Tíminn - 26.07.1963, Blaðsíða 15

ÖSKJUVATN
Framhald aí 1. síðu.
næst kama Þingvallavatn ag Lag-
arfljót, bæði nálægt 120 metrum.
Sigurjón og félagar hafa búið í
tjöldum skamimt frá Víti, en þang-
að er nálægt klukkutíma gangur
að þeim stað er bátur þeirra var.
Þann spöl. bafa þeir fé'lagar farið
á 'beltisdráttarvél sinni.
Veður hefur verið ákaflega ó-
faagstætt til mælinga í Öskju, þar
heíur gengið á með frosti, snjó-
komu og roki. Hámarki sínu náði
veðrið aðfaranótt sunnudagsins
síðastliðins, en þá mun veðurhæð-
in hafa verið 10 vindstig.
Á vatninu hefur því oft verið
mjög brimasaimt og í hlíðunum við
það hafa einnig myndazt hættu-
legar snjóhengjur. Þá er einnig
mjög hvirfilvindasamt á Öskju-
vatni.
Af öllu þessu má sjá, að þessar
mælingar þeirra Sigurjóns Rist og
félaga hans hafa verið mjög erfið-
ar og hættulegar og vissulega
gleðilegt, að þeim skuli nú lokið
slysalaust og með góðum árangri.
Hefur þar komið sér vel, að ann-
áluð hraustmenni hafa vérið að
störfum.
Eins og fyrr segir, lauk mælingu
í gærkvöldi, og voru þeir Sigur-
jón nýbúnir að flytja dót sitt nið-
ur að tjaldbúðunum, er frétta-
mann linans bar þar að garði í
nótt. Hann brauzt inneftir á jeppa
bifreið með öðrum manni, og
fengu þeir hið versta veður, snjó-
komu og hvassviðri, síðasta hluta
leiðarinnar.
Si^urjón mun koma til byggða
í kvöld og halda til Akureyrar,
þar sem hann mun skýra ýtarlegar
frá niðurstöðum mælinga sinna og
mun blaðið að sjálfsögðu segja frá
þeim niðurstöðum, er þær l'iggja
fyrir.
DRUKKNUÐU 1907
Áður hefur verið gerð tilraun til
þess að mæla dýpi Öskjuvatns', én
'hún endaði með hörmungum. Það
var árið 1907, er tveir Þjóðverjar,
Walter von Knebel, doktor í jarð-
fræði og háskólakennari í þeirri
grein, og málarinn Max Rudloff,
sigldu á lélegum báti út á vatnið
og drukknuðu, án þess no'kkur vi'ti
enn þann dag í dag, hvernig það
slys bar að höndum. Frá þessu
segir í hinu ágæta ritverki Ólafs
Jónssonar, Ódáðahrauni, og verða
nokkrar glefsur úr frásögn hans
rifjaðar hér upp.
Þeir von Knebel og Rudloff
fóru til rannsókna í Öskju um
mánaðamótin júní/júlí og komu
að Öskjuvatni síðdegis hinn 1. júlí
1907. Með þeim var þýzkur jarð-
fræðistúdent;, Hans Spethmann að
nafni og íslenzkir fylgdarmenn, en
aðal fylgdarmaður þeirra var Ög-
mundur Sigurðsson, er oft hafði
fylgt Þorvaldi prófessor Thorodd-
sen um öræfin. Fýlgdarmennirnir
sneru strax aftur til byggða, en
Þjóðverjarnir urðu eftir, eins og
ráð hafði verið fyrir gert.
Vetrarlegt var í Öskju í byrjun
júlí það ár, hjarn yfir öllu og allt
vatnið ísi lagt. Þjóðverjarnir voru
vel útbúnir með stórt tjald. hitun
artæki, svefnpoka og gnægð mat
væla. Þá höfðu þeir og meðferðis
bát, er þeir ætluðu að nota til
mœlinga á vatninu. Bátur þessi
virðist hafa verið hið mesta skrifli
og höfðu fslendingar megna ótrú
á honum. Hann var þannig gerður,
að þéttur segldúfcur var þaninn ut
an um messingsgrind, og mátti
leggja hann satnan og láta í klyf.
Honum fylgdu tvær árar. Þýzkir
og enskir vísindamenn höfðu áður
notað samskonar báta við vatna-
rannsóknir. Þeir félagar höfðu
reynt þennan bát á Pollinum
á Akureyri, en hann gafst illa, því
hann lak svo mikið, að þeir urðu
fljótlega að leita lands. Sem dæmi
um það, hvernig Akureyringum
leizt á bátinn, nefnir Spethmann
það, að þeir hafi nefnt hann „Hel-
vítisbátinn“. Ektki batnaði farkost
urinn í flutningnum inn að Öskju,
því enn nudduðust göt á segldúk-
inn og önnur árin brotnaði.
Dagana eftir að þeir félagar
komu í Öskju batnaði veður fljót-
lega og ísinn rann í sundur. Þeir
skiftu þannig með sér verkum, að
Spethmann skyldi rannsaka norð
ur og austurhluta Öskju, en von
Knebel og Rudloff suður- og vest-
urhlutann og féll vatnið í þeirra
hlut. Rannsökuðu þeir fyrstu dag-
ana umihverfi vatnsins.
Hinn 10. júlí ákveða þeir svo að
hefja rannsóknlr á vatninu sjálfu.
Þeir höfðu gert við brotnu árina
með því að vefja hana með gips-
bindi og einnig eitthvað þétt bát-
inn. Spethmann virðist hafa haft
ótrú á bátnum og í blaðaviðtali
við Ögmund Sigurðsson eftir slys-
ið sagðist hann hafa vonazt til að
Þjóðverjarnir færu ekki að „glann-
ast út á vatnið, meðan hann væri
í burtu“.
Spethmann fór með sín rann-
sóknartæki í fjöllin norðaustan
Öskju og 'kom eikki aftur fyrr en
klukkan 10 um kvöldið. Voru fé-
lagar hans þá ókomnir. Hann beið
rólegur í tvo tíma en fór þá að
leita þeirra. Sá hann þá, að bátn-
um hafði verið ýtt á flot og var
samstundis viss um, að alvarlegur
atburður hafði gerzt. Næstu fimm
daga var Spethmann svo einn í
Öskju og leitaði eftir megni að
félögum sínum, en árangurslaust.
Var hann að vonum feginn komu
Ögmundar fylgdarmanns, er kom
15. júlí. Var nú þegar hafin um-
fangsmikil leit, er stóð til 4. ágúst
og tóku margir menn þátt í henni
og var bátur fluttur inn að Öskju
og reynt að slæða vatnið, en allt
án árangurs. Þeir höfðu meðferð-
is færi með önglum, og vildu þau
mjög festast í botni. Á einum stað
skammt suður af Víti, renndu þeir
öllum færunum út, 240 föðmum,
en fundu ekki botn.
Næsta sumar voru enn gerðir
út Téitarleiðangrar í Öskju og tóku
m.a. þátt í þeim unnusta von Kneb
els, Viktorina von Gruimbkow og
þýzkur jarðfræðingur, dr. Hans
Reck, auk íslenzkra aðstoðar-
manna. Þau komu í Öskju 14.
ágúst og dvöldust þar til 25. ágúst.
Askja virðist hafa gripið von Grum
bkow sterkum tökum og lýsir hún
Öskju mjög fagurlega í endurminn
ingum sínum. Þau hrepptu mis-
jafnt veður í Öskju, ýmist sumar-
blíður eða stórhríð. Þau hlóðu vik
urvörðu á hábarmi vatnsins,
skammt vestur frá Víti. Dr. Reck
hjó á grágrýtisstein, sem þau settu
í vörðuna:
t 1907
Walter von Knebel
Max Rudloff
Þann 23. ágúst reru þau út á
vatnið. Ungfrú von Grumbkow
sökkti titlum kistli, sem vafalaust
hefur haft að geyma minjar um
samvist r hennar og unnusta henn
ar, von Knebel, í vatnið, hallaði
höfði sinu að öxl dr. Reck og brast
i grát. Þar með var leitinni að
þeim félögum hætt.
Síðan giftist ungfrú von Grumb-
kow dt Reck og skrifuðu þau
'bækur um dvöl sína hérlendis.
Eins og oft vill verða um slíka
atburði, mynduðust þjóðsögur um
hvarf þeirra félaga og voru ekki
allir ánægoir með það, að hvarf
þeirra -stafaði af slysi einu saman.
Meðal annars vildu sumir halda
því fram, að Spethmann hefði átt
sök á dauða þeirra, þar eð hann
hefði varið keppinautur von Kneb
el, bæði í ástamálum og um vís-
indastyrk’ Slíkt er fjarstæða með
Öllu.
Margar orsakir geta legið til
.slyssins Eins og áður er sagt var
báturinn sjalfur mjög lélegur og
einnig eru hvirfilvindar tíðir á
þessum slóðum Þótt þeir félagar
hafi báðir verið vel syndir, var
vatnig svo kalt þarna, að þeir hafa
f>kki lent-i haldizt á floti, enda var
DAUDALEIT
Framhaiö ai 16. síðu.
beiði og Stóra-Sandi undanfarna
daga.
Leitarmenn úr Borgarfirði komu
aftur til byggða í morgun, án þess
að verða nokkurs vísari, utan það,
a.g þeir töldu sig hafa ség slóð eft-
ir einn hest að kofanum í Álfta-
krók, en þar var talið, að Sigríður
myndi gista, en síðan töpuðu þeir
slóðinni aftur. í dag lögðu tveir
i-ílar frá Atvinnudeild Háskólans
sí stag frá Hveravöllum og ætl-
uðu ferðamennirnir að leita á lík-
legri slóð yfir Stóra-Sand ag Hvera
völlum. í kvöld voru þeir komnir
framhjá Krák, án þess að verða
nokkurs vísari. í dag lagði einnig
upp 7 manna flokkur frá Hjálp-
arsveit skáta í Reykjavík og ætl-
?ði í Kaldadal, en frétzt' hafði, að
þar hefði gær sézt slóg eftir einn
hest, en fremur þykir ólíklegt að
Sigríður hefðj farið þar, án þess
að láta vAa. Munu skátarnir síðar.
fara á Arnarvatnsheiði til leitar.
í kvöld lagði svo upp 12 manna
flokkur fra Slysavamarfélagi ís-
lands og hjálparsveitum skáta úr
Reykjavík og Hafnarfirði undir
stjórn Jóhannesar Briem, og mun
sá hópur fara um Hveravelli og
síðan þiðan á Arnarvatnsheiði.
f allan dag hefur verið leitað úr
■lugvél á þessu svæði. Skyggni hef
ur verig gott, en árangur enginn.
I'yrri part dagsins leitaði flugvél
'rá Bimi Pálssyni og Slysavarnar
élaginu og síðari hluta dags og
Jram á nótt flugvél frá ' Flugsýn.
Sigríður Jóna Jónsdóttir er bú-
sett hér í Reykjavík. — Hún
er 66 ára að aldri. — Hún þekkir
iræfin manna bezt og kunnugir
• elja nær útilokað, ag hún hafi
,’illzt. Er því mjög óttazt, að eitt-
hvað alvarlegt hafi hent hina öldr-
,’ðu konu á ferð hennar um öræf-
,n að þessu sinni, einkum þar sem
veðrið hefur verig jafn slæmt og
vaun ber vitni.
Síðustu fréttir:
Blaðið átti tal við Láius Þor-
steinsson, er var með Flugsýnarvél
inni á vegum Slysavarnarfélags
íslands. Þeir lögðu upp um hálf
fjögur leytig í dag og lentu á
Reykjavíkurflugvelli um ellefu-
leytig i xvöld. Þeir flugu fyrst upp
Kaldadaí, síðan upp með Norðlinga
fljóti, yiír Arnaivatnsheiði, Stóra-
Sand, niður með Blöndu og síðan
til Hveravalla. Síðan flugu þeir aft
ur yfir Stóra-Sand. — Þeir hittu
fólkið á bílum Atvinnudeildarinn-
ar. Það hafði leitað fyrir austan
og sunnan Bláfell og leituðu þeir
á flugvélinni norðan og vestan
fellsins og köstuðu miða niður, til
að segja leitarmönnum það. Um
tíuleytið í kvöld flugu þeir yfir
skátana, þeir voru þá komnir aust
ur fyrir Amarvatn. Láms kvað
skilyrði til leitar hafa verið mjög
góð. Þeir hefðu flogið yfir stóð,
er þeir sáu, og gengið úr skugga
um, að þar væri ekki hross með
hnakk né beisli. Leitinni verður
haldið áfram í nótt og á morgun.
Lúaleg fnamkoma fólks á Y-bíl
Þá sagði Lárus okkur frá lúa-
legri framkomu fólks, er var statt
inni á Hveravöllum á fólksbíl úr
Kópavogi. Þeir ákváðu að lenda á
Hveravöllum, en flugvöllurinn er
um níu kílómetra frá skálanum
og akfært þangað. Þeir flugu yfir
báturinn þannig geiður, að hann
hefði sokkið til botns, jafnskjótt og
hann fyllti. Þá hefur einnig verið
bent á pann möguleika, að hann
bafi orðið undir vikurhengjum,
sem stöðugt féllu úr hlíðunum við
'’atnið.
Margt getur hafa valdið því, að
,ík þeirra félaga fundust aldrei,
en það vai ein af meginástæðun-
um fyrir skýringum þjóðtrúarinn
ar á því, að ekki hefði verig allt
með felldu um dauða þeirra; lím-
ænndur leir getur verið í botni
og í honum eru margar og djúpar
nraungjótur.
bíllnn og köstuðu niður miða og
báðu um að verða sóttir á flug-
völlinn. Er þeir flugu aftur yfir,
sáu þeir að bíllinn ók af stað frá
skálanum og toldu víst að hann
kæmi að flugvellinum og lentu.
En bíllinn kom ekki og þeir urðu
að ganga alla l'eiðina, um 9 kíló-
metra. Er að skálanum kom, var
þar fyrir ein kona. Henni sagðist
svo frá, að fólkið á bifreiðinni
hefði 'hent í sig miðanum, sem kast
að var niður úr flugvélinni og ekið
síðan á brott. Er það óvenju lúaleg
framkoma við leitarmenn, er vit-
anlega mega engan tíma missa.
Bíll þessi var sex manna. ljósblár
að lit.
Þeir félagar fengu lánaða hesta
hjá gæzlumanni mæðiveikigirðing-
arinnar og fóru af stað ríðandi og
reiddu 20 lítra benzíndunk fyrir
framan sig, en hittu síðan Austur
ríkismann á Vol'kswagen er þegar
bauð hjálp sína og flutti þá og
benzínið til flugvélarinnar og náði
síðan í meira.
TEXTI SAMNINGSINS
Framhald af 3. síðu.
ríkisstjórna hinna upprunalegu
samningsaðila.
4. Viðvíkjandi þeim ríkjum,
sem síðar vilja gerast aðilar
samningsins, kemur hann til
' framkvæmda gagnvart þeim,
þegar þau hafa fengið í hendur
stað'festingarskjölin.
5. Þau ríki, sem upphaflega
standa að samningi þessum
skulu þegar í stað tilkynna öll-
um öðrum aðildarríkjum og
þeim, sem skrifað hafa undir
um hverja nýja undirskrift og
þann tíma, sem hún fær gildi.
6. Samningur þessi skal skráð
ur af aðildarríkjuriuim í sam-
r-æmi við 102. kafla sáttmála
Sameinuðu þjóðanna.
IV. KAFLI:
Samningur þessi gildir um
óákveðinn tíma. Hver aðili get
ur í samráði við yfirstjórn
hvers ríkis, lýst sig lausan af
samningnum, ef óvenjulegir og
sérstakir atburðir verða.
Samningur þessi, sem er sam
hljóða á rúissnesku og ensku,
skal geymast í skjalasöfnum að-
ildarríkjanna og endurrit af
honum skulu sendast af hmum
upprunalegu samningsaðilum
til ríkja, sem síðar vilja gerast
aðilar.
(Hér að framan er gerð grein
fyrir höfuðdráttum samningsins
sjálfs, en athuga ber, að þýð-
ingin er ekki orðrétt).
AFMÆLIS MINNZT
Framhaií aí 16. síðu
2. Mánudaginn 26. ágúst: Kl.
9 árd.: Morgunsöngur. Hugleið
ing Séra Finnbogi Kristjáns-
son. K1 10: Ávarp biskups og
yfirlitsskýrsla. Kl. 11: Þórar-
inn Þórarinsson, skólastjóri,
flytur erindi og gerir grein fyr
ir störfum menntamálanefndar,
er kjörin var á prestastefnu síð-
asta árs Kl. 2: Sagt frá lúth-
erska heimsmótinu í Helsing-
fors. Kl. 4: Séra Sigurjón Guð-
jónsj.m, prófastur, flytur er-
indi: Sálmar og sálmabók. Kl.
5: á/ra Helgi Tryggvason flyt-
ur enno: Kenn þeim unga. —
Kl. 9- Scra Sigurður Einarsson
flytur erindi: Frá Landinu
helga. Kvöldsöngur. Synodus-
slit.
Aðolfundur Prestafélags ís-
lahds verður haldinn í fram-
haldi prestastefnunnar þriðju-
daginn 27. ágúst. Einnig verður
aðalfundur Prestskvennafélags
íslands haldinn sama dag.
f sambandi við prestastefn-
una verða flutt tvö erindi í út-
varp. Séra Einar Guðnason:
Róðóifur biskup í Bæ. Séra Sig
urður Pálsson: Um kirkjubygg
ingar.
Reykjavík, 24. júlí 1963,
Sigurbjörn Einarsson.
ÁLAVEIÐAR
Framhari ai 16. síðu.
Álaveiði hefur verið frem
ur treg að undanförnu, en
sama máli gegndi í fyrra á
meðan birta var sem mest.
ÞÖRF VEGABÓTA
Framhau ai 16. síðu.
Fjallabaksleið austur 'og syðri
leiðina vestur og komu bílnum við
illan leik upp á Ljótarstaðaheiði,
en þar var rumnið úr brautinni í
gil'skorningi. Mikil þörf væri á
vegabótum á báðum þessum stöð-
um.
SKÁTAR
Franrhald af 13. síðu.
efla sair starf og kynni meðal skáta
frá hinum ýmsu þjóðum heims.
Ferðaskrifstoían Lönd og Leiðir
hefur corið hitann og þungann í
sambandi við skipulagningu ferðar
innar.
Kostnaðinn af ferðinni greiða
þátttakendur sjálfir og er hann
um kr. 16,500,00 fyrir hvern skáta.
Fararstjóri á mótig verður Óttar
Októsson en aðstoðarfararstjóri
Kjartan Reynisson.
Ferðaáætlun á 11. Jamboree:
Laugardagur 27. júlí: Flogið frá
Rvík kl. 8,00 til Glasg., komið þang
að kl. 12.00. Flogið frá Glasg. kl.
12.40 til London og komið þangað
kl. 14.00 Flogið frá London kl.
17.40 tb Róm um Milano og komig
kl. 21,05 Dvalið í Róm yfir nótt-
ina.
Sunnudagur 28. júlí: Farið með
járnbraut frá Róm kl. 8,08 til
Brindisi kemur skipig við á þrem
Siglt frá Brindisi kl. 22,30 áleiðis
til Patras.
Mánudagur 29. júlí: Komið til
Patras kl. 18,45. Farið meg járn-
braut til Athenu kl. 19,25 og kom-
ið kl. 23,45. Þar munu grískir skát
ar taka ámóti okkur og fara með
okkur á mótsstað um nóttina.
Þriðjudagur 30. júlí: til sunnu-
dags 11. ágúst: Dvalizt á 11. al-
þjóðaskátamótinu á Marathon- völl
um.
Mánud'agur 12.8. til þriðjudags
13.8. Dvalizt í Athenu eða ná-
grenni. Siglt frá Pireus kl. 17,00 á
þriðjudag áleiðis til Brindisi.
Miðvikudagur 14.8. Á leðinni til
Brndisi kemur skipið við á þrem
stöðum og stanzar lengst á eyj-
unni Corfu eða frá kl. 14,00 til
18,00.
Fimmtudagur 15.8. Komið til
Brindisi kl. 5,00 um morguninn.
Farið kl. 5,30 með járnbraut til
Napoli og komið þangað kl. 14,58.
Dvabzt í Napoli það sem eftir er
dagsins.
Föstudagur 16.8. Farið til Róm
og komið kl. 22,23.
Laugardagur 17.8. Dvalizt í Róm
og helztu staðir þar skoðaðir.
Þriðjudagur 20.8. Flogið frá
Róm kl. 14,00 til London og komið
þangað kl. 18,15. Dvalizt þar yfir
nóttina. Flogið frá London á mið
vikudag kl. 18,30 og komið til
Reykjavíkur kl. 22,40.
(Frá fararstjórn).
Hjartanlega þökkum við ö'.iim vmum okkar í Ön-
undarfirði fyrir ánægjulegt kveðjusamsæti og dýr-
mætar gjafir við brottför okkat fra Holti. En ekki sízt
þökkum við margra ára ógleymanleg kynni og vináttu.
Jón Ólafseon frá Holti
og fjölskyfda.
T í M I N N, föstudagurinn 26. júlí 1963. —
15