Morgunblaðið - 09.09.1944, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 9. sept. 1944
Útg.: H.l. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjaid: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabðk.
Úrsli takostir?
RÍKISSTJÓRNIN hefir óskað þess, að útvarpsumræð-
ur fari fram um hið nýja dýrtíðarfrumvarp hennar. —
Þessar umræður fara fram næstkomandi mánudags-
kvöld.
Ekki er ljóst, hvað það er sem vakir fyrir ríkisstjórn-
inni með því að heimta útvarpsumræður um þetta mál á
frumstigi þess. Stjórninni hlýtur að vera ljóst, að frum-
varp hennar, eins og það er borið fram, nær aldrei sam-
þykki á Alþingi, í þeirri mynd sem það er. En hitt hlýt-
ur þó að vaka fyrir stjórninni, að reyna að ná samkomu-
lagi við þingið um lausn málsins.
En ef það er vilji ríkisstjórnarinnar, að reyna til hins
ítrasta að ná samkomulagi við þingið um lausn þessa
stórmáls, er það óskiljanlegt með öllu, að byrja þá sam-
komulagstilraun með því, að fara með málið í útvarpið og
hefja rifrildi um það þar. Því ekki þarf að ganga grufl-
andi að því, að rifist verður um þetta mál og önnur, þeg-
ar komið er fram fyrir hljóðnemann.
Hin aðferðin hefði vissulega verið eðlilegri og líklegri
til árangurs, að þetta stórmál hefði strax farið til þing-
nefndar og fengið þar rækilega athugun. Stjórnin gat
vitanlega sett flokkunum ákveðinn frest, svo að málið
yrði ekki dregið á langinn að óþörfu, enda nauðsynlegt
að gera einhverjar ráðstafanir í dýrtíðarmálunum fyrir
15. þ. m., en þá gengur í gildi hin nýja vísitala landbún-
aðarins.
Ef til vill ber að skilja þessi vinnubrögð ríkisstjórnar-
innar þannig, að hún hafi gert það upp við sig, að ekki
sje til neins að reyna að ná samkomulagi við þingið um
lausn þessa máls. Þetta dýrtíðarfrumvarp sje því ekki
fram borið með það fyrir augum, að um það geti orðið
samkomulag í þinginu, heldur ætli stjórnin nú að segja við
þingið: Þetta er það, sem við höfum upp á að bjóða og
annað ekki. Ef þingið vill ekki við þessu hlíta, þá er
stjórnin farin!
★
En hvað tekur við, ef stjórnin setur nú þinginu úrslita-
kosti?
Ekki er sjáanlegur neinn árangur af samkomulagstil-
raun flokkanna. Að vísu halda viðræðurnar áfram, en
menn verða með hverjum degi sem líður vantrúaðri á,
að nokkur árangur náist.
Menn þurfa ekki annað en kynnast skrifum blaðanna,
til þess að sjá heilindin.
Svo sem kunnugt er, var það Sjálfstæðisflokkurinn,
sem gekst fyrir samkomulagsviðræðum flokkanna. Þess-
ar viðræður hafa miðast við það, að allir flokkar ynnu
saman. En meðan þessar viðræður fara fram má daglega
lesa í blöðum skæting til forystumanna Sjálfstæðis-
flokksins fyrir það, að þeir skuli vera að ræða við kom-
múnista! En spyrja mætti þessi sömu blöð: Hvernig í ó-
sköpunum er unt að ná samstarfi allra flokka í þinginu
um lausn vandamálanna, án þess að ræða einnig við kom-
múnista?
Allir hljóta að sjá, að ef æskilegt þykir að ná alsherj-
ar samvinnu í þinginu, verða allir flokkar að starfa að
því samkomulagi. Og þar sem Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ir litið svo á, að slíkt allsherjarsamstarf væri þjóðarnauð-
syn, eins og málin horfa við nú, hefir hann viljað reyna
þessa leið til hins ítrasta.
En fari svo, að ekki tækist að ná víðtæku samstarfi og
myndun ríkisstjórnar á þeim grundvelli, myndi áreiðan-
lega ekki standa á Sjálfstæðisflokknum, að mynda nú
ríkisstjórn, er hefði stuðning þriggja eða jafnvel aðeins
tveggja flokka, og bjarga þannig þingræðínu.
En Sjálfstæðisflokkurinn getur ekki einn ráðið þessu.1
Og ef alt strandnr. er ekki annað sýnt en að stefnt sje
til þingrofs og kosninga.
t
Lántökur
bæjarins
samþykt-
ar í bæjar-
stjórn
SVOHLJÓÐANDI tillaga frá
borgarstjóra var samþykt til 2.
umr. á fundi bæjarstjórnar 15.
júní 1944:
„Bæjarstjórn Reykjavíkur
samþykkir að heimila borg-
arstjóra að taka inrílent
skuldabrjefalán til endur-
greiðslu á 4V2 % láni Sogs-
virkjunarinnar frá 1935, skv.
lánssamningi við A.B. Stock-
holms Enskilda Bank og A.S.
Kjöbenhavns Handelsbank,
dags. 8. des. 1934, enda sam-
þykki bæjarráð lánskjörin.
Lánsfjárhæðin má nema í
íslenskum krónum alt að jafn
gildi sænskra króna 4.550.000
til endurgreiðslu með jöfnum
ársgreiðslum (Annuitetslán)
á tímabilinu til ársins 1960.
Jafnframt veitir bæjar-
stjórnin borgarstjóra fult um-
boð til að undirrita skulda-
brjef fyrir láninu, hvort held-
ur aðalskuldabrjef eða sjer-
skuldabrjef, eða hvorttveggja,
svo og til þess að setja eignir
Sogsvirkjunarinnar að veði
fyrir láninu og undirrita hvers
konar veðsetningarskjöl þess
efnis“.
Tillaga þessi var endanlega
samþykt á síðasta bæjarstjórn
arfundi, ásamt svohljóðandi
viðaukatillögu frá borgar-
stjóra:
„Ennfremur samþykkir bæj
arstjórnin að taka boði Lands
banka íslands í brjefi, dags.
28. f. m., um að tryggja sölu
allra skuldabrjefa lánsins fyr
ir nafnverð gegn 1% ómaks-
þóknun“.
Samþykt var og svohljóðandi
tillaga um lántöku til Hitaveit
unnar til 2. umræðu:
„Bæjarstjórn Reykjavíkur
samþykkir að taka 4% skulda
brjefalán til 20 ára (Annui-
tetslán), að upphæð alt að kr.
13.500.000.00 — þrettán og
hálfa miljón krónur — til
greiðslu á stofnkostnaði við
Hitaveitu Reykjavíkur.
Lánið verði tekið í tvennu
lagi, nú þegar 7.5 miljón
króna lán, sem samþykt er að
fela Landsbanka íslands að
tryggja sölu á, gegn 1% ó-
maksþóknun, skv. tilboði
bankans í brjefi 28. f. m. —
en bæjarráði er falið að á-
kveða hvenær skuldabrjef
hluta lánsins, alt að 6 mil.
verði gefin út fyrir hinum
króna.
Jafnframt veitir bæjar-
stjórnin borgarstjóra fult um
boð til að undirskrifa hvers-
konar skuldabrjef fyrir þess-
um lánum“.
London í gærkveldi: — Fyrsta
flugferðin milli London og
Ottawa í Kanada án viðkomu,
var farin í dag. Var það bresk
flugvjel, sem fór ferðina. Hún
var 13 klst. 9 mínútur á leið
Tillögur um Ölfusár-
brú.
TJÓNIÐ Á Ölfusárbrú er enn
þá eitt aðalumræðuefni manna
hjer um slóðir. Það er eðlilegt,
að menn hafi áhyggjur af þeim
farartálma, sem varð, er brúin
fjell. Sláturtíðin fer í hönd og
flutningaþörfin úr austursveitun
um, vestur yfir Ölfusá eykst með
degi hverjum. Bændur þurfa að
fá heim nauðsynjar sínar o. s. frv
Og það vantar svo sem ekki
að menn hafa ráð undir rifi
hverju um það, hvernig gera
eigi við brúna til þess að hún
verði jafngóð. Jeg hefi ekki tal-
ið allar þær tillögur, sem menn
hafa komið með til blaðsins und
anfarna daga. En eitt eiga þær
allar sameiginlegt, að höfundar
þeirra eru vissir um, að sín til-
laga sje sú eina rjetta.
43"^**«* * v.’'-. fci _s-/i — jí
Nýir burðarstrengir.
EIN SKYNSAMLEGASTA til-
lagan virðist vera sú, að setja nú
þegar nýja burðarstrengi á
brúna og lyfta henni. Menn, sem
ættu að hafa vit á þessum mál-
um telja, að það sje vel vinnandi
verk. Nógu sterkir strengir sjeu
til hjer í bænum. En þeir benda
jafnframt á, að þetta þurfi að
gera nú þegar og bíða ekki eftir
að brúinn falli alveg. Að sinni
skal ekki farið lengra út í að
lýsa tillögum, sem komið hafa
fram í sambandi við viðgerð á
brúnni. Menn verða að treysta
því, að vegamálastjórnin geri
alt, sem í hennar valdi stendur
til að koma brúnni í samt lag og
verkfræðingarnir vita — eða
eiga að vita — hvað hægt er að
gera.
Hljóta að vera til ráð.
ÞAÐ eru fleiri brýr og stærri,
sem láu yfir meiri fljót, en Ölfus
á, sem fallið hafa undanfarna
mánuði. Daglega berast fregnir
um, að allar brýr hafi verið
sprengdar á stórfljótum á meg-
inlandi Evrópu. En næsta dag
berast nýjar fregnir um það, að
heilar hersveitir hafi komist yf-
ir þessi sömu brúarlausu fljót,
með þúsundir manna og þung
hergögn.
í stríði er ekki verið að velta
vöngum yfir því, sem þarf að
gera. Það er gert. Verkfræði
tæknin er komin langt 1 brúar-
gerð sem öðru og þar er ótrú-
legt, að ekki skuli vera hægt að
setja brú til bráðabirgða á ekki
stærri á en Ölfusá.
Þýðir ekki að byggja
á Brúarhlöðum.
EINS OG kunnugt er, er önn-
ur brú yfir Hvítá, hjá Brúarhlöð
um, skamt fyrir neðan Gullfoss.
En það hefir sýnt sig, að ekki
er hægt að byggja neitt á þeirri
leið. Vegurinn upp Hreppana,
austanvert við ána er þannig nú,
eftir alla þurkana, að bílar
standa fastir á honum og hvað
verður þá, þegar rigningatíðin
kemur?
Bílstjóri, sem kom austan úr
Þjórsárdal í gær, sagði mjer, að
hann hefði þurft að hafa snjó-
keðjur á hjólum vagnsins báð-
ar leiðir um Hreppana.
Nei. Það verður að gera við
Ölfusárbrú strax. Það er eina úr
| lausnin. í gær sá jeg á það minst
ií blaði, að ekki mýndi verða
hægt að vinna við brúna að
sinni vegna verkfalls. Þetta er
svo ótrúleg staðhæfing að henni
verður ekki trúað.
Það kemur aldrei til, að rieinn
íslenskur fjelagsskapur leyfi
sjer, að standa í vegi fyrir því,
að gert sje við Ölfusárbrúnna,
strax, ef það er talið hægt á ann
að borð. Menn geta gert verk-
föll eins og þeim sýnist, en hjer
er svo mikið hagsmunamál mik
ils hluta þjóðarinnar á ferðinni,
að það kemur ekki til, að menn
láti launadeilu standa í vegi fyr-
ir því, að verkið verði unnið.
•
„Óstaðfestar fregnir“.
ÞEGAR EITTHVAÐ kemur
fyrir, eins og til dæmis bilun
Ölfusárbrúarinnar, komast fljótt
á loft „óstaðfestar fregnir". Ein
slík fregn gegnur nú um bæinn.
En ekki hefir tekist að fá hana
staðfesta, nje heldur borna til
baka. En sagan er á þá leið, að
fyrir 1 eða 2 árum hafi setuliðs-
stjórnin boðist til að láta af
hendi efni í nýja Ölfusárbrú, ef
Islendingar vildu leggja til
vinnuaflið. Sagan segir, að þessu
boði hafi ríkisstjórn, eða ráða-
menn í þessum efnum neitað.
En sem sagt, það er ekki hægt
að fá að vita hvað satt er í sög-
unni.
Til þess að fyrirbyggja allan
misskilning skal það tekið fram,
að það felst engin ásökun á neinn
í þessari sögu. — Ekki ennþá að
minsta kosti. Hafi þetta boð ver
ið gert af hendi setuliðsins, er
ekki gott að segja, hvaða kvaðir
hafa fylgt því. Tilboðið, ef það
hefir verið gert, gat hafa verið
með öllu óaðgengilegt. Það gat
líka hafa verið kostaboð. — Um
það getur almenningur ekki
dæmt, fyrr en öll kurl eru kom-
in til grafar.
En í þessu sambandi má skjóta
því inn í, ef einhverjum skyldi
sárna, að það er bannsett pukr-
ið, sem veldur „óstaðfestu
fregnunum.
Árangursrík
skemmdarverk
í Noregi
Frá norska blaða-
fulltrúanum.
ÞÆR FRJETTIR berast frá
Noregi, að skemdarverkunum
sje haldið áfram. Fyrir skömmu
síðan var stór alúmíníumverk-
smiðja í Holmestrand sprengd
í loft upp. Verksmiðju þessa
tóku Þjóðverjar til eigin nota
strax 1940, og hefir hún haft
mikla þýðingu fyrir þá.
Sprengingin var mjög árang
ursrík. Allar helstu vjelarnar
eyðilögðust og verksmiðjan er
óstarfhæf.
Engan mann sakaði við
sprenginguna.
Um daginn varð líka mikil
sprenging í vöruskemmu einni
mikilli, sem Þjóðverjar hafa
við Sursöya, og tveim tímum
síðar varð mikil sprenging
rjett hjá höll Quislings.
Quislingar og Þjóðverjar
halda áfram að gera hefndar-
ráðstafanir. Þeir handtaka vel
metna borgara alt að 55 ára
aldri og setja þá á svokallað-
an borgarvörð, sem einkum er
hafður við bensín-. og olíu-
stöðvar.