Tíminn - 22.05.1964, Blaðsíða 9

NÝR HRYLLINGUR hefur séð dagsins Ijós f Bandarikjunum.
Ýmslr blökkumenn þar f landl hafa farið að dæmi Mau-Mau og
myrða nú hvfta menn eingöngu tll þess að vekja ógn og hræðslu.
Fjórlr hvítlr menn, sem dvöldu í Harlem, fundust dauðlr af þess-
um ástæðum síðustu sólarhrlngana. Bandaríska rfkislögreglan, FBl,
sem óttast, að þetta sé upphaf alvarlegra kynþáttaóelrða á þessu
ári, telur, að þessi nýja hryðjuverkahreyflng, sem gengur undir
nafninu „The Blood Brothers", Blóðbræðurnir, hafa meira en 400
félagsmenn I New York einni. Þelr eru allir á aldrinum 14—18 ára
og hafa verlð þjálfaðir í morðum og hryðjuverkum f kjöllurum
Harlems. Og skllyrði þess, að vera teklnn inn í hreyflnguna er, að
viðkomandi getl sannað, að hann hafi drepið að mlnnsta kosti einn
hvítan mann. Hinir svörtu Múhammeðstrúarmenn — Black Muslim-
hreyfingin — eru taldir standa á bak vlð þessa hryðjuverkahreyfimgu.
Black Muslims í Bandaríkjun
um var stofnuð af arabís&um
eða semískum sölumanni, V- C.
Fard, sem fór til Detroit og
sagði öllum, sem á hann vildu
hlusta í svörtu bæjarhverfun-
um, að hann væri sendur af
Allah til þess að vekja frændur
sína — blökkumenn Bandaríkj
anna — til dáða. Sagðist hann
koma beint frá Mekka.
Blað nokkurt í Chicago, sem
rannsakaði málið, komst þá að
annarri niðurstöðu. Sagði blað-
ið, að Fard væri „fyrrverandi
tyrkneskur nazistanjósnari, sem
starfaði fyrir Hitler í síðari
heimsstyrj öldinni“.
Fjórum árum seinna hvarf
Fard sporlaust og leyndardóm-
urinn um hvarf hans hefur aldr
ei verið afhjúpaður. Banda
ríkjamaður af arabískum ætt-
um, Elijah Poole, sem verið
hafði hægri hönd Fards, gerð-
ist eftirmaður hans sem hinn
andlegi yfirmaður hreyfingar-
innar, breytti um eftimafn og
kallaði sig Mohamed. Hann er-
ennþá „spámaður" hreyfingar
innar, en heilinn á bak við upp
byggingu Black Muslims síðustu
árin hefur verið Malcolm X.
Malcolm Little, en það var
hið upprunalega nafn hans,
fæddist í Omaha í Nebraska, og
var einn af 11 sonum. Faðir
hans var baptistaprestur. Mal-
colm var aðeins sex ára, þegar
Ku Klux Klan brenndi heimili
fjölskyldunnar til grunna og
hatrið til hins hvíta tnanns festi
snemma rætur í brjósti hans.
Ein af minningum hans frá
brunanum: Slökkviliðsmennirn
ir, sem voru hvítir, settust nið-
ur og horfðu á húsið brenna án
þess að sprauta einum einast.a
vatnsdropa á eldinn.
Þegar sextán ára gamall var
hann vel þekktur í undirheim-
um Harlems og þénaði tæplega
100.000 krónur á mánuði við
að selja eiturlyf og starfa við
gleðihúsin í Harlem. Hann reyn
ir alls ekki að hylja fortíð sína.
né heldur það, að hánn hefur
oft dvalið í fangelsi. Hann seg-
ir, að það hafi verið meðan
hann var borgari í hinu kristna
þjóðfélagi hvíta mannsins, að
hann framdi afbrot sín, og full-
yrðir, að hann hefði aldrei get-
að gert annað eins, ef hann
hefði verið Múhammeðstrúar-
maður.
Hann er nú 39 ára, hár, sterk
lega byggður og húðin er nokk-
uð ljós. Röddin er syngjanói
og virðist fylgja ákveðnu hljóð
falli þegar hann predikar har
ur sitt til hvíta mannsins, og
augun eru ísköld og virðast
aldrei breyta um blæbrigði.
f einu þeirra leikrita, sem
Biack Muslims hefur látið sýna
í flestum stærri borgum Banda
ríkjanna, sjáum við hálffullan
hvítan mann, órakaðan. dreginn
fyrir 12 manna kviðdóm, sem
eingöngu blökkumenn eru í. —
Ákærandinn hrópar, og bendir
um leið á hvíta manninn:
„Ég ákæri þennan hvíta
mann fyrir að vera mesta lyg-
ara, mesta drykkjumann, mesta
fjárhættuspilara, mesta aum
ingja, mesta stríðsglænamann,
mesta hórkarl, mesta þjóf og
mesta óeirðasegg á þessari jörð.
Kyiðdómendur; — þess vegna
bið ég ykkur um að finna þenn-
an mann sekan og dæma hann
til dauða“.
Malcolm X
Svörtu Múhammeðstrúar-
mennirnir hugsa ekki lengue
um friðsamlega sambúð milli
hvítra og svartra manna. Hvíti
maðurinn er allt það, sem illfc
er í þessum heimi og sambúð
við hann ómöguleg. Dómurinn
er kveðinn upp, og nú er bara
eftir að framkvæma hann, ann-
aðhvort með útrýmingu hvíta
mannsins, sem þeir telja beztu
leiðina, eða þá með því að koma
á fót sérstöku blökkumanna-
ríki í Bandaríkjunum. Ef þetta
skyldi ekki takast, þá er Suð
ur-Afríka betra en ekki neitt.
Malcolm X. hefur gott samband
við svörtu þjóðernissinnana í
Afríku og Blóðbræðra-hreyfing
hefur þegar verið stofnuð í Já
hannesarborg.
Black Muslims hafa til taks
sinn eigin lögregluher — FOI
— Fruit of Islam, eða Ávexti'
Islams. — Opinberlega á þessi
lögregla að sjá um að allt fari
lögum samkvæmt innan hreyf
ingarinnar. Allir FOI-menn eru
þjálfaðir í meðferð vopna.
Yfirvöldin vilja helzt gera
sem minnst gegn Black Muslim',
því að fullvíst er talið, að ri
hreyfingin yrði bönnuð, eða
meðlimir hennar handteknir
þá tnyndi blökkumannaæskan
um gervöll Bandaríkip fylkja
sér um hreyfinguna. Það er
nefnilega einikum unga fólkið,
sem lætur ginnast af loforðum
Blaok Muslims. Um 80% af Mú-
hammeðstrúarmönnum í hinum
stærri söfnuðum Bandaríkj
* anna eru frá 17—35 ára. Og
umhverfis Malcolm X. er tal3
hinna ungu miklu hærri.
Harður agi er innan hreyf
ingarinnar- Það er ekki leyfilegt
að drekka vín, reykja,
dansa, spila eða syngja. Biðja
skal fimm bænir dag hvem og
snúa þá andlitinu í austur. Og
bannað er að borða ýmsar fæðu
tegundir, t. d. svínakjöt, og er
það skýrt með þessum orðum
í einni moskunni í Harlem: —
„Svínið er skítugt, grimmt ó-
eirðasamt gráðugt og ljótt. Það
er skrapatól sem lifir á úr-
gangi. Það er hið lægsta í dýra
heiminum. Það getur jafnvel
fundið upp á því að éta sína
eigin unga. Með öðrum orðum:
Svínið hefur alla eiginleika
hvíta mannsins.
En fyrir marga blöklcumenn
eru þessar ströngu reglur fram
för í lifnaðarháttum. Þeir lifa
á betri og heilbrigðari hátt síð
an þeir innrituðust í hreyfing-
una. Þeir eru hættir að stela
og slæpast. Þeir hjálpa hvor
öðrum til þess að fá betri
vinnu og þéna meiri peninga,
þótt hreyfingin sjálf taki væn-
an hluta teknanna, og þeir hafa
fengið eitthvað til þess að trúa
á. Og bandarískir þjóðfélags
fræðingar viðurkenna, að Black
Muslims hafi bjargað mörgum
blökkumönnum, sem annars
hefðu endað í fangaklefanum.
Aðrar blökkumannahreyfing-
ar í Bandaríkjunum eru jafn
skelfdar yfir þessari þróun og
hvítu íbúamir. Og með hverj-
um degi seim líður án þess að
líkur fyrir lausn á kynþ.misréíi
inu aukist (aðeins 10% blökku
barna í USA hafa verið 'tekin
upp í „hvíta “skóla), eykst
hættan á því að hinir öfgalausu
blökkumannaleiðtogar missi
tökin á æsku síns kynþáttar. —
Framvarpið um borgararétt
indi, sem nú liggur sem dautt,
í Öldungadeild Bandaríkja-
þings, og ef til vill verður til
þess ,að Johnson forseti verðí
að kalla fulltrúadeildina saman
til aukafundar, bætir ekki mát-
ið.
En það er annar hópur Banda
ríkjamanna, sem skilur algjör-
lega, og hefur jafnvel samúð
með Black Muslims. Það er Ku
Klux Klan, sem að vissu leyt.i
hefur skapað þessa syni haturs
ins. Hefur KKK lagt fram áæt.1
un um að byggja sérstaka bæi,
sem verða í einkaeign,'og þar
geta þeir, sem ekki vilja lifa
nálægt þeim svörtu, búið.
Annað er furðulegt í skoðun
um Black Muslims. Þeir telja
að rót alls ills séu Gyðingar, og
því beri að útrýma þeim. Þeir
segja: — „Það sem Hitler gerði
við Gyðinga í síðustu heims
styrjöld í Þýzkalandi og víðar
var ekki kynþáttahatur, heldur
skýr og köld rökfræði. Og svo
spila þeir hina götnlu og út
slitnu plötu um peningana og
síonismanfi einu sinni enn.
Árið 1964 telja margir að
verði ár mikilla kynþáttaóeirða
í Bandaríkjunum. Black Musl-
ims hefur kallað það einungi:.
„Árið“. Og morðin í Harlem síð
ustu dagana benda til þess, að
mikið eigi eftir að gerast.
Enn um Sardasfurstinnuna
Söngvararnir Ketill Jensson
og Svala Nielsen hafa komið að
máli við mig út af leikdóml
mínum um Sardasfurstinnuna
hér á síðunni í gær. Létu þau
í ljós óánægju út af ummælum
mínum í greininni, sem þau
skildu á þann veg, að koma
ungverska hljómsveitarstjór-
ans István Szalatsy hingað til
ans István Szalatsy hingað til
lands, hefði orðið þeim til ang-
urs, þar eð því væri alls ekki
til að dreifa.
Eg sagði þeim, að ummælin
hefðu sýnilega eitthvað brengl
azt og ég ekki gætt þess að
lesa próförk af greininni. Hins
vegar mætti skilja setninguna
rétt, ef hún væri lesin á enda.
En fyrir mér vakti ekki annað
en segja, að afleiðing þess, að
ungverski hlj ómsveitarstj órinn
kom hir.gað og hafði meðferð-
is aðra gerð óperettunnar
hefði orðið sú, að þau Ketill
og Svala voru svipt hlutverk-
unum, sem búið var að fela
þeim og þau byrjuðu að æfa.
Svala Nielsen tók svo til
orða: „Eg hef hreint ekkert út
á ungverska hljómsveitarstjór-
ann að setja persónulega eða
komu hans hingað til lands,
heldur einungis framkomu
þjóðleikhússtjóra við okkur í
þessu máli.“
Ketill Jensson sagði: „Mér
er ekki á nokkurn hátt uppsig-
að við ungverska hljómsveitar-
stjórann. En þess má gjarnan
geta, að ég tel mjög æski-
legt, að ráðamenn Þjóð-
leikhússins temdu sér betri
mannasiði gagnvart fólki, sem
þeir hafa gert samninga við.
Þegar tekin hafði verið sú á-
kvörðun, að við Svala yrðum
ekki með í leiknum, var ekki
haft fyrir því að boða okkur
niður á skrifstofu þjóðleikhúss
stjóra til að ræða málið við
okkur, heldur ‘var starfsmanni
leikhússins falið það skítverk
að hringja í okkur seint um
kvöld og segja okkur, að við
þyrftum ekki að mæta oftar
á æfingum."
Það er ekki nema sjálfsagt,
að sjónarmið þeirra Ketils og
Svölu komi hér fram úr því
að vikið var að þeim í grein
minni, og þykir mér fyrir því,
ef þau telja sig hafa orðið fyr-
ir óþægindum af ummælum
mínum, sem ekki var ætlunin
af minni hálfu. G. Bergmann.
TlMINN, föstudaginn 22. maí 1964 —
9