Morgunblaðið - 13.10.1953, Qupperneq 11

Þriðjudagur 13. okt. 1953
MORGVNBLABIB
11
Útvarpsræða Magnúsar Jónssonar
Framh. af bls. 9. vilji er fyrir hendi og augun op-
en skattalækkanir þær sem fól- in fyrir margvíslegum þörfum
ust í frumvarpi okkar. Ég mun fólksins í landinu. Framhjá þeirri
ekki hér ræða um verkfall þetta staðreynd verður þó aldrei kom-
og afleiðingar þess, sem því mið- izt, að saman geta ekki farið kröf
ur hafa á ýmsan hátt orðið ó- ur um stóraukin útgjöld og mikl-
heillavænlegar, en aðeins vekja ar skattalækkanir þegar enginn
athygli á því, að verkfallið er ljós teljandi greiðsluafgangur er hjá
sönnun þess hversu miklum erf- ríkissjóði. Málsvarar þeirra
iðleikum það er bundið að fá andstöðuflokka, sem nú hafa tal-
samtök um að halda útgjöldum að hafa að vísu hneykslast mjög
ríkissjóðs svo í skefjum, að auðið á háum fjárlögum, og má þá
verði að framkvæma þær skatta- væntanlega gera ráð fyrir lækk-
lækkanir, sem allir í raun og unartillögum frá þeim.
yeru virðast sammála um. |
Ég skal hér engum getum að FJÁRHAGSRÁÐ LAGT NIÐUR
því leiða, hverjar verða helztu j Stefna ríkisstjórnarinnar í efna
niðurstöður þess frumvarps, sem hags- og fjármálum hefur einnig
lagt verður fyrir þetta þing í haft þær afleiðingar, sem þjóðin
skattamálum, en aðeins leggja mun hvað mest fagna, að auðið
og það er því mikilsvert fyrir gera sér grein fyrir því að fjár-
hagsgetan er takmörkuð svo að
öll vandkvæði verða ekki leyst
í einu.
SÍÐASTI ÁRATUGUR
þjóðarbúskapinn í heild, að það
geti verið sem mest. Þetta er sú
staðreynd ,sem stjórnarflokkarn-
ir gera sér ljósa, og því vinna þeir
örugglega að auknu athafnafrelsi
og telja nú orðið tímabært að i MIKIÐ FRAMFARA-
Fjárhagsráð verði iagt niður, þótt. TÍMABIL
enn um skeið muni reynast nauð- Á síðasta áratug hefur verið
synlegt að hafa eitthvert eftirlit unnið mikið uppbyggingastarf í
með nokkrum atriðum í sam- Þessu landi og framfarir hafa
orðið geysimiklar á sviði at-'
vinnumála í hinum víðasta skiln-
ingi þess orðs og aimennra fé-
lagsmála. Framleiðslutæki í sjáv-
arútvegi og iðnaði hafa marg-
faldast. Nýjar iðngreinar hafa
áherzlu á þá skoðun Sjálfstæðis-
flokksins ,að ekki verði lengur
hjá því komizt að gera all veru-
legar breytingar á skattalögum
hefur reynzt að draga úr ríkis-
afskiptum og létta höftum af at-
höfnum borgaranna á mörgum
sviðum, og núverandi ríkisstjórn
í lækkunarátt, því að núgildandi j hefur ákveðið að stíga það mikil-
skatta- og útsvarslög eru orðin ■ væga spor á þessu þingi að leggja
hemill á eðlilega þróun ýmis- niður Fjárhagsráð, sem er orðið
konar atvinnurekstrar í landinu 1 almenningi 1 landinu svo mikill
og leiða þannig beinlínis til verri þyrnir í augum, að sjálfir hafta-
afkomu fyrir ríkissjóð og þjóðar- j postularnir í stjórnarandstöðu-
heildina. Með^ skynsamlegri; fiokkunum hafa talið það væn-
skattalöggjöf má stuðla mjög að legast til áheyrnar hjá þjóðinni,
bandi við innflutningsverzlunina.
JAFNVÆGI í BYGGÐ
LANDSINS
Ég vil ekki láta hjá líða að
minnast á hinar mikilvægu að- I risið upp og bylting hefur orðið
gerðir núverandi og fyrrverandi ‘ í landbúnaðinum. Sett hefur ver-
ríkisstjórna til þess að stuðla að : ið fullkomin tryggingarlöggjöf,
jafnvægi í byggð landsins. Þótt sem kostar ríkissjóð nú árlega
viðskipta- og fjárfestingahöftin | yfir 40 .milljónir króna. Ný skóla-
hafi verið öllum landslýð erfið, löggjöf hefur verið sett og fram-
þá voru þau þó því fólki þung- j lag til menntamála stóraukin, svo
bærust, sem bjó fjarri höfuð- að þau eru nú nærri 60 millj.
staðnum, því að þangað þurfti að króna. Almenn raforkulög hafa
leita eftir leyfum til flestra at- | yerið sett og á síðustu 2 árum ver
hafna. Allur þessi mikli samruni ið unnið að því að koma upp
valdsins í höfuðborginni hlaut að orkuverum, sem kosta á 300
stuðla að jafnvægisleysi í byggð miiii- króna. Raforkan hefur síð-
landsins og hætta að verða á því,
að atvinnurekstur í hinum fjar-
an skapað skilyrði fyrir margvís-
legan stóriðnað. Áburðarverk-
heilbrigðri þróun í efnahags og
fjármálalífi þjóðarinnar, en því
miður verður þess lítt vart, að
núgildandi skattalög mótist af
viðleitni í þá átt. Skattalög eiga
að örfa þjóðfélagsborgarana til
sparnaðar og skynsamlegrar með-
ferðar á fé sínu, en eins og mál-
um er nú háttað, verða þeir verst
úti, sem spara og reyna að eign-
ast eitthvað. Má segja að skatta-
málin öll séu í hinu mesta ó-
fremdarástandi. Á hverju ári er
mikill meiri hluti þjóðarinnar
látinn óvirða drengskaparheit
sitt með því að gefa rangar skatt
skýrslur og skattyfirvöld virðast
jafnvel ganga út frá því, að menn
svíki almennt undan skatti. Má
í því sambandi nefna veltuút-
svarið sem einkum virðist byggj-
ast á því, að atvinnurekendur
svíkji almennt undan skatti, því
að snúast öndverðir gegn þeim
ríkisafskiptum, sem einmitt eru
kjarni stjórnmálastefnu þeirra.
Ég tel ekki ástæðu til að ætla
annað, en að þeir menn, sem í
Fjárhagsráði hafi setið, hafi haft
fullan vilja á að leysa sitt vanda-
samá og vanþakkláta hlutverk
sómasamlega af hendi, en hitt er
engu að síður staðreynd, að svo
víðtæk ríkisafskipti hljóta að
leiða af sér margvíslegt misrétti
og slík höft á athafnafrelsi borg-
aranna hljóta ætíð að verða neyð
arúrræði, sem ekki má beita leng
ur en brýnasta nauðsyn krefur.
Jafnvægisleysi það sem ríkti í
efnahagsmálum þjóðarinnar síð-
ustu árin fyrir gengisbreytinguna
neyddi þáverandi stjórnvöld
landsins til þess að grípa til marg
vislegra ríkisafskipta, sem voru
orðin það víðtæk, að þjóðin hafði
lægari héruðum landsins blátt hefur „verlðv reist- sem
áfram legðist niður. Hið aukna !hosta ™un a annað
athafnafrelsi hefur því stuðlað hundrað milP‘ kronn °g sem-
... . , ... l entsverksmiðja er i undirbun-
að jafnvægi í byggð landsins, sem >
er hin mesta þjóðfélagsnauðsyn,
en hér kemur þó fleira til. Afla-
brestur hefur skapað mikía at-
vinnuörðugleika í mörgum kaup-
stöðum og kauptúnum út um
land. Hætt var því við að fólkið
streymdi burt úr þessum byggð-
arlögum, ef ekkert yrði að hafzt.
Þess vegna var gripið til þess
ráðs að veita lán úr ríkissjóði til
kaupa á framleiðslutækjum og
mgi.
Þenan síðasta áratug hefir
þannig stöðugt verið unnið að
eflingu atvinnuveganna, félags-
legum framförum og auknu ör-
yggi þjóðarinnar, og af hálfu nú-
verandi ríkisstjórnar mun mark-
visst verða haldið áfram á sömu
braut, svo sem stjórnarsáttmál-
inn ótvírætt ber með sér. Enn
eigum við margvísl. auðlindir
óhagnýttar, bæði orkuna í fall-
annarrar atvinnuaukningar á vötnum landsins og jarðhitann.
ef svo væri ekki, mundi fjölda fyllilega fengið forsmekk af því,
atvinnufyrirtækja gersamlega hvernig sócialisminn myndi reyn
um megna að rísa undir því. Þeg ast í framkvæmd. Afleiðingin
ar öll kurl eru til grafar komin, J hefur líka orðið sú, að þeir munu
úlít ég það mjög mikið vafamál, næsta fáir, ef þá nokkrir, sem
að ríkið myndi missa miklar tekj-j hverfa vilja aftur til þess vand-
ur, þótt allveruleg lækkun yrði ^ ræðaástands, sem hér ríkti síð-
gerð á sköttum, ef farið er eftir j ustu árin fyrir gengisbreyting-
þeim meginsjónarmiðum, sem ég una.
Stjórnarandstæðingar reyna
stundum að henda gaman að því,
þegar stjórnarflokkarnir tala um
jafnvægi í efnahagsmálum þjóð-
arinnar. Hér er þó einmitt um að
ræða frumskilyrði þess, að verzl-
unarfrelsi og athafnafrelsi geti
ríkt í þjóðfélaginu. Ef hægt á að
vera að hafa innflutning og fjár-
hefi hér drepið á.
DRAGA VERÐUR ÚR
ÚTGJÖLDUM RÍKISSJÓÐS
Engu að síður er þó ljóst, að
verulegar skattalækkanir krefj-
ast aukins sparnaðar í rekstri rík-
isbúsins, ef hægt á að vera að
tryggja sæmilega afkomu þess.
Þótt tekjur ríkissjóðs séu í þessu 1 festingu frjálsa, að öllu leyti, þá
fjárlagafrumvarpi áætlaðar rúm- . verður að vera samræmi milli
um 28 millj. kr. hærri en í fjár- ' gjaldeyrisöflunar þjóðarinnar
lagafrv. fyrir yfirstandandi ár, er annars vegar og kaupgetunnar
þó ekki gert ráð fyrir nema 1,6 innanlands hins vegar. Sé kaup-
millj. kr. greiðsluafgangL Er þó getan miklum mun meiri en gjald
vafalaust eftir að taka milljóna- ( eyrisöflunin, þá hlýtur brátt að
útgjöld inn í frumvarpið. Að vísu vera vöruskortur og vandræði, ef
munu skattskyldar tekjur þjóð- ekki eru hömlur á innflutningi
arinnar án efa*verða miklu hærri og fjárfestingu. Þarna rekum við
í ár en í fyrra, en án einhverra okkur aftur á þá staðreynd, sem
lækkana á útgjöldum ríkissjóðs ómögulegt er að umflýja, að auk
er þó hætt við að miklar skatta- in framleiðsla er eina leiðin til
lækkanir myndu tefla afkomu raunverulegra kjarabóta. Það er
hans í hættu. Það er að minnsta Því fölsk kaupgeta, þegar fólk
kosti augljóst, að taka verður til hefur meira fé handa á milli en
rækilegrar athugunar fyrir samsvarar verðgildi framleiðsl-
næsta þing hvar helzt verði kom- unnar, og af slíku ástandi leiðir
íð við sparnaði í ríkisrekstrinum. það jafnvægisleysi, sem allir þeir
En þótt raddirnar um skatta- ættu að vera samhuga um að forð
lækkanir séu háværar, þá er því ast, sem af einlægni vilja stuðla
miður úr skoðun ekki jafn rík að bættum hag þjóðarinnar.
hjá almenningi, að nauðsynlegt i
sé um leið að draga úr kröfum á ATHAFNAFRELSIÐ AFLGJAFI
ríkissjóðinn. Á hverju ári bætast FRAMFARA
Við nýjar óskir og kröfur um stór ! Islenzka þjóðin þarf svo mikið
aukin framlög til ýmissa fram- á sig að leggja til þess að halda
kvæmda, nýja útgjaldaliði og hér uppi menningaþjóðfélagi og
styrki. Það má ef til vill saka almennri velmegun, að hún má
þingmenn um undanlátssemi, en ekki við því að heilbrigt framtak
þeir hafa á sér þungann af marg atorkusamra einstaklinga og fé-
víslcgum óskum umbjóðenda lagssamtaka sé hneppt í fjötra
sinna um auknar framkvæmdir lamandi ríkisafskipta og nefnda-
á mörgum sviðum, sem erfitt er j valds. Athafnafrelsið er aflgjafi
að standa gegn, þegar framfara- framfara og blómlegs atvinnulífs
þeim stöðum, þar sem erfiðleikar
voru mestir og hefur á þennan
hátt tekizt, að töluverðu leyti, að
leysa úr alvarlegum vandræðum.
Núverandi ríkisstjórn og
stjórnarflokkar hafa ákveðið að
halda áfram á sömu braut, og svo
sem fjármálaráðherra hefur frá
skýrt, er gert ráð fyrir að varið
verði úr ríkissjóði í þessu skyni
5 millj. króna á næsta ári. Á síð-
asta þingi bárum við nokkrir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
fram frumvarp um stofnun at-
vinnubótasjóðs ríkisins. Það frum
varp náði ekki fram að ganga, en
ákveðið var sem bráðabirgða-
lausn að veita á því ári 5 millj.
króna úr ríkissjóði til atvinnu-
aukningar og atvinnubóta og tek-
ið var inn í lögin um fram-
kvæmdabanka ríkisins ákvæði
um það að hann skyldi í framtíð-
inni sinna hlutverki sem atvinnu-
bótasjóði var ætlað.
UMBÆTUR í HÚSNÆÐIS-
MÁLUM
Þótt það snerti ekki beinlínis
fjárlögin, þá langar mig til að
drepa lítillega á eitt mikilvægt
atriði í málefnasamningi ríkis-
stjórnarinnar, en það eru hús-
næðismálin. Svo mikið vandræða
ástand hefur ríkt varðandi lán til
íbúðabygginga, að fátt var nauð-
synlegra en að reyna að finna
leiðir til þess að leysa það vanda-
mál til frambúðar. Myndarleg á-
tök hafa að vísu verið gerð með
fjáröfluninni til smáíbúða en
bæði eru þau lán ófullnægjandi
og vandamálið miklum mun víð-
tækara, svo að brýna nauðsyn ber
til að heildarlausn verði fundin á
málinu, og er ekki að efa, að rík-
isstjórnin muni leggja allt kapp
á að sú lausn finnist sem fyrst.
Að undanförnu hefur vel tek-
izt til um fjáröflun til stofnlána-
deildar Búnaðarbankans, þótt
enn vanti tilfinnanlega lánsfé til
bústofns og jarðakaupa. En al-
varlega horfir um stofnlánadeild-
ir sjávarútvegsins og verður ekki
hjá því komizt að gera ráðstaf-
anir til þess að leysa brýna fjár-
þörf þeirra. Verkefnin eru þann-
ig mörg sem að kalla en þótt full-
ur vilji sé á að leysa þau öll sem
skjótast, þá verður þjóðin þó að
En hvoru tveggja þessar auð-
lindir skapa skilyrði fyrir enn
fjölþættara atvinnulífi, sem
verði þess umkomið að taka við
vaxandi fólksfjölgun og búa þjóð
inni góð lífsskilyrði í framtíð-
inni. Það er hinsvegar augljóst,
og reynslan hefur þegar sannað
það, að af eigin fé hefur oss ger-
samlega verið um megn að nýta
þessar auðlindir til fulls, þótt
aðstaða hafi að vísu batnað veru-
lega vegna efnahagsaðstoðar
Bandaríkjanna og myndunar
mótvirðissjóðs. Hér verður erlent
fjármagn að koma til, en ef það
á að fást er nauðsynlegt að skyn-
samleg fjármálastjórn sé í land-
inu og þjóðin sýni það í verki,
að hún hafi bæði vit og vilja
til þess að stjórna málum sínum
og nýta auðlindir landsins á
skynsamlegan hátt.
EFNAHAGSLEGA
SJÁLFSTÆÐ ÞJÓÐ
Auðvitað verður að forðást
það, að gera þjóðina efnahags-
lega of háða öðrum þjóðum cg
binda henni skuldabagga, sem
hún geti ekki undir risið, en það
er engin hætta að taka erlent
lánsfé til arðbærra framkvæmda,
sem annað hvort spara þjóðinni
erlendan gjaldeyri eða auka
gjaldeyristekjurnar. Það gildir
hið sama um þjóðir og einstakl-
inga, sem í stórvirki ráðast, að
þær verða oft að taka verulegan
hluta af stofnkostnaði fyrir-
tækja sinna að láni. Meginatriði
málsins er svo það, að fyrirtæk-
in og þjóðarbúskapurinn sé síð-
an rekinn af þeirri skynsemi og
fyrirhyggju, að framkvæmdirnar
gefi þann arð, sem til var ætl-
azt. íslenzka þjóðin verður jafn-
an að minnast þess, að atvinnu-
vegirnir eru hið fjárhagslega
fjöregg hennar og um þetta fjör-
egg má ekki verða sú togstreita
| milli stétta og einstaklinga, að
það brotni, því að þá er úti um
efnahagslegt sjálfstæði þjóðar-
innar. Oll vor afkoma byggist
á því, að þjóðin sé samtaka að
efla atvinnuvegina, skapa þeim
starfsskilyrði og vinna af atorku
að því að nýta auðlindir lands-
ins og búa þannig í haginn fyrir
komandi kynslóðir. Þótt þjóðin
sé fámenn og landið harðbýlt,
þá er þó íslenzk náttúra lands
og sjávar svo gjöful á marga
hluti, að með iðni, ástundun og
samheldni getur íslenzka þjóðin
áreiðanlega lifað góðu lífi í fram-
tíðinni. Vér verðum að gæta þess
að láta ekki erjur og togstreitu
um dægurmál leiða til þess að
þjóðin geti ekki sameinuð beitt
kröftum sínum að höfuð fram-
faramálum sínum, sem eru hyrn-
ingarsteinar sjálfstæðis hennar
og þjóðmenningar. Meginstefn-
an í efnahagsmálunum verður
ætíð að vera: Blómlegir atvinnu-
vegir, er veitt geti aívinnu
hverri starfhæfri hönd.
Júlíana Ú. Árnadóttir
Hinningarorð I “esÞs5s?r08 var Þar ki6t'
f í t ' í'" Hjúkrunar- og líknarstörf voru
I DAG fer fram utfor Julionu1 , . ,, . .
Ólafar Árnadóttur, sem lézt af ^nnar aðalhuSðnrefni fra fyrstu
, , , tið og munu margir mmnast
slysforum hmn 3. oktober s.l. 1 „ » ,,,. , - .
.... * . . .. , hennar með hlyjum hug fynr
bloma lifsms, aðeins 23 ara gom-1 „ „ •• ,
, T, ... ’ , ,. tgoða hjukrun og umonnun a
ul. Ja, dain og horfin. Okkur,1 , . .„ ,
& ’, sjukrabeði, er hun var við nam
á Landsspítalanum. í starfi sínu
var hún ötul og með afbrigðum
geðgóð og rólynd. Hún var mjög
þroskuð, vel gefin, og vel heima
í öllu, og var hún ætíð málsvari
minni mátta.
Júlíana giftist 7. júní 1952 eft-
irlifandi manni sínum Hallgrími
Péturssyni frá Norðfirði. Var hún
honum mikil stoð í þeirra fyrstu
erfiðleikum er þau reistu sér hús
og bjuggu sér heimili að Grænu-
kinn 8, Hafnarfirði. Eignuðust
þau einn dreng, sem nú er níu
mánaða gamall. Okkar stuttu
kynni leiddu til góðrar vináttu og
á ég þar margar ógleymanlegar
minningar um hana. Og þeim sem
eftir*lifa og um sárast eiga að
binda sendi ég mínar alúðar-
fyllstu samúðarkveðjur, með ósk
um að sá sem öllu ræður gefi
, I
t sem eftir stöndum finnst það o-
þeim styrk. Guð blessi minningu
þína Júlíana mín.
Vinkona.
; skiljanlegt, svo snögg urðu um-
skiptin. Hún, sem alltaf var svo
hress og kát og full áf starfs-
áhuga. Júlíana Ólöf Árnadóttir Hermönnum skilað
j Két hún fullu nafni, fædd 7. júní! BERLÍN, 9. okt. — Kommúnista-;
1930 í Hnífsdal, dóttir hjónanna stjórn Austur-Þýzkalands af-
Guðmundínu Ragúeisdóttur og henti í dag tvo brezka hermenn
Árna Jónssonar. í æsku starfaði
sem austur-þýzkir lögreglumenn
hún í skátahreyfingunni í fæð- handtóku ekki alls fyrir iöngu.