Morgunblaðið - 28.08.1953, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. ágúst 1953
f
Arni Arnason9 héraðslæknir
H.F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS
IViEIMIMTASVBÁL
Afleiðingarr.ar af offjölgun háskólagenginna manna geta orðið illar þeim :
sjálfum og þjóðfélaginu skaðlegar. — Sumt námsefnið í miðskólunum tæp- ■
■
lega meðfæri alls þorra nemenda, — Nemendur fái þekkingu og skilning á :
tungu vorri og bókmenntum. — Kristin fræði eiga að skipa virðulegan sess |
í framhaldiskólunum.
V | hugað á háskólanám eða nám í
Það er gagnfræðasig fræðslu- kennslufræðum, hafa því ekki
laganna, gagnfræðaskólarnir, • átt margra kosta völ. Þau og að-
sem einkum hafa orðið fyrir j standendur þeirra hafa þá tekið
gagnrýni. Aður en út í það er þann kost, að leita menntaskól-
anna. Sökin á aðstreyminu ligg-
ur í þessum tilfellum hjá þjóð-
félaginu sjálfu. Hinu mun svo
farið, er rétt að líta á málið al- •
mennt. Það er eitt mikilvægt
atriði, sem verður að gjöra sér
ljóst og taka ákveðna afstöðu til.
Þetta atriði hefir, að mínu viti,
ekki legið svo ljóst fyrir sem
skyldi, og bera umræðurnar þess
ýms merki. Það má jafnvel láta
sér í hug koma, að sumir gallar
fræðslukerfisins stafi af því. Nám
ungmenna skiptist, samkvæmt
tilgangi þess, í tvennt, annars
vegar undirbúning undir há-
skólanám og hins vegar það, sem
nefnt er almenn menntun. Þetta
tvennt fer ekki að öllu leyti sam-
an. Almennrar menntunar er
leitað vegna hennar sjálfrar, þess
gildis, sem hún hefir í lífinu, og
ennfremur veitir hún rétt til
starfa við ýmsar stofnanir og
atvinnugreinar og til inngöngu í
sérskóla, aðra en háskóla. Þeir
skólar, sem búa undir háskóla-
nám, veita vitanlega eihnig og
ekki síður almenna menntun, en
vegna hins sérstaka markmiðs
haga þeir kennslunni og gjöra
námskröfurnar að nokkru með
sérstökum hætti. Menntaskóla-
nám á að vera þungt, sagði rector
í blaðaviðtali, og það er rétt svo
sem vænta mátti. Menntaskólar
stefna ekki aðeins að því, að
ekki verða neitað, að sumir nem-
endur menntaskóla eru þangað
komnir vegna fordildar og mis-
óhreinu og bjöguðu, fái skilning
á fegurð tungunnar í bundnu
máli og óbundnu, og læri að setja
fram hugsanir sínar og gjöra við-
fangsefnum skii skýrt og skipu-
lega á góðu máli. Ef málfræði-
nám tekur of mikinn tíma frá
þessu, þá er ekki rétt stefnt.
Námsefni miðskólanna í stærð-
fræði er einnig miðað við mennta
skólanám. Ekkert er mér fjær
skilins metnaðar foreldra og for- skapi en að gjöra lítið úr stærð-
ráðamanna. fræðinámi. Stærðfræði er sjálf-
sagt og ágætt námsefni í mennta-
VI skólum. Öðru máli er að gegna
Eins og kunnugt er samræma um gagnfræðaskólana. Öilum
fræðslulögin allt gagnfræðanám- þorra nemenda þar veitir reikn-
ið. Þar er sama námseínið í ungl- ingsnám það erfitt, að ekki er
ingaskólunum og neðri deildum! vert að bæta algebru þar ofan á
miðskólanna og sameiginleg próf j fyrstu 2—3 árin. Að mínum dómi
og prókröfur í bóknámsdeildum, er nægilegt að kenna reikning í
en hér er átt við þær í þessu máli.' núverandi gagnfræðaskólum og
Próf upp úr miðskóla veitir rétt
til inngöngu í menntaskóla, ef
Síðari grein
ákveðinni lágmarkseinkunn er
náð, en, menntaskólar eru sam-
kvæmt lögunum 4 ára skólar í
stað 6 ára áður. Þetta hefir þann
kost, að það auðveldar ýmsum
ungmennum úti á landsbyggðinni
, menntaskólanámið fjárhagslega.
veita almenna fræðslu, og auka Qal]ar þess eru hinsvegar all_
andlegt -víðsyni og þroska, held- j margir. Hefir hér þegar verið
ur og jafnframt bemlims að þvi þent á einn þeirr3j skiptingu
að þjálfa nemendur til nams, luta j skyjdunérnsins j barnaskóla og
þá glíma við erfiðar namsgrein- < ung]ingaskó]a Aðrir gallar, sem
ar og torveld verkefm, svo að gagnrýnin hefir bent á> eiga rót
þeir verði færir um að stunda sína f því að ekki hefir verið
yfirgripsmikið og erfitt hasko a- | grejnt á milli gagnfræðanáms og
nám. Jafnframt er og vali nams- un(]irbúningsnáms undir mennta
efnis hagað þannig að það geti skéiaj eða rbttara sagt mennta-
að meira og minna leyti orðið ské]anáms. j>etta kemur fram í
nemendum bein hjalp og undir- kennsiu og prófkröfum. Hins-
búningur undir ákveðnar gremar vegar er rangt að saka kennarana
háskólanáms. Má þar til nefna
um þessa galla. Þeir starfa sam-
latínu, stærðfræði og eðlisfiæði. kvæmt settum reglum og því
Af þessu leiðir, að nemendum,' marki> sem fyrirskipað er að na.
sem ekki hyggja á hasko anam, £ins og nð er héttað j mjðskól-
er ekki jöfn þörf á öllu namsefm um er gumt námsefnið tæplega
menntaskóla til þess að afla ser meðfæri ajls þorra nemendanna.
En slíkt eyðir námsgleði og dreg-
ur úr öllum áhuga. Þetta er illa
farið og synd gagnvart nemend-
um, og þegar tunga vor á í hlut,
þá er það höfuðsynd. Auk þessa
er það kennslustarfinu fjötur um
fót. Skal nú bent á fáein atriði
þessum orðum til stuðnings. ís-
lenzkunámið er frekar erfitt, því
að námsefnið í íslenzkri málfræði
er sumt allþungt, svó sem orð-
myndunar- og setningafræði, og
varla við hæfi annarra en dug-
legra og nokkuð þroskaðra nem-
enda. Mikil áherzla er lögð á
merkjasetningu og stafsetningu
og þá ekki sízt á rétta setn-
ingu stafanna y og z. Islenzk mál-
fræðikennsla er vissulega þörf og
góð. Rétt stafsetning hefir sitt
ótvíræða gildi og sýnir þekkingu
á eðli og myndun orða. Ýtarleg
málfræði er prýðilegt námsefni
í menntaskólum, en þó hygg ég,
að vankunnátta í henni muni
aldrei verða tungu vorri að fjör-
tjóni. Það eru ekki heldur mál-
| Þéir skólar hérlendir, sem veitt' fræðireglur, sem hafa varðveitt
afa alþýðu almenna menntun til tungu vora, valdið endurreisn
essa, eru gagnfræðaskólar og hennar fyrir starf ágætra manna
yennaskólar, flestir með þriggja \ og hrifið skáldin og aðra meist-
námi. En sá tími er of stuttur ara í orðsins list. í gagnfræða-
þess, að veitt sé staðgóð skóla er það aðalatriðið, að nem-
fenntun. Þau ungmenni, sem J endur fái þekkingu og skilning á
ifa viljað afla sér veyulega góðr | tungu vorri og bókmenntum,
ar almennrar menntunar, en ekki þekki hreint og fagurta mál frá
almennrar menntunar.
Það hefir verið allmikið um
það rætt og að því fundið, að
aðstreymið að menntaskólunum
Væri of mikið og tala stúdenta of
Há. í menntaskólum læra nem-
endur að vonum að líta svo á, að
þeir séu tilvonandi háskólanem-
endur og fjöldinn allur af þeim
innritast í háskóla. Þá taka við
érfiðir tímar og margir heltast
úr lestinni. Þeir hafa þá eytt
hokkrum beztu árum ævinnar í
nám umfram það, sem nauðsyn
tíar til, eru margir orðnir lítt
vanir framleiðslustörfum og hafa
misst áhuga á að taka til við þau.
Afleiðingarnar af þessu svo og af
offjölgun háskólagenginna
manna geta orðið illar þeim
sjálfum og þjóðfélaginu skaðleg-
ar, eins og oft hefir verið bent á.
En þrátt fyrir þetta virðist stefn-
an vera sú, að fjölga mennta-
skólum hér á landi. Hér er mikil-
vægt mál, sem þarf góðrar athug-
mar.
er þar með átt við það efni, sem
reikningsbók Ólafs Daníelssonar
nær yfir, ennfremur bókfærslu.
En þá er líka átt við það, að nem-
endur fái góða þekkingu og skiln
ing á reikningi og æfingu og
leikni í að beita honum. Stærð-
íræði verður þeim einum að
gagni, sem ná tökum á henni, og
það mun ekki verða sagt um
gagnfræðanemendur almennt.
Það er sannfæring mín, að þeim
tíma, sem fer til algebrunnar í
gagnfræðaskólunum, væri betur
varið til þess að fullkomna nem-
endurna í reikningi. Með gagn-
fræðaskólum er hér ekki átt við
gagnfræðadeildir menntaskól-
anna.
Námi í landafræði, dýrafræði
og jurtafræði er lokið við mið-
skólapróf. Nemendur eiga þá að
hafa fengið þá þekkingu í þess-
um greinum, sem ætlazt er til af
mönnum með stúdentsmenntun.
Hér er sama námsefnið valið,
sömu kennslubækur notaðar
handa nemendum unglingaskóla,
gagnfræðaskóla og þeim, sem
ganga í menntaskóla. Þetta er
fráleitt og þarf ekki orðum að
því að eyða.
Kristin fræði hafa ekki skipað
veglegan sess í framhaldsskólun-
um. í kristnu þjóðfélagi eiga þau
þó vitanlega að vera ein náms-
greinin og hún á að skipa virðu-
legt sæti meðal þeirra. Það sæm-
ir ekki, að skólarnir veiti ekki
fræðslu um vora kristnu lífs-
skoðun, höfund hennar, sögu
hennar og þau andlegu verðmæti,
sem við hana eru tengd og vér
kristnir menn teljum mest um
vert.
Raddir hafa heyrst um það, að
danska og Norðurlandamál yfir-
leitt eigi að þoka fyrir ensku,
þar sem hagnýtt gildi þeirra sé
ekki sambærilegt. Þegar slíkar
raddir koma frá skólamönnum, t
lýsa þær ótrúlegri skammsýni og 1
skilningsleysi á nauðsyn og gildi
hins andlega sambands við frænd
þjóðir Norðurlanda, sem auk
þess eru hámenntaðar þjóðir. |
VII
Að lokum skulu teknar saman
niðurstöður þessara hugleiðinga
og tillögur í sambandi við þær.
Skyldunámið sé óslitin heild til
fermingaraldurs (14 ára) og
skulu alþýðuskólarnir annast þá
fræðslu. Framhaldsnám skiptist
frá upphafi í tvær greinar,
menntaskólanám og gagnfræða-
nám. Til þess að auðvelda ung-
mennum nám í menntaskólum,
Framh. á bls. 12
GULLFÖSS
66
99
fer frá Reykjavík laugardaginn
29. ágúst kl. 12 á hádegi til Leith
og Kaupmannahafnar.
Tollskoðun farangurs og vega-
bréfaeftirlit byrjar í tollskýlinu
vestast á hafnarbakkanum kl. 10,30
f. h. og skulu allir farþegar vera
komnir í tollskýlið eigi síðar en
kl. 11 f. h.
i :
Vinna
Stúlkur óskast strax. — Þær, sem eru vanar flökun,
ganga fyrir. Fyrirspurnum ekki svarað í síma.
MATBORG h.í
Lindargötu 46
Utsala
Útsala
tJtsala á amerískum kvenkjólum
hófst í morgun.
* -
Odýri nYarkaðurinn
Templarasundi 3.
Kraftpappir
í rúllum 90 og 120 cm.
JJcfýert ^JCnstjdnsáon CJo. h.[
Vana
matreiðslukonu
og stúlku til að baka, vantar 1. okt. — Umsóknir sendist
sem fyrst til heimavistar Laugarvatnsskólans.
Uppl. gefur Eysteinn Jóhannesson, Laugarvatni.
UIMGUR IVfAÐUR
helst eitthvað vanur verzlunarstörfum áskast í fatnaðar-
verzlun í Miðbænum. Umsóknir með uppl. um aldur,
menntun, hvar unnið áður og meðmæli, ef til eru, send-
ist afgr. Morgunblaðsins fyrir n. k. þriðjudag auðkennt:
„ÁhugasamUr — 810“.
Togciríisjómeiut
Nokkra vana háseta vantar á togarann Bjarna
, j
Olafsson á ísfiskveiðar. — Uppl. í síma 7228.