Morgunblaðið - 22.01.1946, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. jan. 1946
99
Á Reykjavík að afneita sjdlfri sjer?“
Góðir Sjálfstæðismenn!
■jFJÓRIR FLOKKAR ganga til
bæjarstjó'rnarkosninganna. All
irvhafa þeir sína sögu og for-
tíá, misjafnlega fagra. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir haft á
hendi stjórn þessa bæjar. Þær
framkvæmdir og framfarir sem
hjer hafa orðið eru því hans
verk. Þeim hefir verið lýst hjer
svo gjorla, að litlu þarf við að
bæta. Vil jeg í þessum fáu orð-
um víkja fyrst að hinum flokk-
unum þrem, er geysast nú fram
á vígvöllinn, allir með eitt og
sama stríðstakmark: Að leggja
Sjálfstæðis meiri hlutann að
velli.
Frámsóknarflokkurinn.
Fyrst vil jeg nefna það und-
arlega þjóðfjelagsf.yrirbrigði,
sem nefnir sig Framsóknar-
flokk. Það er vissulega furðu-
legt, þegar steingerðasta aftur-
hald einnar þjóðar kennir sig
við framsókn. En stórum furðu-
legra er þó hitt, að flokkur skuli
leyfa sjer að bjóða fram lista
meðal þess fólks, sem flokkur-
inn hefir í aldarfjórðung haft að
lífsstefnu sinni að ofsækja,
rægja og svívirða. Ef þessi til-
raun Framsóknar tekst, ■—
hver veit þá nema nasistunum
þýsku dytti í hug að bjóða
sig fram til þings í Noregi eða
Póllandi?
Enga stefnuskrá hefir Fram-
sóknarflokkurinn í bæjarmál-
um aðra en þá, að vinna það
tvent í senn: Að steypa meiri
hluta Sjálfstæðisflokksins og
ja'fnframt að kveða niður komm
únismann, og er dálítið erfitt
fýrir venjulegt fólk að skilja
hvernig á að koma þessu heim
og saman. Til þessa starfa er
valinn gamall yfirlýstur komm-
únisti. Að svo sje, er m. a. stað-
fest í prentuðu afmælisviðtali
við Brynjólf Bjarnason fyrir
nokkrum árum. Þar segir Brynj
ólfur frá starfsemi sinni í Kaup
mannahöfn á háskólaárum og
frá stjómarbyltingu í íslenska
stúdentafjelaginu. „Lauk því
svo, #ð við kommúnistarnir tók
um þar stjórnina, Pálmi Hann-
esson, Sveinbjörn Högnason og
jeg“.
Ekki held jeg að margir trúi,
að ættjörðin frelsist þar. Jeg
býst við, að Reykvíkingar láti
Framsókn það eftir að standa
með þann Pálma í höndunum.
Alþýðuflokkurinn.
Alþýðuflokkurinn er gamall
og þrautreyndur bæjarstjórn-
arflokkur. Hann hefir haldið
uppi andófi, oft harðvítugri
andstöðu gegn meiri hluta bæj-
arstjórnar. Hann hefir verið
stefnufastur í því að heimta
bæjarrekstur á ýmsum sviðum
og handjárn á athafnamennina.
En í engu hefir hann verið jafn
stefnufastur og óhvikull og í
því að tapa einu eða tveimur
sætum við bæjarstjórnarkosn-
ingar. 1930 hafði hann 5 bæj-
arfulltrúa og auk þess tvo hús-
karla úr Framsóknarflokknum,
1934 fjóra, ’38 og 42 þrjá, og
nú? Nú segja menn að Jón Axel
sje í baráttusætinu hjá þeim.
Alþýðuflokkurinn hefir und-
anfarið verið að birta stefnu-
skrá sína í Alþýðublaðinu. Þar
eru upp talin ákaflega mörg
menningar-, mannúðar- og
Útdráttur úr ræðu Gunnars Thorodd-
sen á fundi Sjálfstæðism. sl. sunnudag
hálsliðnum, þá varð Reykjavík
til. Gjaldþrot hinnar dönsku
einokunar 1786 og 7 var um
leið fæðing Reykjavíkur. Versl-
unarfrelsið var vöggugjöf henn
ar.
Á þessu ári á Reykjavík 160
framfaramál. En jeg fæ ekki
betur sjeð ,en að þessi mál
sjeu upptugga á því, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn í bæjarstjórn
hefir gert og er að gera, eða á
þeim verkefnum, sem eru í und
irbúningi. Alþýðuflokkurinn
vill endurbæta höfnina, stækka
Sogsvirkjunina, auka vatnsveit
una og þeir vilja nú ekki að-
eins lofa Hitaveitunni að standa
heldur jafnvel að auka hana.
En að einu leyti skilur veru-
lega á milli Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins. Og það
er um sjálfa grundvallarstefn-
una: Eihstaklingsrekstur eða
opinberan rekstur. Alþýðuflokk
urinn krefst „að sem mestur
hluti stórvirkustu framleiðslu-
tækjanna, togaranna, eigi að
vera í eign bæjarfjelagsins og
rekin af því“. Enginn, sem ann
frjálsu athafnalífi, _ getur fylgt
þeim lista.
Kommúnistaflokkurinn.
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn, rjettu
nafni kommúnistaflokkur, er
sá, sem mest hefir haft sig í
frammi óg mælir digurbarka-
legast. Hann hefir gefið út sína
stefnuskrá og svo er yfirlætið
og gorgeirinn takmarkalaus, að
þeir kalla hana „Stefnuskrá
Reykvíkinga“. Þar er náttúr-
lega líka upptalið flest af því
sem bæjarstjórnar meiri hlut-
inn hefir verið og er að fram-
kvæma. (eins og íþróttasvæðið
í Laugardal, æfingavellir víðs-
vegar um bæinn, stækkun raf-
veitu, vatnsveitu og hitaveitu).
En fyrst og fremst eru það hús-
næðismálin, sem þeir þykjast
ætla að leysa. 500 íbúðir á bær-
inn að byggja á þessu ári.
Húsnæðismál.
í fyrstu átti þetta að vera
til viðbótar öðrum byggingum.
En þegar bent var á, að bygg-
ingarframkvæmdir einstaklings
framtaks, fjelaga og bæjar-
stjórnar eru nú svo geysimikl-
ar, að alt byggingarefni sem
fáanlegt er og alt vinnuafl sje
fullnotað, þá segir æðsti prest-
urinn, Sigfús Sigurhjartarson:
Þá verða 500 ibúðirnalr * að
ganga fyrir. Það á að stöðva
byggingar borgaranna. En hitt
er torskilið, hvernig það bætir
úr húsnæðisvandræðunum. Sós-
íalistar segja: Ef sósíalisminn
Próf. Gunnar Thoroddsen.
kemst til valda, er húsnæðis-
leysið um leið úr sögunni. Jeg
hef því gaman af að rifja upp
frásögn af lausn húsnæðismál-
anna í einni borg, þar sem sósí-
alistar hafa nú stjórnað í 18
ár. Borgin er kend við sjálfan
Lenin, — heitir Leningrad, —
og frásögnin er eftir hinn heims
kunna forseta alþjóðasambands
verkamanna Walter Citrine.
Hann kom til Rússlands
skömmu fyrir stríð og skrifaði
bók um för sípa. Þar lýsir hann
m. a. húsnæðismálum í Lenin-
grad. Síðustu 5 árin hafði árleg
fólksfjölgun þar verið 100 þús.,
samtals 500 þús. Náttúrlega
hafði enginn heimild til að
byggja nema það opinbera. Það
hafði á þessum árum bygt íbúð
ir fyrir 250 þús. manns eða
rjettan helming fólksfjölgunar.
Þó voru margar íbúðanna yfir-
fyltar af miklu fleira fólki en
þær voru bygðar fyrir.
Sósíalistar segja: Ef sósíal-
istar komast til valda, verður
húsnæðisleysinu útrýmt. Sósíal
istar hjer myndu að sjálfsögðu
feta í fótspor lærifeðra sinna og
flokksbræðra þar eystra. Ætli
það yrði ekki vel leyst úr mál-
um húsnæðisleysingjanna og
braggabúanna: Öllum yrði hann
að að byggja, nema því opin-
bera. Það bygði yfir helming
af árlegri fjölgun bæjarbúa.
En samkvæmt stefnuskránni
er aðalmarkmið Sósíalista-
flokksins að stóratvinnurekst-
urinn verði í höndum bæjar-
fjelagsins, ríkisins eða rekinn
á heilbrigðum samvinnugrund-
velli. Hingað til hafa sósíalistar
aðeins talað um bæjarrekstur
og ríkisrekstur. En nú mun1 ára afmæli
reksturinn á Kaupfjelagi Siglu-
fjarðar hafa gefist svo vel, að
rjett þykir að taka samvinnu-
rekstur með. En heilbrigður
samvinnugrundvöllur er auð-
vitað þar sem kommúnistar
ráða einir.
Hvað tekur við?
Hvað myndi nú taka við, ef
Sjálfstæðisflokkurinn misti
meiri hlutann?
Málið væri ofur einfalt, ef
kommúnistar fengju hreinan
meiri hluta. En til þess er að-
eins ein leið: Hún er að banna
fyrir kosningar alla aðra flokka
að rússneskri fyrirmynd.
Ef andstöðuflokkarnir, 2 eða
3 fengju meiri hluta saman,
myndi vitanlega verða úr því
algjört stjórnleysi.
Verkin tala.
Sjálfstæðisflokkurinn gengur
til þessara kosninga með því
að benda á verk sín. Þau tala
skýru máli. En hann hefir einn
ig lagt fram sína stefnuskrá.
Þar er stefnan mörkuð, vísar
fram á veginn: Stórfeld aukn-
ing rafveitu, hitaveitu, vatns-
veitu, nýsköpun sjávarútvegs-
sem kaupstaður.
Verslunar- og athafnafrelsið
hefir bygt upp þessa borg.
Skúli Magnússon landfógeti
lagði grundvöllinn að því að
Reykjavík yrði höfuðborg ís-
lands. Það var hans verk, meir
en allra annara manna, að
höggva á versiunarfjötrana.
Jón Sigurðsson var annar faðir
Reykjavíkur. Hann rjeð því að
Alþingi fjekk aðsetur í Rbykja-
vík, þegar það var endurreist.
Hann tók upp bardagann eftir
Skúla Magnússon. Eitt hjart-
fólgnasta mál hans var verslun-
arfrelsið. Og þar vann hann
stóra sigra.
Eigum við nú að kasta stein-
um að legstöðum þessara mæt-
ustu sona hinnar íslensku þjóð-
ar, með því að selja ættborg
okkar í hendur hinna endur-
fæddu einokunarpostula.
Nei, það skal aldrei verða.
Það, sem um er barist, er
þetta: Á Reykjavík að afneita
sjálfri sjer, sköpun sinni, sögu
og þróun?
Áróðurinn.
S j álf stæðismenn!
Baráttan er hörð. Kommún-
istar eru ötulir og ófyrirleitnir
ins, efling hafnarinnar, einstakl áróðursmenn. Þeir hafa tileink-
ingar og bæjarfjelagið hjálpist
að við lausn húsnæðisvanda-
málanna, og margt fleira, sem
ekki er tóm til að telja upp
að sjer boðorð Jesúítanna, að
tilgangurinn helgi meðalið. Það
er ’erfitt að gera upp á milli
áróðursaðferða þeirra og nas-
hjer, en sem lýst er ítarlega í ^ istanna. Sumir rithöfundar
stefnuskránni, — en grundvöll þeirra vilja jafnvel líkja komm
urinn er frjálst athafnalíf, hag- .únismanum við kristindóminn,
sýn fjármálastjórn. ) þó að þar sje sá litli munur á,
Hvort sem litið er á störf að hatrið er sett í stað kærleik-
Sjálfstæðisflokksins eða stefnu 1
skrána, sjá menn glögt hví
líkar meginfirrur það eru þeg-
ar andstæðingar okkar tala um
málefnaleysi, kyrrstöðu, sof-
ans.
Kommúnistar hafa margskon
ar áróðursaðferðir. Það eru
margar sögur af hugmynda-
flugi þeirra í þeim efnum. Ein
andahátt bæjarstjórnar meiri hin kynlegasta og kátlegasta
hlutans. SjálfstæðiSflokkurinn er þessi: Gömul, guðhrædd kona
er ekki kyrstöðuflokkur. Hann var húsnæðislaus. Áróðursmað-
er ekki hægfara umbótaflokk
ur. Hann er stórsíígasti um-
bótaflokkur þessa lands.
Reykjavík
og sjálfstæðisstefnan.
Alt er þetta ofur eðlilegt, því
að Reykvíkingar og sjálfstæðis
stefnan eru tengd órjúfandi
böndum. Reykjavík og versl-
unar- og athafnafrelsið eru
tengd órjúfandi böndum. Um
leið og einokunarverslun er-
lendrar ánauðar var snúin úr

„Við kommúnistarnir tókum við stjórninni, Pálmi Hannesson,
ur kommúnista kom til henn-
ar og mælti: Langar þig ekki
í eina af 500 íbúðunum, sem
við ætlum að byggja?
Jú, gott þætti mjer að fá
húsaskjól, sagði gamla konan,
— en kommúnista kýs jeg ekki,
því að þeir eru óvinir kirkju
og kristindóms.
Guð hjálpi þjer, góða kona,
að tala svona, — það er nú eitt-
hvað annað; við höfum í trygg-
um sætum tvo guðfræðinga,
Sigfús og Steinþór.
Góðir Sjálfstæðismenn!
Bóndi nokkur var eitt sinn
spurður. að því, hvernig ná-
granna hans búnaðist, hvort
hann hirti jörð sína vel. Og
bóndinn svaraði: Jeg held það
væri betra að jörðin hirti hann.
Nú erum við Reykvíkingar
spurðir þess, hvort við viljum
ekki fela kommúnistaflokknum
forsjá bæjarmálanna í næstu
fjögur ár, hvort við óskum ekki
að hann hirði jörðina okkar.
Jeg veit að á sunnudaginn kem
ur mun mikill meiri hluti Reyk
víkinga afþakka það góða boð
| kommúnistaflokksins og biðja
Sveinbjörn Högnason og jeg“. heldur jörðina að hirða hann.