Morgunblaðið - 02.02.1950, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 2. febrúar 1950.
Stóríbúðaskatturinn skapar öngþveiti
i húsnæðismálum og leigusambúð
Heilbrigðis- og fjelagsmála-
nefnd efri deildar Alþingis
sendi stjórn Fasteignaeigenda-
fjelags Reykjavíkur til um-
sagnar stóríbúðaskattsfrumvarp
Framsóknar. — Fjelagsstjórn-
in hefir nýlegá svarað nefnd-
inni með eftirfarandi greinar-
gerð:
Bætir ibóðaskatturinn hús-
nseðisvandrœðin í
Reykjavík?
Samkvsemt greinargerð frum
Varpsins virðist tilgangur þess
verá sá, að leggja skactt á óþarf-
legai mikla notkun húsnæðis
eins : og þar er kveðið að orði,
og þvi fje, sem þannig safn-
ast, verði -varið til þess að
greiða fyrir byggirgum sam-
vinnubyggingarf jelaga og bvgg
ingarfjelaga verkamanna, með
lánveitingum til þeirra fram-
kvæmda.
Einnig gera flutningsmenn
ráð fyrir, að svo kunni að fara,
að ýmsir kjósi fremur að leigja
út nokkuð af því húsnæði, er
þeir nú nota, og losna við skatt-
inn: Muni þá að vísu minnka
tekjurnar af stóríbúðaskattin-
um, en framboð á leiguhúsnæði
aukast.
Aðaltilgangur frumvarps-
ins er því að safna fje í láns-
fjárstofnun. er styðji vissa teg-
und fjelaga með lánveitingum
til þess að greiða fyrir bygg-
ingarframkvsemdum.
Vjer höfum í tilefni af þessu
spurst fyrir um það hjá Fjár-
hagsráði,
1. Hvort fjelagsmenn í bygg-
ingarsamvinnufjelögum og
byggingarfjelögum verka-
manna, er sóttu um fjárfesting-
arleyfi á þessu ári og hinu síð-
asta, og töldu sig geta byggt,
hafi öllum verið veitt leyfið.
2. Hvort nokkur fjárfesting-
arleyfi, sem veitt hafa verið
fjelagsmönnum í áðurgreindum
fjelögum, hafi ekki verið not-
uð af þeirn ástæðum, að láns-
fjármagn v>antaði.
Starfsmaður ráðsins, sem
mest vinnur að fjárfestingar-
málum og er þeim kunnugast-
ur, svaraði fyrirspurnunum á
þessa leið:
1. Margfalt fleiri umsóknir
bárust frá fjelagsmönnum
slíkra fjelaga en fært þótti af
gjaldeyrisástæðum að veita.
2. Engin leyfi hafa verið ó-
notuð af þessum ástæðum.
Stóríbúðaskattur, er rynni til
slíkra fjelagssamtaka, myndi
því eigi fiölga íbúðum, byggð-
um á þeirra vegum, nema skatt
urinn breytist á einhvern hátt
í erlendan gjaldeyri, en þar eð
engar líkut eru færðar að slíkri
ummyndun í greinargerð frum
varpsins, verður eigi farið út
í að svara því hjer.
Hitt atriðið, sem virðist þýð-
ingarminna í augum flutnings-
manna fyrir lausn húsnæðis-
málanna, að svo kunni að fara,
að einhverjir skjóti sjer undan
skattgreiðslu með því að leigja
írá sjer húsnæði, er einnig að
vorri hyggju þýðingarlaust at-
riði til lausnar á þeim vanda-
málum.
Kemur þar fyrst til greina,
Stjórn F.R. sendir efrideild Al-
þingis álitsgerð um
frumvarp Framsóknarmanna
að það eru íbúðir, eit ekki.ein-
staklingshcrWrp, sem hörgull
er á hjer í bænum. Hinsvegur
myndi það hvergi henda, að
íbúð losnaíi til ieign fyrir áhzif
stóríhúðaskattsins, nema til þess
sje setlast, að eigendur stérca
íbúða rýmt þær með öUu og
flytji sjálfir út á götu með hyski
sitt. Á rneðan íbúðareigandmn
eða leigjandi ibúðar heidur eid-
húsinu til eigin afnota, fjölgar
ekki leigufærum íbúðum fyrir
áhrif stóríbúðaskattsins. Til
þess að slíkt væri hugsanlegt,
þyrfti að gjörbreyta eldri hús-
um, með nýjunv skilveggjum,
nýjum vatns- og skólpleiðslum,
nýjum eldhúsinnrjettingum, ger
breytingum á inngangi í hús-
ið og nýjum hurðum og dyra-
umbúnaði. Einnig þyrfti máln-
ingu, veggfóður, sement o. fl.
Með öðrum orðum er óhjá-
kvæmilegt að til slíkra breyt-
inga þ.vrfti meiri og minni f jár-
festingu í vörum, sem aðeins
fást fyrir erlendan gjaldeyri.
Er þá vandsjeð, hvort ekki sje
hagkvæmara að festa þann
gjaldeyri í nýbyggingum, sem
gæfu að öllum líkindum meira
og hentugra húsnæði fyrir sama
gjaldeyrismagn.
Áður en iýkur þessum hug-
leiðingum um tilgang frum-
varpsins, þykir rjett að drepa
á það, að hugsanlegt væri, að
skattálagning í þessari mynd
gæti að einu leyti haft þýðingu,
þ. e. a. s. sem bending til
manna, er ætla sjer að ráðast
í húsbyggingu yfir sig og sína,
að hafa íbúðirnar litlar. Nú ger
ist slíks ekki þörf því að Fjár-
hagsráð hefur fullkomið taum-
hald á fjárfestingum til bygg-
ingarframkvæmda, og skammt-
ar mönnum stærð íbúða.
Að öllu þessu ethuguðu kem-
ur í ljós, að stóríbúðaskattur
nær ekki þeim tilgangi, að auka
húsrými
Skaðsemi frumvarpsins.
Hjer að framan hefur verið
rætt um yfirlýstan tilgang frum
varpsins. Nú verður vikið nokkr
um orðum að skaðvænlegum á-
hrifum frumvarpsins, ef að lög-
um verður, en á þetta atriði er
ekki minnst í greinargerð frum
varpsins og er það þó engan veg
inn veigalítið atriði.
1. Skatturinn getur komið
húseiganda á vonarvöl, þar sem
svo hagar til að honum tekst
ekki sjálfum að leigja út ein-
stök herbcrgi frá ibúðinni, en
getur ekki hugsað sjer að láta
húsaleiguuefnd ráðstafa ein-
hverjum og einhverium í íbúð-
ina, t. d. þarfsem herbergi eru
samliggjandi, og er þá látinn
greiða stóríbúðasKatt. Það er
ekki af illvilja við samborgar-
ana, þó að ung hjón vil.ji hafa
heldur meira húsrými til um-
ráða en hæfir tveimur mann-
eskjum. Þau gera hinsvegar ráð
fyrir þvr, aft. læÍHÚfeÚpHnnu. japp, *n böm þ«irra. swn nú
geti fjölgað á eðMlegán hátt. -btra í emum bragga-.ineð f jöl-
Væri miður farið, -ef flutnings-
mönnum fromvarpsins tækist
að útrýma þeka-hwgsunscrhaetti. um, það,' að. vecja >«gi skattin-
2. Framkvæmd frumvarpsins, yim til byggingarlána, án þess:
efað
yrði. ‘myndi verða að það sje bundið viS Reykja-
tnjög kosinaðarsöm. Setja yrði
vík. eða staði, þar sem
á stofn skrifstoftíteákn mikið, íkatturinn er innheimtur. bor-
og eftirlitsmenn,. frá þeirri |ið. saman við skrif affalmái-
skrifstofu yrðncaff^íára inn á
hvert heimili í cbænum a. m. k. flutningsmenn frumvarpsins
fjórum sinnum á ári. eða oftar
til þess að fylgjast með.breyt-
ingum á ibúatölu hverrar. íbúð-
ar, því að ótrftlegt er, að ein-
fylgja, mætti ætla, að með frum
varpinu ætti að friðþægjafyrir
húsnæðisekluna í bærvum^ þvi
að sögn dagblaðsins „Tímirm“
hliða frásagnir borgaranna er- -nóg ■ húsnæði í Reykjavík,
verði lagðar til grundvallar við
skattálagninguna. Sagt
Skömmtuiiarskrifstofa.i
sje því-,-,jafnað“ r þann veg, sem
er, að fram-varpið leitast við að gera.
hafi Með fruruvarpinu er pá stefnt
kostað yfir 1 millj. kr: í rekstri að< því, að skattleggja heimilis-
s. 1. ár. íbúðaskattstofan myndi
að líkindum verða langt um
umfangsmeiri.
3. Mikil rjettaróvissa myndi
ríkja um mörg atriði frumvarps
ins, sbr. ákvæði í 2., 3., 4. og
5. gr., er síðar verður minnst
á, og getur það leitt til þess,
að menn verði beittir hinum
mestu rangindum af einsýnum
skattheimtumönnum, þar eð
þeir eiga þess ekki kost, skv.
frumvarpinu, að leita rjettar
sins um álagninguna fyrir dóm-
stólunum.
4. Framkvænid slíkra laga
myndi leiða til vaxandi illinda
milli húseigenda og leigjenda,
þar sem þeir, sem hús eiga og
hafa ekki efni á að borga skatt-
inn, eiga að sæta þeim afar-
kostum, að einhver húsaleigu-
nefnd þröngvi inn í heimili
þeirra óþekktu fólki, er síðan
getur setið í húsnæðinu i
skjóli húsaleigulaganna, án
þess að húseigandi hafi heimild
til þess að segja því upp, þó
að hann gíðar þurfi á húsnæð-
inu að halda til eigin afnota
(a. m. k., ef hann hefur eignast
húsnæðið einhvern tíma á síð-
ustu 9 árum). Kemur þetta
sjer einkum illa fyrir hjón, sem
verða fyiir því, sem auðsjáan-
lega er ekki gert ráð fyrir í
frumvarpinu, að eignast mörg
börn. Barnlaus fluttu þau í rúm
góða íbúð, og til þess að Tosna
við skattinn lofuðu þau húsa-
leigunefnd að framkvæma þetta
góðverk að setja fólk í íbúðina.
Eftir nokkur ár eru þeim fædd
börn, og þau þurfu þá einnig
á húshjálp að halda, en geta
ekki lospað við leigjandann,
vegna banns húsaleigulaganna
við því að segja upp leigjend-
um.
5. Mikið hefur verið rætt um
slæm uppeldisáhrif í ljelegum
húsakynnam en hætt er við, að
friðhelgi heimilisins fari for-
görðum, þar sem íbúðaskatts-
ákvæðunum er beitt svo sem
hjer er tekið dæmi af, og hafi
þesskonar heimilisástand, þó
innan steinveggja sje, lítt betri
áhrif á börnin, sem þar alast
skyIdu sírw.1
i-snBi Sjfe ákvæði frumvarpsins
gagns j>ess stjórrrmálaflokks, er
fcður í Reykjavík. bæði hús-
eigendur og leigjendur. tii. þess
að útvega öðrum landsmönnum
lónsfje til bygginga, og jafn-
framt fundinn Pílatusarþvott-
ur fyrir þá menn, sem halda
bví fram, að of mikið sje byggt
í Reykjavík.
7. Ákvæðið um ..lögveð“, ef
að lögum yrði, kollsteypir ríkj-
andi hugmyndum um eignar-
rjett og særir rjettarvitund
hvers heiðarlegs tnanns, auk
hess fjáihagslega öngþveitis,
sem ákvæðið getur skapað sak-
lausum mönnum.
Að öllu þessu athuguðu leggj
um vjer móti þvi, að frumvarp-
betta verði samþvkkt, nje nokk
urt annað frumvarp, er hnígur
í sömu átt
Um einstakar greinar
frumvarpsins.
Vjer getum eigi látið hjá líða,
brátt fyrii það, að vjer erum
algjörlega ósammála því, að í-
búðaskattur verði í lög leidd-
ur á Islandi, að fara nokkrum
orðpm um ákvæði einstakra
greina frumvarpsins, er einnig
varpa nokkurri birtu yfir, hver
óskapnaður er að halda innreið
sína í löggjöf vora með stór-
íbúðaskattsfrumvarpinu
1. gr.
Frumvarpinu er aðeins ætlað
að ná til þeirra staða á land-
inu, þar sem lög nr. 39 frá 1943
hafa komið til frámkvæmda.
Heimilisfeður í Reykjavík og
nokkrum helstu kaunstöðum
eiga að bera byrðarnar af í-
búðaskattinum. HinsvAjrar á að
ver.ia fjenu til byv-’fo-Tíiána,
án þess að útlánin ' hundin
við, að lánþegi F'‘" u ‘'settur í
Reykjavík eða annars'uðar, þar
scm lög nr. 39 frá 1943 hafa
komið til framkvæmda. Þetta
er undarleg ráðstöfun, þegar
tillit er tekið til þess, að tölu-
verður hlUti af rúmbetri <oúð-
um Reykjavíkur eru byggðar á
stríðsárunum og síðar, eftir að
vinna og efnivara varð svo fjár-
frek, að margir .-em byggt hafa
íbúð á þessum tíma yfir sjálf-
an sig og fjölskyldu sína, ber.j- •<
ast í bökkum með að fá risið
undir vöxtum og afborgunum,
hváð þá: ef þeir ættu einnig að ’
sjá öðrum landsmönnnm fyrir
lánsfje til ibúðabygginga, .Það *
væri-mifelu nær að ríkisvald- -i
ið gerðl ráðstafahir til þess að
útvega^slíkum mömuim lán_sn'o— i
að þeir fái .haldið húsum sin- •
umc. I! • :,i ■ . .. *
Tefeið er fram J-þessari..!»rídn,v. [
að íbúðaskatturinn skuli .renrta;: \
til rifeisins. og þó að- ta-uslcga j. i
sje -kveðið á. um það, að verja -
skuli fjenu til bvsgingarláöa.r •
þi er engin. tr,vggiu« fja-ÚKþvd,
a«V ekki veröi gtipii til þessa . ,
f jár. til ríkisþarfa. þar scm það •
er tvímælalaust rikiseign... _____
■ 2. gr. .
Sú túlfeun- hefur komið -fráni'
í málgagni flutningsmarma
frumvarpsihs,- að skattur þessi
sje aðeins ,;Iuxusskattur“ lagð-
úr á auðmerin. Þetta er þó ekki
þannig-, því-skatturinn er lagð-
urtó-án nokkurs tillits til efna-
hags húseiganda eða leigjanda.
Skatturinn er , miðaður við
stærð íbúðar og mannf.iölda- og
ekkert annað, sbr. ákvæði þess-
arar greinar.
Þeir, sem- byggt hafa af van-
efnum mannsæmandi íbúðir
yfir sig og börn sín, sem er
þannig byggð, að ómögulegt er
að leigja út einstök herbergi,
þeir verða fyrir barðinu á ibúða
skattinum, og deýji einhver eða
flytji í burtu úr fjölskyldunni,
verður ekkjunni með börnin
eða þeim, sem eftir búa, enn
erfiðara um vik.
Vaknar enn sú spnrning í sam
bandi við þessa grein: „Mega
ung hjón ekki búa rúmt?“ —•
„og mega öldruð hjón ekki búa
í friði í íbúð sinni?“
3. gr.
I sambandi við síðustu máls-
gr. 2. gr. „telst vegna atvinnu
sinnar þurfa sjerstaka skrif-
stofu“, og ákvæði þessarar
greinar, ,að hann þarf að hafa
fleira.fólk í íbúðinni, .........
og þegar hann vegna atvinnu-
rekstrarins þarf að hafa þá
flesta“, ríkir fullkomin óvissa
uni það, hver á að úrskurða um
þessi atriði, sem þó geta varðað
miklu, þegar fermeterinn kost-
ar 200.00 kr. ó ári. Eru það
skattanefndir, húsaleigunefnd-
ir, byggingarnefodir, sbr. 5..gr.,
eða bæjar- og sveitarstjórnir,
sbr. 8. gr.?
4. gr.
Sama vafamál er uppi á ten-
ingnum að því er varðar úr-
skurði um það, hvort húseig-
andi hafi gert viðhlítandi til-
raunir til þess að leigja hús-
næðið, og hver metur, ■ hvort
húsáleigunefnd hafi gert hæfi-
lega mikið til þess að finna
leigutaka. Engin takmörk virð-
ast vera um það, hverskonar
fólk húsaleigunefnd getur sett
inn til húscigcnda eða leigutaka
í þessu skyni, og enginn upp-
sagnarrjettur er fyrir húsráð-
anda gagnvart fólki þessu, ef
honum af einhverjum ástæðum
fellur það ekki i geð.
Framhald á bls. 7