Morgunblaðið - 19.08.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. ágúst 1947
Minnin garorð um
Pjetur G. Guðmundsson
fjölritari
SKYLDI NOKKUR þjóS í
heimi hafa eignast hlutfalls-
lega fleiri afbragðsmenn að
andlegu atgjörvi og gáfum held
ur en íslenska þjóðin, og
skyldi nokkursstaðar hafa ver-
ið jafn ilt fyrir siíka menn að
njóta sín? Það er hart að hugsa
til þess hve mikið hefir farið
hjer í súginn af andlegu at-
gjörvi, hvernig það hefir kafn-
að í brauðstriti, því að ekki
eru ávalt þeir, sem efni hafa
á að afla sjer fræðslu, líkleg-
astir til þess að geta unnið
sjálfum sjer frægð og landi og
þjóð ómetanlegt gagn. Hæfi-
leikamennirnir, gáfumennimir,
vísindamannsefnin fæðast engu
að síður í fátæklegum hreys-
um, heldur en á höfuðbólum
og í híbýlum ríkra manna.
Eitthvað þessu líkt datt mjer
í hug, þegar jeg heyrði lát Pjet-
urs G. Guðmundssonar, því að
þá kvaddi einn, sem ekki hafði
notið sín í lífinu eins og með-
fæddar gáfur og hæfileikar
stóðu til.
Jeg hefi kynst mörgum
merkilegum mönnum úr al-
þýðustjett, en fáum, sem mjer
hefir þótt jafn mikið til koma.
Gáfur hans voru alveg óvenju-
lega fjölhæfar og hann hafði í
sjer hina brennandi þrá leit-
andans, hina óviðráðanlegu
hvöt að vilja ,,kafa til alls þótt
djúpt sje að g'rafa“.
Pietur ólst upp í fátækt og
var fæddur undir einkunarorð-
um þeirra tíma: „Bókvitið verð
ur ekki í askana látið“. Og þótt
’ mannvit væri nóg, þá þótti eng
um ástæða til að bæta þar bók-
viti við. Hann gekk því grýtta
leið fjöldans í gegnum lífiðr og
varð sem fleiri að vinna fyrir
sjer með höndunum, þótt hug- j
ur hvetti til annars. Jeg held I
að hann hafi tekið ákaflega |
nærri sjer þá meðvitund, að |
vera ekki á rjettri hillu, og að j
það hafi haft nokkur áhrif á i
skapferli hans. Hann var brenn
heltur hugsjónamaður, en hon-
iim fanst hann oft vera mis-
skilinn og vanskilinn, og tók'
sjer það nærri, vegna þess að _
maðurinn var hrekklaus og:
einlægur. En þetta mun m. a. j
hafa gert hann nokkuð tor- !
tryggan gagnvart öðrum mönn
um og jafnvel alt að því mann-
fælinn og þess vegna eignaðist-
hann ekki marga trúnaðarvini.
En þeir, sem kyntust honum
best, fundu, að þar sló gott
hjarta í brjósti, þar var óbif-
anleg trygð við alt sem hann
taldi rjett, eldheit þrá til að
hjálpa lítilmagnanum og reyna
að ryðja fögrum hugsjónum
braut. Hjer var manndómsmað
ur.í kreppu örlaga, og hann tók
það hreint og beint nærri sjer
hve litlu hann gæti komið til
vegar af því, sem hugur og
hjartalag stefndu til.
Þótt Pjetur færi á mis við
skólanám aflaði hann sjer mik- |
illar þékkingar upp á eigin j
"spýtur. Hann las fræðibækur
og vísindábækur á ýmsum I
Pjetur G. Guðmundsson
málum. En það sýndi fróðleiks
þorsta hans; að hann hjelt sig
ekki að neinu einstöku fróð-
leiksefni, heldur reyndi að
komast yfir sem mest, kynn-
ast sem flestu. Það hefir máske
meðfram stafað af því, að íóm-
stundir voru fáar og gat
því ekki orðið um sarnfelda
þekkingarleit að ræða, enda
hættir mönum þá til að grípa
það, sem hendi er næst í þann
og þann svipinn. Og Pjetur var
þannig gerður að hann fjekk
áhuga fyrir öllu, sem krafðist
hugsunar. Hann sagði oft við
mig: Jeg var nú að lesa um þetta
og það er ýmislegt sem jeg þarf
að athuga í sambandi við það,
en jeg kem ongu í verk af því að
jeg er að grauta í öllu“. Þrátt
fyrir þetta var hann prýðilega
að sjer á sumum sviðum, sjer-
staklega í fjelagsmálum, jarð-
fræði, íslenskri tungu og sögu
(og þó einkunn iönsögu). En
hann bjó yfir mörgu fleira, og
það hefði tráuðla verið hægt að
brjóta upp á mörgum umræðu-
efnum svo að komið væri að
tómum koíanum hjá honum.
Ýmislegt ritaði hann líka og
mun flest af því vera óprentað.
Þar á meðal mun.u vera ýmsar
athuganir hans sjálís og sumar
eflaust merkilegar, því að hann
var manna rýnstur. En óvíst er
hvort hann hefir nokkru sinni
ætlao því að koma fram í dags-
Ijósið, því að hann gerði þær
kröfur til sín að fleipra aldiei
um neitt og kasta aldrei höndun
um til neins.
Pjetur var prýðilega vel máli
farinn, rökfastur, gagnorður og
dró víða að efnivið í styrktar-
stoðir. Hann var einnig ágætlega
hagmæltur. Vísur hans eru í
senn ljettar,efnisskýrar og hitta ;
í mark. En skáldskapargáfunni j
íleipraði hann lítt og notaði ■
hana helst sjálfum sjer til gam- j
ans og hugarhægðar.
Pjetur ljest í Landspítalanum
13. þ.m. 63 ára að aldri, eftir
harða en frcmur stutta lcgu.
Ævisaga háns verður rituð af
öðrum. Hjer hefi jeg aðeins
reynt að lýsa manninum eins og
jeg kyntist lionum.
Kennaradeild fyrir
Srandavinnu kvenna
Frú Salome Þorleifsdóttir lagel
fimmtug
Á HAUSTI komanda tekur
til starfa í Handíðaskólanum
kennaradeild fyrir þær konur,
sem hafa í hyggju að gerast VEGNA fimmtugsafmælis frú að mega koma heim til Islands,
kennarar í liandavinnu í barna I Salome Þ. Nagel, dóttur Þorleifs ásamt manni sínum og syni, en
skólum, gagnfræðaskólum og heit. póstmeistara og konu hans leyfi til þess kom of seint. Ilann
húsmæðraskólum. |frú Ragnheiðær Bjarnadóttur Ijest í Hamborg í febrúar síðast
Með lögum um menntun frá Reykhólum, langar mig til liðnum.
kennara, sem ctaðfest voru á 1 að rifja upp nokkur atriði úr æfi
Alþingi s.l. vor, er gert ráð þessarar merku konu, sem nú er
fyrir því, að auk kennaradeilda j aftur komin heim til ættlands
fyrir sjerkennara í teiknun og. síns eftir mikla útivist.
smíðum, sem Handíðaskólinn j Hún var ung sett til menta og :
hefur haft síðan hann var stofn ' lauk ágætisprófi við gagnfræða
aður, verði þar eínnig stofn-, deild Mentaskólans vorið 1914.
sett kensludeild fyrir sjerkenn ; Vegna gáfna hennar og dugnað
ara í handavinnu kvenna. Þessi , ar, sem brátt kom í ljós, bjugg-1
nýja kensludeild mun taka til j ust margir við að hún mundi
starfa í haust og er henni ætl helda áfram námi og ljúka
að húsnæði í hinu nýja húsi ' stúdentsprófi, eins og stúlkur
voru þa að byrja a. En hm mikla __ 1 . ,
starfsþrá hennar varð því vald
andi að hún byrjaði strax að
vinna að loknu gagnfræðaproíi,
en hjelt áfram námi 1 tungumál
um. Aðaláhugamál Salome var
Æskuheimili Salome er sjer-
stakt myndar heiinili. Blær ment
unar, gestrisni, þroska og góð-
vilja er þar á öllu. Þar var jafn
an margt um manninn, auk
systkina og frændfólks, dvaldi
1 þar námsfólk, en margir aðrir
j voru þar daglegir gestir. Þeirra
á meðal var jeg, og því finst
mjer altaf að jeg standi í óbættri
þakkarskuld við þetta I cimili.
F.gils Vilhjálmssonar h.f., á
Laugavegi 118, en Handíða-
skólinn hefur tekið meginhluta
efstu hæðar þess húss á leigu.
Frú Elsa Guðjónsson, B.A.
er ráðunautur skólans um til-
högun kenslunnar í þessari J strax það að hlynna að börnurn
nýju deild. Mun hún einnig*og hjúkra sjúkum, eins og síðar
verður minst á. Á því sviði vildi
hún mentast nánar og sigldi því
kenna nokkrar
greinum þeim,
af bóknáms-
sem verðandi
í handavinnu er'
kenslukonum í handavinnu er j til Þýskalands og lauk þar prófi
ætlað að nema. Kennarar í barnahjúkrun. Hugsaði marg-
myndlistadeildarinnar munu 1 ur gott til að mega njóta starfs-
kenna teiknun, meðferð lita og krafta hennar hjer heima í þeim
munsturgerð. Um aðra kenslu j efnum. En ytra kyntist hún
krafta deildarinnar er enn ekki þýskum mentamanni, Erik
að fullu ráðið. j Nagel, og giftust þau árið 1931.
Að forfallalausu mun kensl: Með honum vann hún merkis-
an hefjast í byrjun okt. n.k., j starf, sem lengi mun verða minst
en umsóknarfrestur fyrir nem af þeim er til þektu. Þau settu á
endur er til 1. sept. n.k.
Til sjerkennaranáms í handá
vinnu telpna í barnaskólum
þarf minnst eitt ár, en minnst
tveggja ára nám til þess að
geta orðið kennarar í handa-
vinnu kvenna i skólum gagn-
fræðastigsins og í húsmæðra-
skólum.
Að því er stefnt, að inntöku
skilyrði í kennaradeildir Hand-
íðaskólans skuli verða, að nem
sem var sjerstæðast við þessa
f jöiskyldu, heldur hitt, hve öll
líknar og mannúðarmál mættu
þar miklum skilningi og beinum
stuðningi. Frú Ragnheiður vann
jafnan að slíkum áhugamálum
bæði fyrir „Hringinn" og hjúkr
unarfjelagið „Líkn“ og má
segja að þær mæðgur væru önn
ur hönd hjúkruna-rkonu fjelags-
ins, sem þá var ein.
Jeg heid jeg minnist lengst
Salome og „barnatíma“ hennar
á sunnudögum. En það var siður
hennar á unglingsárum að safna
í kringum sig börnum frá fátæk
um og b'arnmörgum heimilum og
hafa þau heima hjá sjer meiri
hluta dagsins. Fjekk hún þeim
þá handavinnu eða eitthvað til
að dunda við og sat í miðjum
hópnum og ias eða sagði sögur,
svo gaf hún þeim mat og drykk,
gekk út með þeim ef gott var
veður, en skilaði þeim síðan
heim til foreldranna undir hátta
tímann. Margs fleira hiiðstæðu
þessu er að minnast í sambandi
við frú Salome, er rifjast upp
fyrir okkur kunningjum hennar
á þessum afmælisdegi, en þetta
átti ekki að vera löng minningar
grein, heldur vottur þakklætis
og heillaósk til merkrar konu,
sejn er enn á besta starfsaldri og
vinir vonast til mikils af enn,
fyrir þjóðfjelag vort, sem ein-
mitt þar á slíkum konum að
halda. Velkomin heim, til ham
ingju með afmælið!
G. J.
stofn tungumálaskóla í Leipzig
og kom nú að góðu haldi dugn
aður, hagsýni og mentun Sal-
ome, því liún veitti heimavist
skólans forstöðu og hjálpaði
manni sínum jafnframt við
kenslu. Skólinn óx og varð stærð
ar stofnun, sem naut mikils álits
enda sóttu hann nemendur víðs
vegar að, m.a. hjeðan frá íslandi
Þeim hjónum vegnaði vel, en
svo kom ófriðurinn með öllum
Jeg cakna þín, Pjetur.
Árni Óla.
andi hafi áður lokið almennu j sínum hörmungum og gerbreytti
kennaraprófi. Vegna skorts á lífi þeirra. Það er ekki á mínu
körlum og konum er hafi kenn j Vaidi að lýsa því, sem frú Sol-
arapróf frá Kennaraskólanum,1 0me varð að þoia, enda veit jeg
mun fyrst um sinn vefða veitt; að henni væri mjög á móti skipi
undanþága frá þessu ákvæði,! að f jölyrða um það. En'eftir að
enda færi umsækjandi sönnur ( þau hjónin höfðu tapað aieigu
á að hann eftir öðrum leiðum sinni í Leipzig fluttúst þau til
hafi afiað sjer þeirrajg, alm.: Hamborgar. Þar lijúkraði hún
nientunar, er teljast megi næg ygikum manni sínum. Hún þráði
undirstaða að sjerkennaranámi
Umsóknir nemenda skal senda
skólastjóra Flandíðaskólans eða
til skrifstofu fræðslumálastjóra
er veita nauðsvnlegar upplýs-
ingar um nám þetta.
Næsta sumar er í ráði að
halda-6—8 vikna námskeið fyr
ir starfandi kennara í handa-'
vinnu kvenna. er kynni að
óska eftir viðbotarnámi. í
Auk sjerkennaramentunar í
handavinnu kvenna mun hin
nýja kennaradeiid síðar, —
væntanlega um miðjan n.k.
vetur, — efna til námskeiða
fyrir konur almennt í ýmsum
greinum handavinnu, með svip
uð sniði og vérið hefur í teikn
un, trjesmiði, trjeskurði og
freiri greinurh í teikni- og
smíðakennaradeiMum' skólans 1
Námskeið þessi hafa að jafn-
aði verið síðdegis og á kvöldin.
2-5 skrifstofuhes’bergi
vantar osss nú þcgar eða um næstu mánaðarmót.
Skömmtunarskrifstofa ríkisins.
Sími 3946.
• K
sem hgfúr einhverja bókhaldi.þekkingu getur fengið at-
vinnu nú strax við skrifstofu- og afgreiðslustörf. Fylsta
reglusemi áskilin. Umsóknir, ásamt mynd, sem verður
endursend og upplýsingum um fyrri störf og launa-
kröfu sendist í póst, merktar: Pósthólf 502, Reykjavík.
2 herbergi ©g e!
Huniö TIV 0 LI
á hitaveitusyæði, má vera í kjallara, óskast til leigu
frá 1. sept. Fyrirframgreiðsla eftir samkomulagi. Til-
boð, merkt: „Smith“, sendist afgr. MbL