Tíminn - 21.08.1963, Side 7

Útgefandf: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karisson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, simar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
Orsakir dýrtíðarinnar
Sá dagur líður nú naumast, að menn frétti ekki af ein-
hverri nýrri verð- eða kauphækkun. Um alllangt skeið
hefur dýrtíðarvísitalan hækkað mánaðarlega. Dýrtíðin
hefur aldrei magnazt eins hratt hér á landi og seinustu
misserin, þegar undan er skilið valdatímabil flokksstjórn-
ar Ólafs Thors 1942.
ÖllHm má vera ljóst, að stefnt er í hreinustu ógöngur,
ef þannig er haldið áfram.
Til þess að leysa einhvern vanda, er það frumskilyrðið
að þekkja orsakir hans.
Orsakir þeirrar dýrtíðarþenslu sem nú er glímt við,
eru einkum tvenns konar.
í fyrsta lagi rekur hún rætur til gengisfellinganna
1960 og 1961. Þessar gengisfeliingar orsökuðu víxl-
hækkanir, sem síðan hafa halcíizt áfram. Af því má
mikið læra um það, að gengislækkanir hafa miklú
meiri langvarandi áhrif til dýrtiðaraukningar en menn
hafa yfirleitt gert sér Ijóst. Hins vegar eyðast fljótt
þau áhrif, sem þær hafa til bóta fyrir útflutnings-
vinnuvegina.
í öðru lagi rekur dýrtíðarþenslan rætur til stór-
aukinna álaga ríkisins. Síðan 19.SR hafa ríkisálögurnar
verið talsvert meira en tvöfaldaðar. Hvers konar sölu-
skattar og tollar hafa verið auknir. Það hefur ekki
verið látið nægja að innheimta nægilegt fé til að mæta
útgjöldum ríkisins, heldur stórum meira. Á síðastl.
ári námu umframtekjur ríkisins, — þ. e. umfram það,
sem f járlög gerðu ráð fyrir, — hvorki meira né minna
en 310 millj. kr. eða nær 9 þús. kr. á hverja fimm
manna fjölskyldu í landinu. Þessar umframtekjur
jafngiltu 10% almennri kauphækkun. Það getur hver
sagt sér sjálfur, hvaða áhrif betta hefur á vöxt dýr-
tíðarinnar í landinu.
I stjórnarblöðunum er reynt að halda því fram, að dýr-
tíðin sé fýrst og fremst afleiðing kauphækkana. Þetta er
alrangt. Kauphækkanirnar hafa komið sem mótvægi
gegn þeim kjaraskerðingum, sem gengisfellingar og hækk
un ríkisálaganna hafa valdið. Þær hafa verið afleiðing,
en ekki orsök. Auk þess hefur kaup hækkað mun minna
en verðlag í valdatíð núv. ríkisstjórnar.
Af framangreindum niðurstöðum má glögglega ráða,
að til þess að stöðva dýrtíðina þarf einkum tvennt:
Hverfa frá gengisfellingarstefnunm og hætta að hækka
álögur ríkisins. Það er frumskilyrð. þess að sá grund-
völlur skapist, er geri verðlags- og kaupgjaldsmálin við-
ráðanleg. Það myndi hins vegar verka eins og olía á
e!d, ef gengið væri fellt eða ríkisálögur hækkaðar,
enda engin rök til fyrir slíkum aðgerðum nú.
Lúaleg afsökun
Mbl. heldur því fram í forustugrein. að ríkisstjórnin
haldi ekki í verðlagshöftin vegna bess, að Sjálfstæðis-
flokkurinn vantreysti kaupmönnunum, heldur ráði hér
afstaða Alþýðufloksins..
Örðugt mun að finna öllu lúalegri pfsökun.
Allir vita, að foringjar Alþýðuflokksins gera það eitt.
sem Sjálfstæðisflokkurinn vill. Það er því álíka lúalegt
af Sjálfstæðisflokknum að eigna Álþýðuflokknum verð-
lagshöftin og að fjósamaðurinn kenni rekunni um, ef
flórinn er ekki mokaður.
Ástæðan til þess, að haldið er í verðlagshöftin, getir
því naumast verið önnur en sú, að foringjar Sjálfstæðis
flokksins treysta ekki frjálsri verziun, þegar til kemur.
AðaSatriðiö er að
girða fyrir slys
í meðfylgjandi grein er lítillega sagt frá þeim ráðstöf-
unum, sem eitt stærsta iðnaðaríyrirtæki Bandarikj-
anna, North American Aviation, gerir til að girða fyrir
slys í vinnusölum sínum.
Starfsmenn veröa a6 nota alls konar öryggisgleraugu við vinnu sína,
og tll þess að tryggja, að menn notl alltaf rétt gleraugu, fer sér.
stakur starfsmaður um og lætur einstaka menn prófa gleraugu,
sem hentugust eru við hverja starfsgrein. Þetta tryggir j senn
starfsmanninn og fyrirtækið.
Slysaskýrslur sýna, að Banda-
ríkjamenn njótia me'ira öryggis
á vinnustöðum sínum en á heim-
Hum sínum. Síðan áríð 1912 hef-
ur tekizt að fækka islysum í iðn-
aðl í Bandaríkjunum næstum um
helming, einda þótt verkamönn-
um hafi iað sjálfsögðu fjöigað
stóriega á þessu tímabil'i.
Þetta er iþeim mun eftirtektar
verðara og merikiltegra sem það
verður erfiðara að girða fyrir
slys af ýmsu tagi í verksmiðjum
og á öðrum vinnustöðum þessar-
ar miklu tækniaidar. Nýr efnivið
ur til framleiðslu og nýjar að-
ferðir við framleiðsluna skapa
sýknt og heilagt ný vandamál,
sem öryggissérfræðingar iðnaðar
ins verða að finna lausn á.
Margir verða að leggja hönd
á plógtnn.
Þetta er ekki verkefni, sem
einstaklingur getur l'eyst af
hendi, jafnvel þótt honum sé
margt til lista lagt og hann sé
allur af vilja gerður. Ekki er
unnt að skapa öruggan vinnu-
stað, þar sem heilsusamlegt er
að starfa, nema margir leggi
hönd á plóginn, og í þeim hópi
eru læknar, eiturefnafræðingar,
efnafræðingar og öryggisverk-
fræðingar.
Fyrir tiltölulega skömmu bætt
ist í þennan hóp nýr starfsmað-
ur, sem ef til vill má nefna á
íslenzku iðnáðarhreinlætisfræð-
ing (á ensku industrial hygien-
ist). Hann hefur náið samstarf
við efnafræðing og verkfræðing
í þeim tdgangi að koma á nauð-
synlegum hömlum gegn slysum
af ýmsu tagi. Hann ræðir einnig
við lækna um sömu atriði, og
framkvæmir rannsókn samkvæmt
undirstöðuatriðum slysavarna.
Hann beitir hinum næmustu og
nákvæmustu tækjum við dagleg-
ar rannsóknir sínar á vinnuskil-
yrðum.
Aðalatriði að giríu fyrir slys.
Hlutverk iðnaðarhreiniætis-
fræðingsins er frekar að girða
fyrir, að slys geti orðið en að
bæta úr þeim, þegar þau hafa
komið fyrir. Hann reynir að sjá
fyrir mögulegar hættur pg upp-
ræta þær, áður en þær verða svo
miklar, að þær verða ekki um-
flúnar og ógæfan dynur yfir.
Hlutverk hans er einnig fólgið
í að innræta starfsmönnum þörf
ina á auknu öryggi og að gera
verður sérstakar ráðstafanir,
þegar unnið er með ýmsum efni-
við. Dæmi um þetta er ril dæmis
að uppgötva hljóðöldur, sem eru
af þeirri tíðni, að þær geta skað-
að menn, þótt þeir heyri þær
ekki eða gera sér að minnsía
kosti ekki grein fyrir skaðsemi
þeirra.
t verksmiðjum Norfch Ameri-
can Aviation er lögð mikil
áherzla á að auka öryggi starfs-
mannanna, og starfandi eru sér-
fræðingar, sem hafa nána sam
vinnu í baráltunni við slysahætt
una. Undirstaða þessarar starf-
semi hjá þessu fyrirtæki er fólg-
in í sérstöku og nákvæmu hed
brigðiseftirliti, sem haft er með
öllu starfsfólki fyrirtækisins.
Leitað að smitberum.
Heilbrigðiseftirlit verksmiðj
anna leitast til dæmis við að kom
ast að því, hvort meðal starfs
mannanna eru einhverjir smit
herr, sem ge'a orðið umhverf
sínu hættulegir með því að bera
í þá ýmsa smitandi sjúkdóma.
Þannig fer til dæmis fram mjög
nákvæm læknisskoðun á hverj-
um manni, sem sækir um starf
hjá fyrirtækinu. Séu umsækjend-
ur með einhverja líkamsgalla,
sem hægt er að bæta, er þeim
bent á, hvernig þeir eiga að
hegða sér í því efni. Þá sér eft-ir-
Utið einnig um, að mönnum sé
veitt fyrsta læknishjálp, þegar
slys ber að höndum, og það hef-
ur einnig umsjá með skoðun á
s'arfsmönnum, sem verið hafa
veikir eða orðið fyrir slysum,
svo að þeir hefji eklri vinnu aft-
ur of snemma.
Hjá North American Aviation-
fyrirtækinu hefur það einnig ver
ið tekið upp, sem ekki hefur tíðk-
azt annars staðar, að verksmiðj-
ur, sem selja fyrirtækinu ýmis
kemísk efni, verða að láta fylgja
hverri sendingu upplýsingar um
innihald hverrar sendingar
Vegna þessa vita st-arfsmenn heii
brigðiseftirlits fyrirtækisins allt-
af, hvaða efni eru notuð í hverri
deild og geta gripið til viðeig-
andi ráðs'afana tii að girða fyrir
hvers konar hættur
U'pplýsingiar um miinnstu skrámu.
Öryggismáladeild fyrirtækis-
ins safnar skýrslum um öli
meiðsli, sem starfsmenn þess
verða fyrir, og skiptir ekki máli.
hversu lítilfjörleg þau eru —
iafnvei minnsta skráma er skrá
-ett þegar í stað. Öryggiseftir
litsmennirnir vita, að það er ril
viljunum háð, hversu miklum
meiðslum menn verða fyrir
Haður getur hrasað eða dottið.
og stundum verða menn ekki
fyrir neinum meiðslum, sem orð
eru á gerandi, en daginn eftir
getur sams konar fall orsakað
meiðsli, svo að viðkomandi mað
ur verði frá vinnu um tíma.
Hvernig sem farið hefur, er aðal-
atriðið að ganga úr skugga um
orsökina og uppræta hana.
Hægt er að geta góðs dæmis
um, hversu vel North American
Aviation tekst að vernda starfs-
lið sitt fyrir alls konar hættum.
Ein af deildum fyrirtækisins,
Atomics International, hefur til
dæmis aldrei orðið fyrir því, að
starfsmaður þar yrði fyrir geisl-
un, og er þó starfssvið deildar-
innar fyrst og fremst varðandi
nýtingu kjarnorkunnar í friðsam
legum tilgangi. Þetta hefur tek-
izt með sívaxandi aðgæzlu og sam
vinnu öryggisdeilda fyrirtækisins
og fulltrúa lækna og heilsu-
gæzlumanna, er á vegum þess
starfa.
Öryggig er fyrir öliu.
E. D. Starkweather, sem fjall-
ar um málefni starfsmanna fyr-
irtækisins, lýsir stefnu og mark-
miði fyrírtækisins í þessu efni
með svofelldum orðum:
„Heilbrigðissérfræðingar okk-
ar lækna ekki sjúka En hlutverk
þeirra er að vernda starfsmenn
okkar fyrir hvers konar hættum
á vinnustað. Þeir eiga að girða
fyrir að slys geti orðið Við
reynum að bægja hættunum frá.
áður en þær verða að veruleika
Og hér er ekki um það að ræða
að einstakur starfsmaður ráðist
til a'.lögu við vandamál — — —
hver slíkur starfsmaður í hverri
deild fyrirtækisins nýtur fyllsta
Framh á 15. síðu
«
1
TÍMINN, miðvikudaginn 21. ágúst 1963 —