Tíminn - 21.01.1965, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 21. janúar 1965
TIMINN
Hörður Gunnarsson:
„Sannleikurinn er
leiðindafyrirbæri“
Lárusi Salómonssyni svarað
Lárus Salómonsson, glímukóng-
urinn rímfróði, sendir mér bréf
í Tímanum 29. desember 1964
vegna ritdóms míns um bókina
Jóhannes á Borg, sem birtist í
Tímanum 17. sama mánaðar.
Ekki verður annað sagt, en hæfi
leikar Lárusar njóti sín mæta vel
í þessu tilskrifi enda var það svo
aður fyrr, að kenna mátti af reið-
skapnum, hvar höfðingjar og heti-
ur fóru um. Eftir að vopnaburð-
ur lagðist almennt niður á Tslandi
og hætt var að vega mann og
annan, hefur þessi heldrimanna-
reiðmennska færzt yfir á hið tal-
aða eða skrifaða orð jafnt sem
athafnir og standa þar fáir Lárusi
Salómonssyni á sporði. Eftir frá-
bæra, þjóðkunna úrlausn rím-
flokka?lþrauta nýverið hefur nauð-
syn þótt bera til að flytja garp-
skapinn yfir á ritvöllinn einnig
Hefur það nú gerzt með hinu af-
ar snjalla bréfi í Tímanum, sem
að hætti flokkast undir að vera
frumsamið, rangsnúið og öfug-
sýnt, en svo einstætt, að taka ætti
það upp í kennslubækur framtíð-
ar sem dæmi um það, er bezt hef-
ur verið hugsað og ritað á íslenzka
tungu! Einhverjum kann þó að
koma í hug, að bréfið geti verið
ættrunnur vísunnar gömlu:
Viljirðu svívirða saklausan mann,
þá segðu ekki beinlínis skammir
um hann
en láttu það svona i veðri vaka,
að þú vitir hann hafa unnið til
saka
Sé svo, fell ég eðlilega frá
fyrri greiningu, en mér er fjarri
skapi að ætla Lárusi Salómonssyni
það vitundar að vilj? með réttu
eða röngu óvirða og smán Ár-
menninga eða nokkuð það, sem
þeir koma nálægt, má þar líka
ljóst vera af bréfinu að slíkt
hendir ekki þann sómamann'
Fyrri hluti bréfs Larusar Saló-
monssonar eru athugasemdir við
ritdóm minn, undirtónninn óður
til Ármenninga og ágerist hann
eftir því sem líður á bréfið. að
vísu blandinn að hætti Settu t
Bollagörðum. Ekki þykir mér hæia
að finna að þeim sannleik, sem
Lárus framhefur, enda he+' eg
skýrt mitt mál áður í umræddum
ritdómi. Allra auðmjúklegast leyfi
ég mér þó að fara bess á leit við
Lárus Salómonsson. að hann nafn
greini þann hæfa „löggilta dóm-
túlk“ úr ensku, sem gerðist hjálp-
arhella hans við lestur ritdóms
míns, myndi slíkt almennt talið
þakkarvert og fróðlegt.
Síðari hluti bréfsins umgetna er
sem sannleiksmerki á alla frá-
sögn þess, enda getur Lárus fjög-
urra atburða til enn frekari árétt-
ingar þess, að með allt sé þar
rétt farið og mál hans ósvikið
tekst honum þetta af frábærum
færleik, svo þeir sem til bekkja
falla í stafi, en sögumaður er
Lárus mikili og þekktur meðal
glímumanna.
f upphafi þessa þáttar bréfs
hins sannmælta Lárusar seeir svo
orðrétt: „Sannleikurinn er leið-
inda-fyrirbæri, þegar hann kem-
nr ekki heim við það. sem manni
hentar. Það er ekki ný speki i
hópi forystumanna íþróttanna á
íslandi og raunar býsna forn speki
hjá forsprökkum glímumálanna.''
Þessar tvær setningar lýsa svo
heiðum huga, að dýrmæti eru, ekki
sízt vegna þess efnis, sem á eftir
fylgir. Um atburðina fjóra farast
Lárusi orð á þessa leið: „Þannig
máttu þeir til dæmis afhenda öðr-
um manni sigurbikarinn í kon-
ungsglímunni 1921, þegar Her-
mann Jónasson sigraði. Sama gerð
ist 1938 á íþróttavellinum í Reykja
vík, þegar háð var kappglíma til
heiðurs Danaprinsi. Þá lagði ég
alla keppinauta mína í byltu-
glímu, en frétti að leikslokum, að
dómnefndin hefði komið sér sam-
an um það, á meðan glímukeppn-
in stóð, að þetta skyldi vera
fegurðarglímukeppni, og annar
skyldi því hljóta verðlaunin. Enn
má minna á það, þegar formaður
Áfmanns neitaði Steindóri Gísla-
syni Árnesingi um aðild að ís-
landsglímunni 1937 vegna þess, að
Steindóri hafði láðst að tilkynna
honum sjálfum þátttckuna, þótt
hann hefði tilkynnt hana nógu
snemma til réttra aðila annarra,
en þá var Steindór líklegur til
þess að knésetja Ármenningana.
Loks má geta þess, aö af sömu
ástæðum hefur Ármann J. Lárus-
son verið settur hjá af forráða-
mönnum Glímufélagsins Ármanns
á hinn ódrengilegasta hátt. Og
enn, nokkrar skjaldarglímur hafa
verið kærðar o.fl. Annað tveggja
hefur enginn úrskurðu/ verið felld
ur eða kæru hafnað, því hvarvetna
er íþróttalegri valdníðslu að
fagna.“ Já, ljótt er ae heyra, ef
satt er. Rétt mun því, að kanna
þessa atburði dálítið nánar, og þá
í anda einkunnarorða bréfsins-
Sannleikurinn er leiðinda-fyrir-
bæri, þegar hann kemur ekki heim
við það, sem manni hentar.
Konungsglímuna 1921 ræði ég
ekki en vísa til skrifa Bjarna
Bjarnasonar á Laugarvatni og
minna í Tímanum árið 1962.
Um Krónprinsglímuna 1938 eru
nægar heimildir til og að auki
viðlátnir allflestir þeir menn, sem
þar komu við sögu. Af þeirri
ástæðu er ljóst nú, að frásaga Lár-
usar Salómonssonar í bréfinu títt-
nefnda um atburðinn er ekki í
samræmi við samtímt frásagnir
eða minningar annarra, þó svo
þeim öllum beri saman. Ekki
ætla ég Lárusi þá dul, að fara
rangt með staðreyndir vitandi
vits, slíkur heimildarmaður og
söguhetja, sem hann allajafna er.
Öll blöðin í Reykjavík hljóta þess
vegna að hafa skýrt rangi frá
því sem átti að gerast og gerð-
ist og endurminningar annarra
séu á sama veg nema hitt komi
til, að greinargerðin hafi glapp-
ast fram úr penna Lárusar 26
árum eftir atburðinn.
Lárus Salómonsson segist hafa
lagt alla keppinauta sína í byltu-
glímu en frétt að leikslokum. að
dómnefnd hefði komið sér sam-
an um það, á meðan glímukeppn
in stóð, að þetta skyldi vera feg-
urðarglímukeppni og annar hlaut
því verðlaunin Auðvitað glimdi
Lárus til verðlaunanna, í það
minnsta mætti þá bæta úr því
nú og veita honum verðlaun fyr-
ir þessa frásögu
Um hátt glímunnar segir svo
í Morgunblaðinu, 22. júlí 1938,
undir fyrirsögninni: íþróttasýn
ing fyrir krónprinshjónin: . . .
Fer þá fram íslenzk glíma — feg-
urðarglíma úrvals glímumanna . .“
í Nýja Dagblaðinu, 27. júlí i938,
segir svo í greininni íþróttasýn-
ingar fyrir krónprinshjónin:
„ . . . síðan verður keppni í feg-
urðarglímu. . . .“ Alþýðublaðið,
27. júlí 1938 skýrir þannig fra:
íþróttasýningar fyrir krónprins-
hjónin á sunnudag: „ . Þá
fer fram fegurðarglímuikeppni.
Verða þar úrvals glímumenn úr
Ármanni, sem keppa “ Þjóðvilj-
inn. 28. júlí 1938: íþróttasýning
á sunnudaginn:.........Næst verð-
ur glímusýning og sýnir 8-10
manna flokkur úr Ármanni feg-
urðarglímu undir stjórn Þorsteins
Kristjánssonar. Þrenn verðlaun
verða veitt að glímunni lokinni.
Vísir, 27. júlí 1938. næsta sam-
hljóða Þjóðviljanum.
Þar eð Krónprinsglíman fór
fram 31. júlí 1938 dylst ekki, að
Lárusi Salómonssyni skýzt vfir
glímufyrirkomulagið og er það
með ólíkindum úr þeirri átt.
Glímustjóri og aðrir keppendur
upplýsa að 12-15 glímur hafi far-
ið fram í allt í keppninni en
ekki 28, eins og glímdar
hefðu verið, ef um almenna kapp-
glímu hefði verið að ræða og
bylta ráðið lotulengd. í Vísi, 2.
ágúst 1938, segir um Krónprins-
glímuna:........Þá sýndi glímu-
flokkur úr Ármamii fegurðar-
glímu. Tókst hún vel og gekk
greiðlega, en hver glíma stóð í
eina mínútu. . . . “ Þá er fram
komið, að Lárus lagði ekki alla
sína keppinauta. því hann kom
ekki Jóhannesi Bjarnasyni, sem
hlaut 2. verðlaun, af fótum enda
um fegurðarglímu að ræða. Önn-
ur úrslit urðu þau, að Ágúst
Kristjánsson hlaut 1. verðlaun en
Vagn Jóhannesson 3. verðlaun.
Alls voru þátttakendur utta.
Með einkunnarorðin í huga
hlýtur Lárus Salómonsson að hafa
rétt fyrir sér um Krónprinsglim-
una enda á hann gerzt að vita
Að ófyrirsynju setur hann sjálf-
sagt ekki fram rangt mál.
Um Íslandsglímuna 1937 og
Steindór Gíslason, Árnesing, mág
Lárusar. mun það hafa verið tvg.
að í þann mund, sem glíma*- átti
að hefjast komu þeir mágar til
formanns Ármanns og glímu-
stjóra, þeirra Jens luðbjörnsson-
ar og Þorsteins Kristjánssonar, og
Traustl Ólafsson Skjaldarhafi Ármanns 1957 og 1962, (til- hægri) og
Kristmundur Guðmundsson Skjaldarhafi 1961 og 1964.
tilkynntu Steindór til glímunnar.
Formaðurinn vísaði málinu til
glímustjórans, sem úrskurðaði, að
Steindór fengi ekki þátttökurett
enda myndi það óréttlæti gagn
vart öðrum keppendum, sem
skráð hefðu sig á löglegan hátt
og með tilskyldum fresti.
í bréfinu skýtur skökku við um
atburðarásina með tilliti til þess
sannleika en því má kippa í lið-
inn. ef trúnaðartraustið til Lárus-
ar helzt ódofið. Þar hlýtur auðvit-
að að vera rétt með farið.
í lok bréfs síns ræðir Lárus
Salómonsson um skipti Ármanns
sonar síns og Ármenninga vegna
Skjaldarglímu Ármanns en Lárus
segir, að sonurinn hafi verið sett-
ur hjá á hinn ódrengilegasta hátt.
Mun Lárus að vanda eiga við
reglugerðarbreytingu fyrir Skjald
arglímu Ármanns, sem gerð var
árið 1962.
í Reglugerð uim Ármannsskjöld
inn frá 23. marz 1908 segir svo í
4. gr.: „Hver sá, er verið hefur
búsettur í Reykjavík síðustu 4
mánuði eða lengur, hefur rétt til
að taka þátt i glímunni."
6. gr. Reglugerðar um Skjald-
arglímu Ármanns og Ármanns-
skjöldinn, sem sett var í janúar
1962, hljóðar svo: „Hver sá, sem
er lögmætur félagi sambandsfél-
ags Iþróttabandalags Rgykjavík-
ur, hefur rétt til þátttöku fvrir
hönd þess félags."
Sanngjamir mætir menn hafa
talið núverandi ákvæði mun
rýmri en hin eldri og gefi fleiri
glímumönnum tækifæri til keppni.
Varðandi kærur T,árusar Saló-
monssonar vegna Skjaldarglím-
unnar hefur mótsnefndin farið
með þær að lögum hverju sinni.
Kæranda ber sjálfum að fylgja eft
ir kæru vilji hann ekki fallast :
úrskurð mótsnefndar. eða hefui
einhver heyrt getið um lögreglu-
þjóninn, sem kærði sjálfan sig
vegna eigin verknaðar?
Hinn réttmæli Lárus Salómons-
son og óáreitni hefur Iöngum átt
hendur sínar að verja fyrir for-
‘■prökkum glímumálanna og for
ystumönnum íþróttamálanna á
landi hér, eins og lesa má í lýstu
bréfi. Þessir óttalegu menn hafa
sótt fast og í engu hlíft enda lag*
ti) atlögu við mága hans og arfa
þegar sjálfur stóð hann óbugaður,
eftir því sem greinir. Afleiðing
þessa hefur orðið sú. að hann heí
ur verið viðriðinn allflestar kær-
Framhald á 12. siða
Eigum við að
ala minka?
Margir muna enn sorgarsög-
una um minkaeldi á íslandi,
hvernig þetta litla en grimma
dýr slapp úr gæzlu og gvarð
villt dýr á íslandi, dreifðist
svo að segja um allt land, og
hefur gerzt mikill skaðvaldur
í fugla- og fiskilífi landsins. Þá
var minkaeldi bannað með lög-
um og hefur svo verið um
skeið, en þá var of seint að
byrgja brunninn.
Á seinni árum hafa heyrzt
um það nokkrar raddir ,að
leyfa ætti minkaeldi að nýju
hér á landi, þar sem skaðinn
væri skeður, og það myndi
ekki gera vont verra, þótt
minkaeldi væri tekið upp að
nýju. Hlýtur slíkt að sjálfsögðu
að vera álitamál, og ýms rök
hníga að því, að þetta sé rétt,
en ef til vill önnur á móti. Á
það er bent, að við höfum
hið ákjósanlegasta minkafóður,
þar sem er úrgangur úr fiski
og sauðfjárafurðum. Þetta selj
um við nú úr landi fyrir tölu
verða fjárhæð til minkabúa á
Norðurlöndum. Einnig er bent
á það, að minkurinn sé það loð
dýr sem einna bezt haldi velli
í tízkusveiflum, verð skinn-
anna sé stöðugt og markaður
vaxandi með aukinni velmegun
í Evrópu og Ameríku.
í nýútkomnu Frosli, tímariti
um fiskiðnað, eru þessi mál
rædd og segir þar m. a. „Á
þessu banntímabili á minka-
eldi á íslandi hafa nágranca
þjóðir okkar, Danir, Svíar,
Norðmenn, Finnar og Fær-
eyingar hafið stórfellda minka
skinnaframleiðslu á vísindaleg
um grundvelli. Er þessi fram
leiðsla orðin að mikilvægri ai-
vinnugrein eins og m. a. má
sjá af því, að sala danskra
minkaskinna mun á þessu ári
nema um 1200 milljónum
króna. Til samanburðar má
nefna, að heildarútflutningur
íslendinga á hraðfrystum sjáv
arafurðum var um 1300 millj.
króna árið 1963. . . . Vandlát-
ustu skinnaframleiðendurnir
telja það frumskilyrði, að ís-
lenzkur fiskúrgangur sé ' fæð-
unni. Úrgangur við sauðfjár
slátrun, blóð o. þ. h. er einnig
hluti af fæðu minksins“.
„Það þarf engan
að undra"
íhaldsblöðin réðust með of-
forsi á Framsóknarmenn eftir
Alþýðusambandsþingið í haust
og sökuðu þá um að hafa kom
ið í veg fyrir, að samstjórn
allra flokka kæmist á í Alþýðu
sambandinu, þ. e. að fulltrúar
íhalds og krata væru teknir inn
í hana. Framsóknarflokkurinn
hefur ekki neitað þessu og full
trúar hans á Alþýðusambands-
þingi, ásamt mörgum öðrum,
fóru ekki dult með það, að
þeir vildu ekki gera heildar
samtök vinnustéttanna þannig
dráttarhest fyrir vagni núver
andi stjórnarstefnii. Hins veg
ar liggur í vitnisburði stjórn
arblaðanna það, að foringjar
kommúnista hafi viljað þetta,
að minnsta kosti hafi ekki
strandað á þeim, og þeir hafa
raunar ekki borið þetta af
sér. í gær skrifar einn full-
trúi á Alþýðusambandsþingi,
Benedikt Þorsteinsson, Höfn
í Hornafirði, grein : Þjóðvilj-
ann, m. a. um bessi mál og
segir:
Framhald á 14. siðu.