er þeg-
ar komin nokkur reynsla á því
sviði.
Frumvarp Fram-
**knarmanna
Á síðasta þinigi fluttu þtog-
menn Framsóknarflokksins
frumvarp um heftýngu sand-
foks og græðslu lands, sem
kvað á um ný átök i þessum
málum. Þetta frumvarp er upp-
haflega samið af nefnd, sem
skipuð var 1957 af þáverandi
iandbúnaðarráðherra, Her-
manni Jónassyni. Þetta frum-
varp hefur verlð flutt fimm
Framhald á 13. siSu.
2
T í M I N N, föstudagurton 26. júlí 1963. —