Morgunblaðið - 18.11.1953, Blaðsíða 8

8
MOKGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 18. nóv. 1953
HonuudiIaíiiÍJ
J
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innajilands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
i

ÚR DAGLEGA LÍFINU
Boð um Lugano-ráðstefnu
ENN einu sinni hafa Vesturveld-
in, Bretland, Frakkland og
Bandaríkin, ítrekað boð sitt til
Rússa um fjórveldafund í Lug-
ano til lausnar deilumálum í
Evrópu.
Þetta boð til stjórnmálaráð-
stefnu hefur verið á döfinni síð-
an í maí s.l., er Winston Chure-
hill hélt hina frægu ræðu sína í
Svisslandi.
Tilefni þess að Churchill setti
fram hugmynd sína um ráðstefnu
æðstu manna stórveldanna var
að þá fyrir nokkru höfðu orðið
stjórnarskipti í Rússlandi og hin
nýja stjórn Malenkovs lét það í
veðri vaka, að hún væri fúsari
til sátta en einstrengingsleg
stjórn Stalins hafði verið.
Þegar Churchill flutti ræðu
sína, gat hann og litið yfir landa-
kort af Evrópu og sá hann þá
hvernig ósamlyndi stórveldanna
var orsök til þess að heilar þjóðir
voru enn svo mörgum árum eftir
stríðslok undir ánauðaroki her-
náms og að hernámsveldin
höfðu í rauninni ekki lengur
neinn siðferðilegan rétt til að
halda hernámi uppi í sumum
þessara landa.
Þannig var t.d. hernám Aust-
urríkis. Bandamenn voru sam-
mála um það á styrjaldarárunum
að Austurríki skyldi rísa upp úr
styrjaldarrústunum, sem frjálst
ríki. Efndirnar hafa ekki orðið
betri en það að landið þjáist enn
undir erfiðu hernámi. Þykir
Vesturveldunum furðulegt hve
Rússar eru þaulsætnir í Austur-
ríki, að þeir heimta milljarða
skaðabætur og viðurkenningu á
eignarrétti á stórum svæðum og
fyrirtækjum, áður en þeir undir-
riti friðarsamninga. Þar við bæt-
ist að Rússar hafa mikið her-
námslið í Ungverjalandi og
Rúmeníu og réttlæta það með því
að Rússar eigi enn í styrjöld við
Austurríki, friður hafi ekki verið
saminn við það og verði þeir að
vernda herflutningaleiðirnar
þangað.
Sama sagan gerist í Pól-
landi. Rússar hafa enn mikið
herlið þar í landi, þrátt fyrir
það að Pólverjar voru banda-
menn þeirra í síðari hluta
styrjaldarinnar og er það
einnig réttlætt með því að
nauðsynlegt sé að vernda her-
flutningaleiðina til Austur-
Þýzkalands. Styrjaldarástandi
sé ekki aflétt í Þýzkalandi
meðan friðarsamningar við
Þýzkaland séu ekki endanlega
gerðir. Þessi afstaða Rússa er
svona nokkurn veginn sam-
bærileg við það ef Bandaríkja
menn héidu uppi hernámi í
Danmörku og Frakklandi,
vegna þess að ekki sé lokið
gerð friðarsamninga við
Þýzkaland!! Kemur það ber-
lega i Ijós við þennan saman-
burð, hve Bandaríkjamenn
hafa tekið þessi mál öðrum
tökum en Rússar.
Ætlun Churchills með því að
stirfga upp á fjórveldaráðstefnu
var einmitt að reyna að leysa
þessi mörgu óleystu verkefni. —
Það hefur verið skoðun Vestur-
veldanna, að þessi vandamál hafi
komið upp einmitt vegna stirfni
Rússa. Töldu sumir líklegt að
stefnubreytingin, sem Malenkov
stjórnin lofaði, táknaði að Rúss-
ar sæju það nú að þeim yrði ekki
lengur siðferðilega stætt á þeirri
kúgunarpólitík, sem hefur verið
helzta einkenni stefnu þeirra í
Evrópu..
Winston ChurchiII var frá
I upphafi vongóður um að
Rússar hefðu nú séð sig um
1 hönd og ætluðu að vægja á
hernámskúguninni bæði á
Þjóðverjum og einnig á
| bandamannaþjóðum í Austur-
Evrópu.
Strax eftir ræðu Churchills
heyrðust hinsvegar raddir um
það, að Malenkov stjórnin
hefði ekki enn sýnt slíkan sam
komulagsvilja í verki. Meðal
þessara efasemdarmanna var
Dulles, utanríkisráðherra
j Bandaríkjanna. Þeir vildu
samt alls ekki standa í vegi
j fyrir því að hægt væri að
koma sáttum á og varð það að
samkomulagi Vesturveldanna
þriggja að bjóða Rússum til
, fjórveldaráðstefnu í anda til-
lagna Churchills. Hér sem
jafnan áður hafa Vesturveld-
in sýnt að þau vilja halda dyr
unum opnum til að ná sam-
komulagi.
En því miður virðist fram til
þessa sem efasemdarmennirnir
hafi haft rétt fyrir sér. Er þess
þá fyrst að minnast, að um
þremur vikum eftir Lugano-
ræðu Churchills voru rússneskir
skriðdrekar notaðir hvarvetna í
borgum Austur-Þýzkalands til
að bæla niður mótmæli þýzku
þjóðarinnar gegn leppstjórn
kommúnista og um þetta leyti
gekk almenn mótspyrnualda um
flest lönd Austur-Evrópu.
Var tekið slíkum járngreipum
hervalds og lögregluofsókna á
þessum mótmælum að vinmæli
valdhafanna tóku að verða nokk
uð í ósamræmi við þessar gerðir.
Vesturveldin hafa síðan end-
urtekið boð sitt um fjórvelda-
fund. Er skemmst frá að segja
að Rússar hafa svarað með slíku
skilyrði, að þeir hljóta að Vita
að ekki er hægt að ganga að því.
Svo furðulega óskammfeilið er
það. Rússar hafa sem sagt kraf-
izt þess að kommúnistastjórnin
í Kína verði fullgildur fimmti
aðili á þessari ráðstefnu!!
Meðan þessi kínverska
kommúnistastjórn sem hefur
haldið uppi styvjöld við Sam-
einuðu þjóðirnar, Kóreubyss-
urnar tæpast kólnaðar og
stjórnmálaráðstefna um
Kóreumálin algerlega óráðin
enn, þá ætlazt Rússar til að
þessir austrænu ofbeldismenn
verði viðurkenndir til að ráða
ráðum og gera út um málefni
Evrópuþjóðanna.
Þrátt fyrir þessa óskamm-
feilni verður það enn st.efna
Vesturveldanna að loka ekki
dyrunum til samkomulags og
s. 1. mánudag buðu þau Rúss-
um enn einu sinni til fjór-
veldaráðstefnu í Lugano. Á
slíkri ráðstefnu gætu Rússar
gert það upp við sig og skýrt
alheimi frá, hvort þeir hafa í
hyggju að halda fjölda
Evrópulanda undir hernámi
að eilífu, eða hvort þeir finna
til siðferðilegrar skyldu til að
leysa vandamálin.
★ í ÁRÞÚSUNDIR drukku
menn vín án þess að vita
nein deili á alkoholinu og eigin-
leikum þess.
| Hins vegar vissu bæði Forn-
Grikkir, Egyptar og Rómverjar,
að í víninu væri dularfullt
| brenniefni. Þeir hafa vafalaust
ekki verið litið undrandi, þegar
þeir heltu víni á bál og alkoholið
byrjaði að loga í bláleitum elds-
tungum. Það var því kannski
ekkert undarlegt, þótt þeir hafi
kallað alkoholið vín-anda, —
spíritus.
J
n umo
ueritaó
^ ERFIÐARA er hins vegar að
skýra frá því, hvernig orðið alko
hol komst inn í hinar ýmsu þjóð-
tungur. Orðið er arabiskt að upp-
runa, en Arabar hafa aldrei not-
að það í sömu merkingu og marg
ar aðrar menningarþjóðir. Arab-
íska orðið al-kohol er einkum
X'eluaLanJi surifar:
K
Verða að læra aðferðina.
ÆRI Velvakandi!
Mig langar til að biðja yður
að koma á framfæri fáeinum lín-
um um skólamál, en þau eru efst
í huga mér þessa stundina. Eg
á fjögur börn í skóla og eitt, sem
ekki er skólaskylt ennþá, svo að
nóg er að starfa, þó að maður
þurfi ekki að eyða miklum tíma
, í að hjálpa börnunum við lær-
dóminn. Þessvegna finnst mér, að
kennarar verði að gera sér grein
fyrir því, að það þarf að gera
meira en að setja börnunum fyrir
það, sem þau eiga að læra heima.
Eigi þau t. d. að reikna heima, þá
verða þau að læra reikningsað-
ferðina í skólanum, svo að þau
geti leyst verkefnin sjálf, þegar
heim kemur, því að þeir, sem
, hafa aðeins venjulega barnaskóla
(menntun eins og hún var fyrir
25—30 árum geta jafnvel ekki
alltaf hjálpað og útskýrt sem
skyldi.
Kunna ekki tökin.
ÞESSVEGNA álít ég, að það sé
kennaranna að kenna allt
slíkt í skólanum og láta ekki
nægja þótt börnin segist halda
að þau kunni, og einnig verður
að taka tillit til þess, að einn
kann að skilja furðu fljótt, það
sem annar á ver með að átta sig
á og þarf því fleiri dæmi eða
betri tilsögn.
Svona er það með mörg verk-
efni, sem börnin eiga að læra
heima. Það er varla, að þau viti,
hvernig þau eiga að fara að við
lærdóminn. Það á heldur ekki að
setja þeim alltof mikið fyrir. Því
meira sem verkefnið er því ver
er lært, því að þau komast hrein,.
ekki yfir allt fyrir sama dag, að
skrifa, reikna, landafræði, kristin
fræði, nemá lítið sé í hverju. —
Sjómannskona."
Eg hefi heyrt fleiri kvarta um
þetta sama og er vonandi að kenn
arar taki orð sjómannskonunnar
til greina.
Fá ekki svefnfrið.
0/Á nokkur hefir skrifað mér
V* og ber sig illa.
„Velvakandi góður!
I Þetta bréf segir frá húsnæðis-
vandamáli, sem vonandi er sjald-
gæft.
Við leigjum litla ibúð í gömlu
húsi og borgum vel fyrir og reglu
lega en fáum ekki að ráða okkar
svefntíma vegna ófyrirgefanlegs
hávaða af völdum húseigenda og
fjölskyldu hans. Það er ekki nóg
með það, að braki og bresti í loft-
i inu, þegar gengið er um uppi og
\ hávært samtal og söngur reynist
óhugnanlegt í næturkyrrðinni,
heldur er hamrað á píanó á hvaða
tíma sólarhringsins sem er og
fyigir alls konar fótaspark, svo
að undirtekur í öllu.
Þessa íbúð tel ég ekki leigu-
hæfa undir þessum ólátum, eða
eiga leigjendur að bíða með svefn
þangað til húseigendum þóknast
að hafa hljótt? — Þeir húseig-
endur, sem slíkt geta tekið til
sín ættu að athuga betur fram-
komu sína — eða hvert er álit
þitt, Velvakandi góður? — Ó. Ó.“
Hvorttveggja afleitt
EG hefi fulla samúð með Ó. Ó.
og skylduliði hans og finnst,
að húseigendurnir ættu að reyna
að hafa ofboð lítið hljóðara um
sig, af kristilegri tillitssemi við
leigjendur sína. Það er afleitt,
þegar húseigendur neyta aðstöðu
munarins og, leyfa sér að láta
öllum illum látum hvenær á sólar
hringnum sem er og hvernig sem
á stendur, í skjóli þeirrar sælu
vissu, að enginn hefir vald til
að henda þeim út. Það er hinsveg
ar jafn afleitt að búa í húsi með
fólki sem er sínöldrandi og suð-
andi, ef að hljóð heyrist eftir kl
10 á kvöldin.
Mennirnir eru
misjafnir.
ÞAÐ er nú einu sinni svo, að
mennirnir eru misjafnir,
sumir vilja eggið steikt, þegar
annar vill það soðið og sumir
vilja vaka, þegar aðrir vilja sofa.
Tillitssemi á báða bóga, góðir
hálsar! — og þetta hlýtur að
jafna sig, jafnvel þó að annars
vegar sé timburhjallur, þar sem
fluga má ekki anda á efstu hæð
svo að ekki braki og bresti í þeirri
neðstu.
Þormóðr at
Stiklastöðum.
ÞAT hafa menn at ágætum gert,
hversu röskliga Þormóðr
barðist á Stiklastöðum, þá er
Ólafr konungr fell, því at hann
hafði hvorki skjöld né brynju.
Hann hjó ávallt tveim höndum
með breiðöxi ok gekk í gegnum
fylkingar, ok þótti engum gott,
þeim er fyrir honum urðu, at
eiga náttból undir öxi hans.
Svá er sagt, þá er loktit var
bardaganum, at Þormóðr væri
ekki sárr. Hann harmaði þat
mjök ok mælti: „Þat ætla ek nú,
at eigi muna ek til þeirrar gist-
ingar sem konungr í kveld, en
verra þykir mér nú at lifa en
deyja."
(Úr Fóstbræðra sögu).
Skemmsta leið
til auðlegðar
er eftir braut
nægjuseminn-
ar.
notað um fíngert duft. — Það
var læknirinn Paracelus sem á
16. öld gaf spiritus-víni nafnið
alkohol vini, vegna þess að létt-
asta efnið í víninu er alkoholið.
□—o—□
★ RANNSÓNIR hafa leitt í Ijós,
að Arabarnir kunnu ekki að
I eimhreinsa (brenna) vínið. Þau
(tæki, sem þeir höfðu yfir að ráða
voru einföld og ófullkomin. Sá
fyrsti, sem bjó til nothæft áhald
. til eimhreinsunar- á víni var
1 Arnaud de Villeneuve, sem uppi
var frá 1238—1314. Hann var
Spánverji að ætt, en lifði mestan
hluta ævinnar í Frakklandi. Þar
var hann víðkunnur vísindamað-
ur, naut mikils trausts, var líf-
læknir konunga og páfa, próf-
essor í efna- og stjörnufræði. —
Hann lýsir þeirri víntegund, sem
hann gerði fyrstur manna á þessa
leið: •— Sumir kalla það Eau-de
Vie (Lífsins vatn) og er það
mjög viðeigandi, þar sem það er
lífsins elexir. Það lengir lífið,
kemur mönnum í gott skap, end-
urnærir hjartað og gerir menn
síunga. — Já, hann var ekki að
draga af því, gamli maðurinn!
□—o—□
★ SAMTÍÐAMAÐUR hans Ray
mond Lullus, spanskur rit-
höfundur og gullgerðarmaður,
var líkrar skoðunar og Arnaud
um gæði vínsins og gekk hann
meira að segja svo langt í aðdá-
un sinni á Lífsins vatni, að hann
sagði það vera „útgufun frá guð-
dóminum", hvað svo sem það
merkir svona í alvöru. — Hann
skýrir og frá því, hvernig búa
eigi til Aqua vitae, eins og hann
kemst að orði og virðist vera einn
fróðastur manna sinnar samtíðar
um þennan „guðdómlega vökva“.
□—o—□
Á HINAR hryllilegu farsóttir,
sem herjuðu á varnarlausar
þjóðir á miðöldum orsökuðu það
að menn tóku víninu tveimur
höndum og notuðu það mikið við
alls kyns sjúkdómum. Til þess
að gera áhrif þess meiri voru sett
í það ýmiss konar jurtir, krydd
o. fl. og er það m.a. í frásögur
færandi, að ítaiski læknirinn
Savanorola bjó til úr því lyf, sem
hann nefndi: Aqua vitae ardens
composita, — og skulum við
vona, að lyf hans hafi ekki orðið
neinum sjúklingi að aldurtila!
□—o—□
★ EN EKKl leið á löngu, að
vínið sýndi sitt rétta andlit,
ef svo mætti að orði komast, því
að eftir því sem framleiðslan
jókst náðu fleiri í það — og urðu
því að bráð. Hugðust menn þá
gera ýmsar varúðarráðstafanir
til að minnka skaðsemi þess og
var ein m.a. í því fólgin, að í
sumum löndum var ströng hegn-
ing við að selja vín fyrir utan
kirkjudyr!
□—o—□
Vt MARGT fleira mætti segja
um notkun áfengra drykkja
og tilbúning þeirra á hinu langa
skeiði, sem þeir hafa yljað manns
sálunum um víða veröld. Áhrif
þeirra á mannlíf allt hafa verið
gífurleg, þeir hafa orðið skáld-
um að yrkisefni, breytt dapurt í
gleði, — og gleði í sorg. — En
þess skal þó einungis getið að
lokum, að á síðari hluta 16. ald-
ar tóku Þjóðverjar að framleiða
vín úr korni og til Norðurlanda
komu brennivín á miðju skeiði
miðalda.