Morgunblaðið - 25.08.1948, Page 2

2
MORGUTSBLAÐIÐ
Vliovikudagur 25. ágúst 194$*
Pianótónleikar Þór-
iHtnar S. Jóhanns-
dóJlur
ÞAÐ var auðsjeð í Austur-
ba?jarbíó í fyrrakvöld, að Reyk
víkingar láta sig miklu skifta
framtíð og framför Þórunnar
litlu og er það vel. Hvert sæti
var skipað og góðlátlegur eft-
irvæntingarsvipur á hverju and
liti. Svo' birtist hinn litli píanó-
íeikari, látlaus og prúð og alls
ofeimin að taka á móti því
dynjandi lófataki, sem heilsaði
henní og bauð hana velkomna
heim aítur. Slíkar endurminn-
ingar ætíu að vera henni gott
veganesti á listabrautinni.
Efnisskráin var fjölbreytt, en
ef til vill óþarflega löng. Veiga
mestu viðfangsefnin voru Són-
ata í F-dúr eftir Mozart og
Fantasía í c-moll eftir Bach, en
nteð þeim tveim verkum hóf
hún hljómleikana og siðar 1.
þátturinn úr píanókonsert í a-
moll eftir Mozart, þar sem Jó-
hann faðir hennar Ijek hljóm-
aveitarhlutverkið á slaghörpu.
Ennfremur ljek Þórunn verk
•eftir Debussy, Prokofiev, Chop-
in o. fl.
Afrek Þórunnar sýndi það, að
þær vonir, sem við hana eru
bunanar, eru óðum að rætast.
Hún hefir vexið að viti og þrótti
«og túlkun hennar sýnir tví-
mælalaust hina mildu með-
fæddu hæfileika. íslenska þjóð-
in hefur hjer eignast undrabarn
og er því vonandi að hún þekki
sinn vitjunartíma og hlúi sem
best að Þórunni litlu, svo að
hún fái notið vaxtaskilyrða
sinna. P. í.
Ðanmörk og bresk
bandaríska her-
námssvæðið semja
London í gær.
VERSLUNARSAMNINGAR
hafa nú verið undirritaðir milii
Banmerkur og bresk-banda-
ríska hernámssvæðisins í Þvska
landi. Samkvæmt samningum
'þessum munu Danir selja her-
námssvæðinu matvæli, lyf og
efni til sápugerðar, en fá meðal
annars í staðinn vjelar og vefn-
aðarvöru.
Svisslendingar og bresk-banda
ríska hernámssvæðið hafa einn
ig gert með sjer vöruskiptasamn
ing. — Reuter.
öippíiikeppendur
á móti í Malmö
Malmö í gærkvöldi.
ALÞJÓÐA-frjálsíþróttamót
hófst hjer í kvöld með mikilli
et íendri þátttöku. Auk Svía eru
þáfttakendur frá Bandaríkjun-
um, Frakklandi, Jamaica, Pan-
ama og Ðanmörku.
Karrison Dillard, USA, vann
100 m. hlaup á 10.4 sek. Annar
var Ðickson, USA, á 10,7. en
þriðji var Svíinn Lennart Kjell
á 11.1 sok. R. F. Ault, USA,
vann 400 m. grindahlaup á 51,7
sek., en annar var Sviinn Rune
Larsson á 51,9 sek. Ault varð 4.
í þessari grein á Ólympíuleik-
umim, en Larsson þriðji. Þriðji
v.j ■ Frakkinn Arifone á 52,2 j
sek. — Reuter.
1600 íslendingar hafa far-
ið tii útlanda í sumar án
gjaldeyrisleyfa
Greinargerð viðskifta-
neíndar vegna takmark-
ana á ferðalögum
til útlanda
UM 1600 ÍSLENDINGAR hafa
siðustu fjóra mánuði farið í
ferðalög íil útlanda, án þess að
hafa fengið gjaldeyrisleyfi hjá
Viðskiptaneínd, en fararleyfi
hefur þetta fólk að sjálfsögðu
fengið. Ekki liggja fyrir skýrsl-
ur um hve margir hafa farið
með gjaldeyrisleyfi frá nefnd-
inni, en þeir eru nokkur hundruð
og sennilega alt að bví jafn-
rnargir og hinir, sem engin gjald
eyrisleyfi hafa haft.
Viðskiptanefndin skýrði blaða
mónnum frá þessu í gærdag er
hún birti greinargerð fyrir
þeim ráðstöfunum, sem nefndin
hefur gert í sambandi við ferða-
lög manna til útlanda og vegna
gagnrýni, sem komið heíur fram
í blöðunum á ráðstafanir r.efnd-
arinnar.
Greinargerð Viðskiptanefndar
er á þessa leið:
Undanfarna daga hefur í blöð
um bæjarins nokkuð verið rætt
um takmarkanir er Viðskipta-
nefndin heíur sett um skemmti-
ferðir íslendinga til útlanda, og
hefur í þeim umræðum ýmis-
konar misskilnings gætt. Til leið
rjettingar þessum ummælum og
til upplýsingár fyrir almenning
teiur nefndin því rjett að skýra
opinberlega frá í hverju tak-
markanir þessar eru fólgnar og
ástæðum þeim er liggja hjer til
grundvallar.
Á ofanverðum s.l. vetri var
það Ijóst að ásókn íslendinga til
utanferða myndi verða meiri en
nokkru sinni áður, og meiri en
hættulaust mætti telja fyrir at-
vinnuvegi landsmanna. Þótt synj
að væri með öllu um gjaldeyri
til slikra ferðalaga, kom í Ijós
að menn töldu sig geta komist
af án þess, oghafa ráð á erlend-
um gjaldeyri, án þess að sækja
um hann til íslenskra stjórnar-
valda.
Viðvörun Viðskiftanefndar
Eftir vandlega athugun taldi
nefndin ekki annað fært en tak-
marka þessi ferðalög og gaf því
út í samráði við ríkisstjórnina
þann 19. apríl s.l. auglýsingu þá
er hjer fer á eftir.
„Með tilvísun til 4. gr. laga
um útflutning og innflutning á
íslenskum og erlendum gjald-
eyri nr. 42, 5. apríl 1948, þar
sem segir:
„Einstaklingar, sem busettir
eru hjer á landi, skulu við brott-
íör úr landi gera grein fyrir, að
þeir hafi aflað sjer gjaldeyris
til fararinnar á löglegan hátt,
og jafnframt undirrita dreng-
skáparyfirlýsingu um það að
semja ekki við erlenda aðila um
að fá eriendan gjaldeyri eða
uppihald erlendis gegn greiðslu
í íslenskum gjaldeyri eða gegn
nokkurs konar öðru endur-
gjaldi, nema samþykki íslen^kra
gjaldeyrisyfirvalda komi til.“
Og til að auðvelda fram-
kvæmd þessa ákvæðis vill Við-
skiptanefndin taka fram;
Óheimilt er að kaupa og selja
farmiða til útlanda með skip-
um og flugvjelum, nema far-
þegar framvísi um leið gjald-
eyrisleyfi 'til fararinnar, sem út-
gefið er af ViðskiptanSnd, enda
hljóði það á nafn farþega. Á
hverjum farmiða, sem seldur er,
skal tilgreina númer á gjaldeyr-
isleyfi.
Skipaf jelög og ílugf jelög, sem
annast farþegaflutning til út-
landa, skulu gefa Viðskiptanefnd
mánaðarlega skýrslu um far-
miðasölu með tilgreindum leyf-
isnúmerum.
Farmiða má ekki selja hjer
lengra en til endastöðvar, flug-
vjelar þeirrar, eða skips þess, er
hjeðan fer og heim aftur og ekki
öðrum en farþegum hjeðan.
Nefndin vill ennfremur taka
fram, að þýðingarlaust er með
öllu að sækja um gjaldeyrisleyfi
til ferðalaga, nema um sje að
ræða brýnar nauðsynjaferðir.
Reglur þær er að framan
greinir taka gildi nú þegar.“
Undanþágur veittar
Eftir að auglýsing þessi kom
út var því óheimilt að selja far-
miða til útlanda, nema framvís-
að væri gjaldeyrisleyfi útgefnu
á nafn þess er fars óskaði, eða
samþykki nefndarinnar kæmi
til um undanþágu, en nefndin
samþykkti að veita slíkar und-
anþágur, ef íslendingar væru
boðnir til útlanda af venslafólki
sínu eða ætluðu í kynnisferðir.
Voru í slíkum tilfellum gefin
út sjerstök leyfi án gjaldeyris.
Nefndin taldi ástæðu til þess að
ætla að halda mætti slíkum und-
anþágum innan skynsamlegra
takmarkana, en raunin varð öll
önnur. Frá birtingu fyrrnefndr-
ar auglýsingar og þar til nú,
hafa um 1600 slíkar undanþágur
verið veittar.
Flutningar kosta gjaldeyri
Menn kunna nú að álykta, að
ferðalög, sem enginn gjaldeyrir
sje veittur til kosti þjóðina ekki
neitt, og sje því ástæðulaust að
takmarka þau. Þessu er þó ekki
þann veg farið. Það kostar mik-
inn erlendan gjaldeyri að halda
uppi samgöngum við önnur lönd
hvort sem er með skipum eða
flugvjelum. Eldsneyti og lend-
ingargjöld flugvjela, varahlutir
í þær o. s. frv„ krefst stórfjár í
erlendum gjaldeyri og sjeu þær
eingöngu í íörum með íslend-
inga eru gjaldeyristekjurnar
engar.
Þessu til viðbótar má svo geta
þess að ein megin ástæðan til
þess að til landsins hafa verið
keyptar stórar millilandaflug-
vjelar, er sú að ráðgert var að
þær yrðu að miklu leyti notaðar
til þess að flytja á milli landa
erlenda menn og öfluðu á þann
hátt gjaldeyris.
Þegar þvi svo var komið, að
til útlanda höfðu farið um 1600
manns í 4 mánuði, til viðbótar
þeim, sem gjaldeyrisleyfi fengu
til ferðarinnar og þessar gjald-
eyrislausu ferðir nær því ein-
göngu ýmiskonar skemmtiferð-
ir, þótti nefndinni sem ekki yrði
hjá því komist að takmarka bær,
að einhverju leyti, og það því
fremur sem áætlaðar gjaldeyr-
istekjur af síldarvertíðinni við
Norðurland brugðust nú 4. sum-
arið í röð og að þessu sinni meir
en nokkru sinni fyrr.
Nýjar reglur settar
Nefndin átti því tal við við-
skiptamálaráðherra um hetta
mál, og árangur af þeim við-
ræðum var sá, að nefndin stað-
festi í brjefi til ráðuneytisins,
dags. 20. þ. m„ að hún hefði
sett um þetta efni eftirfarandi
reglur og er hjer upp tekinn orð-
rjettur sá kafli brjefsins er um
þetta fjallar:
„I. Óheimilt sje að selja far-
miða gegn íslenskum gjaldeyri
erlendum ríkisborgurum bæði
heim og heiman.
Nefndin veitir þó undanþágu
frá þessu ákvæði ef 1, erlendir
borgarar hafi unnið hjer yfir
3 mánuði og ekki fengið yfir-
færslu á vinnulaunum. 2. Er-
ler.dum borgurum, sem með
leyfi nefndarinnar hefur verið
boðið til landsins af íslending-
um hjer heima. 3. Erlendum
borgurum, sem eiga hjer skatt-
skyldar eignir, enda hafi yfir-
íærslu eigna verið synjað. Und-
anþágur þessar gilda þó aðeins
um ferðalög frá landinu.
II. Óheimilt sje að selja ís-
lenskum ríkisborgurum farmiða,
nema leyfi nefndarinnar komi
til, sbr. auglýsingu nefndarinn-
ar, dags. 19. apríl s.l.
Nefndin hefur í því sambandi
samþykkt aö synja um sigiinga-
leyfi til allra, sem ekki þurfa
nauðsynlegurn erindum að
gegna eriendis.
Nefndin vill að gefnu tilefni
taka það fram að hún ’ revnir
eftir föngum, að sýna lipurð í
afgreiðslu þessara mála, þó að
hún hinsvegar standi fast á of-
angreindum reglum.“
Þessi ákvöröun nefndarinnar
var síðan tilkynnt flugíjelögun-
um eftir að hafa ræít við þau
um málið. Þeim var þó tilkynnt,
að til 10. sept. n.k. væri þeim
heimilt að selja íslendingum far-
Framh. á bls. 12
tiær 27000 manns
s6ttu Sjómanna- t
| heimilið á Siglufirði
: ÞÁ ÞRJÁ mánuði, sem Sjó~
manna- og gestaheimili Siglu«
fjarðar starfaði sumarið 1947,
sóttu það 26,550 manns. Mestur
gestafjöldi á einum degi varð
922.
Sjómanna- og gestaheimilið
heíur nú birt starfsskýrslu sína
fyrir árið 1947. Stofnunina rak
stúkan Framsókn nr. 187, erí
auk þess nýtur hún fjárhags-
legrar aðstoðar einstaklir.ga og
stofnana.
Bókasafn heimilisins er núi
sem óðast að stækka og telur
nú 1600 bindi. Útgefendur blaða
og tímarita hafa sýnt lieimilinu
mikinn velvildarhug og sent þvl
tímarit sín og blöð. Enn fremur
hafa ýmsir bókaútgefendu?
styrkt safnið með gjöfum.
Böðin, sem Sjómannaheimil-
ið starfrækir eru mjög vinsæi
og sóttu þau um 5277 manns.
Þá er í skýrlunni skrá yfir
styrki, er heimilinu bárust frá
opinberum aðilum. svo og skrá
yfir peningagjafir og áheit, er
heimilinu bárust frá skipshöfn-
um síldveiðiskipanna. Að lokuní
er grein um sjómannaheimili I
Bretlandi eftir sr. Óskar ,1. Þor
láksson.
Sólgluggaljö d er
ný íslensk -tm-
leiðsla
FYRIR nokkru e byrjað að!
framleiða hjer á la: 11 nýja gerc^
gluggatjalda, sem roxnd eru sól-
gluggatjöIcL Fyri íækið, sem.
framleiðir þess' giuggatjöld
nefnist Hansa sóþglr cgatjöld h.f,
og er Robert L'endixen fram-
kvæmdastjóri íyriríækisins, en
hann hefir kynt sje þessa frarnj
leiðslu. að fullu.
Þessi gerð í ’uggatjalda eti
upphaflega þýsk uppíinding, en
þáu hafa rutt sjer rajög til rúms
víða erlendis á unc níörnum ár-
uik og eru sögð l.entug mjög,
Tjöid þessi eiga al verja hús-
gögn fyrir sólarljósi, án þess ac'i
draga úr birtu í herl ergjum að
ráði. Þau má og nota í stað
„stories“-gluggatjak’a, eða nota
þau sem „rúllugardinur '.
Efnið í tjöldin e amerisk
fura, valinn viður, en að öðru
leyti segja framleiðendur, að líf,
ið erlent efni þurfi í þau. Nokk;
ur fyrirtæki hjer í bsnum hafa
fengið þessi gluggatjðld í skrif-
stofur sínar, þar á rneðal Út-
vegsbankinn og einnig mörg
heimili, að því að framleiðendur}
segja. Byrjað var að framleiðsi
Hansa-gluggatjöld hjer á landi
í maímánuði í vor og hefir eftis}
spurn eftir þeim verið mikil.
A
¥lnna hafin hjá
Austin
London í gær*
VINNUSTÖÐVUN við Austiit
verksmiðjurnar í BirminghairJ
er lokið. Náðist samkomulag urrj
það, að viðræður skuli fara franf
á nýjum grundv#lli milli starfs-
mannanna og atvinnuveitend-
anna, en verkamenn hef ja þegaz}
í stað vinnu. —- Reuior. I