Tíminn - 17.08.1963, Blaðsíða 7

Útgefc ndl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Á.rnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson,
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523, Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Aístaðan til NAT0
Það er augljóst af skrifum Morgunblaðsins í gær, að
ekki muni standa á stjórnarflokkunum að veita Atlants-
hafsbandalaginu miklu fullkomnari bækistöð í Hvalfirði
en þegar hefur verið gert uppskátt um. Morgunblaðið
heldur því fram, að það séu óheibndi og svik við Nato,
ef ekki sé fallizt á öll þau tilmæli, sem Nato fer fram á
um hervirki í viðkomandi bandalagsríki. Það brigzlar
Framsóknarflokknum um fjandskap og svik við Atlants-
hafsbandalagið vegna þess, að hann hefur lýst sig mót-
fallinn hinum ráðgerðu framkvæmdum í Hvalfirði. Mbl.
myndi ekki síður telja það svik við Nato, ef snúizt væri
gegn óskum þess um enn meiri framkvæmdir í Hvalfirði.
í'rekari vitna þarf því ekki við um það, að stjórnarflokk-
arnir eru reiðubúnir til að veita Nato fyllstu aðstöðu fyr-
ir kafbáta og herskip í Hvalfirði, eins og nú er líka hafinn
undirbúningur að.
Afstaða Framsóknarflokksins hefur hins vegar aldrei
verið né verður þessi. Stefna hans hefur verið sú, að ís-
lendingar ættu að meta og ráða þvi hverju sinni, hvaða
varnir yrðu leyfðar og bæri jafnan að miða þær við það,
að árásarvopn, eins og flugske.vtakafbátar, yrðu ekki
staðsett hér og að auðvelt yrði að fella þær niður, ef
friðvænlegra yrði í heiminum. í samræmi við þetta hef-
ur Framsóknarflokkurinn haft a. m. k. tvívegis forustu um
það í ríkisstjórn, að hafnað væri beiðni frá Atlantshafs-
bandalaginu um svipaða bækistöð í Hvalfirði og ríkis-
stjórnin hyggst leyfa því nú.
Svipuð þessu hefur verið afstaða flestra eða allra
ríkisstjórna þeirra landa, sem aðiid eiga að Nato. Allar,
nema ef vera kann Bandaríkjastjórn, hafa hafnað meira
og minna kröfum, sem Nato hefur gert til þeirra um
framlög, hersgyldutíma, erlendar bækistöðvar o. s. frv.
Stjórnir Noregs og Danmerkur hafa ekki sízt gert þetta.
í þessu hafa síður en svo verið fólgin svik við Nato,
heldur hefur þetta verið byggt á því, að hvert ríki ákveð-
ur það sjálft, sem það leggur af mörkum, og lætur því
ekki stjórnast í blindni af kröfum heimtufrekra og
misviturra hershöfðingja.
Stefna Sjálfstæðisflokksins er hins vegar sú, ef marka
má skrif Mbl., að hershöfðingjarnir i Nato eigi einir að
ráða því, hvaða hernaðarmannvirk.’ séu hér á landi og ís-
lenzk stjórnarvöld eigi að fallast á allt, sem þeir fara
fram á. Þess vegna er nú hafinn undirbúningur að kaf-
bátalægi og flotastöð í Hvalfirði. Þeim framkvæmdum
verður vissulega haldið áfram, ef stefna Sjálfstæðisflokks-
ins og stjórnarflokkanna fær að ráða. íslendingar afsala
þá raunverulega einu mikilsverðasta sjálfsákvörðunar-
valdi sínu í hendur framandi nershöfðingjanefndar 1
París.
Ósannindi Austra
Austri, sem skrifar að staðaldn í Þjóðviljann, heldur
því fram á annarri síðu Þjóðvilians í gær, að það sé
fyrst nú sem Framsóknarmenn snúist gegn óskum Nato
um flota- og kafbátastöðvar í Hvalfirði. Á fyrstu síðu
Þjóðviljans er það hins vegar rakið, að slíkri ósk Nato
hafi verið hafnað, þegar dr. Kristinn Guðmundsson var
utanríkisráðherra, og aftur í tíð vinstri stjórnarinnar.
Þjóðviljinn verður þannig sjálfur til þess að hnekkja
ósannindum Austra.
Skrif Austra sýna hins vegar, að stjórnarflokkarnir
eiga dálítinn hjálparkokk, þar sem hann er.
| Smáríkin gela átt góðan bátt
í bættri sambúð stórveldanna
Milliganga Spaaks sfuddi að samkomulaginu um tilraunabannið,
EINN er sá kostur vestrænna
stjórnmála, sem sjaldan reynir
á en getur stundum orðið
næsta mikilvægur. Það eru
handbærir mannkostir og gáfur
mikilmenna frá fámennum
þjóðum.
Vera má, að kommúnistarík-
in séu ekki sá einsteinungur,
sem þau voru á valdatíma Stal-
íns. Samt sem áður virðast þau
ekki fær um að iþroska leiðtoga
hinna smærri þjóða og notfæra
sér hæfni þeirra í mikilvægum
samskiptum þjóða. Gomuikla,
hinn pólski, er til dæimis mjög
kunnur maður. Þó er ómögu-
legt að hugsa sér hann gæddan
nokkru athafnafrelsi í könn-
unarhlutverki á borð við það,
sem Paul-Henri Spaak, utan-
ríkisráðherra Belgíu, leysti ný-
lega af hendi.
MIKILVÆGI stjórnmála-
manna í hinucn vestræna heimi
hefir aldrei staðið í beinu hlut-
falli við stærð þjóðar þeirra.
Meðan á heimssyrjöldinni síð-
ari stóð, komumst við til dæmis
að raun um töluverð alþjóðleg
áhrif Smuts frá Suður-Afríku
og áþekkt áhrifavald Lesters
Pearson frá Kanada á árunum
eftir stríðið.
Sú staðreynd ein, að mögu-
legt var að veita Lester Pear-
son friðarverðlaun Nóbels,
sannar greinilega, að manndóm
ur éinstaklingsins er ekki met-
inn eftir stærð, þjóðar hans.
Spaak er einnig gott dæmi um
þennan mögulega aug vest-
rænna lýðræðisríkja, sem
veltur fremur á gáfum en burð-
um. Og Spaak ætti ekki síður
að koma til álita við veitingu
friðarverðlauna Nóbels en Pear
son.
SAMKOMULAG við valda-
menn í Moskvu um takmarkað
bann við kjarnorkutilraunum
getur vel orðið upphaf að frek-
ari árangri á því sviði. En í
fögnuðinum yfir þessum
árangri megum við ekki
gleyma því hlutverki, sem
Spaak leysti af hen-di.
Kennedy forseti gaf í skyn
í ræðu sinni 10. júní, að Banda-
rikjamenn væru reiðubúnir að
taka ti-I álita breytta framkomu
gagnvart Sovétrkjunum. En
valdamcnn í Washington höfðu
HENRI SPAAK
eðlilega ekki aðstöðu til að
kanna sjálfir möguleikana á
þessu sviði.
Spaak grunaði, að það gæti
orðið til bóta að kynna sér rúss
nesk viðhorf í þessu efni. Hann
óskaði eftir viðræðum við
Krustjoff og hitti hann í Kiev
8. júlí. Þegar búið var að á-
kveða fundinn, skýr'ji hann
bandamön-num sínum frá þessu
og Kennedy óskaði honum góðs
gengis í símskeyti.
SAMRÆÐUR þeirra Spaaks
og Krusíjoffs urðu til þess að
hreinsa andrúmsloftið að mun.
Spaak var aðeins talsmaður lít-
illar þjóðar, og vegna þess varð
það ekki málfærslu hans fjötur
um fót að hann yrði ranglega
vændur um að reka erindi
Bandarí’kjamanna.
Spaak var hvorki sendiboði
Kennedys né Atlantshafsbanda
lagsins. Hann rak sitt eigið er-
indi, en það var emmitt mikils
virði. Spaak hefir verið kunn-
ur maður á alþjóðavettvangi
um 30 ára skeið og varð fyrst
utanríkisráðherra Belgíu árið
1936. Hann er nú eini utan-
ríkisráðherrann, sem gegndi
þeirri stöðu fyrir heimsstyrjöl-d
ina síðari.
Af þessum sökum gat Spaak
rætt við Krustjoff sem jafn-
ingi, gæddur lengri reynsiu.
Hann sagði forsætisráðherra
Sovétríkjanna í hreinskilni, að
ef hann fýsti að draga úr stirfni
þjóða í milli, yrði hann að þoka |
því fram stig af stigi. Eðlilegt 1
upphaf væri einhvers konar I
saimikomulag í kjarnorkumálun- ffi
um, síðan kæmi athugun á i
mögul'eika þess að koma í veg 1
fyrir fyrirvaralausar árásir.
Þaðan lægi leiðin til ekki-árás-
arsáttmála milli Austurveld
anna og Vesturveldanna, og að
síðustu kæmi rannsókn á þýzka
vandamálinu. Og vel kann svo
að fara, að þetta verði leiðin.
ÞAÐ er skoðun Spaaks, að
S’jórnmálamaður frá smáríki
geti hjálpað til að treysta
grunninn undú góðri sambúð
stórveldanna og komið í veg
fyrir að þau lendi í sjálfheldu,
ef hann velur rétt tækifæri á
réttum tíma. Stjórnmálamaður
frá lítilli þjóð nýtur ákveðins
frelsis vegna þess, að hann
verður bersýnilega ekki bendl-
aður við stórveldin og getur í
hæsta lagi virzt óhygginn.
Spaak teiur, að fylgja þurfi
ákveðnum reglum, ef ná eigi
árangri við slíkan erindrekst-
ur. Frumkvöðullinn verði að
gera bandamönnum sínum
grein fyrir framgangi mála, en
verði að vera varkár um að-
ferðir. Grunur megi aldrei
falla á, að hann sé í ákveðn-
u-m erindagerðum eða að leita
eftir ákveðnu samkomulagi.
Hann megi engu lofa og verði
að forðast allar gildur.
ÞAÐ er dálítið skrýtið, að vita
Spaak gegna svona mikilvægu
hlutverki í samskiptum við
Rússa. Fyrir fáum árum var
hann rétt á eftir Foster Du-Hes
á „svarta listanum“ í Moskvu.
En síðan þá hefir honum tekizt
að afla sér vinsamlegs sam-
bands við Krustjoff, persónu-
lega.
Spaak greip tækifærið, þeg-
ar honum virtist vera að draga
til ’ úrslitaátaka í heimi komm-
únista milli Krustjoffs og Mao
Tse-tung, átaka, sem yrðu enn
dj-úptækari en átökin milli
Trotskys og Stalíns.
Mikilvægi stjórnmálamanns-
ins fer ekki eftir stærð þjóðar
hans, heldur aðeirs eftir
reynslu hans, vizku og skarp
skyggni. Spaak er gæddur þess
um eiginleikum í ríkuiu mreli.
(Þýtt úr New York Times).
Þotur milli NewYork-
Keflavíkur - Englands
Frá og með 2. okt. n.k.
hyggst Pan American flugfé-
lagið taka í notkun þotur á
flugleiðinni New York—Kefla
vík—Bretlandseyjar, og verð-
ur flogíð einu sinni í viku. Frá
1. október ganga einnig sér-
stök vetrarfargjöld í gildi hjá
félaginu, sé flogið fram og
til baka innan 21 dags, þann-
ig að farmiðinn fram og til
baka Keflavík—New York,
kostar 10.197 krónur.
Flugvélartegund sú, sem tekin
verður í notkun á þessa-ri leið 2.
október er af gerðinni DC-8, en
hingað til hafa verið notaðar vélar
af gerðinni DC-7C. Hin-ar nýju vél
ar eru mjög hraðfleygar, eins og
þotum sæmir. Þær leggja upp frá
New York á hverri miðvikudags-
nótt, koma hingað klukkan 8 að
morgni, far-a héðan hálftíma síðar,
lenda í Prestvík klukkan 11,30 og
Lundúnu-m 13,30. Þaðan fara þær
svo klukkan 16,00, fara sömu leið
til baka, fara frá Keflavík klukk-
an 19,40 og koma til New York
klukkan 21,35. Tekið skal fram, að
hér er vitanlega alls staðar átt við
staðartíma.
Fargjöldin til Evrópu verða
óbreytt, en nokkru hærri héðan
til New York. Kostar f-armiðinn
8758 krónur aðra leiðina, en eins
og fyrr segir verður unnt að ferð-
ast ódýrt fram og til baka í vetur,
ef ekki líða nema þrjár vikur milli
ferða.
z
T í M I N N, laugardagurinn 17. ágúst 1963.