Morgunblaðið - 25.10.1953, Qupperneq 9

t
Sunnudagur 25. okt. 1953
MORCUNBLAÐIÐ
Reyk javíkurbréf:
Laugardagur 24. októher
Eftirmæli sólbjarts sumars — Háskólinn og hin hagnýtu vísindi —
Formlaus og litlaus „háskólahátíð“ — Varnarmálin á Alþingi
Sólbjart sumar kvatt
í DAG kveðja íslendingar eitt
sólbjartasta og hagstæðasta sum-
ar, sem núlifandi menn muna.
Það mun því hljóta góð eftir-
mæli í hugum þjóðarinnar og
síðar á blaðsíðum annála. Á
sumrinu 1953 var sólfar mikið,
veður hlýtt og kyrrt, grasspretta
með fádæmum og hagnýting
heyja ágæt. Við vetrarkomu eru
allar hlöður fullar og heybirgðir
meiri í landinu en menn minnast
um langt árabil. Fé var óvenjú
gott til frálags og horfur í bjart-
asta lagi um búrekstur í sveitum
landsins.
Við sjávarsíðuna var atvinna
mikil. Fiskur gekk meir á grunn-
mið en tíðkast hefur um langt
skeið. Smábátaútgerð jókst stór-
um og afli togara og stærri fiski-
skipa var unninn innanlands í
ríkari mæli en undanfarin ár.
Olli því m. a. löndunarbannið í
Háskóli Islands
ffemst við að fullnægja þörfum m. a. að sýna ræktarsemi sína
þjóðarinnar, ekki aðeins fyrir við forna menningararfleifð sína
Englandi, sem þó var rofið í lok, embættismannaefni heldur og til óg annara norrænna þjóða.
sumarsins. Aflabrestur varð að hagnýtra starfa í þágu bjargræð
visu enn einu sinni á síldveiðum
fyrir Norðurlandi en afkoma út-
vegsins varð þó nokkru betri
vegna vaxandi síldarsöltunar.
Alþingiskosningar fóru fram
<og ný ríkisstjórn var mynduð um
frjálslynda og umbótasinnaða
stefnuskrá. Vaxandi frelsis gætti
um framkvæmdir og viðskipti.
Afkoma almennings var yfirleitt
góð og velmegun vaxandi.
Stærstu raforkuver, sem þjóðin
hefur reist voru tekin í notk-
im. —
Þetta er í stórum dráttum
saga hins liðna sumars. Hún
talar sínu máli nm svip ís-
lenzks þjóðlífs á þessu tíma-
bili. Hún ber vott miklum
gróanda og framsókn. Hið
liðna sumar hefur skilað ís-
lenzku þjóðinni nokkuð áleið-
is í baráttu hennar fyrir efna-
hagslegu sjálfstæði og afkomu
öryggi. Um það verður varla
deilt með rökum.
Horft fram á veginn
EN UM LEIÐ og þjóðin kveður
sólbjart sumar hlýtur hún að
mæta vetrinum með sömu varúð-
inni og jafnan áður á liðnum
tíma. Þrátt fyrir efnahagslega
velgengni eru ýmsar blikur á
lofti. Verðbólguhættan grúfir
•ennþá yfir íslenzku efnahagslífi.
Miklar framkvæmdir og vaxandi
ásókn um fjárfestingu skapa
verulega hættu á verðþenslu og
nýju kapphlaupi milli kaup-
gjalds og verðlags, ef óvarlega er
að farið. En við getum lært af
xeynslunni og hagað okkur t sam
xæmi við hana. Við þurfum að
asönnu að leggja hart að okkur
um mikið átak til umbóta í hús-
xiæðismálum og raforkumálum.
Fn fjárfestingin í þessum fram-
Jkvæmdum má þó ekki verða svo
•ör, að jafnvægisleysi skapist að
xiýju í efnahagslífinu og verð-
bólga leiki lausum hala. Greiðslu
hallalaus ríkisbúskapur og halla-
laus rekstur framleiðslutækjanna
verður að mynda traustan grund
völl undir allar framkvæmdir
landsmanna.
Það er mjög mikilvægt, að
jþjóðin geri sér þetta fylliiega
Jjóst og hagi sér eftir því.
Háskólinn og hátíð
hans
TJM 750 STÚDENTAR stunda á
komandi vetri nám í Háskóla ís-
lands, sem í dag heldur hátíð
sína. Er það meiri stúdentafjöldi
en nokkru sinni fyrr. Heyrast
nú þegar raddir um að hann sé
orðinn alltof mikill. Ekki virðist
þó ástæða til þess að ætla að
svo sé. Mikil og góð menntun
getur aldrei orðið þessari þjóð
til trafala. Hins verður að gæta
að skólanámið míðist fyrst og
isvega hennar til lands og sjávar.
En mikið brestur á að við
höfum ennþá tekið hin hag-
nýtu vísindi í nægilega ríkum
mæli í þjónustu þsirra. Bænd-
ur landsins skortir margvís-
legar leiðbeiningar um rækt-
un, notkun áburðar og kjarn-
fóðurs. Iðnaðurinn er ennbá
skammt á veg kominn enda
þótt rúmlega þriðjungur þjóð
arinnar lifi nú á honum. Og
sjávarútvegurinn þarf á miklu
fleiri sérmenntuðum mönnum
að halda til þess að tryggja
vöruvöndun og fjölbreyttari
vinnslu úr afurðum sínum.
Þetta verðum við umfram
allt að skilja. Það er frum-
skilyrði þess að atvinnuvegir
okkar eflist og nýir markaðir
vinnist fyrir framleiðslu
þeirra.
Hagnýt vísinda-
stofnun
Við þurfum þessvegna um-
fram allt að leggja áherzlu
á, að gera Háskóla íslands í
Formlaus og litlaus
samkoma
EN í SAMBANDI við hina svo-
kölluðu háskólahátíð verður ekki
hjá því komizt að harma svip
hennar, eða réttara sagt svip-
leysi. Hún er einhver litlausasta
og formlausasta samkoma, sem
hægt er að hugsa sér í merki-
legri og ágætri menningarstofn-
un. Forráðamenn háskólans hafa
unnið af miklum dugnaði að
uppbyggingu hans, bættum húsa-
kynnum og fjölbreyttari kennslu.
athöfn að halda til þess að
skapa traust tengsl milli sín
og hinna ungu borgara sinna.
En þau skapar hann ekki með
háskólahátíð, að flestum
stúdentum sínum fjarstödd-
um.
Þetta ættu hinir dugmiklu
og ágætu forystumenn Há-
skóla íslands að gera sér ljóst
fyrr en síðar.
Frá Alþingi
Á ALÞINGI hefur fátt gerzt
þessa viku. í upphafi hennar fór
þó fram umræða um utanríkis-
mál. Við það tækifæri flutti hinn
nýi utanríkisráðherra jómfrúr-
En þeim hefur tekizt að gera rægu sína £ ráðherrastól. Lagði
setningarhátíð hans að verra en hann einkum áherzlu á þrennt:
engu. í stað þess að vera virðu-J í fyrsta lagi að allir þrir lýð-
leg umgerð um upphaf vetrar- ræðisflokkarnir hefðu markað
starfsins og móttöku nýrra há- þá stefnu, er lægi til grundvallar
skólaborgara er nú þessi sam- ^ varnarsamningunum við Banda-
köma orðin að gestaboði, sem til- : ríkin.
'tölulega fáir háskólastúdentar | j öðru lagi að meðan núver-
sækja. Virðist nú öll áherzla lögð andi ástand ríkti í alþjóðamálum
á að smala þangað embættismönn hlytu íslendingar að sjá landi
um, innlendum og erlendum, sínu fyrir nauðsynlegum vörn-
til þess að hlusta á „pro- um.
gramm“, sem að takmörkuðuj í þriðja lagi að framkvæmd
leyti minnir á starf háskólans.1 varnarsamningsins yrði að haga
Aðal markmiðið með þessum með hliðsjón af fenginni reynslu.
Væri því ekki óeðlilegt að ýms-
ar breytingar yrði að gera á
henni.
hrifamiklir. Hér er flokkur jafn-
aðarmanna nú fylgislítill og á-
hrifasnauður, enda þótt hann hafi
áður komið ýmsum umbótamál-
um fram.
Meðan afstaða Alþýðn-
flokksleiðtoganna til komiorn-
únista mótast af hálfvelgju og
tilraunum til þess að hlaupa
þá uppi í ábyrgðarleysi má
telja fullvíst, að íslenzhir
jafnaðarmenn haldi áfram að
tapa og glata trausti mcS
þjóðinni.
Fjölgun rjúpunnar
ÖLLUM FREGNUM hvaðanæfa
frá af landinu ber saman um
það, að rjúpunni sé að fjölga
geysilega. Hefur aldrei sézt cnn-
ur eins rjúpnamergð og nú f
haust. Upp á heiðum og niðri i
byggðum er þessi fallegi og
hrekklausi fugl nú á ferli í stór-
hópum. Á ýmsum sveitabýlum
hefur hann haldið sig heima við
bæi, spakur og rólegur eins og
alifugl.
Ekki er ólíklegt, að hið hag-
stæða veðurfar sumarsins eigi
verulegan þátt í fjölgun rjúpunn-
ar. En því miður verða henni
ekki grið gefin frekar en endra-
nær. Fyrr en varir hefst slátur-
tíðin og þessi sviphreini og fall-
egi fugl verður morðfýsn og át-
vaglshætti að bráð. Alþingi felldi
friðun hennar og fylgdi þar
meira að segja ráðum okkar á-
gætu fuglafræðinga. En á sama
tíma, sem rjúpnadráp er leyft,
heldur iöggjafinn við friðun rán-
fugla, sem valda stórtjóni ár-
lega.
Ekkert nýtt kom fram í
þessum umræðum um varnar-
málin. Nokkuð er þó tekið að
brydda á hneigð tveggja þing-
manna Alþýðuflokksins, for-
manns hans og ritara, til þess
að láta Rússaþrugl kommún-
ista hræða sig frá markaðri
stefnu flokksins. Er það í sam
ræmi við annað lánleysi þess-
ara tveggja ráðvilltu þing-
manna, sem alltaf álíta kapp-
hlaup við kommúnista líkleg-
ast til þess að blása lífsanda
í nasir flokks síns.
Afstaða jafnaðar-
manna á Norður-
löndum
vaxandi mæli að hagnýtri furðulegu tiltektum viröist vera' JAFNAÐARMENN á Norður-
vísindastofnun, sem leggur það, að skafa allt form af setn- löndum hafa tekið allt aðra af-
þjóðinni til vel færa sérfræð- ingarhátíðinni og hindra eftir stöðu til kommúnista en þessir
inga á hinum ýmsu sviðum megni að akademiskar erfðavenj-j tveir íslenzku Alþýðuflokks-
athafnalífs okkar. ur séu þar hafðar í heiðri. Svo; menn. Þeir telja allt sa.nneyti
Þetta hefur forráðamönnum langt hafa forráðamenn stofnun-j við hinn fjarstýrða flokk hreina
háskólans verið ljóst. Þessvegna arinnar gengið í þessu raunalega j fjarstæðu. í þess stað halda þeir
hafa þeir unnið rösklega að því, tildri að þeir hafa fyrir nokkru uppi þróttmikilli baráttu gegn
að fjölga deildum hans og taka hætt að afhenda nýjum stúdent- þeim. En hér á íslandi gengur
þar upp kennslu í hagnýtum um háskólaborgarabréf sín við formaður Alþýðuflokksins á
setningu háskólans!!! I fund kommúnista og biður þá
Ég hefi áður vakið athygli um hlutleysi fyrir ríkisstjórn,
á þessum vandræðalega mis- sem hann hefur áhuga fyrir að
skilningi á hlutverki háskóla- komast í með Framsóknarflokkn-
hátíðarinnar, sem fjöldi há- um. Það er þessi ráðabreytni nú-
skólaborgara, eldri sem yngri, verandi leiðtoga Alþýðuflokksins
harmar og telur naumast á íslandi, sem gerir gæfumuninn
vansalausan. Háskóli íslands milli þeirra og flokksbræðranna
Herra Slprgeir
Sigurðsson biskup
Fæddur 3. ágúst 1880.
Dáinn 13. október 1953.
ÉG HEYRI KIRKJUKLUKKCH.
HRINGJA.
Eg heyri kirkjuklukkur hringja
og kórinn syngja harmalag
biskup okkar íslendinga
erum við að kveðja í dag.
Guði vígðan, góðan dreng,
gráthljóð er í hverjum streng.
Gott er þeim sem guði vinna
ganga veginn kærleikans
traustið hans með trúleik inna
tendra ljós í hjarta manns.
Með hetjudug og hugarró,
halda velli, en falla þó.
Rjúpur í garði nýbýlisins Hlíð í Mosfellssveit. Myndin var tekin
fyrir nokkrum vikum.
fræðum. "'
Með þessu er að sjálfsögðu
ekki vanmetin þörfin fyrir að (
leggja rækt við hinar gömlu
fræðigreinar, svo sem læknis- j
fræði, heimspeki, norræn fræði, |
lögfræði og guðfræði. Einnig á
þeim sviðum bef að setja merkið
hátt. Ber sérstaklega að leggjaj
áherzlu á að efla kennslu í nor-
rænum fræðum. Háskóli íslandsj
á að vera öndvegisstofnun þeirral
fræða. Þannig her íslendingum
Hver vill svo á verði vaka
verja ríki kærleikans
bjarta fánan trúar taka
tökum þessa gæða manns?
Túlka heilagt hjartans mál
— himnariki í vorri sál.
Til allra bar hann bróður huga
er brautin reyndist grýtt og hál
„láta ekkert böl sig buga“
í bæninni tala hjartans mál.
Kveikti ljós á hverrs manns
braut
sem kom hann til í sorg og þraut.
Munum þegar myrkvar bylur:
mild og rík er Drottins náð
vöku hennar enginn skilur
almættisins vísdóms ráð.
Bak við dauðans dimma ský
dýrðarsólin rís á ný.
HJÁLMAR FRÁ HOFI.
þarfnast ekki gestaboðs í hin-, á Norðurlöndum. Þar eru flokk-
um fögru sölum sínum þegar ar kommúnista aðeins einangrað-
hann hefur vetrarstarf. Hann [ ar og fylgislausar klíkur fáeinm
þarf miklu fremur á virðu- ofsatrúarmanna en jafnaðar
legri og formfastri setningar-1 mannaflokkarnir öflugir og á-
Mótmæla árás yfir landamæri.
VÍNARBORG — Austurríska
stjórnin hefur sent mótmæli
vegna þess að tékkneskir landa-
mæraverðir ruddust inn fyrir
landamærin og leituðu flótta-
manns í íbúð austurrísks járn-
brautarstarfsxnanns.