Morgunblaðið - 30.08.1953, Blaðsíða 5

Eftir ÁRNA SNÆVARR og BALDUR MÖLLER
Sunnudagur 30. ágúst 1953
MORGUNBLAÐIÐ
HÉR birtist skák sú, er Friðrik
Ólafsson tefldi á Norðurlanda-
meistaramótinu í Esbjerg, við
danska meistarann Chr. Pouisen.
Myndin sýnir þrjá fulltrúa stórveldanna hlýða á umræður í stjórnmálanefndinni um fyrirkomula?
Kóreuráðstefnunnar. Talið frá vinstri: Henry Cabot Lodge, fulltrúi Bandaríkjanna, Gladwyn Jebb
fulltrúi Breta og Andrei Vishinsky fulltrúi Rússa..
Indmjar lí ekki sæti á lóren
rúðstefnnmii
INDVERJAR hafa nú loks lýst
því yfir að þeir séu ófáanlegir
til að taka sæti á væntanlegri
Kóreuráðstefnu. En deilan um
aðiUl þeirra að ráðstefnunni stóð
10 daga í stjórnmálanefnd Alls-
herjarþingsins. Voru deilur þess-
ar óvenjulegar að því leyti að
Bretar og Bandaríkjamenn voru
á öndverðum meið. Vishinsky
fulltrúi Rússa gerði hins vegar
sitt til að auka ágreining þessara
tveggja forustuþjóða lýðræðis-
ríkjanna. Indverjar drógu sig
ekki til baka, fyrr en eftir at-
kvæðagreiðsiu í stjórnmálanefnd
inni, sem gerði þeim ijóst að þeir
myndu ekki hljóta nægilegt at-
kvæðamagn til setu á Kóreuráð-
stefnunni. Hefði mátt komast
hjá miklum deilum og ósamlyndi,
ef Indverjar hefðu fyrr dregið sig
til baka.
RÁÐSTEFNA INNAN
3. MÁNAÐA
Þegar vopnahléssamningar
voru undirritaðir í Panmunjom
var ákveðið þar að eftir þrjá
mánuði skyldi halda ráðstefnu,
þar sem rætt yrði um framtíð
Kóreu, friðarsamningar yrðu
undirritaðir og reynt yrði að
sameina Kóreu í eitt ríki. Um
fyrirkomulag ráðstefnunnar
skyldi allsherjarþing S. Þ. nán-
ar ákveða.
Allmargar tillögur komu fram
á Allsherjarþinginu, er það kom
saman um miðjan ágúst og var
þeim í fyrstu skotið til nefndar.
MEGINATRIÐI TILAGNANNA
VORU SEM HÉR SEGIR:
Rússar lögðu fram tillögu um
að Kóreuráðstefnan yrði alþjóð-
leg ráðstefna þar sem þátttak-
endur frá 15 þjóðum lcæmu sam-
an og röbbuðu saman um heims-
Vandamálin. M. a. stungu þeir
upp á að margar hlutlausar þjóð-
ir ættu hlut að ráðstefnunni, svo
sem Indland, Pólland, Burma og
Svíþjóð. Svíþjóð hafnaði þegar
að sitja ráðstefnuna á þeim for-
sendum að hún ætti fulltrúa í
fangaskiptanefndinni og ekki
samræmdist því þótttaka á Kór-
euráðstefnunni. — Aðstaða Ind-
lands að þessu leyti var hin
sama, að Indverjar eiga og full-
trúa í fangaskiptanefndinni.
TVEIR
STYRJALDARAÐILAR
Tillögur Vesturveldanna voru
aftur á móti þess efnis, að þar
sem hér væri um venjulega frið-
arsamninga að ræða, þá væri
engin ástæða til að hlutlaus ríki,
sem Kóreustyrjöldin er óvið-
komandi tækju þátt í henni. Það
yæri aðeinS sjálfsblekking að
ætla sér að leyna því að and-
stæðir aðiljar ættu þarna hlut að
máli. Annars vegar væru komm-
únistar Norður-Kóreu og þeir
sem þá hefðu stutt með ráðum
og dáðum, hins vegar væru
Sameinuðu þjóðirnar og Suður-
Kórea.
Eflir 10 daga þjarh í sfjómmálanefnd S. Þ.
Skák þessi vakti allra skáka
mesta athygli, en hún er flókin
mjög og spcnnandi, en mesta at-
hygli dró hún að sér vegna þess
hve Friðrik tefldi hana djarf-
lega. Dönsku blöðin sögðu um hana, að Friðrik hefði fellt mót- stöðumann sinn með hans eigin
vopnum.
Ilvítt: Friðrik Ólafsson
Svart: Chr. Poulsen
1. d4 d5
2. c4 c6
3. Rf3 e6
4. Dc2 Rf6
5. g3 Bd6
6. Bg2 Rbd7
7. 0—0 0—0
8. Rbd2 —
Riddari c3 var betri leikur, því nú getur svartur opnað taflið sér
í vil.
8. Hfe8
9. b3 e5
10. cxd cxd
11. dxe Rxe5
12. Rd2 RcG!
leggur í tvísýnt æfintýri, og tekslr
að leika á andstæðing sinn.
13. Hfel
14. e4!
15. Dbl
Bg4
Hc8
Þvingað, en liður í áætlun hvíts- •
15. -------
16. exd
Bb4
Dxd5
Ef 16...... Rxd5, þá 17. Hxtt'
DxH, 18. Rg5 og hótar bæði Dxh7 -
og Bxd5.
17. Bxf6
18. Re4
gxf6
Kg7
Liggur beint við, en betra vax-
Be7, til að koma í veg fyrir eftir-
farandi fórn.
19. Rxf6! ------
Þetta hefur sennilega komiS
Poulsen á óvart, því hann teflir
framhaldið fremur veikt.
, !
Yung Tai Pyun utanríkisráðherra
Kóreu, sem sagði að Indverjar
ættu bezt heima við hlið komm-
únista.
SAMKOMULAG UM AÐILD
Fullt samkomulag var með
Vesturveldunum og Suður-Kóreu |
að Rússar fengju að taka þátt í'
ráðstefnunni. Þeir hefðu að vísu
ekki opinberlega verið aðiljar að
styrjöldinni í Kóreu, en ljóst væri'
að hefði stuðnings þeirra ekki!
notið við, hefðu Norður-Kóreu-
kommúnistar aldrei getað hafið
árásina í Kóreu né haldið styrj-
öldinni uppi.
MÓTFALLNIR
ÞÁTTTÖKU INDVERJA
En um það hverjir skyldu sitja
ráðstefnuna fyrir hönd Samein-
uðu þjóðanna var ósamkomulag.
Bandaríkin litu svo á, að
aðeins þær þjóðir kæmu til
greina, sem hefðu sýnt það
þegnlyndi og áhuga, að senda
herlið til Kóreu til að stöðva árás
kommúnista og halda þannig
uppi virðingu Sameinuðu þjóð-
anna. Sérstaklega voru Banda-
ríkjamenn því mótfallnir að Ind-
land fengi sæti á ráðstefnunni
sem fulltrúi Sameinuðu þjóð-
anna. Töldu þeir að með þeirra
þátttöku á ráðstefnunni væri
gert miklu örðugra um samkomu-
lagsmöguleika á ráðstefnunni m.
a. vegna andúðar Suður-ICóreu-
manna á aískiptum Indverja á
Kóreuráðstefnunni. Suður-Kóreu
stjórn hefði hótað að taka ekki
þátt í ráðstefnunni, ef Indverjar
kæmu þar nærri.
RRETAR BENTU Á
HAGSMUNI INDVERJA
Þessu voru Bretar, brezku
samveldislöndin, nokkur Ev-
rópuríki svo sem Skandinav-
íuríkin þrjú ósammála. Þau
sögðu að ekki ætti að gera j
það að skilyrði fyrir þátttöku
á ráðstefnunni, að ríki hefðu
sent herlið til Kóreu. Indland
væri ríki, sem hefði geysimik-
illa hagsmuna að gæta um j
lausn Kóreumálsins og það
hefði áður komið fram með
málamiðlunartillögum, sem
komið hefðu að góðu gagni.
Indverski fulltrúinn lýsti því
nokkrum sinnum yfir, að ríki
hans vildi á engan hátt þrengja
sér upp á Kóreuráðstefnuna. En
vegna þess að þau ríki væru
mörg, sem óskuðu sérstaklega
eftir þátttöku þess, þá myndi það
ekki hafna setu á ráðstefnunni.
AFSTAÐA S-KÓREU
Dr. Yung Tai Pyun, utanrikis-
ráðherra Suður-Kóreu tók til
máls í stjórnmálanefndinni og
skýrði andstöðu stjórnar sinnar
við þátttöku Indlands ,með eftir-
farandi orðum:
— Afskipti Indlands af mál-
efnum Kóreu, sagði dr. Yung hafa
aðallega verið fólgin í undan-
slætti við kommúnista. Indland
hefur ekkert lagt af mörkum í
samræmdum aðgerðum okkar til
að stöðva árás kommúnista. Ind-
land hefur ekki sent einn einasta
hermann til að vernda frelsi
okkar. Hins vegar hefur það nú
verið tilleiðanlegt til að senda
þúsundir hermanna til að stuðla
að því að kommúnistar geti kúg-
að óhamingjusama fanga til
hlýðni.
EIGA IIEIMA
KOMMÚNISTA MEGIN
Fulltrúi Suður-Kóreu-manna
lýsti því að lokum yfir, að
hann væri algerlega andvígur
þátttöku Indlands í nafr.i
Sameinuðu þjcðanna. Hins
vegar gæti hann ekki haft
neitt á móti því að þeir sætu
ráðstefnuna við hlið komm-
únista. Þar ættu þeir og bezt
lieima. Þ. Tli.
Góður leikur, sem kemur hvítum
í slæma klípu. Það er erfitt að
finna gott áframhald, svo hvítur
19.
Kxf6
Ef 19.....Bxf3 þá 20. Dxh7f
Kxf6. 21. Dh6f Kf5, 22. Bh3t"
Svartur tapar drottningunni.
20. Db2t
Rd4
Eini leikurinn.
21. RxR Dc5 I
Aftur þvingað. 5
22. HxH
23. Re2f
HxH
He5?
Hveitimarkaðurinn
KANADISKA ráðuneytið hélt
nýlega fund til að ræða hið al-
varlega vandamál varðandi hveiti
markað Kanada. Miklar birgðir
af hveiti frá fyrra árs uppskeru
liggja fyrir óseldar og áætlað er,
að uppskera þessa árs muni
nema 550 milljónum enskra
skeppa. — Eftirspurn frá út-
löndum er sama Og engin.
ur a morpn
í TILEFNI af 70 ára afmæli
Jóhannesar Erlendssonar minnist
ég heilræðis eins af ágætustu
skáldum íslands:
„Virð það, sem vel er gert“.
En sá var jafnan rauði þráð-
urinn í öllu starfi afmælisbarns-
ins, að hann gerði allt vel, hvort
sem hann stóð við afgreiðslu-
borðið í verzlun, svaraði símtals-'
notendum og greiddi fyrir þeim
á hinn bezta hótt, eða lék iðandi
af fjöri á harmonium og gerði
stærstu listaverkum svo góð skil,
að þeir sem vit höfðu um að
dæma, töldu það gert af snilld.
Og það var fleira, sem hann
gerði vel. — Samvizkusemin og
ráðvendnin gagnvart húsbænd-
um sínum var slík, að hann vildi
ekki bregðast því, sem honum var
trúað fyrir af þeim, hvort sem
það var stórt eða smátt.
Jóhannes Erlendsson er Hún
vetningur, fæddur að Brekku í
Þingi 31. ágúst 1883, en fluttist
með sínum ágætu foreldrum
ungur að árum til .Reykjavíkur
og hóf verzlunarstörf hjá Ditlev
Thomsen.
Síðar var hann lengi við síma-
störf o. fl. hjá Björgvini sýslu-
manni .Vigfússyni að :Efra-Hvoli
og nú um nokkur ór við síma-
vörzlu að Torfastöðum í Bisk-
upstungum hjá Eiríki prófasti
Stefánssyni mági sínum og syst-
ur sinni frú Sigurlaugu. Erlends-
dóttur. —. Hjá ýmsum fleiri hef-
ur hann starfað, en sem ég kann
ekki að rekja. Mér er kunnugt
að viðskiptamenn Landssíma ís-
lands, sem Jóhanpes hefur af-
greitt, ljúka allir einum rómi,
að betri símaafgreiðslu gætu þeir
ekki kosið, auk þess sem fram-
koman og umgengnin er mótuð
fágætri lipurð og snyrtimennsku,
en er þó djarfmæltur þegár það
á vio, enda er honum hrein-
skilnin í blóðið borin.
Ég vil á þessum tímamótum
þakka * Jóhannesi Erlenassyni
margar samverustundir og sam-
starf um leið og ég flyt honum
heillaóskir frá mér og mínum.
Páll Björgvinsson.
Nú var betra De5, sem gerir
hvítum mjög erfitt um vik.
24. a3! -----
Eftir þennan leik er staða svarts
vonlaus. Svarta drottningin má
ekki fara af skálínunni gl til a7,
vegna hótunarinnar f4.
24.-------
Bxa3
Það breytir engu hverju svartur
leikur nú.
25. Hxa3
26. b4!
27. He3
Bxe2
Dh6
Svartur gefst upp, vegna þess að
hann tapar að minnsta kosti hrók.
(Skýringarnar hefur Friðrik
sjálfur gert).
Skenimtun í Austur-
bæjarbíói annað
kvöld
HOLLENZKA kabarettsöngkon-
an Charon Bruse, sem dvalizt het
ur hér á landi undanfarnar vik-
ur er nú senn á förum. Hingað
kom hún til að skemmta á veg-
um S. K. T. Hún hefir komi<£
fram á Jaðri og í G.T.-húsinu.
flest kvöld vikunnar, en auk þess.
skemmt í öðrum samkomuhúsum.
í fyrrakvöld efndi S.K.T. tiL
kvöldskemmtunar í Austurbæjar
bíói og komu þar fram auk Char-
on Bruse, Brynjólfur Jóhannes-
son, Guðmundur Jónsson, Weiss-
happel, Emilía og Áróra, Adda
Örnólfs,, (sem kom nýlega fram
í fyrsta sinn sem dægurlagasöng-
kona), ICarl Guðmundsson og síð
ast en ekki sízt hijómsveit Carls
Billich, sem aðstoðaði Charon
Bruse á mjög smekklegan og
skemmtilegan hátt, og lék ault
þcss nokkur lög í byrjun samkom
unnak.
Öll atriðin á kvöldskemmtuxi
þessari hlutu ágætar viðtökur. —
Vegna þess, hve margir urðu frá
að hverfa er skemmtunin fór
fram s.l. föstudag, hefir verið á-
kveðið að endurtaka hana annað
kvöld kl. 11,15 í Austurbæjarbió
og verða skemmtikraftar hinir
sömu og áður.