Morgunblaðið - 22.01.1946, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
ÞriðjudagUr 22. jan. 1946
6 '
BYGGINGA- OG HÚSNÆÐISMÁL
UM ÞESSI mál hefir verið
skrifað allmikið undanfarnar
vikur oog meðal annars er
grein um þau í Tímanum frá
13. jan., eftir Guðlaug Rósin-
kranz yfirkennara. Er bæði sú
grein og önnur skrif andstæð-
inga Sjálfstæðismanna um þessi
mál af svo illum vilja gerð í
garð Reykjavíkurbæjar, að jeg
tel rjett að fara um þau nokkr-
um orðum.
Húsnæðisleysið.
Húsnæðisvandræði eru hjer
'mikil, enda hamra blöðin mjög
á því að kenna bæjarstjórn
Reykjavíkur um. En hvers-
vegna bæjarstjórn? Ekki flyt-
ur hún fólkið í bæinn og ekki
á hún að sjá um framkvæmd
laganna og líta eftir því, að fólk
flytji ekki hingað í húsnæðis-
leysið.
Af þeim um 1500 manns, sem
talið er að búi í bröggum, telur
yfirkennarinn að sjeu 700 börn,
og auk þess búi 1000 manns í
óhæfum kjöllurum. Hvernig
veit hann það? Hvaðan hefir
hann þessar tölur? Jeg vil leyfa
mjer að fullyrða, að þetta sjeu
ágiskanir aðeins. Ennfremur
heldur hann því fram, að fólk
þrengi sjer saman í íbúðir, —,
meira, en góðu hófi gegnir, og
þá vitanlega meira en áður hef- !
ir verið. En samtímis skýrir;
Tíminn frá því, eftir öðru blaði,
að frá 1. des. 1940 til 1. des
1944, hafi fjölgað í bænum um
6000 manns, þ. e. um nær því
alla fjölgun landsmanna á
þessu tímabili. Á sama stað er
upplýst, að á þessu sama tíma-
bili, 1. des. 1940 til 1. des. 1944
hafi verið byggðar í bænum
íbúðir, sem í sjeu 7000 manns.
Það er, 1000 manns fleira en
öll fjölgunin í bænum. — Þar
við bætast þeir 1500 sem eru
í bröggum. Það er um 2500
manns, sem hefir farið út úr
húsnæði, sem það var í fyrir
1. des. 1940, án þess að annað
fólk hafi komið í þess stað. Og
samt segir yfirkennarinn að
fólk þrengi sjer saman í íbúðir
meira en góðu hófi gegnir. —
Á hinn bóginn er kunnugt, að
1939 og 1940 voru lausar íbúð-
ir hjer í bæ, þótt lítið væri
byggt á þeim árum og vand-
ræðin væru að byrja að mynd-
ast í lok ársins 1940. |
#Af framanrituðu er ljóst, að
það er langt frá því, að með
nokkurri sanngirni sje hægt að
saka bæjarstjórn Reykjavíkur
um húsnæðisvandræðin hjer í
bænum. Og hjer á eftir mun jeg
sýna fram á, að hún hefir gert
allt, sem hún gat gert og henni
bar að gera gagnvart þeim
vandræðum, sem á styrjaldarár
unum steðjuðu að í þessum efn
um, að miklu leyti fyrir van-
rækslu annarra en bæjarstjórn
ar. — ,
Húsnæðisleysið og
F ramsóknarf lokkurinn.
Annars kemur það rfr hörð-
ustu átt, þegar Framsóknar-
menn þykjast vera að bera um-
hyggju fyrir húsnæðislausum
Reykvíkingum. Jeg veit ekki
betur en að það hafi verið fyrst
og fremst fyrir þeirra aðgerðir,
hversu lítið var byggt hjer í bæ
árin 1938—1940, þegar enginn
trjesmiður mátti kaupa timbur
Eftir Helga Hermann Eiríksson
nema með leyfi Framsóknarráð
herrans Eysteins Jónssonar. —
Og var það ekki einmitt hann
sem ljet orð falla í þá átt, að
eina leiðin til að stöðva flótt-
ann úr sveitunum til Reykja-
víkur, væri að hindra bygging-
ar þar, svo að flóttafólkið fengi
þar ekki húsnæði? Svo mikið
borgarstjóri vísi á lóðirnar um
leið og um þær er sótt.
Það er ennþá óupplýst mál,
1 hvort bæjarfjelaginu og ein-
. staklingum er hagur að því, að
fyrir meira en 100 kr. í einu,1 þaö hafi aðeins fengið helming-
inn af umbeðnum lóðum. Fje-
lagið sótti, í vor um lóðir undir
40 íbúðir og fjekk strax 32. —-
Nokkru síðar fjekk það þó þær
8 lóðir, sem á vantaði, þrátt fyr flytja inn hin sænsku hús og
ir það, að það hafði ekki byrj- [ reisa þau hjer. Borgarstjóri og
að byggingu á öllum hinum lóð bæjarráð hafa gert ráðstafanir
unum, og að sýnt þótti, að það . til þess, að þetta yrði rannsak
myndi ekki getað byrjað á að, og borgarstjóri hefir á Al-
er víst, að á þessum árum var! þeim öllum á síðastliðnu ári. — | þingi flutt tillögu um athugun
hægara að fá byggingaefni aust Hitt er rjett, að starfslið bæjar ] á þessu efni af hendi ríkisins.
ur í sveitum en hjer í Reykja- ins, bæði verkfræðingadeildin ] Hann hefir því vissulega verið
vík. Og eru það ekki Framsókn' og skrifstofufólkið, var yfir- vel á verði og af vilja gerður,
armenn fyrst og fremst, sem hlaðið störfum öll stríðsárin og ' án þess að vilja ana út í óviss-
standa að hirðisbrjefinu er ný- þó einkum seinni árin, svo að una.
lega hefir verið sent út til ekki var unnt að fá menn til
bænda um það, að þeir taki nú
höndum saman um að koma
Reykjavík 4 knje? Nei, þeim
ferst vissulega ekki að láta hátt
um þessi mál. En út ýfir tekur
þó, þegar þeir ætla að gera hús
næðismálin að aðal-kosninga-
númeri sínu í bæjarstjórnar-
kosningunum hjer. Bjóðast til
þess að leysa húsnæðisvandræð
in með því að flytja inn út-
lend hús og útlendan vinnu-
kraft, og koma upp ódýrum
húsum með miklum styrk frá
ríki og bæ, til þess að Reykja-
vík geti nú tekið á móti flótt-
anum úr sveitunum. Er það
vonleysi ,um sigur í sveitunum,
sem veldur þessari hugarfars-
breytingu?
Lóðirnar.
,,Hvað Byggingasamvinnuíje
lag Reykjavíkur sneítir, hef-
ir það jafnan verið mjög erfitt
að fá lóðirnar. I þau tvö síðustu
skifti, t. d., sem fjelagið hefir
byggt, hefir fjel. alveg verið
neitað um lóðir á Melunum11,
segir yfirkennarinn. Er rjett að
athuga þessi ummæli hans ör-
lítið nánar.
Síðastliðið ár var úthlutað
hjer í Reykjavík 300—400 lóð-
um, undir 700—800 íbúðir, og
öll stríðsárin var úthlutað ár-
lega lóðum undir fleiri íbúðir
en þurft hefði undir fjölgunina
í’ bænum. Að vísu voru um-
sækjendur miklu fleiri, en um
suma þeirra var vitað, að þeir
sóttu um lóðir, ýmist til þess að
græða á því að framselja þær
öðrum, hafa þær á hendi til
byggingar í óákveðinni fram-
tíð, eða aðeins til þess að vera
á skrá, án ákveðinna fyrirætl-
ana. Þessir umsækjendur, eftir
því, sem um þá var vitað, voru
vitanlega látnir mæta afgangi,
en frá þeim komu þó’ oft og
tíðum fyrstu kvartanirnar. —
Þeir voru altaf látnir ganga fyr
ir, sem mestar líkur voru til að
vildu og gætu byggt strax, ætl-
uðu að byggja fyrir sig sjálfa
og mesta þörf höfðu fyrir nýtt
húsnæði. í samræmi við það
voru umsóknir um lóðir undir
verkamannabústaðir og sam-
vinnubyggingar afgreiddar eins
fljótt og mögulegt var. Og hvað
Samvinnubyggingafjelag Rvík-
ur snerti, þá hefir það vissulega
ekki undan neinu að kvarta,
því það fjekk bæði fljótari og
betri afgreiðslu en flestir aðr-
ir, eins og óbeinlínis kemur
fram í grein yfirkennarans. —
þess að framkvæma þær mæl-
ingar og teikningar, sem gera
þurfti eins fljótt og óskað var
eftir, og heldur ekki hægt að
fá efni og vinnukraft til þess
að framkvæma ræsa- og gatna
gerð svo ört, sem hin öra út-
þennsla bæjarins heimtaði.
En það voru Melalóðirnar,
sem yfirkennarinn var reiðast
ur útaf. Á rúmu ári s. 1. var þar
úthlutað um 30 lóðum undir
60 íbúðir og þar af heimtaði yf-
irkennarinn að fá til sinnar ráð
stöfunar tvo þriðju hluta. Nú
voru þessar lóðir mjög eftir-
sóttar, sennilega vegna þess,
hversu nálægt þær eru miðbæn
um, og bæjarráði virtist því
eðlilegast, að það úthlutaði
sjálft þessum lóðum, og taldi
sig gera Samvinnubyggingafje-
laginu góð skil í þeim éfnum,
með því að láta umsækjendur
úr því fjelagi hafa þar lóðir und
ir 4 íbúðir. Þetta er nú allt
ranglætið, sem fjelagið hefir
orðið fyrir þar.
Sænsku húsin.
Meðan jeg var í Stockhólmi
í lok nóvember síðastliðins,
kynnti jeg mjer nokkuð hin
sænsku timburhús, sem svo mik
ið hefir verið rætt um að flytja
hingað inn. Húsin eru vel gerð
af Svía hendi eins og allt sem
þeir gera og að mörgu leyti
hentug einbýlishús, þar sem þau
eiga víð. En það er ekki sýnt
ennþá, að þau henti hjer í
Reykjavík nje að þau verði ó-
dýrari en heimabyggð hús, því
efnið hingað komið er tæplega
helmingur húsverðsins alls. —
Að vísu heimtar yfirkennarinn
að ríki og bær gefi eftir tolla
og önnur opinber gjöld af þessu
efni. En hversvegna fremur af
þessum húsum en öðrum. Væri
þá ekki rjettmætt að tollar og
önnur opinber gjöld af efni í
önnur hús yrði einnig gefið eft-
ir?—
Þeir, sem sótt hafa um lóðir
undir þessi smá-timburhús,
hafa sótt um þær á Melunum
og annarsstaðar í þjettbýli bcej
arins. En þar eiga þau ekki
heima og þar myndu bæjarbú-
ar almennt ekki sætta sig vi^
að hafa þau. En þá þarf að
finna stað fyrir þau í sjerstök-
um hverfum, utan við aðalbygð
bæjarins. Skipulagningsmenn-
irnir verða að gera tillögur um
þessa staði, síðan þarf að mæla
þá, gera götur, leggja leiðslur,
mæla út lóðir o. s. frv. — En
Ráðstafanir til úrbóta.
Húsnæðisvandræðin eru stað
reynd og þurfa úrbóta við. —
Borgarstjóri hefir bent á leið-
ir og fengið bæjarráð í lið með
sjer til þess að framkvæma þær.
Hann hefir bent á; að breyta
þurfi lögum um Verkamanna-
bústaði og Samvinnubygginga-
f jelög og fyrir 2 árum. síðan
ræddi hann og bæjarráð þau
mál við þáverandi ríkisstjórn.
Aðrir hafa talað um þessi mál
og látið þar við sitja. Borgar-
stjóri hefir haldið þeim vak-
andi og nú liggja fyrir Alþingi
frumvörp um framannefndar
breytingar. Borgarstjóri og
bæjarráð hafa látið byggja fyr-
irmyndar byggingar í bænum,
niðri á jörðunni, andstöðuflokk
arnir hafa byggt í skýjunum.
Það hefir verið upplýst, að
nú eru í smíðum hjer í Reykja-
vík um 900 íbúðir. Það ætti að
vera húsnæði fyrir 3000 manns
og er ljóst, að húsnæðisvand-
ræðin leysast, ef byggingum í
svo stórum slíl heldur áfram.
Helgi Hermann Eiríksson.
IBUÐIR
Hef til sölu nokkrar 2—3 herbergja ÍBÚÐIR
á góðum stað í bænum.
SteL
lögfræðingur.
emn svonóóon
Laugaveg 39.
Sími 4951.
*
v
?
$
!
1
|
.♦.
x
I
❖
I
I
I
♦«»4K-mm,,:«»<«<4<44M«.:4<4ý«wí' ♦ ♦
1 * * ‘x
i
\
!
í
X
|
I
I
i
Mikið úrval af
Kvenkápum
tekið upp í dag.
Í\a^nar Jjtíöncla
?
r
y
y
r
r
r
r
r
r
?
1

Húseignin
nr. 2—4 við Skírnisgötu á Akranesi er til sölu.
Tilboð sjeu send undirrituðum, sem gefur
allar nánari upplýsingar.
Frestur til að skila tilboðum er til 4. febr. n.k.
ac^nuó
Jk oríaciaá hri.
*++*++**+++*+**&>+****!*+&>+*++**+++++++*++#+**+&
|
i
Tökum á móti pöntunum á
húsgögnum
til Rfgreiðslu í vetur og vor. Getum einnig
tekið að okkur smíði á búðar- og skrifstofu-
innrjettingum, sömuleiðis smíði á eldhúsinn-
rjettingum og sljettum hurðum (blokk-
| hurðum). Eingöngu fyrsta flokks efni og vinna.
J4, 'áimar j^oróteinóóon (Jj1 do.
' Klapparstíg 28. — Sími 1956.
y
r
r
r
?
?
I
f
?
V
Y
t
f
r
t
Hitt er ekki rjett hjá honum, að samt heimtar yfirkennarinn að.