Morgunblaðið - 19.08.1947, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 19. úgúst 1947
MORGVNBLAÐIÐ
9
í LANDI FLANDRARANNA
JEG kom til Antwerpen í
Belgíu snemma morguns og
vonaðist eftir að geta komist
sem allra fyrst af stað með skipi
til Islands. Þessi von mín styrkt
ist ennfremur þegar jeg frjetti
að íslenskt skip lægi í höfn-
inni og verið gæti að það tæki
einn farþega þó flutningaskip
væri. En það fór nú á aðra leið. I
Hafnarverkamennirnir höfðu
einmitt gert verkfall 2—3 dög-
um áður en jeg kom og nú er
jeg búin að sitja hjer og bíða
í nærfellt hálfan mánuð og ekki
er útlit fyrir að samningar ætli
að takast milli verkamanna og
vinnuveitenda. ,
Fyrstu dagana gerði þetta
ekkert til. Jeg var hin ánægð-
asta að fá tækifæri til þess að
skoða þennan gamla bæ og
kynnast þessari þjóð, sem öld-
um saman hefir verið leiksopp-
ur stórveldanna og samt ekki
bugast. En gamanið fór af eftir
því sem dagarnir liðu. Hitinn
ætlaði alveg að gera út af við
mig. Og jeg sem var nýkomin
frá Italíu og búin að venjast
hitanum þar, svo hann var hætt
ur að gera mjer nokkuð til! En
hitinn hjerna í Belgíu er öðru-
yísi. Hann er svo rakur, að það
er því líkast sem maður sje í
gufubaði. Einhverra hluta vegna
þoli jeg ekki gufuböð. Jeg hefi
rejmt það nokkrum sinnum og
alltaf orðið lasin á eftir. Og hjer
lendi jeg svo í eilífu gufubaði
frá kl. 9 á morgnana til 8 á
kvöldin. Þegar hitamælirinn er
kominn upp í 32—33 stig á
Celsius og jafnvel drykkjar-
vatnið er volgt, þá eru góð ráð
dýr.
Konurnar setja svip á bæinn.
En samt er jeg að arka þetta
um bæinn öðru hvoru, slitupp-
gefin og hálfbráðnuð úr hita.
Og bærinn er samur og jafn,
hvort sem sólin skín eða svo-
Konungsholl þjóð.
Belgir eru konungnollir menn
Eftir Guðrúnu Jónsdóttur
frá Prestsbakka
augu, það eru Flamlendingarn- 'yfirgnæfandi meirihluta, Brux- j Húsin í Antwerpen eru frá
ir. Aðrar eru dökkhærðar og elles er aftur á móti aðallega ýmsum tímum. Eistu húsin í
breiðleitar með brún augu, það vallónsk. Þeir tala sitt málið gamla borgarhlutanum niður
eru Vallónarnir. En það er eins hvor og eru í flestu harla ólíkir, við Schelde eru frá seinni hluta
og þetta skifti litlu máli. Þær þó mynda þeir eina þjóð: Belgi. miðaldanna, en nokkru ofar eru
virðast allar vera gráar, eða Þegar Rómverjar lögðu Galliu nýtísku ',,skýskafar“ eða Meir-
jafnvel litlausar, og ganga fram undir sig, náðu þe^.r líka Belgíu torgið. Enn eru hingað og þang
hjá eins og hermenn, án þess á sitt vald. Cæsar segir í end-
að lita við og án þess að hafa urminningum sínuin um Galla-
áhuga fyrir nokkru umhverfis stríðið, að Belgir sieu hugrakk-
þær. Jeg get ekki borið um það astir allra þjóðflokka Gallíu.
hvort þær sjeu fallegar eða
ekki. Jeg hefi enga fallega
stúlku sjeð hjer ennþá, en þær
geta verið til eins fyrir því. Jeg þessvegna tekur þá sárt að kon- i
get heldur ekki sagt um hvort ungurinn þeirra skuli vera í út- '
þær sjeu vel klæddar eða ekki. legð. Víða má sjá myndir af
Það er eins og útlit þeirra sje Leopold konungi i gluggum í-
aukaatriði, sem ekki sje vert að búðarhúsa hjer í Antwerpen,1
taka eftir. En þessar undarlegu og þó eru enn víðar myndir af
konur, sem ekki virðast skeyta Ástríði drottningu, en hana elsk
um útlit sitt. Sem ganga ber- uðu Belgir öllum framar. Jeg
höfðaðar með „krullupinna“ í er ekki viss um að andstaðan
hárihu um aðalgötur bæjarins gegn Leopold III. sje eins mik-
og fá sjer öl í krús á næsta veit ið stjórnmálaatriði og látið er
ingahúsi hvenær sem þeim sýn- í veðri vaka. Það er alveg eins
ist, eru þrungnar undarlegum líklegt að það sje óánægja yfir
kynngikrafti. Þær virðast ósigr síðari giftingu hans. Belgum
andi — og þær vita það. Þær var Ástríður drottning í of
fersku minni til þess að geta
sætt sig við að önnur kona,
sem þar að auki er af borgara-
minna mig á moldina á víg-
stöðvunum í Flandern, sem ótal
rithöfundar hafa lýst í endur-
minningum sínum frá heims-
styrjöldinni 1914—’ 18. í Fland-
eru er moldin grá. — Þegar
rignir, verður húr. að seigri
leðju, sem stöðvar hjólin
vögnum innrásarherjanna og
leggst eins og fjötur um fætur
hermannanna.
að hús frá 16. og 17. öld og loks
íbúðarhús í ,,funkis“ stíl, byggð
á rústum síðustu stríða. Eftir
tektarvert er hús málarins Rub
ens, sem nú er safn til minning-
ar um hann.
Gömlu meistararnir.
Jeg geri ráð fyrir að flestum
sje farið líkt og mjer áður en
jeg kom til Belgíu, að þeir haldi
að allir gömlu flæmsku málar-
arnir hafi verið Hollendingar,
en svo var ekki. Sumir þeirra
voru Belgir, og þar á meðal I
Rubens og Van Ejck. Belgir |
eiga líka stórkostlegt málverka
safn, sem er einmitt hjer í Ant-
werpen. Jeg fór þangað einn
morguninn rjett eftir að jeg var
nýkominn og gleymdi bæði
heiminum og sjálfri mjer svo
jeg kom klukkutíma of seint í
mat, nunnunum til mikillar
hrellingar.
Jeg hefi ekki mikið vit á list.
Það var rjett eins og hann bygg
ist við að jeg ætlaði að reyna
að blíðka yfirumsjónarmann-
inn, svo hann veitíi mjer und-
þanþágu eins og stúlkunum.
Minningar úr stríðinu.
Vi3 töluðum nú um stríðið
og eyðileggingar þess og hann
benti mjer á staðinn þar sem
fyrsta sprengjan fjell hjer í
Antwerpen, það var rjett við
hornið á garðinum
Það var þann 13. október
1944, á föstudag, sagði hann og
lagði áherslu á dagsetninguna
og daginn. Jeg skildi ekki strax
þýðingu þessarar áherslu hans
svo hann endurtók það og út-
skýrði fyrir mjer. Já, það var
ekki aðeins sá þrettándi, held-
ur var líka föstudagur.
Nú skildi jeg hvað hann átti
við. Flestir kannast við þá ótrú
sem sumir hafa á tölunni 13, en
auk þess eru ákveðnir dagar á-
litnir vera „óhappadagar“. I
Englandi og Sviss, og eftir þessu
að dæma, líka í Belgíu, á föstu-
dagurinn óhappadagur. Á Ítalíu
og Spáni er það þriðjudagur-
inn. Spánverjar segja:
Martes ni embarcarse ni cas-
arse. Þ. e. á þriðjudag á maður
hvorki að leggja upp í' sjóferð
nje gifta sig. Ekki veit jeg
hvaða dag Islendingar álíta
verstan, nema ef vera skyldi að
þeim væri í nöp við mánudag-
inn, en það er þá helst af því
að þá byrja þeir aftur að vinna
og eru kannske misjafnlega vel
fyrir kallaðir.
Land hinnar miklu orustu.
Ótal orustur hafa verið háð-
ar í þessu landi. 5 ríki hafa
brotið það undir sig og ríkt yfir
því öldum saman: Róm, Frakk-
lítil skúr fellur á glóðheita stein land, Spánn, Austurríki og Hol-
lagninguna. Það lítur ekki út lands. En Belgir hjeldu samt
fyrir að fólkið taki sjer hitann sem áður áfram að vera íil sem
neitt nærri. Veitingamennirnir þjóð og bíða þolinmóðir þangað
geta brosað glaðlega, því þeir til tækifæri gafst og þeir gátu
græða því meir sero heitara er. ljett okinu af sjer. 21. júlí 1830
Veitingahúsin eru full frá því varð Belgía í fyrsta sinni sjálf-
klukkan 8,30 á morgnana. Jeg stætt konungsríki og þessi dag-
horfi undrandi á þessi troðfullu ur er þjóðhátíðardagur þeirra
veitingahús, hverra tala er 1930, þegar vlð hjeldum upp á
legio. Það virðist svo sem meiri
hluti gestanna sjeu konur./Þær
sitja við borðin fyrir opnum dyr
um eða á palli fram yfir gang-
stjettina, og drekka öl úr stór-
hlið belgiska fánans.
Uppruni Antwerpen.
Næsta sprengjar fjell rjett
legum ættum kæmi í hennar
stað. Þessi hollusta Belga við Það sem jeg hefi lært í lista- !
hina látnu drottningu kom sögu, er að mestu leyti sokkið
skýrt í ljós á sjálfstæðisdaginn, í gleymskunnar djúp og eftir er.!
a því sænski fáninn var dreginn aðeins „tilfinning1', sem jeg get
við hún á konungshöllinni við ekki skilgreint og sem best er
að tala sem minnst um, en sem hinu megin við safnhúsið fimm
ákvarðar skoðun mína um mál- ^mínútum eftir miðnætti á nýj--
verk og höggmyndir. Gömlu ársnótt 1944—’45. Það mátti nú
Antwerpen er gamall bær. Á meistararnir eru óumdeilt ofar segja að nýja árinu væri fagn-
6. öld rjeðust Saxar inn í Belgíu allri gagnrýni. Maður getur að. Það er annars siður í mörg-
og byggðu sjer naust og lend- dáðst að þeim, eða látið.þá eiga um löndum að skjóta og
ingarstað á bökkum Schelde- sig, gildi þeirra breytist ekki sprengja í sífellu á nýársnótt,
árinnar. Þennan lendingarstað við það. En að mega gleyma en þessi sprengja var alvar-
kölluðu þeir Werph eða Werf. sjer, þó ekki sje nema einn dag, legra eðlis en nýjárssprenging-
Síðan var í daglegu máli tal- við að horfa á sígild listaverk, ar eru að öllum jafnaði og þær
að um lendingarstaðinn „an vegur á móti mörgum drunga- sem á eftir komu þó ennþá frem
d’Wert“ og úr því skapaðist legum dögum, sem liðu hjá án ur. Þetta voru hinar svokölluðu
nafnið Andwerf eða Andwerp innihalds. iV 2. sprengjur Þjóðverja, sem
og loks Antwerpen. Þjóðsagan
segir þó nokkuð öðruvísi frá
nafngifíinni. Svo er sagt, að
aðalsmaður nokkur Draon
Antigoon að nafni, hafi byggt
Jeg spjallaði dálítið við um- áttu að fara yfir Ermarsund til
sjónarmanninn í garðinum sem Englands, en rötuðu ekki betur
er í kring um safnið. Hann var
búinn að vera þar í tíu ár, en
hafði aldrei komið inn fyrir
þúsund ára afmæli Alþingis, sjer rammgeran kastala á bökk dyrnar á safninu. Hann sagði
hjelt Belgía upp á hundrað ára
afmæli sjálfstæðisins.
En þó að landið yrði sjálf-
stætt var þjáningum þess þó
um Schelde og krafist þess, að líka áð sjer fyndist það skrítið,
en þetta. Nú er óðum verið að
byggja á rústum fallinna húsa,
en þó sjást víða rústir með opn-
um kjöllurum.
Það er þó sem betur fer margt
allir farmenn, sem framhjá sjerstaklega þegar fólk kæmi skemmtilegra að sjá nú í Ant-
um könnum og það klukkan 8 ekki lokið. Herirnir óðu í gegn
og 9 á mor^nana, þegar maður um það 1914—’18 og aftur í
c
l(
sitja þær samt dag eftir dag og fyrir neinu sjerstöku tjóni.
þamba öl í hitanum. Breiða úr Þjóðin hefir að minnsta kosti
sjer í stólunum, þjettvaxnar og ekki glatað rólyndi sínu.
sterklegar, og horfa kæruleysis J Danski rithöfundurinn J. V.
lega á þá sem framhjá fara. Og Jensen hefir skrifað bækur um
smátt og smátt fer jeg að taka þjóðflokk, sem nefndist Kimbr-
eftir því, að fólkið á götunni er ar og að hans áliti var upprunn
sigldu, borguðu honum toll; en
það var algengt fyrr á öldum,
að vfirgangsmenn lokuðu
þannig alfaraleið til þess að
ljet Antigoon höggva af þeim
hægri höndina og fleygja henni
langt að til þess að skoða safn- werpen en menjar stríðsins.
ið. Einu sinni komu tuttugu Hjerna í klaustrinu er svo ró-
skólastúlkur frá Lourdes i legt og friðsamlegt að líkast er
Frakklandi ásamt kennurum sem aldrei hafi verið stríð. Syst
býst við að húsmæðurnar eigi síðasta stríði. En það er samt hagnast á því fjárhagslega. Ef sínum og skólastjora. Það hitt- urnar hafa skóla fyrir börn og
sem allra annríkast. En þarna ekki að sjá að Belgia hafi orðið skipherrarnir neituðu að borga, isl, svo á, að þær komu á þriðju húsmæðraskóla fyrir ungar
dag, en á þriðjudögum er safn- stúlkur, auk þess hafa þær
ið lokað, því þá eru gólfin heilbrigðiseftilitsstöð fyrir smá
í ána Schelde. Af þessu nefndu þvegin. Aumingja stúlkurnar börn. Mæðurnar koma hingað
menn ströndina í nágrenni urðu heldur hnuggnar og um- einu sinni í viku með börnin
kastalans Handwerp. Einn- af sjónarmaðurinn kendi í brjósti sín og jeg hefi fengið að koma
herforingjum Cæsars, Salvius um þær. Hann fór með þeim inn og horfa á þegar börnin
Brabo að nafni, ásetti sjer að til yfirumsjónarmannsins og voru skoðuð, viktuð og hæð
mestmegnis konur, börn og gam inn í Himmerlandshjeraði norð binda enda á þetta framferði sagði honum frá vandræðum þeirra mæld. Þessi börn eru svo
almenni. Það er sjaldgæft að an til á Jótlandi. Þessi þjóð- Antigoons. Hann rjeðist á kastal þeirra. Þarna voru þær komn- falleg og hraustleg að Undrun
sjá unga menn á milli tvítugs flokkur flutti suður á bóginn ann, tók Antigoon höndum, hjó ar alla leið frá Pýreneafjöllun- sætir í landi, sem hefir átt í
og þritugs og þeir fáu, sem mað ,og settist að á bökkum Rínar. af honum höndina og höfuðið um til þess eins að skoða safnið, stríði, Þau brosa svo glaðlega,
ur sjer eru annaðhvort hermenn Eftir því sem saga Belgíu herm lika og fleygði hvorutveggja í og svo var það lokað! Umsjón- að maður skyldi ekki halda að
lögregluþjónar, brjefberar eða ir, eru Flamlendingar afkom- Schelde. Til minningar um armaðurinn aumkvaðist yfir þau hefðu nokkumtíman heyrt
sporvagnamiðasalar. Það eru endur þessa þjóðflokks. Vall- þessa dáð Brabos hefir honum þær og lofaði þeim að skoða sprengingar og skothríð. Þau
konurnar sem setja svip á bæ- ónarnir eru aftur á móti af verið reistur minnisvarði fyrir safnið. 1 eru líklega búin að gleyma því,
inn. Þær eru á öllum aldri og keitneskum uppruna, i ættl við framan ráðHús' bofgárihnar. Það'vfer þó gðtt. sagði' jeg. ! að minnsta kosti a yfirborðinu.
öllum stjettum, en samt eru íra og BasÉaná á Norður-Spáni. Það er gosbruhnu'' einn míkill Já. sagíi hanri -j— én flýtti —Og það er þó alltaf huggun
þær íurðulgga íiker hver ann- Þessir tyeir, kynflokkgr þafa og ofan á honum stendur Brabo sjer að bæta viðá En þetta var áð geta gleymt því sem erfitt
ari. Surnar eru ef til vill ljós-[furðu lítið blandast. Hjbr í Ánt-(og myndar sig til að . fleygja f undantekning, annars, Qr Safn- Jvar' cg bvrjað nýtt. líf — eins
hærðar og langlejtar með blá werpgn eru Flamlendingarnir í.hönd AntigoonsÁ ána. .ið aldrei opnað á þriðjudögum.'og barn — í írausti cg trú,