Tíminn - 21.01.1964, Qupperneq 3

itt lítið
etters-bréf
um
leikhús
Reykjavík
Á MEÐAN brczki leiktjaldamál-
arinn Disley Jones var hér að
vinna a3 sviðsbímaði fyrir Hamlet
sýninguna. er mi stendur yfir í
Þjóðleikhúsinu, skrifaði hann
fréttabréf héðan handa leiklistar-
tímaritinu Plays and Players. —
Ferðapistill sá birtist í nýútkomnu
hefti og fer hér á eftir nokkuð
styttur.
Þegar við göngum upp úr mið-
bænum og erum komin fram hjá
hólnum, þar sem gnæfir^ stytta
fyrsta landnámsmanns íslands,
komum við að svargráu steinhús-
bákni, setn ber það ekki utan á
sér, hvað þar er aðhafzt innan
dyra. Á torginu fyrir framan
Stjórnarráðið eru nokkur hundruð
íslendingar að halda pólitískan
fund, þeim er mikið niðri fyrir,
vilja stofna til allsherjarverkfalls
og steypa stjórninni. En uppi í
Þjóðleikhúsinu er verið að æfa
undir leikarakvöldvöku, það á að
verða eins konar kvöld með hundr-
að stjörnum og eru allir miðar út-
seldir. En héðan úr glugga bún-
ingsherbergis, þar scm ég er að
pára ykkur þetta „letters-bréf“,
sést niður á fundarhópinn á torg-
inu og yfir flóann, yfir til Esjunn-
ar, sem er öll á lengdina-
Þjóðleikhúsið er ekki fallegasta
bygging í heimi, það kemur ekki
til mála, og þó er það bara sjálfu
sér líkt. íslendingum er ekki lá-
andi að hafa byrjað að byggja
svona hús fyrir aldarfjórðungi.
Svo voru þeir stöðvaðir í miðju
verki af stríðinu og hernámi okk-
ar. Það hefur þægllegan 700
manna áhorfendasal, stórt svið,
secn er dálítið þungt í vöfum,
þröngt geymslupláss, ófullnægj-
andi raftækjaútbúnað (brezkan),
of litlá trésmíðastofu, sæmilega
málarastofu, setustofu með játvarð
artímabilsmyndum af islenzkum
leikurum, að ógleymdum nætur-
klúbb í kjallaranum, þar sem rnað
ur getur stungið sér inn fyrir eða
eftir sýningu eða jafnvel meðan
hún stendur sem hæst, allt eftir
þörfum.
Verkefni eru af ýmsu tagi, búið
að sýna Andorra, Húsvörðinn,
Plónið og Dýrin í skóginum síð-
an leikárið byrjaði í september,
þá er Hamlet frumsýndur á jól-
um, ekki til að halda upp á fæð-
ingardag Krists, heldur Shake-
speares. Næst koma svo Læðurnar,
finnskt leikrit um kynvillu meðal
verksmiðjukvenna, síðan Mjall-
hvít, þá danski músíkleikurinn
Táningaást og loks rekur Czardas-
drottningin eftir Kálman lestina
með vorinu.
Leiklistarkröfur eru nokkuð
hefðbundnar og íhaldssamar, en
þó eru hér atvinnuleikarar og leik
DISLEV JONES
í Þjóðleikhúsinu.
stjórar .einkum af yngri kynslóð-
inni, sem gera sér þetta ljóst og
eru fúsir til að fitja upp ó nýjung
um. Ekki má gleyma að geta þess
að hér ríkir mjög góð samvinna
tneðal atvinnuleikara og tóm-
ALLT Á SAMA STAÐ
TIL ALLRA STARFA
ALLT A SAMA STAÐ
TIL ALLRA STARFA
FLEIRI 0G FIFJRI KAUPA
WILLYS-JEPP/I
STÓRAUKIN SAL A ÁRIÐ 1963
Léttur — Ste«*km — Lipur
og sparneytinn
Pantið yðar W:llys jeppa tímanlegs
Framdrifslokur spara
benzín um 15—25%.
IVtismunadrifslás er
ómissandi í ófærð.
Varahlutirnir eru til
Willys-ieppann.
'Sfill Viíkj álmsson
stundaleikhópa, og eru leikarar lán
aðir til skiptis af einu leiksviðinu
á annað. Auk Þjóðleikhússins eru
starfandi hér tvö minni leikhús,
sem hvort rúmar um 250 í sæti
og hefur áhugaleikurum á að skipa
— en svo er einnig um leikhúsið
í nœststærsta bænum, Akureyri,
það rúmar um 400, en íbú'ar eru
um 8500. Ríkið styrkir þrjá eða
fjóra leikstjóra til að starfa meðal
áhugaleikfélaganna, þar eð leik-
listin er talin geta átt drjúgan þátt
í að sameina þá, sem einangraðir
búa. Ríkið greiðir þrjá fjórðu
hluta af launum leikstjóra.
Af tveim hinum minni leikhús-
um í Reykjavík hefur Leikfélagið
náð meirí árangri. Það hefur ekki
aðeins sett á svið leikrit eftir Ion-
esco, Beckett, Priestley og Diirren-
matt, heldur stappar það stálinu
í unga íslenzka höfunda og sýnir
verk þeirra, en eitt slíkt, Hart í
bak eftir Jökul Jakobsson, dró að
91% gesta á síðasta leikári Þó er
ekki þar með sagt, að Þjóðleik-
húsið reyni ekki líka að sýna ís-
lenzk leikrit. T. d. hefur það flutt
tvö leikrit eftir hið gáfaða sagna-
skáld Halldór Laxness, en hvorugt
hafði neina sérstaka kosti til að
bera og voru heldur ekki mikið
sótt. Það er Leikfélagið, sem hef-
ur uppgötvað hér „reiðan ungan
íslending" þar sem Jökull Jakobs-
son er. Nú kemur til kasta hins
mýja leikhússtjóra félagsins, —
Sveins Einarssonar, að brydda upp
á nýjum hugmyndum og um
leið að ráðast í byggingu nýs leik
húss. En Sveinn verst allra frétta
um hið síðarnefnda, það er ómögu-
legt að veiða upp úr honum eða
Ólafi Mixa eða nokkrum öðrum,
hvernig hið nýja leikhús á að
vera. Hið eina, sem gaf nokkra
hugmynd um, að Sveinn hafi orð-
ið fyrir nokkrum áhrifum annars
staðar frá, var hversu hann ljóm-
aði allur, þegar hann heyrði nefnd
nöfnin Planchon og Joan Little-
wood. Sveinn hefur numið Ieik-
húsfræði í Stokkhólmi og París, og
hann er einn þeirra heimsborgara-
iegu íslendinga, sem fara utan svo
framarlega sem þeim áskotnast far
areyrir. tala um dvöl sína í París
eða Moskvu, Vín eða Kaupmanna-
höfn 1 fyrrasumar svona rétt eins
og margur Bretinn minnist á að
hafa skroppið til Manchester eða
Brighton.
Flestir íslenzkir leikarar,
sem farið hafa til náms
hin síðari ár, hafa lagt leið
sína til Englands og numið við
ieiklistarskólana RADA og LAM-
DA, en fyrir stríð sóttu íslenzkir
leikarar til Danmerkur. Eins og
aðrir íslendingar, sem til þekkja
bera þeir góðan hug til Bretlands
— og það þrátt fyrir allan mis-
skilning út af fiskveiðitakmörk-
um. Það er alveg afleitt að hin-
ir ísl. leikarar skuli ekki fá vinnu-
leyfi i Englandi til að öðiast
reynslu í grein sinni. Þetta er hart
—■ þegar á það er litið, að þetta
fólk hefur borgað fyrir þriggja
ára skólagöngu. Jafnvel takmark-
að vinnuleyfi, þótt ekki væri nema
svo sem til sex mánaða, mundi
veita þessu fólki þá reynslu, sem
ekki fæst í skólum. íslenzkir leik-
arar taka með glöðu geði á móti
leikstjórum og leiktjaldamálurum
frá hvaða landi, sem er, til að
vinna að sviðsetningu leikrita hér.
Hér hafa t. d. verið undanfarið í
þeim erindum írski leikstjórinn
Thomas MacAnna til áð stjórna
Gisl, sænskur að sjá um Strind-
berg og ég að hjálpa til við Shake-
speare, svo nokkrir séu taldir. Og
allir leikarar hér minnast Walter
sáluga Hudd með virðingu og þakk
læti fyrir það verk, er hann vann
hér, og einnig Paui Mayo fyrir
tjöldin, sem hann gerði á fyrsta
ári Þjóðleikhússins. fslenzkir leik-
arar eru starfsamir og hafa ábyrgð
artilfinningu gagnvart samborgur-
um. Þeir telja sig ekki of góða að
hjálpa til við önnur störf í tveggja
Framhald ð 15. síðu.
Boðskapur krata
í Krýsuvík
í síðasta tölublaði Þjóðólfs,
málgagni Framsóknarmanna á
Suðurlandi, eru m.a. gerðair að
umtalsefni ræður og skrif
Gylfa Þ. Gíslasonar viðskipta-
1 málaráðherra, um landbúnaðar-
málin. Er ráðherranum svarað
nokkiru, en í framhaidi af því er
minnt á búskap krata í Krýsu-
vík og segir þar þetta:
„Nokkrir forvígismenn bænda
hafa nú hrakið lielztu firrur
Gylfa, og verður það látið
nægja i því efni.
En af þessu efni, að Gylfi
hefur talið sig þess umkominn,
að taka bændur á kné sér og
hirta þá, hefur Þjóðólfur talið
viðeigandi, að kynna fyrir
bændum, hvernig kenningar
krata í Iandbúnaðarmálum
reynast í framkva>md. Kratar
hafa nefnilega gert eina tilraun
til að kenna bænaum að búa
og að sýna þeim með því,
hvernig Gylfaráð duga í þeiin
má'lum.
I Kostajörð
Eins og alkunnngt er, Iétu
flokksmenn Gylfa Þ. Gíslason-
ar, Hafnarfjarðarbæ kaupa hið
gamla höfuðbót Krýsuvík. Hugð
ust þeir reisa fyrirmyndarbú á
jörðinni, framleiða þar úrvals-
Imjólk handa börnum og mat-
jurtir og ávexti. Til þess hefur
Krýsuvík marga kosti Þar er
firn jarðhita og hið ákjósan-
legasta ræktunarland og allar
'leiðir greiðfærar til stærstu
markaða, Hafnarfjarðar, Reykja
víkur og þéttbýlisins á Suður-
nesjum.
En oft reynist örðugra í að
komast en um að ræða og svo
reyndist í búskaparmálum fcrat-
anna.
Allmikið svæði var ræst og
ræktað Byggt var fjós mikið og
tveir súrheysturnar, hús fyrir
forstöðumann, gróðrarstöð með
fjórum góðum gróðurhúsum og
hús fyrir starfsfólkið.
En lengi máttu börnin í Hafn
arfirðj bíða eftir mjólkinni úr
kratabúinu og er hún ókoinin
enn eftir rúm 15 ár.
Engin kýr
Engin kýr kom nokkru sinni
i fjósið. og enginn búskapur
var hafinn á vegum kratanna.
Þeir gáfust hreinlega upp við
búskapinn, áður en hann hófst.
Eftir mikinn tilkostnað á þeirr-
ar tíðar mælikvarða. við þessar
undirbúningsframkvæmdir, sáu
þeir fram á, að þeir myndu
aldrei geta framleitt mjólk fyr-
ir jafn lágt verð og bændur,
ef búið ætti að bera sig, og ti'l
að leysa sig frá frekari kostnaði
og vanda, leigðu þeir húsin
undir fjárrækt Var gerð til-
raun með hana, en nú er allt
endað í fullkoininni uppgjöf og
þetta fyrirmyndarbú flokks-
bræðra Gylfa Þ. Gíslasonar
stendur nú autt, hurðir o,pnar,
turnar tómir, en rottur og mýs
geta þakkað þeim húsaskjól.
Olíukyndingin
f gróðurhúsaræktinni gekk
betur. Byggð voru 2 góð gróð-
urhús og síðar var 2 stærri bætt
við og byggt var hús yfir starfs
fólk En eitt lítið atriði varð út
undan: AÐ TRYGGJA ÖRUGG
AN HITA í HÚSIN. Fyrstu ár-
in reyndu kratar að reka gróðr.
Framhald á 15. síSu.
TÍMINN, þriðjudaginn 21, janúar 1954 —
3