Vísir - 24.12.1956, Blaðsíða 15

w
JÓLABLAÐ VfSIS
Myndin til vinstií r 'aí Þórði Jónssyni bónda í Hvallátrum, þar sem hann er að reyna við
Klofa, eitt af stéintö .\-nr<am í Hvailátrum. Hægra megin sést Þórður standa við steintökin
þrjú. Uppi á bjargi gur Hálfsterkur og Fullsterkur, en Amlóði við hlið þess niðri.
iðrik Jesson, Vestmannaeyjum, tók inyndirnar).
ÞDRSJEIN J EINARSSDN:
Hin fornu landspróf.
við komum að' Hvallátrum í
Ráuðasandshreppi. Umhveri i
þeirrár vinalegú byggSár éih- í
kennist af grjóti og hafi undan
gulleitri skeljasandsströnd..:
Fólkið, sem hér hefir búið;
hefir sótt lífsbjörg sína tií i
hafið, upp á haglendj hinnar
grýttu heiðaiy á sendna harð-
bala víkurinnar og á þræðinga
og syllur Látrabjargs. Bygg-
ingarefni híbýlanna var s<ii: í
grjóturðina, mýrasundin og í
bolungana, sem bjargað var
undan sjó. Fiskiðjuverin voru
upphlaðnir grjótgarðar, —
fiskgarðarnir, — sem enn sjast
beggja megin víkurinnar. Búða-
tóftirnar, fiskigarðarnir, tún-
ræmurna, naustin, tóftáþrotin
og einn djúpstæður, haglega
hlaðinn brunnur, seltóftirnar í
heiðardalnum og vaðabyrsin
við bjargbrúnina eru minjar
þess fólks, sem hér hefir lifað í
margar aldir. Allar þessar
minjar bera miklum átökum
vitni. Steintökin hafa verið
mörg. Það er því;'engiir'farða„
þótt steinn hafi verið próíverk-
eíni hinna uppvaxáncíi ’sveina
og að þau liggja enn, 6 að tölu,
méðal búðatóftanna og ögra
hverjum vegfaranda að koma
og reyna. Hér getur fyr:v og
fremst að líta þrjá afsf.ppa
hnullunga við k assalaga, jarð-
fast bjarg. Bjargið er slétt að
ofan og nemur brún þess meðal-
manni í þykkulæri. Bjargið og
hnullungarnir minna á sams-
konar steintök í Dritvík undir
Jökli og nöfn hnullunganna eru
þau sömu: Amlóði, Hálfsterkur
og Fullsterkur. Við þetta próf-
borð, bjargið, hefir á liðnum
öldum margur „gengið upp“ og
hlotið einkunn eftir því hvaða
hnpllungi hann gat lyft upp 4
bjabgið.
Skammt frá þessum steintök-
um liggur í grasi sveiglaga
steinn og heitir Klofi. Þegax’
klofað er yfir hann og honum
velt svo bugur hans veit upp,
má grípa undir hann miðjan
Nú á dögum er maryÉ rætt
um allskonar próf og a um-
ræðurnar verið hvað I á ærast-
ar um eina tegund p a, sem
nefnd eru landspróf veita
þeim, sem standast þar rétt til
framhaldsnáms.
Um tíma þótti fínt að vera
real-stúdent en fínast . 5 vera
stúdent. Báðar þessar prófnafn-
bætur hafa misst Ijóm; sihn og
hin fyrrnefnda er alv horfin,
vegna fjöhnargra nýrra prófa
bæði verklegra og bóklegra.
Fjölbreytileiki í tækni og á hin-
um ýmsu athafnasviðu í hins
íslenzka þjóðfélags krc í t þess
af verðandi þegnum að þeir
ljúki ýmsum prófum, ;vo að
þeir fái starf, sem veiti þeim
framfærslu.
Hér fyrr meir þegar atvinnu-
líf þjóðarinnar var fábrotnara.
landbúnaður og fiskveiðar, þá
voru prófin fá og einstaklingar
unnu sér aldrei nein réttindi og
hinir hæfustu og færustu og þó
helzt til líkamlegra afkasta
sátu fyrir um störf. Menn gengu
ekki með skírteini upp á vasann
í þann tíð. Menn fengu á sig orð
fyrir eitt og annað, sem þeir af-
rekuðu á vettvangi dagsins.
Einn var talinn sláttumaður
góður, annar fiskinn, þriðji
sjómaður ágætur, svo að hann
varð bitamaður eða frammá-
maður. Þá voru þeir_ sem voru
bjargmenn og gengu fyrir að
verða köllunarmenn eða fygl-
ingar. Þannig má lengi áfram
telja. Unga sveina dreymdi
dagdrauma *um stór afköst við
slátt og fiskidrátt, brimlend-
ingar og barning, ofanferðir eða
sig í svimháum björgum. Þeir
spreyttu sig á því að verða sem
fyrst baggatækir, læra áralagið,
sitja fjörhest, kunna að stökkva
á smalapriki eða fara á bandi
o. s. frv. Allt þetta krafðist æf-
ingar, lagni og réttrar beitingar
vöðva til átaks. Það krafðist
þreks, þors og vilja. Það fór
fram iðkun og síðan próf. Nokk-
ur þessara prófverkefna liðinna
kynslóða getur enn að líta á
byggðum og óbyggðum bólum
Islands.
Síðastliðið sumar var eg á
ferð með félaga mínum Friðriki
Jessyni úr Vestmannaeyjum og
S&frfS::
Fugl snaraður í Látrabjargi.
fílfHHíé
keAii
Hið nýja eídsneyti KOSANGAS fæst í hylkjum,
sem tengja má við fjöibreytt úrval 6æk]a, sérstak-
iega til suöu og matargerðar, allt frá einstökum
suSuplötum í fullkomnar eldavélar.
KOSANGAS er fljótíegt — þægilegt — hreinlegt — ódýrí.
Kosangas-eldavél
með 11 k«. hylki.
KOSANGAS umbo&ið
OPTIMA Garðastræti 17, Reykjavík.
Qska eftir að fá. myndalista og nánari
upplýsingar um KOSANGAS og tilheyr-
andi tæki.
nafn
heimili