Morgunblaðið - 13.10.1953, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. okt. 1953
isttMðHfe
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrjgöarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vtgur.
tresbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinaaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innaniands.
1 iausasölu 1 krónu eintakið.
TeEinesee Wiíliams og verk hans
íska rithöfundinn
í Williams.
Tennessee
Góð aíkoma ríkissjóðs
SAMKVÆMT upplýsingum
þeim, sem fjármálaráðherra gaf
á Alþingi í gær við fyrstu um-
ræðu fjárlaga, hefir afkoma rík
Af yfirliti því, sem fjármála-
ráðherra gaf um fjárreiður rík-
isins, er auðsætt, að fjárhagurinn
stendur sæmilega traustum fót- : þvílíkan orðstýr, sem leikritahöf
issjóðs á árinu 1952 orðið mjög um. Fjármálastefnan er fyrst og ! uncjUr, að hann er nú talinn í
góð og mun betri, en gert var fremst greiðsluhallalaus ríkisbú-! fremst’u röð leikritahöfunda
Þar eð þetta er fyrsta leik-
ritið eftir þennan höfund, sem
sýnt er hér á landi og líklegt er
að hann sé fremur lítið þekktur
hér, er ekki úr vegi að gera
nokkra grein fyrir honum í fáum
orðum.
Hann heitir réttu nafni Thom-
as Lanier Williams, en hefur
tekið sér rithöfundarnafnið
Tennessee Williams. Hann er
enn maður á bezta aldri, tæplega
fertugur, en hefur þegar getið sér
ráð fyrir í fjárlögum. A rekstr-
aryfirliti hefir afgangur orðið
62.3 millj. króna í stað 43,8
millj., eins og áætlað var, eða
18,5 millj. króna umfram áætl-
un.
Greiðsluafgangur hefir orðið
7.3 millj. króna í stað áætlaðra
2,6 millj. króna. Hefir greiðslu-
jöfnuður ríkissjóðs á árinu orð-
ið tæplega 5 millj. króna hag-
stæðari en ráð var fyrir gert.
Fjármálaráðherra taldi í
ræðu sinni að ekki væri hægt
á þessu stigi málsins, að full-
yrða um afkomu ríkissjóðs á
yfirstandandi ári. Teflt hefði
verið á tæpasta vað við af-
greiðslu fjárlaga þess. T. d. hefði
ríkissjóður tekið á sig mikil út-
gjöld við lausn vinnudeilunnar
í fyrravetur. Myndu þau sam-
tals nema um 20 millj. króna.
Hefði því fé verið varið til þess
að lækka vöruverð í landinu.
Ráðherrann benti á að af
þessum auknu útgjöldum til
dýrtíðarráðsíafana hlyti að
leiða minni fjárfestingarfram-
kvæmdir hjá ríkinu á næsta
ári.
Ýmsir liðir í útgjaldabálki
fjárlaganna hafa hækkað nokk-
uð á síðastliðnu ári. Er nú gert
ráð fyrir verulegum kostnaðar-
auka við heilbrigðismál, m. a.
vegna bygginga margra nýrra
sjúkrahúsa. Mun rekstur þeirra
valda ríkissjóði allmiklum út-
gjöldum. Framlög til mennta-
mála munu einnig hækka tölu-
vert. Leiðir það fyrst og fremst
af fjölgun nemenda í skólum.
Framlög til jarðræktarfram-
kvæmda hækka einnig nokkuð.
Hinsvegar lækkar kostnaður
vegna sauðfjársjúkdóma um 7,4
millj. króna. Eru það fjárskipta-
bætur, söm lækka vegna þess, að
þessum þýðingarmiklu ráðstöf-
unum er nú að verða lokið.
Framlög til nýrra raforkufram-
kvæmda eru aftur aukin í frum-
varpinu um 7 millj. króna. Er
það í samræmi við málefnasamn-
ing hinnar nýju ríkisstjórnar, þar
sem því var heitið að unnið
skyldi á næstunni að raforku-
framkvæmdum þeirra byggðar-
laga, sem til þessa hafa orðið
út undan í raforkumálum.
Um framlög til verklegra
framkvæmda er annars það að
segja, að þau verða nokkru
hærri á f járlagafrumvarpi
fyrir næsta ár en á gildandi
fjárlögum. Mest munar
hækkunina til raforkufram-
kvæmdanna, en á öðrum verk-
legum framkvæmdum verða
nokkrar lækkanir.
Fjármálaráðherra gat þess
að ríkisstjórnin hefði til at-
hugunar tillögur um að verja
fé til atvinnuaukningar.
Myndu þær koma fram síðar.
Fjárveiting í þessu skyni er
einnig í samræmi við mál-
efnasamning ríkisstjórnarinn-
ar, þar sem því var heitið að
áfram skyldi haldið að styðja
þau byggðarlög, sem skorti
gtvinnutæki til þess að full-
nægja atvinnuþörf íbúa sinna.
Fjármálaráðherra ræddi nokk-
Uð þá ákvörðun ríkisstjórnar-
innar að beita sér fyrir setningu
nýrra skatta- og útsvarslaga. Til
endurskoðunar þessarar löggjaf-
ar bæri brýna nauðsyn.
skapur, miklar framkvæmdir og
barátta gegn dýrtíð og verðbólgu.
Það er rétt, sem fjármálaráð-
herra benti á, að hinar auknu
niðurgreiðslur ríkissjóðs á verð-
laginu hljóta að draga úr fram-
lögum til verklegra fram-
kvæmda. En fram hjá þessum
auknu útgjöldum til dýrtíðar-
ráðstafana varð ekki komizt. Ef
sú leið hefði ekki verið valin,
1 ANNAÐ KVÖLD frumsýnir Þjóð É í suðnrríkjum Bandaríkjanna ár-
, leikhúsið leikritið „Sumri hallar" ið 1914. Hann hlaut góða mennt-
(Summer and Smoke) eftir amer- j un í æsku og lauk háskólaprófi
árið 1938. Hugur hans hneigðist
snemma að ritstörfum og má
segja að hann hafi með fyrstu
leikritum sínum vakið mikla at-
| hygli. Þó hefur jafnan verið mik-
1 ið um skáldskap hans deilt, bæði
af lærðum og leikum, gagnrýn-
endum og almenningi. Er það
vissulega ekki að undra, því að
maðurinn hefur allt tíð verið
djarfur rithöfundur, og farið sín-
ar eigin götur, bæði um efni og
form.
Af leikritum hans, sem eru all
mörg, má auk Sumri hallar, nefna
Battle of Angels (1940), The
Glass Menagerie (1944), You
Touched Me (1946) og A Street-
car Named Desire (1947). Mesta
athygli þessara leikrita hafa vak-
ið The Glass Menagerie og A
Stretcar. Fyrir hið síðarnefnda
fékk Williams Pulitzer-verðlaun
in og einnig verðlaun gagnrýn-
enda í New York.
þeirra, sem uppi eru.
Tennessee Williams er fæddur
VeU andi áhrijar:
Óskemmtilegar
aðstæður.
jgRANDUR kunningi minn hef-
leigja barnlausu fólki en væri
það, nema eðlilegt og sjálfsagt,
að þeir af skilningi og bróðurhug
til náungans, tækju eitthvert til-
lit til ástæðna hins aðilans en ein
blíndu ekki stöðugt á sína eigin
hefði afleiðing þess óhjákvæmi-
lega orðið veruleg grunnkaups- _ _ .
hækkun á síðastliðnu hausti.! lr skrifað mér og er töluvert
i mikið niðri fyrir:
í aðalatriðum má segja að ? „Ég hitti hér á dögunum vin
þjóðin færist stöðugt nær þvi minn einn, ungan heimilisföður,1 hagsmuni, svo að stundum stapp
marki að jafnvægi skapist í og talið barzt að húsnæðismálun- ' ar nærri hreinu miskunnarleysi.
efnahagslífi hennar. Þar eru um hér í bænum. Þeir eru marg- í nágrannalöndum okkar, Dan-
þó ýmsar blikur á lofti, sem jr, sem þar eiga úr vöndu að mörku og Svíþjóð, er mér sagt,
ráða ’— sjálfur er hann einn J að lagaákvæði gildi um, að barna
hinna erfiðlega settu manna, sem fjölskyldur séu látnar ganga
gjalda verður varhug við,
ekki síst sú staðreynd að vax-
andi fjöldi fólks leitar frá
framleiðslustörfum til land-
j varnarframkvæmdanna. Þær
! eru að sjálfsögðu nauðsynleg-
S ar. En atvinnan við þær má
1 þó ekki verða til þess að draga
j úr framleiðslugetu sjálfra
I bjargræðisvega þjóðarinnar.
Á því hafa bæði fyrrverandi
og núverandi ríkisstjórn full-
an skilning.
Óhugnanlegir
atburðir.
HIN tíðu umferðarslys hér í
Reykjavík og víðar um land eru
sannarlega óhuggnanlegir atburð-
ir. Hvert dauðaslysið hendir á
fætur öðru. Á sama tíma og
læknavísindin og fullkomnari
heilsugæzla ráða niðurlögum
skæðra sjúkdóma verða umferða-
slys æ tíðari dánarorsök.
Við þetta bætist svo að mörg
þessara slysa spretta af ofnautn
áfengis. Unglingar ræna bifreið-
um, aka í þeim ölvaðir og valda
stórslysum og jafnvel dauðsföll-
um.
Þetta eru svo alvarlegir atburð-
ir, að fyllsta ástæða er til þess að
litast um eftir leiðum til útrým-
ingar þeim.
Hér á landi er einhver strang-
asta áfengislöggjöf, sem þekkist
í menningarlöndum. Þeif, sem
telja sig kjörna til þess að hafa
vit fyrir- þjóðinni í áfengismál-
um, reyna að telja henni trú um
að slík löggjöf leiði til hófsemd-
um ar í umgenini við áfenga drykki. |
En staðreyndirnar blasa við: Ó-
hóflegri og siðlausari áfengis-
neysla en nokkru sinni fyrr,
drykkjuskapur og spjöll á sam-
komum og sífjölgandi umferða-
slys af völdum áfengisneyzslu.
Þetta er ekki geðþekk mynd.
Hún ber menningu og þroska
þjóðarinnar heldur ekki fagurt
vitni.
Hér verffur aff stinga viff
fótum. Ef íslendingar vilja
eru algerlega húsnæðislausir. —
Það eru allt annað en skemmti-
legar aðstæður, að eiga ekki þak
yfir höfuðið nú, þegar veturinn
gengur í garð með köldum og
dimmum dögum.
Ungi maðurinn sagði mér sögu
sína á þessa leið:
Kemur ekki til mála!
VIÐ erum aðeins þrjú í fjöl-
skyldunni, konan mín og
þriggja ára gömul dóttir. í allt
haust höfum við verið að leita' hæðina Hafnarfjarðarmegin er
að lítilli íbúð til leigu. Það vant- j hann í algeru myrkri alla leiðina
ar ekki, að nóg hafi verið auglýst til Hafnarfjarðar. Mikil umferð
af slíkum íbúðum í auglýsinga- ' er um þennan veg, svo að slysa-
dálkum dagblaðanna og margoft hættan er stórkostleg að nætur-
höfuih við hlaupið til í þeirri lagi, þegar dimmt er orðið. —
von, að nú ætlaði loksins að ræt-
ast úr vandræðunum. En það
fyrir um húsnæði. Gætum við
ekki farið að dæmi þeirra? —
Brandur“.
Ljóslaust
á Hafnarfjarffarvegi.
YT ¥¥ SKRIFAR:
» fl „Brýna nauðsyn bæri til
að bæta sem fyrst úr hinni lé-
legu götulýsingu við Hafnarfjarð
arveg. Gildir þetta að vísu ekki
um allan veginn, en er komið er
um hálfa leið niður Golfskála-
hefir jafnan strandað á því
sama: litlu þriggja ára telpunni
okkar. Að fá krakkaorg og ólæti
í húsið! — Kemur ekki til mála!
Þó stendur svo á hjá okkur, að
konan vinnur úti á daginn, og
telpunni er komið fyrir á barna-
heimili. Það er þess vegna varla
nema um kvöldin og morgnana
að ræða, sem um nokkurt ónæði
geti verið að ræða af barninu,
auk þess, sem það lætur harla
fáránlega í eyrum, að nærvera
eins lítils og elskulegs stúlku-
barns geti gert öðrum íbúum
hússins lífið óbærilegt. — Þetta
er afleitt ástand. Heppilegasta
lausnin væri auðvitað að kaupa
ekki fá á sig hreinan ómenn- | sér íbúð en til þess hrökkva ekki
ingarstimpil verffa þeir aff okkar litlu efni“.
gera sér ljóst, aff viff svo búiff
má ekki standa. Það verffur Miskunnarlausir
að gera róttækar ráðstafanir húseigendur.
til þess aff skapa aukna ábyrgff , ¥»ETTA segir þessj ungi maður
artilfinningu gagnvart umferff. Mr — og það eru fjöldamargir
arreglum. Og drykkjuskapar- j aðrif, sem hafa svipaða sögu að
óreiffu æskunnar verffur aff segja. Það er í sjálfu sér eðlilegt,
linna. lað húseigendur kjósi heldur að
Tennesee Williams
Tennessee Williams tekur öðru
fremur yrkisefni sín frá skugga-
hliðum lífsins. Hann lýsir oft
vanmætti mannsins gagnvart líf-
inu og sjálfum sér, — sínum eig-
in brestum. Því eru leikrit hans
stundum næsta óhugnanleg, svo
sem the Glass Menagerie og A
Streetcar Named Desire. En öll
eru þau afbragðs vel samin og
óvenjuleg, ekki sízt um form. —
Hann lætur jafnan fylgja leikrit-
um sínum allnákvæma lýsingu á
sviðinu og öðru því, sem að sýn-
ingum lýtur, og ber það með sér,
að hann þekkir til hlítar leyndar-
dóma leiksviðsins.
Magir munu bíða þess með eft-
irvæntingu að sjá Sumri hallar,
og komast með því í fyrstu kynni
við þennan merka leikritahöf-
und.
Sigurffur Grímsson.
Verði nú úr þessu bætt — og það
snarlega. Það er of seint að
byrgja brunninn, þegar barnið er
dottið ofan í.
Gula umferðastrikið á veg-
miðjuna er nú komið allvel áleið-
is og er mikið öryggi að því. —
Þyrfti að komast alla leið —
V. H.“.
Þjóffsaga.
ÞEGAR búið er að særa bjarn-
dýr til ólífis og það er lagzt
fyrir til að deyja, er það.níðings- j
verk að veita því áverka eftir
það. Þessu til sönnunar er það
sagt, að fyrir síðnstu aldamót
veittust Skagamenn að einu
bjarndýri og drápu það. Þegar
það fékk banasárið lagðist það á
skafl og sleikti sár sín. En þá
veitti einn því nýjan áverka og
varð sá hinn sami ólánsmaður
upp frá því. Það er og haft í
munnmælum, að ef bjarndýr,
sem lagt er til ólífis, rekur upp
org, eitt eða fleiri, áður en það
deyr, þá er það trú, að það kalli
með því ættingja sína til hefnda
eftir sig og eigi að koma þangað
jafnmörg bjarndýr árið eftir eins
og orgin voru, sem það rekur
upp árið fyrir, og vinna á þeim,
sem björninn eða birnuna hafa
unnið árið fyrir.
Fullkomnunin
er ekki í því
f ó 1 g i n a ff
vinna yfirnátt-
úruleg v e r k ,
heldur í því að
leysa vanaleg
v e r k óvenju
vel af hendi.
T veir með
tólfréttar
VEGNA þess hve úrslit leikjanna
á síðasta getraunaseðli fóru mjög
samkvæmt því, sem almennt var
gert róð fyrir, reyndust margir
seðlar með öllum eða nær öllum
leikjum réttum. Reyndust 2 seðl-
ar með 12 réttum og er þetta í 3.
sinn í haust að 12 réttir koma
fyrir, og sýnir það hve þátttak-
endur eru orðnir vel kunnugir
þeim félögum, sem með vikuleg-
um leikjum leggja þeim til við-
fangsefni til þess að glíma við.
Var annar vinningurinn 1277
kr. en hinn 1186. Ennfremur voru
20 raðir með 11 réttum, en vinn-
ingar voru annars:
1. vinningur: 970 kr. fyrir 12
rétta -2)
2. vinningur: 58 kr. fyrir 11
rétta -20).
3. vinningur: 11 kr. fyrir 10'
rétta -102).
- Afmæll dr. Páls
ísélhsonar
Framh. af bls. 2.
rísa úr sætum sínum og hylla
afmælisbarnið með ferföldu
húrrahróþi. Tóku áheyrendur
undir áskorun forsætisráðherra
með miklum fögnuði.
Að síðustu bað dr. Páll áheyr-
endur minnast hljómlistarinnar
með ferföldu húrrahrópi.
Afmælishátíðin fór fram með
hinum mesta glæsibrag.