Morgunblaðið - 13.01.1952, Blaðsíða 7

r Sunnudagur 13. des. 1952.
MORGVISBLAÐIÐ
»
Hákon Bfarnason:
Á BÁK
UPPPPHAF JOLA
í HEIMSKRINGLU segir Snorri
Sturluson frá því, að Óðinn hafi
sett í lög, að menn skyldu blóta
á miðjum vetri til gróðrar. Sú
hátíð nefndist jól, og er talið
að nafnið sé dregið af einu heiti
Óðins. Fyrrum var jólahald haf-
ið á hökunótt, sem var miðsvetr-
arnóttin, og voru þá haldin
þriggja nátta jól. Hákon konung-
ur góði hafði tekið kristna trú í
Englandi, og lét hann lögfesta, að
jólin skyldu færð aftur um þrjár
nætur, þannig að þau væru sam-
tímis hinum kristnu jólum. Hann
mælti og svo fyrir, að hver mað-
ur skyldi þá eiga mælisöl og
halda jól meðan öl entist, eða
gjalda sektir ella.
JÓLASIÐIR
Samtímis jólahaldi hafa fram
farið einhverjar helgiathafnir í
samræmi við átrúnað manna, en
nú mun svo komið, að enginn
veit í hverju þær voru fóignar.
í Noregi hefur samt sá siður
haldizt til skamms tíma, og þekk
ist ef til vill enn, að bændur fseru
út á jólanótt með fulla nýmjólk-
urfötu og vökvuðu rætur fallegs
og gamals grenitrés. Til þessa
munu hafa verið valin tré, sem
einhver helgi hvíidi á, en fyrrum
hundu menn oft átrúnað við ein-
stök tré og á stu'ndum við ein-
hverja trjátegund. Er auðskilið
að hugur manna hafi beinst að
sígrænum trjám um miðsvetrar-
leytið, og hafa þeir þá hugsað
svipað og Stephan G. mörgurn
öldum síðar, er hann orti:
„Alein grær þú gaddinn við,
greniskógarhlíðin,
sem þar óhult eigi grið
útlæg sumartíðin —
blettur lífs á líki fróns,
lands og vetrarprýðin."
Á Englandi tíðkaðist og sá sið-
ur að fara með vínkollu eða ölkút
út að eplatré um jólin, syngja þar
og dansa og drekka úr ílátinu,
en heila dreggjunum yfir rætur'
trésins um leið og menn kyrjuðu.;
óskir um mikinn ávöxt og góða j
uppskeru. Englendingar skreyttu 1
og hús sín með mistilteini, sem i
er sígrænn laufviður, löngu áður!
en þeir tóku upp jólatrén, en
það var einhvern tíma á 19. öld-
inni, að því er talið er.
Enginn mun vita með vissu,
hvenær menn tóku upp á því að
flytja grentré og grænar grein-
ar inn í hús sín yfir jólin. Því
hefur verið haldið fram, að Þjóð-
verjar hafi fyrstir fundið upp á
þessu einhverntíma á miðöldum.
En líklegt er þó, að siðurinn
sé mikið eldri og uppruna hans
má efalaust rekja til hins forna
jóláhalds.
Miðsvetrarsólhvörf voru líka
Ijcsahátíð, og ekki mun það nein
tilviljun, að menn tóku upp á
því að skreyta greinar trjánna
með kertum. Kertin á greinaend-
unum minna mjög á vorskrúð
barrtrjánna um sólstöður, þegar
hinar nýja greinar teygja sig eins
og kerti á móti ljósi og yl, áður
en barrið hefur breitt úr sér.
Jólahald með sígrænum trjám
og greinum á sér efalaust mjög
langa sögu, þótt nú sé enginn
kostur á að rekja hana. Af aug-
Ijósum ástæðum hefur þessi sið-
ur legið niðri á íslandi um marg-
ar aldir, en nú hefur hann rutt
sér til rúms meóal fólks, eink-
um í kaupstöðum, og hann virð-
ist orðinn svo rótgróinn að fjölda
manns finnast jólatrén alveg skil
yrðislaus nauðsyn til þess að
kveikja jólaskapið.
LENGI LIFIR í GÖMLUM
GLÆÐUM
Hver sá, sem ætti kost á að
standa við sölu á jólatrjárn og
grænum grænum fyrir jólin, þeg-
ar skortur er á hvorutveggja, yrði
sjálfsagt undrandi yfir því,
llugíeiðlit.g'3r um fólatré,
furug'reirtar og Laitd-
græðslusjóð ogi fSeira
... IÞRÓTTI
Bæjarhiufakeppnin i handknaftleik:
Huslurbæingor eru lik-
legiasfir til sigurs
HANDKNATTLEIKSKEPPNIN milli bæjarhlutanna fjögurra hef-
uv verið ákaflega skemmtileg og jöfn og sannarlega til upplífgunar
og hvildar frá stöðugri keppni örfárra félaga. Mikill fjöldi manna
hefur fylgzt með keppninni, en henni lýkur í kvöld.
Þetta tré hefur vaxið upp í Öskjuhlíðinni sunnanverðri. Var
gróðursett þar á árinu 1945. (Ljósm. Mbl. Ól. K. Magnússon).
hversu mjög mönnum og konum
er hugað um að ná í grænar
greinar, sem tákn um hækkandi
sól og komandi vor. Fjöldi
manns sver og sárt við leggur,
að jólin fari aiveg fram hjá þeim,
nema þeir hafi eitthvað grænt
til að skreyta með heimili sín.
Og kaupin á hir.um tíýru og yík -
leitt illa gerðu gerfitijá.i ta'.a
skýru máli. Hih forr.a og u?P-
haflega éstæía tl! jó.’ahclds á
sér enn sterk ítik í hugum
manna.
Þegar sú fregn barst um bæinn,
að jólatré og grenilim kæmi ekki
til landsins af ótta við að gin-
og klaufaveiki bærist hingað,
varð varla vært á skrifstofn
skógræktarinnar sakir sífelldra
hringinga og fyrirspurna um,
hvort ekki væri unnt að útvega
hinum og þessum jólatré eð;
greinar. Að visu hefði þess verið
kostur, að fella nokkra tugi eða
hundruð grenitrjáa, en slíkt hefði
verið líkt og að hella olíu í eld,
að taka upp á slíku. Hinsvegar
var horfið að því ráði, að grisja
cg fella eins mikið af fjallafuru
og kostur væri á, og reyna á þann
hátt að bæta nokkuð úr skortin-
um á greinum til skreytinga. En
sakir þess, hve skammur tími
var til jóla, var erfitt að afla
furunnar, og ekki bætti það úr
skák, að suma dagana var tíð
mjög stirð.
Á stríðsárunum var stundum
skortur á jólatrjám, og tóku ýms-
ir þá upp á því að skreyta með
fjallafurugreinum, og eins árið
sem viðskiptanefndin sáluga
bannaði innflutning á triám í
sparnaðarskyni. En þau ár, sem
grenilim hefur verið á boðstól-
um, hefur sala furugreina verið
miklu dræmari, og á stundum
lítill hagnaður af sölunni. Þess
hefur þó orðið vart, að saia furu-
greina fer nokkuð vaxandi af
því, að fólk hefur tekið eftir,
að furugreinar fella ekki barrið
og standa þær grænar alveg fram
til páska eða lengur, ef þær eru
hafðar í vatni. Virðist ekki vafi
á að eftirspurn eftir furunni
muni aukast á næstu árum, hvað
sem innflutningi grenis iiður.
Þótt fjallafuran sé ekki nema
runnur og geti aldrei orðið að
tré, má hún þó eiga það, að
hún hefur yljað mörgum um
hjartaræturnar um jólin á und-
anförnum árum, og hún er lang-
drægt búin að enaurgreiða allan
þann kostnað, sem leiadi af gróð-
ursetningu hennar meö voxtum
og vaxtavöxtum.
Fura su, sem tekin var nú fyrir
jólin, kom einkum frá Rauða-
vatni og Þingvöllum. Oíurlítið
kom austan af Hallormsstað og
svoiítið var sent frá 'Voglum
vestur í Skagaljörð.
INNFLUTNINGUIt
JOLATKJAA
I? iugreiag isíands flutti til lanas
ins 700 tre, og varð það til þess,
að samkomunús og barnaskólar
gátu fengið sómasamleg tré. Var
betra en ekki að fá trén hingað,
pótt verð þeirra væri mjög hátt
af skiljaniegum ástæðum.
Arlega eru notuð sér um 12000
jólatré og um 20 tonn af greni-
limi, þegar kostur er á að flytja
inn eftir þörfum. Þessar vorur
eru toilaðar afarhátt. Nema að-
flutningsgjöld um 110% af inn-
kaupsverði og farmgjaldi, þar við
bætist svo bátagjaldeyrir og sölu
skattur. Er því sízt að íurða, að
verð jólatrjáa sé hátt hér á
landi.
í fyrra flutti Landgræðslusjóð
ur inn um helming allra jóla-
trjáa. Var þá hómarksverð á
þeim samkvæmt boði verðlags-
stjóra, en fyrir hagstæð innkaup
græddist sjóðnum drjúgum fé á
þessari sölu. Fyrir þessi jól var
enn ráðist í að kaupa jólatré,
r.okkru meira magn en í fyrra,
en kaupverðið var enn hagstæð-
ara, svo að þrátt fyrir bátagjald-
eyri hefði verið unnt að selja
trén með svipuðu eða lítið eitt
hærra verði en í fyrra. En fyrir
innflutningsbannið varð sjóður-
inn hér af verulegri tekjuaukn-
ingu.
LANÐGRÆÐSLUSJÚÐUR
OG EFLING HANS
Landgræðslusjóður er enn ekki
nema röskar kr. 600 þúsund, og
er því lítilvirkur á móts við það,
sem hann gæti verið. í eina tíð
hafði liann fengið vilyrði fyrir
Framh. á bls. 11.
SKAPSTIRÐIR LEIKMENN <*'
Á föstudagskvöldið fóru fram
tveir leikir. Sá fyrri nílli Aust-
urbaejarliðsins og Hlíðaliðsins, en
sá síðari milli Kleppshyltinga og
Vesturbæinga.
Fyrri leikurinn var ekki .nargra
mínútna gamall, er skapvonska
nokkurra leikmanna Hlíðaiiðsins
hafði sett svip sinn á hann. Gerði
hún út um allan fínan camleik
beggja liðanna, þó Snorri, Kjart-
an og Haildór ur Austurbæjarlið-
inu og Jón Erlendsson úr Hlíða-
liðinu gerðu sitt ítrasta til að iífga
hann upp. Einstaka sinnum fór þó
fjörkippurog léttleiki um iiðsmenn
ina 14, en því miður of sjaidan.
Jafn var leikurinn, en þó var eins
og Austurbæjaariiðið hefði- haim
allt af í hendi sér. Hálfieik 'ykt-
aði með jafntefli 6:6, en endalok
leikcins urðu 14 gegn 11 Austur-
bæingum í vil.
SIGURVISSA
VESTURBÆINGA
Sigurvissa Vesturbæinganna
leyndi sér ekki frá upphafi síðari
leiksins. Þessir stóru og krafta- |
lega KR-ingar, með Orra og Axel
sér til aðstoðar, gerðu sýnilega
ráð fyrir að hafa undirtökin í
leiknum. En Kleppshyltingarnir,1
j minni vexti en eldsnöggir, vissu
j hvar þeir stóðu og þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir fékk Guð-
mundur Georgssson ekki varnað
því, að knötturinn hafnaði óþægi-
lega oft í Vesturbæjarmarkinu.
KVENNAKEPPNI
1 kvöld fer einnig fram leikur
í kvenflokki milli Austur- og Vest-
urbæjar. Vegna ýmissa ástæðna.
var ekki hægt að hafa skiptingu
þessara bæjarhluta þá sömu og
hjá karlaflokkunum og varð því-
að grípa til þess ríjðs, að skipta
bænum í tvennt og er skiptingiiv
þannig:
Vesturbær: Vesturbærinn allur'
að Frakkastíg. Austurbær: Aust—
urbærinn allur frá Frakkastíg.
Lið Vesturbæjarins er þannig
skipað:
Inga GuSmundsdóttir (KR),
Nana Gunnarsdóttir (Fram),
Maigrét Margeirsdóttir (KR),
Cyða Gunr.arsdóttir (Fram), Edda
Stefánsdóttir (Á), María Guð-
mundsdóttir (KR), Sigríður Ól-
afsdóttir (Á), Hrafnhildur Ágústs.
dóttir (Val).
Lið Austurbæjarins er þannig
skipað:
Gréta Jósefsdóttir (Á), Val-
gerður Steingrímsdóttir (Á),
Martlia Ingimarsdóttir (Val),
Ragnhildur Þórðardóttir (Á),
Anny Ástráðsdóttir (Fram), Ól—
ína Jónsdóttir (Fram), Berg—
ljót Ellertsdóttir (Á), Ingi Láræ
Lárentzdóttir (Fram).
Bóndi Vesturbæjarins cr Hann-
es Sigurðsson).
Bóndi Austurbæjarir.s er Vat-
geír Ársælsson.
Leiðbeininpr iil
SKREFIN FJOGUR ....
Hálfleik lvktaði með 4 gegn 2
fvrir Kleppsholt. Og annað hvort
hafa Vesturbæingarnir ekki sam-
stillt lið sitt nógu vel í hléinu eða
þá ekki farið eftir áætluninni. Enn
sem fyrr virtist sem þeir skildu
ekki, að heppilegra er að skapa
tækifæri til að skora mark, heldur
en að skjóta í ívísýnu.
Sveinn Helgason og Þórður Sig-
urðsson byggc'u upp leikinn fyrir
Kleppshyltinga. Mann frá manni
gekk knötturinn. Þorleifur dans-
aði á iínunni og markið opnaðist.
Þetta er árangurrík leikaðferð og
þegar þannig er leikið, fær mót-
herjinn iítið að gert.
Leiknum lauk með sigri Klepps-'
hyltinga, ll mörk gegn 9, og voru
þeir vel að sigrinum komnir. —
Dómari var Hafsteinn Guðmunds-
son. Dæmdi hann vei, en taldi þó
ekki alltaf skrefin — sem stundum
urðu fjögur. t
skíðafólks
EINS OG öllum þeim, sem sjá
um skíðaferðir fólks héðan úr
bænum er kunnugt, eru oft mik-
il brögð að því, að skíðafólk, og
þó sérstaklega þeir, sem sjaldaiv
fara á skíði og þá helzrt í góði*.
veðri, gæti þess eigi að vera við
öllu búnir, því fljótt skipast veð—
ur í lofti.
Hér áður fyrr, þegar Skíða-
félag Reykjavíkur var að mestu
eitt með skíðaíerðir héðan úr
bænum, var ávailt brýnt fyrir
skíðafólki að hafa útbúnað all-
an í sem beztu lagi og voru á-
minningar til skíðafólks letraðar-
á hvern farmiða.
Áletrunin var á þessa leið:
„Gætið þess vel að bindingarn-
ar séu í lagi.
Munið eftir skíðaáburði og"
snjógleraugunum.
Bindið skíðin og stafina vel
saman og merkið greinilega.
Framh. á bls. 11.
Sérsfaklega fyrir drengi:
11-iBsra drengir í áhaldafimleikunr
ÍÞRÓTTASÍÐA Morgunblaðsins gat á sínum tíma um upphaf~
kennslu í áhaldafimleikum á vegum íþróttafélags Reykjavíkur. -
Áhuginn á þeirri grein fer nú stöðugt vaxandi og hefur félags—
stjórnin nú nýlega fjölgað tímunum svo allir, sem óska, geti notiS
leikfiminnar.
En þar með er ekki öll sag-^
an sögff. Ungir drengir hafa
mjög sótzt eftir þvi aff fá aff
vera meff og þeir mynda nú
sérflokk. Eru þeir á aldrinum
11—16 ára. Fá þeir undirstöffu
kennslu í notkun allra áhald-
anna og áhngi þeirra er ótrú-
legur.
Hyer veit nema þarna sé aði
myndast fimleikafiokkur sem unv
ókomin ár á eftir að verða augna
yndi fjöldans bæði hér á landi
og erlendis. Áhaldaleikfimi er
einhver skemmtilegasta íþrótta—
greinin á að horfa. Og ekki virð-
ist vera skortur á efnunum.