Morgunblaðið - 24.12.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 24. des. 1953
MORGUN BLAÐIÐ
5 1
Bronte-systur
Framh. af bts. 2.
ekkert annað gera en hrökklast
heim til Englands — heim að
Haworth á ný.
UTLITIÐ EKKI GOTT
Það leit helzt út fyrir, að
Charlotte ætlaði að hreppa hlut-
skipti piparmeyjarinnar, jafn
ömurleg og tilhugsunin ein sam-
an var á þeim tímum og við
hina þjóðfélagslegu aðstöðu kon-
unnar í Englandi um miðja 19.
öldina. Hún hafði á sínum tíma
gert, ásamt systrum sínum, til-
raun til að setja á stofn skóla,
en allar þær áætlanir fóru út
um þúfur. Bækur hennar mættu
mjög harðri og óvæginni gagn-
rýni, enda þótt sumar þeirra
væru í senn viðurkenndar, og
heimilisástæðurnar á Haworth
með hinum sérlundaða og næst-
um blinda föður hennar voru
langt í frá að vera uppörvandi.
Það lá við borð að Charlotte
féllist hugur.
CHARLOTTE GIFTIST
En þá gekk kvöld eitt á vök-
unni maður inn í stofu hennar
á Haworth og játaði henni ást
sína, án þess reyndar að þora að
gera sér vonir um gagnkvæma
ást frá hendi Charlotte. Það er
líka áreiðanlegt, að hún bar eng
ar slíkar tilfinningar í brjósti til
kapeláns föður hennar, Arthurs
Bell Nicholls. Hún fann greini-
lega til þess, hve andlega tak-
markaður hann var og óhæfur til
að fylgja henni til jafns. En —
hvað um það — hún lét að lokum
tilleiðast. Þarna bauðst henni
ást og umhyggja góðs og heiðar
legs manns. Hvað átti hún, þrátt
fyrir frægð þá, sem hún hafði
hlotið, roskin prestsdóttir í
vændum?
Svo að Charlotte fór eftir
gamla heilræðinu: „Fáir þú ekki
þann, sem þú elskar, verður þú
að elska þann, sem þú færð“.
En hún lifði aðeins skamma
stund í hjónabandinu og varð
ekki barna auðið, sem hún hafði
þráð sem heitast.
HLUTSKIPTI ANNE
Anne systir hennar hafði á
sínum tíma átt ástarævintýri
með fyrri aðstoðarpresti föður
síns. Hann ver jafn fölur og veik-
ur fyrir og hún sjálf og visnaði
og hné út af um svipað leyti.
Hinar tvær skáldsögur Anne
Bronté, „Agnes Grey“ og „The
Tenant of Wildfell Hall“ höfðu
báðar vakið nokkra athygli, þó
að ekki ættu þær fyrir sér slíka
frægð sem „Wuthering Heights“
eða „Jane Eyr.e“.
i
RAUNASAGA BRANWELLS
Og svo var það hinn gæfu-
snauði Branwell eini sonurinn,
sem svo miklar vonir höfðu verið
byggðar á. Hann hugðist um skeið
gerast tónlistarmaður — síðan
rrlálari og gamli séra Brenté
lagði hart að sér til að geta kost
að hann til náms í London. En
það lenti allt í óreglu og vesöld
og hann snéri aftur heim til
Haworth, gerðist heimiliskenn-
ari í Thorp Green, þar sem Anne
systir hans hafði ráðið sig sem
harnfóstru. En það fór á svip
aða leið. Honum var tilkynnt
eftir sumarleyfið, að nærveru
hans þar væri ekki óskað lengur
i— honum var reyndar skýrt og
skorinort harðbannað að stíga
þar framar fæti sínum, þar eð
komizt hafði verið fyrir, að hann
hafði átt óþarflega vingott við
húsmóðurina, frú Robinson, sem
,var 17 árum eldri en hann.
L
A „BLACK BULL“ KRANNI
Og nú hallaði stöðugt undan
ifæti hjá Branwell. Hann fleygði
Bér út í drykkjusvall og opíum-
neyzlu. Kvöld eftir kvöld sat
Ihann á „Black Bull“ kránni í
Haworth og faðir hans gamli,
feem eitt sinn hafði verið svo
stoltur af þessum einkasyni sín-
Jim, sem nú var honum aðeins
til skammar og skapraunar, sat
ÞJOÐLEIKHUS
ÁttræSur I
i
HJalli Einarsson, 1
Bolungarvík
HINN 27. desember n. k., sem
ber upp á 2. jóladag, verður
Hjalti Einarsson verkamaður í
Bolungarvík áttræður. Hann : er
fæddur að Hvítanesi í Ögur-
hreppi, sonur hjónanna Kristín-
ar Ólafsdóttur prests Thorberg á
Breiðabólstað í Vesturhópi og
Einars Hálfdánarsonar bónda,
Hjalti hóf ungur búskap að
Markeyri í Skötufirði en fluttist-
þaðan út að Folafæti í Seyðis-
firði. Bjó hann þar um fárra ára
skeið en fluttizt þaðan er kona
hans, Sigurborg Þórðardóttir, lézt
kornung að aldri frá stórum
barnahóp þeirra. Þá flutti hann
búferlum að Skarði í Ögursveit
Úr „Pilti og stúlku“, eftir Emil Thoroddsen, jólaleikriti Þjóðleikhússins.
hjáleigunni. (Hákon J. Waage og Jóhanna María Lárusdóttir).
Indriði og Sigríður í
heima og vakti eftir honum þang-
að til hann kom slangrandi hcim.
Hann hafði flutt hann inn í sitt
eigið svefnherbergi og fáir vissu
um þær ægilegu sennur, sem
þeim feðgunum fór þar á milli
fyrir luktum dyrum. Stundum
gekk það svo langt, að Branwell
ógnaði lífi gamla mannsins. En
þrátt fyrir allt — þegar Bran-
well, aðeins þrítugur að aldri,
gaf upp öndina í örmum föður
síns, hrópaði hinn síðarnefndi í
örvílnan eins og Davíð í fyrnd-
inni: „Sonur minn! Sonur minn!“
FAÐIRINN PATRIC BRONTÉ
Mikið hefir verið skrifað um
þennan föður, Patric Bronté —
og fleira til lasts en lofs. Við
vitum, að hann var að mörgu
leyti sérkennilegur maður, fá-
skiptinn, strangur og siðavand-
ur og sjálfsagt sérvitur um
margt. Hann var af írskum ætt-
um kominn og hafði alizt upp í
írlandi. Þaðan kunni hann ara-
grúa allskonar kynjasagna, ævin-
týra og þjóðsagna, sem urðu síðar
hin auðugasta uppsprettu lind
fyrir hið skapandi ímyndunarafl
barna hans. Séra Bronté var
gæddur afbragðs góðri frásagn-
argáfu og hafði unun af að segja
sögur sínar jafn áhugasömum
áheyrendum og litlu dætur hans
voru. Kona hans var frá Corn-
wall, svo að Bronté systurnar
höfðu rammkeltneskt blóð í æð-
„YORKSHIRE-OÐUR LEIKINN
Á KELTNESKA HÖRPU-
STRENGI"
Þessi keltneski uppruni þeirra
að viðbættu uppeldi þeirra og
æsku í Yorkshire, hefir verið
talinn að nokkru leyti skýring á
hinum sérstæða persónuleika
þeirra. Skapstyrkur, hernaðar-
andi og hugmyndaflug forn
Keltanna hin rómantíska hjátrú
þeirra og forneskja, þykir birt-
ast, svo að ekki verði um villzt
í verkum þeim, sem Bronté-
systurnar hafa látið seinni tím-
anum eftir. Þessum verkum hef-
ir verið líkt við „Yorkshire-óð,
leikinn á keltneska hörpu-
strengi". — Líkingin er ekki i-lla
til fallin.
o—O—0
Gamla prestssetrið á Haworth
stendur enn þann dag í dag, sem
sögu- og ættarsafn, minnisvarði
um Bronté-fjölskylduna, um
„Currer, Ellis og Acton Bell“, en
það voru rithöfundanöfn systr-
anna Charlotte, Emely og Anne
Bronté, er þær í fyrsta skipti
sendu frá sér þækur sínar, bæk-
ur, sem voru skrifaðar fyrir
meira en hundrað árum, en sem
við enn í dag lesum í senn með
aðdáun og undrun. sib.
Leikfélag Reykjavíkur
Gunnar Bjarnason og Brynjólfur Jóhannesson sem „þrautpýndur
skattborgari“ og yfirskattstjórinn í „Skóla fyrir skattgreiöendur."
LEIKFÉLAG Reykjavíkur hefur
fylgt þeirri meginreglu að taka
til sýningar á jólum eitthvert
veigamikið leikrit, bókmennta-
legs eða listræns efnis, og svo
mun enn verða á þsssum jólum,
er félagið hyggzt sýna sjónleik
Steinbecks „Mýs og rnenn“. Þessi
sjónleikur er mönnum nokkuð
kunnur hér bæði vegna sam-
nefndrar skáldsögu, sem Ólafur
Jóh. Sigurðsson rithöfundur
þýddi, og vegna útdrátts úr
skáldsögunni, sem var fluttur í
útvarp fyrir nokkrum árum. Þá
hefur félagið jaínframt í takinu
gamanleikinn „Skóli fyrir skatt-
greiðendur“ til þess að létta
mönnum í skapi eftir öll jóla-
útgjöldin og búa undir framtals-
örðugleikana eftir áramótin. Var
búið að sýna gamanleikinn 10
sinnum fyrir jól við stöðuga að-
sókn og ’núsfylli í hvert skipti.
Skiptast sýningardagar jólanna
milli þessara leikrita, svo að til-
breyting verður nóg fyrir leik-
húsgesti á þessum jólum
í jóladagskrá félagsins að þessu
sinni er yfirlit um jólaleikrit fé-
lagsins í hálfa öld. Fyrsta eigin-
| lega jólaleikritið var Joltn Storm
eftir Hall Caine, sýnt 1904. Mörg
1 íslenzk lsikrit hafa verið frum-
sýnd á jólum eins og Fjalla-
Eyvindur 1911, Galdra-Loftur
1914 og Hadda-Padda 1915. Sum
árin kom ekki upp nýtt leikrit
á jólum, en eftirminnileg jóla-
leikrit önnur eru t. d. Hái-Þór,
Gullna hlioið, Skálholt, Ég man
þá tíð og Volpone. Síðustu jóla-
i leikrit félagsins hafa verið
I Marmari og Pi-pa-ki, og nú leik-
, rit Steinbecks Mýs og menn.
Leikritið Mýr og menn hlaut
vei'ðlaun leikgegnrýnenda í New
| York ssm bezta leikrit á leik-
árinu 1937—’38. Ólafur Jóh. Sig-
urðsson rithöfundur hefur þýtt
! það, eins og söguna. Er rétt að
| taka það frám, að leikritið er al-
veg sjáífsteett bókmenntalegt
verk, en ekki háð samtölum sög-
unnar eins og útvarpsleikritið
Þeir, scm ætla að fá hjá okkur hljiSfaeraleikara
f sambandi við
árantófta- og
ftólafrésskemiiifaiii?
eru vinsamlegá beðnir að hringja » sfcna 82570 fr:
klukkan 11—12 f. h.
FÉLAG ÍSLENZK3A
HLJÓÐFÆRALEIKARA
og bjó þar með Helga bróður
sínum í mörg.ár. Árið 1935 flutt-'
izt Hjalti svo til Bolungarvíkur.
Bjó hann þar fyrst hjá Þórði
bónda og símastjóra svni sínum.
En síðan stofnaði hann heimili
með Svanhildi systur sinni.
Þau Sigurborg og Hjalti eign-
uðust 7 börn. Eru þau öll á lífi
nema ein dóttir, sem dó í bernsku.
Hin eru þessi: Sigríður, gift á
ísafirði, Þórður, símstjóri í Bol-
ungarvík, Hildur, húsfreyja á
Hrafnabjörgum í Ögursveit,
Kristín, gift í Reykjavík, Karitas,
gift í Reykjavík og Sigurbergur,
sjómaður í Reykjavik.
Hjalti Einarsson er, eins og
hann á kyn til, traustur maður
og hið mesta ljúfmenni í allri
framkomu. Hvar sem hann hefur
starfað lir-fur hann g"'H' sér vin
sæidir r,g traust. Þe'; '. kyrrláti
og yfirlætislausi maður hefi rlað-
að alla þá, sem með honum vinna
að sér. Því fer þó víðsfjarri að
hann sé skaplítill eða lingerður.
Störf sín hefur hann unnið af
dugnaði og grandvarleik. Og hon-
um fellur sjaldan verk úr hendi.
Nú á þessi heiðursmaður senn
átta áratugi að baki sér. En hann
er ennþá sístarfandi.
Heimili hans og Svanhildar
systur hans í Bolungarvik er hlýtt
og aðlaðandi. Það er kyrrt og
bjart kringum þessi öldruðu.
systkini, sem öllum vilja vel og
ævinlega koma fram til góðs.
Góðvild og hógværð móta allt
fas þeirra og framkomu.
Ég óska þessum gömlu vinum
og sveitungum gleðilegra jóla.
Hinu átræða afmælisbarni óska
ég þess, að hann megi halda
áfram að miðla skylduliði sínu
og vinum af auðlegð hjarta síns.
Þá mun jafnan verða bjart og
hlýtt umhverfis þá, sem hann ann
mest og hefur lifað og starfað
fyrir.
S. Bj.
M A L F L L T IN I IN G S-
SKRIFSTOF A
F.inar B. GuSnmndsson
Guðlaugur Þorláksson
GuSmundur Péíursson
Austurstræti 7.
Símar 3202, 2002.
Skrifstofutími:
kl. 10—12 og 1—5.