Morgunblaðið - 19.02.1954, Blaðsíða 2

2
M O RGUN B LA91&
Föstudagur 19. febrúar 1954 .
Hafizt verði handa um
að virkfi ByugundisÉ
fyrir Vesifirði
Vestfjarðabyggðir eiga lilveru sína undlr
því, að raforkumál þeirra verði leysl.
FJÓRIR af þingmönnum Vestfirðinga, þeir Hannibal Valdimars-
son, Eiríkur Þorsteinsson, Kjartan J. Jóhannsson og Sigurður
Bjarnason flytja á þingi frumvarp til laga um orkuver Vestfjarða.
Samkvæmt því er ríkisstjórninni heimilt að fela rafmagnsveitum
ríkisins að virkja Dynjandisá í Arnarfirði til raforkuvinnslu í allt
að 7000 hestafla orkuveri og leggja þaðan aðalorkuveitu vestur
á bóginn til Bíldudals, Tálknafjarðar og Patreksfjarðar og norður
é bóginn til Þingeyrar, Flateyrar, Suðureyrar, Bolungarvíkur,
Súðavíkur, Hnífsdals og ísafjarðar.
Ef'M FRUMVAEPSINS
Ríkisstjórninni heimilast, sam-
ivæmt frumvarpinu, að taka lán
íyrir hönd ríkissjóðs eða ábyrgj-
ast lán, sem rafmagnsveitur rík-
isins taka, allt að 60 millj. króna
cða jafngildi þeirrar upphæðar í
«rlendri mynt, til greiðslu stofn-
lcostnaðar við byggingu mann-
virkjanna. — Mælt er svo fyrir
í frumvarpinu að framkvæmdir
megi ekki hefjast nema fyrir
liggi nákvæmar kostnaðaráætl-
anir um virkjunarframkvæmdir
samkv, raforkulögum, að ríkis-
sjóður geri þegar ráðstafanir til
að tryggja sér vatnsréttindi í
Dynjandisá, ef það mál hefur enn
«kki fengið fulla lausn, og að
lokum kostnaður sá, sem sveitar-
íélögin a Vestfjörðum hafa lagt
íram til undirbúnings Vestfjarða
virkjunar, verði þeim endur-
greiddur og talinn með stofn-
kostnaði, enda öðlist rafmagns-
veitur ríkisins þá eignarétt á öll-
nm uppdráttum og áætlunum um
Dynjandisárvirkjun, sem Orku-
ver Vestfjarða h.f. lét gera.
JKANNSÓKNIR A VIRKJUN-
ARMÖGULEIKUM
í greinargerð frumvarpsins
segir, að rúm 40 ár séu nú liðin
síðan farið var að athuga og und-
jí búa virkjun vatnsfallanna fyr-
ir botni Arnarfjarðar, þó aldrei
liafi orðið úr framkvæmdum. —
"Voru það norrænir verkfræðing-
ar sem rannsóknirnar gerðu og
var áformið það, að Dynjandisá,
Svíná, Mjólká og Hofsá skyldu
leiddar saman uppi á hálendis-
Jjrúninni. Orkuverið skyldi byggt
við Mjólká, en þar átti að leiða
hinar árnar þrjár í hana. Fall-
liæðin, sem þarna fékkst, var 300
jtn og þéttivatnspípan ekki nema
900—1000 m. Úrkomusvæði ánna
.allra er um 56 ferkm. Verkfræð-
ingarnir töldu að hægt væri að
lá þarna 30 þúsund hestöfl 5 mán.
ársins, en rúml. 50 þús. hestöfl 7
jnánuði ársins. Var virkjun þessi
miðuð við þarfir stóriðju (alu-
miniumvinnslu) í Eyrarfjalli hjá
ITateyri. — En af framkvæmdum
vnrð ekki.
ATHUGANIR RAFORKU-
iMÁLASKRIFSTOFUNNAR
Síðan hafa verið gerðar ýms-
•ar athuganir og kostnaðaráætlan-
ir um virkjun Dynjandisár einn-
ar, því það afl, sem þar má fá,
mun nægja fyrir Vestfirði næstu
áratugina. Niðurstöður þeirra at-
hugana voru þær, að heildar-
virkjunarkostnaður 7000 hestafla
orkuvers við Dynjandisá var (í
ái'sbyrjun 1946) talinn verða 26,1
milljón kr. — Var það áiit sér-
fræðínga að slá skyldi á frest
framkvæmdum vegna hins gif-
urlega kostnaðar.
Síðan er rakið í greinargerð-
dnni, hvað gert hafi’ verið í raf-
orkumálum Vestfjarða með bygg
ingu dieselstöðva á ýmsum stöð-
■um. Er og rakinn að nokkru
3tesínaður við starfrækslu slíkra
jitöðva.
Síðan er sýnt fram á að um
7000 manns á Vestfjörðum (að
Strandasýslu undanskilinni)
muni njóta góðs af samvirkjun,
en allir íbúar á þessu sama svæði
eru 9375. — Þá er í greinargerð-
inn rakið ali ítarlega athuganir
raforkumálaskrifstofunnar á
virkjunarmöguleikum á Vest-
fjörðum, en niðurstöður þeirra
hafi verið að til greina kæmi að
leysa raforkumál Vestfjarða á
einhvern eftirfarandi hátt 1.
Samvirkjun fyrir Vestfirði, 2.
Litlar sérvirkjanir á ýmsum stöð-
um, 3. Dieselrafstöðvar.
REYNSLA TÍMANS
Dieselrafstöðvarnar hafa þegar
verið reyndar, segir í greinar-
gerðinni. Reynslan hefur kveðið
upp dauðadóm yfir þeirri leið.
Hún er úr sögunni.
Eini kostur smávirkjana er sá,
að þeim má, þar sem skilyrði
eru fyrir hendi koma upp á lengri
tíma, smám saman, og eru þær
þannig fjárhagslega viðráðan-
legri í bili, að því er stofnkostn-
að snertir.
Helztu rökin með samvirkjun
eru aftur þau, eins og raforku-
málastjóri hefur réttilega bent á:
1. Með samvirkjun fá allir
staðirnir á Vestfjörðum vatns-
orku, sérvirkanir virðast ekki
koma til greina allsstaðar.
2. Auðveldara er að virkja til
viðbótar, ef heildaraflþörfin
vex.
3. Ef sérstök orkuþörf verður
á einhverjum stað t. 'd. vegna
iðjureksturs, er auðvelt að
beina þangað orku frá sam-
virkjuninni. Tenging við aðra
landshluta gæti einnig komið
til greina með tímanum.
4. Tæknileg þjónusta betri, völ
á tæknifróðari mönnum til
samvirkjunar en sérvirkjana.
Vestfjarðabyggðir, segir loks
í frumvarpinu, eiga bókstaf-
lega tilveru sína undir því, að
raforkumál þeirra verði nú
leyst hið bráðasta á bann hátt,
að atvinnullífið þar, ekki sízt
fiskiðnaðurinn, sem hefur
sívaxandi áhrif á rekstur þjóð
arbúsins, eigi kost á nægilegri
raforku við sama verði og hún
er seld í öðrum landshlutum
frá hinum stóru orkuverum.
GUN1VIAR ÖLAFSSOIM
Níræður í gær
í GÆR átti hinn stórmerki, víð-
kunni athafna- og framfaramað-
ur í Vestmannaeyjum, Gunnar
Ólafsson útvegsbóndi og ræðis-
maður níræðisafmæli. Hann er
við fulla andlega heilsu, sem
ungur væri, en á erfitt með að
hafa reglulega fótavist. En hug-
ur hans er hinn sami til fram-
kvæmda og framfara, sem á hans
yngri dögum.
Vegna óvenjulegra mistaka var
þessa góðkunningja Morgun-
blaðsins ekki minnst á afmælis-
daginn. En bót er það í máli,
að Gunnar hefur aldrei verið til-
tektasamur, né sérlega fyrir það
gefinn, að auglýsa verðleika sína,
athafnir og forystu í framfara-
málum samtíðarinnar. Allt fyrir
það, er ekki ætlunin að bera
í bætifláka fyrir þann skort á
háttvísi frá hendi Morgunblaðs-
ins, að minnast hans ekki á af-
mælisdaginn.
Starfsaga Gunnars geymist
jafnvel fyrir það í hugum sam-
ferðamannanna, sem orðnir eru
ærið margir. En einkum munu
verk hans í athafna- og útgerða-
bænum Vetsmannaeyjum, verða
i óbrotgjarn minnisvarði um verk
hans og fyrirhyggju.
Sjóréttur lauk í gær rann-
sókn slyssins í Faxaflóa
Mafsveinninn vísaði skýrslu skip-
sfjórans á Rifsnesi á bug.
ISJÓRÉTTI Reykjavikur var
í gær sjóprófum haldið áfram
vegna árekstrar Rifsness og Giss-
urar hvíta í s.l. viku.— Kom nú
fyrir réttinn matsveinninn á
Gissuri hvíta, er var við stýrið,
er áreksturinn varð.
Matsveinninn heitir Eli Bær-
ing Einarsson til heimilis hér í
bæ, í Laugarnesbúðum 52 B. —
Hann skýrði réttinum frá því að
hann hefði verið sjómaður allt
frá árinu 1946, og hafi hann
lengzt af verið háseti, sem tekið
hafi stýristarnir. Hafi naan verið
í sigingum á Fossunum og norsk-
um farmskipum, einnig fiskibát-
um hér heirna, ýmist sem háseti
eða matsveinn.
Hann sagðist hafa farið upp í
brú til að gá hvað klukkan væri,
nokkru áður en slysið varð, er
hann að stundu liðinni hafi verið
að fara út aftur, hafi sá, sem var
við stýrið, Guðmundur Falk Guð
mundsson, beðið sig að halda í
stýrið, meðan hann hlustaði eftir
samtali bátanna í talstöð skips-
ins, sem var í kortaklefanum.
SA ALDREI RIFSNES
FYRR EN
Búið að ná báínum
á flot aftur
SANDGERÐI, 18. febr. — Á
flóði í morgun tókst að ná vél- i
bátnum Hafsteini frá Dalvík á
flot aftur, en hann strandaði fyr-
ir nokkru síðan, er hann sleit
í ofviðri upp af legunni hér' og 1
rak á‘land; — Bátufinn verður '
dreginn til Keflavíkur til við-
gerðar. Vélbáturinn Pétur Jóns-
son sem dró hann á fiot, mun fara
með hann þangað.
Þegar Eli Bæring tók við stýr-
inu, kvaðst hann ekki hafa séð
neitt skip framundan, og Guð-
mundur Falk hefði ekki sagt sér
af ferðum annarra skipa, en beð-
ið sig að sigla til SA eftir átta-
vitanum. — Eli Bæring kvaðst
hafa litið einu sinni til bakborða,
á þeim 5—6 min., sem hann var
við stýrið, og hafi hann þá séð,
hvar Rifsnesið kom með fullri
ferð í stefnu á skipið, en ekki
gert tilraun til að forða árekstr-
inum, enda með hugann við
skipið sem stefndi á bátinn. —
Sagðist EIi Bæring þá hafa sam-
stundis kallað til Guðm. Falk
sem óðara kom og spurði: Hvað
er um að vera, en um leið greíp
hann stýrið og beygði hart á
stjórnborða, og jrvaðst Eli Bær-
ing hafa aðstoðað hann. En allt
kom fyrir ekki, skipin rákust
saman fáeinum andartökum síð-
ar.
MOTMÆLIR SKYRSLU
RIFSNESSKIPSTPÓRANS
Forseti dómsins, Bjarni Bjarna-
son fulltrúi, las nú fyrir Eli Bær-
ing skýrslu skipstjórans á Rifs-
nesinu, þar sem hann segir frá
stefnubreytingum, sem Gissur
hvíti hafi tekið og hann taldi
vera orsök árekstrarins. — Þess-
um atriðum mótmælti Elí Bæring
og kvaðst aldrei hafa breytt
stefnu skipsins og aldrei sleppt
stýrinu fyrr en Guðm. Falk greip
það.
Dómendur spurði Eli Bæring,
hvort hann gæti gert sér nokkra
grein fyrir ástæðunni til þessa
slyss, en Eli Bæring taldi sig ekki
geta það og ekki skilja, hvernig
á því stóð. — Geta má þess, að
Guðmundur Falk bar það fyrir
sjóréttinum, að hann hefði aldrei
séð til ferða Rifsness og ekkert
vitað fyrr en Eli Bærings mat-
sveinn kallaði til hans.
BEYGJA SKAL TIL
STJÓRNBORÐA
Dómendur spurðu EIi Bæring,
hvort hann þekkti siglingaregl-
urnar og svaraði hann því til, að
sér væru þær kunnar: Að skip,
sem mætast, sl:ulu beygja til
stjórnborða. Eii Bæring gat þess
og, að Gissur hvíti hefði ekki lát-
ið vel að stjórn eins og sjólagi og
vindi var háttað, en ekki borið
af leið nema 9 gráður í hvort
borð.
Einn hásetanna á Gissuri hvíta
kom upp í brúna skömmu áður
en áreksturinn varð, en hann
hafði verið frammi á skipinu
bakborðs megin. — A leið sinn
upp í brúna, kvaðst hann ekki
hafa orðið var við Rifsnesið.
HÉLT FAST VID FYRRI
FRAMBURÐ
Einnig kom fyrir réttinn skip-
stjórinn á Rifsnesi, sem hélt fast
Framh. á bls. 12
Churehill var
brotJnn í mél
yj LONDON, 18. febrúar. —.
Prúðmannlega klæddur mað-
ur olli í morgun miklumt
spjöllum í Tussaud-vext
myndasafninu í Lundúnum,
Fór hann einn inn í stofnun,
þar sem þjóðstjórn Breta úfl
siðustu styrjöld situr enn á|
ráðuneytisfundi.
Réðist hann fyrst mea
hamrinum á vaxstyttuna aí
Churchill og gereyðilagðS
hana. Hann mölbraut tvfl(
aðra ráðherra áður en varð«
maður kom til skjalanna og
hindraði frekari eyðilegg-*
ingu. — Reuter.
ASaífundur Félags
kaupmanna
AÐALFUNDUR Félags vefnaðar
vörukaupmanna var haldinn 16.
febrúar.
Stjórn félagsins skipa nú: Árni
Árnason íormaður, Björn Ófeigs-
son, Gunnar Hall, Halldór R,
Gunr.arsson og Hjörtur Jónsson,
meðstjórnendur. í varastjórn eru:
Helga Thorberg og Sveinbjörn
Árnason.
Jón Helgason, sem verið hefur
í stjórn félagsins frá árinu 1937
og formaður síðustu árin, baðst
eindregið undan endurkjöri.
Fulltrúi í stjórn Sambands smá
söluverzlana næsta starfsár er
Árni Árnason og Gunnar Hall
til vara.
Um 90 verzlanir eru í félaginu,
(Frétt frá F. V.)
Bandaríska hljóm-
sveitin fér í morgun
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT banda-
ríska flughersins hélt hina fjórðu
og síðustu hljómleika sína í Þjóð-
leikhúsinu kl. 4 í gærdag við
húsfylli og mikla hrifningu áheyr
enda.
Hljómsveitarstjórinn, George
S. Howard, var innilega hylltur
að leikslokum og færður fagur
blómvöndur. Að hljómleikunum
loknum flutti Þórður Benedikts-
son, fyrir hönd SÍBS nokkur
þakkarorð til hinna bandarísku
tónlistarmanna og þakkaði vin-
semd þeirra og örlæti, en þeir
hafa, sem kunnugt er gefið allam
ágóða af hljómleikunum til starf-
semi SÍBS. Bað Þórður áheyrend
ur að lokum að rísa úr sætum og
hrópa ferfalt húrra fyrir lista-
mönnunum.
Hljómsveitin hvarf héðan brott
til Bandaríkjanna snemma í
morgun.

FYRSTA sýning töframannsins
Frisenette var í Austurbæjarbíói
s.l. miðvikudagskvöld kl. 11.15.
Húsig var þéttskipað áhorfend-
um, sem höfðu gaman af töfra-
brögðum og dáleiðsluhæfileikum
mannsins. Var honum óspart
klappað lof í lófa.
Næst síðasta sýning Frisenette
er í kvöld í Austurbæjarbíói.
Tito boðið til
Grikklands
BELGRAD 18. febr. — í dag af-
henti gríski sendiherrann í Bel-
grad Titó marskálki formlegt
heimbo'ð 1 frá Pá'lí’ Grikkjakoh-
ungi. Verður þfettá1 þriðja heim-
sókn Titös'dil' annarra lahda. í
fyrra heimsótti hann Bretland og
í vor fer iiann i heimsókn til
Tyrklands. — Reuter.
W