Tíminn - 22.05.1964, Blaðsíða 6

»ér fer á eftir nefndaráíit
•Mnnihluta fjárveitinganefndar
nm tillögu Framsóknarmanna um
endurskoðun laga inn lánveiting-
ar til íbúðabygginga. Meiriihlut-
in lagði ti'l að tillögunni yrði vísað
frá þinginu. Minnihlutann skipuðu
þeir Ingvar Gíslason, Halldór E.
Sigurðsson, Vilhjáimuir Hjálmars-
son og Geir Gurenarsson:
Nefndin hefur ekki orðið sam-
mála um afgreiðslu tillögunnar.
Meiri hl. leggur til, að henni verði
vísað til ríkisstjórnarinnar, en við
undirritaðir mælum með því að
húre verði samþykkt óbreytt.
Með tillögu þessari er gert ráð
fyrir, að Alþingi kjósi nefnd til
að endurskoða öll gildandi lög um
lánveitingar til íbúðabygginga í
iandinu og geri tillögur til nýrrar
löggjafar í þessum efnum, er hafi
m. a. það markmið: að lánað verði
til hóflegra íbúða sem svarar %
af byggingarkostnaði, að jafna að-
stöðu manna til lánsfjár, að greiða
fyrir þeim, sem ætla að endur-
bæta íbúðir eða kaupa íbúðir til
eigin nota, að lækka byggingar-
kostnað.
Flestum mun bera saman um, að
skipulagi húsbygginga sé mjög á-
bótavant í ýmsum greinum. Stönd-
um við þar að baki flestum eða
öllum sambærilegum menningar-
þjóðum, og það m.a eftirtektarvert
að nýting þess fjármagns, sem ár-
lega er lagt í íbúðabyggingar, er
stórum lakari hér en í öðrum
löndum, sem að langmestu stafar
af skipulagsleysi í lánastarfsemi
og byggingarháttum. Veldur það
margs konar vandræðum, en um-
fram allt sóun verðmæta, sem er
því tilfinnanlegri, bæði fyrir ein-
staklinga og þjóðfélagið í heild,
sem þörf íslendinga fyrir íbúða-
byggingastarfsemi er gífurlega
mikil. Kemur það m.a. af því. að
þjóðinni fjölgar ört og húsakost-
ur frá fyrri tímum- lítill og yfir-
leitt lélegur. í opinberum skýrsl-
um og álitsgerðum hefur verið
gert ráð fyrir, að nauðsynlegt sé
að byggja 1500 íbúðir á ári næstu
ár til þess að fullnægja með sæmi
legum hætti þörfum þjóðarinnar
á þessu sviði.
Hér er um mikilsverða stað-
reynd að ræða, sem ríkisvaldið
verður að gefa náinn gaum að.
Húsnæði er slík frumþörf hverrar
fjölskyldu, að á því veltur meira
en flestu öðra efnaleg afkoma og
Hfshamingja fólksins. Þó að at-
vinnuskilyrðum sé fullnægt, trygg-
ingum og heilbrigðisþjónustu,
menntamálum og öðrum menning
armálum sé sæmilega fyrir komið,
þá er aimenn afkoma í landinu
léleg í raun og veru, ef húsnæðis-
skortur ríkir eða húsaleiga er svo
há, að almenningur getur ekki
risið undir sómasamlegu húsnæði.
Það er einnig kunnara en frá
þurfi að ségja, að bygging ibúðar
er svo fjárfrekt fyrirtæki, að ó-
hugsandi er, að einstaklingar geti
yfirleitt komið sér upp húsnæði
af eigin fé. Þjóðfélagið verður, ef
vel á að vera, að leggja til megin-
hluta þess fjár, sem þarf til íbúða-
bygginga, með hagstæðum lánum,
sem dreifist á langt árabil, þannig
að lánabyrðin leggist ekki með of-
urþunga á efnahag alþýðu manna,
sem yfirleitt má gera ráð fyrir að
hafi aðeins venjulegar launatekjur
sér til framfæris.
Að réttu ber að miða stefnuna
í húsnæðismálunum við þetta. Við
undirritaðir teljum hins vegar, að
ástand húsnæðismálanna, einkum
lánakerfið, sé þveröfugt við það,
sem það ætti að vera. Segja má,
að „hið almenna veðlánakerfi" sé
óstarfhæft langtímum saman og
alls óvíst, að húsbyggjendur geti
treyst því að fá þar lán, sem heim-
ilt er að veita, enda algengast, að
umsækjendur verði að bíða árum
saman eftir fullu láni. Er þó sann-
ast sagna, að „fullt lán“ frá hús-
næðismálastjóm er mjög lágt í
hlutfalli við byggingarkostnað.
Ber að sjálfsögðu brýna nauðsyn
til þess að hækka nú þegar láns-
heimildina og færa hana til sam-
ræmis við hækkun byggingarkostn
aðar. En umfram allt er nauðsyn-
legt, eins og þessi tillaga gerir
ráð fyrir, að taka upp nýtt skipu-
lag byggingarmála og lána-
starfsemi, þar sem miðað verði
við það, að byggðar séu hóflegar
íbúðir með hagkvæmum vinnuað-
ferðum og lánað verði til slíkra
íbúða til langs tíma og með hag-
stæðum vöxtum sem svarar a.m.k.
% byggingarkostnaðar. Þetta á
að vera hægt, ef skipulega er að
unnið og hið opinbera fæst til að
leggja nýskipan lánakerfisins það
lið, sem nauðsynlegt er.
Þegar um þetta er rætt, er svar
ið oft á þá leið, að það vanti fjár-
magn tii íbúðalánastarfseminnar,
vandinn sé að útvega fjármagnið.
Þetta er J>ó ekki rétt nema að vissu
marki. Islendingar eyða tiltölu-
lega miklu fjármagni í húsbygging
ar, en leið þessa fjármagns er ær
ið krókótt. Það er því ekki fjár-
magnsskortur út af fyrir sig né
efnaleysi þjóðarheildarinnar, sem
er orsök getuleysis hins almenna
veðlánakerfis hér á landi, heldur
er um að kenna óstjóm á fjár-
magninu. Fjárins er aflað eftir
ýmsum krókaleiðum, sem þó eru
ekki öllum jafnauðrataðar.
Húsbyggingarstarfsemi hér á
landi er að verulegu leyti reist
á svo veikuni fjárhagsgrunni að
hún gæti ekki þrifizt nema í sjúku
efnahagskerfi. En á hitt verður
að líta, — og er mikilvægt, að
ráðamenn þjóðarinnar geri sér þá
staðreynd Ijósa, — að stjórnleysi
húsbyggingarmálanna orkar mjög
til hins verra að því er tekur til
verðbólguþróunarinnar. Er um hin
óheillavænlegustu víxláhrif að
ræða cnilli verðbólgu og brask-
kenndrar íbúðabyggingastarfsemi,
sem er m.a. fólgin í voninni um
að geta greitt byggingarskuldir
með verðminni peningum og okrl
á íbúðasölu.
Miðað við það, hve íbúðabygg-
ingar hljóta lengstum að vera gild
ur þáttur í þjóðarbúskap okakr
og fbúðakostnaðurinn mikilvægur
fyrir afkomu heimilanna, þá skipt-
ir afar miklu máli í sambandi við
stöðvun verðbólgu og dýrtíðar að
koma eðlilegu skipulagi á lána-
mál húsoyggjenda. Jafnvel þótt
ríkissjóður yrði að leggja allmikið
óafturkræft fé til veðlánakerfis-
ins, einkum fyrstu árin, meðan
vgrið er að byggja upp kerfið, þá
mundi það fljótlega vinnast upp
vegna þeirrar stöðvunaráhrifa,
sem va?nta má í sambandi við
verðbólgu- og dýrtíðarvöxtinn.
Vísuðu tillögu um nýja
héraðsskóla frá þinginu
Meiri hluti allsherjarnefndar
sameinaðs þings lagði til að til-
lögu Ingvars Gíslasonar um nýja
héraðsskóla yrði vísað frá þinginu
til ríkisstjórnarinnar. Minnihluti
nefndarinnar, þeir Einar Ágústs-
son, Gísli Guðmundsson og Ragn-
ar Amalds, lögðu til að tillagan
Sérleyfisferðir
I SkelSahrepp, Hrunamannahrepo,
Biskupstungur, Grimsnes. — Prá
Reykjavík laugardage kl. 1 -.im
Selfoss, Skeiöahrepp, Hruna-
mannahrepp, Gullfoss, Geysi op
Reykjavlk. — Frá Reykjavík
sunnudaga kl 1, um Grimsnes
Biskupstungur, Hrunamanna-
hrepp, SkeiSahrepp Reykjavik
AfgreiSsla j Reykjavík,
BIFREIDASTÖD ÍSLANDS,
Siml 18911.
ÓLAFUR KETILSSON
yrði samþykkt, og fer hér á eftir
álit minni hlutans um tillöguna:
„Allsherjarnefnd varð ekki sam
mála um afgreiðslu þessa máls, og
skilum við séráliti og leggjum til,
að tillagan verði samþykkt.
Leitað var álits fræðslumála-
stjóra og fjórðungssambandanna,
og bárust umsagnir frá formanni
Fjórðungssambands Norðlendinga,
Magnúsi E. Guðjónssyni bæjar-
stjóra á Akureyri, formanni Fjórð
ugssambands Vestfirðinga, Sturlu
Jónssyni oddvita á Suðureyri við
Súgandafjörð, og Helga Elíassyni
fræðslumálastjóra.
Báðir ofangreindir formenn
fjórðungssambandanna mæla með
samþykkt tillögunnar. Segir Magn-
ús E. Guðjónsson í áliti sínu, að
tillagan sé „mjög í anda“ sam-
þykkta Fjórðungsþings Norðlend-
inga í skóla- og fræðslumálum, en
kveðst persónulega álíta, að einn-
ig sé þörf þess að kanna aðstæður
unglinga í sveitum og þorpum til
iðnskólanáms. Sturla Jónsson seg-
ir í umsögn sinni, að hann áliti
að hér sé á ferð mikið nauðsynja-
mál og að allir, sem fylgzt hafa
með fræðslumálum, viti, að að-
sókn að héraðsskólum sé langt
umfram það, sem skólarnir taki.
Fræðslumálastjóri virðist hins
vegar vera þess sinnis, að þess sé
tæplega þörf, að þingkjörin nefnd
ransaki ástand skólamála dreifbýl-
isins og þorpanna. Ofangreindar
umsagnir birtast hér með sem
fylgiskjöl.
Undirritaður minni hl. hefur
kynnt sér eftir föngum þau rök,
sem liggja að baki flutningi tillög-
unnar. Vill minni hl. einkum taka
undir það, sem flutningsnjenn
hafa rækilega bent á, að námsað-
staða sé orðin ójöfn í landinu og
halli í því efni verulega á sveitir
og smærri þorp. Á þetta fyrst og
fremst við um framhaldsmenntun-
ina (gagnfræða- eða héraðsskóla-
nám), en einnig um framkvæmd
þeirrar barna- og unglingafræðslu,
sem gert er ráð fyrir í lögum.
Einn megintilgangur fræðslulög-
gjafarinnar frá 1946 var tvímæla-
laust sá að samræma fræðslukerf-
ið og jafna námsaðstöðu barna-
og unglinga. Minni hl. virðist sem
þessum tilgangi sé ekki náð eftir
um það bil 18 ára gildistíma
fræðslulagana. Þörf landsmanna
fyrir nýja héraðsskóla er ótvíræð,
og vill minni hl. sérstStlega und-
irstrika nauðsyn þess, að henni
verði fullnægt svo fljótt sem
verða má.
Okkur þykir skylt að benda á
það, að fræðsluyfirvöldin, og þá
ekki sízt námsstjórar, hafa unnið
þarft verk frá upphafi með því að
auka almennan skilning á nauðsyn
fastra skóla og sameiningu sveita
í skólahverfi, þar sem slíkt hent-
ar. Hins vegar skortir stórlega á,
að fyrirliggjandi tillögur um þessi
efni séu komnar til framkvæmda,
og má vera, að þær þurfi endur-
skoðunar við. Á hinn bóginn vilj-
um við minna á það, að nauðsyn-
legt er að gera stórátak í sam-
bandi við byggingu nýrra heima-
vistarskóla eða heimangönguskóla.
Telur minni hl. bæði æskilegt og
nauðsynlegt, að þingkjörin nefnd
kanni framkvæmd skyldunáms í
sveitum og þorpum, ásamt héraðs-
skólamálinu, með þeim hætti, sem
tillagan gerir ráð fyrir.
Alþingi hefur frá öndverðu ver
ið forgönguaðili í skóla- og
fræðslumálum, enda' augljóst, að
þau eru eitt hið mikilvægasta lðg-
gjafaratriði, sem snertir bæði
menningar- og. fjárhagsafkomu
þjóðarinrear í ríkum mæli. Ber
Alþingi að sjálfsögðu að fýlgjast
með framkvæmd íræðsJuIöggjaf-
arinnar á hverjum tíma og gera
sitt til þess að bæta úr þeim á-
göllum, sem sýnilegir eru á lög-
gjöf eða framkvæmd.
Eitt hið augljósasta við ástand
fræðslu- og skólamála landsins nú
er hin ójafna námsaðstaða, sem
ræðst af því, hvar börn og ungl-
ingar eiga heima á laredinu. Það
er þjóðfélagsleg skylda að jafna
þennan mismun að því marki
sem kostur er, enda er hann í
algeru ósamræmi við tilgang
fræðslulöggjafarinnair og eðli
máls..
Tillaga sú, sem hér um ræðir,
fjallar um nokkur brýnustu vanda
mál skólafræðslunnar um þessar
mundir.
Minni hl. n. Ieggur til, að til-
lagan verði samþykkt, en minnir
á, að þegar er tímabært að endur-
skoða reámsefni og kennslutil-
högun i skólum landsins.
16
TÍMINN, föstudagínn 22. mai 1964