Morgunblaðið - 19.02.1954, Blaðsíða 7

Föstudagur 19. febrúar 1954
MOROVNBtAB1B
7
Leifur Bjarnason — minnlngarorð
FYRIR fáum dögum barst hing-
að sú sorgarfregn, að Leifur
Bjarnason, framkvæmdarstjóri
Sambands íslenzkra samvinnufé-
laga í New York, hefði látizt af
slysförum. Var hann að fara yfir
götu, þegar taíll ók á hann, svo
að hann féll við og fékk svo mik-
ið höfuðhögg, að það dró hann
til dauða á sjúkrahúsi þremur
tímum síðar.
Leifur Bjarnason var 41 árs,
þegar hann lézt, fæddur 8. nóv.
1912. Hann var sonur Þorleifs H.
Bjarnasonar, yfirkennara við
Menntaskólann í Reykjavík, og
frú Sigrúnar Bjarnason, dóttur ,
síra ísleifs Gíslasonar í Arnar- |
bæli, Gíslasonar prests í Kálf-
holti, ísleifssonar etaðsráðs, Ein- !
arssonar. Eru foreldrar Leifs
þjóðkunnir menn.
Leifur stundaði nám við
Menntaskólann og tók stúdents-
póf. Eftir það fór hann til Þýzka-
lands og las hagfræði. Hann lauk
prófi við háskólann í Frankfurt
a/M 1934.
Móðir Leifs, frú Sigrún, er tigu
leg kona og hin mesta kvenhetja.
Hún er tvígift. Með fyrri manni
sínum, Birni Ólafssyni augn-
lækni, eignaðist hún tvær dæt-
Xir. Árið 1911 giftist hún seinni
manni sínum. Þau eignuðust
þrjá syni, Frú Sigrún hefur orð-
ið að sjá á bak tveimur eigin-
mönnum og þremur börnum sín-
um, nú síðast þeim syninum, sem
hún hefir ef til vill unnað mest.
Hún ber sorgir sínar með höfð-
ingsskap og stillingu. Minnir hún
mjög á kvenhetjur fyrri alda,
sem sagan hefur varpað á frægð-
arljóma.
Ég sá Leif í fyrsta sinn sumarið
1935. Við hjónin fórum um sum-
arið austur í Fljótshlíð og gist-
um í Múlakoti. Þar voru um
nætursakir frú Sigrún og margt
frændfólk hennar og annað
venzlafólk. Ekki þekktum við þá
neitt af þessu fólki. Ég tók eftir
ungum manni í gestahópnum af
því, hvað hann var fríður, glað-
legur og bjartur yfirlitum. Síðan
liðu nokkur ár. Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga var í
stöðugum vexti, og urðu forráða-
menn þess að ráða marga unga
menn til starfa. Óli Vilhjálmsson,
framkvæmdarstjóri Sambands-
skrifstofunnar í Hamborg og síð-
ar í Kaupmannahöfn, hafði sagt
mér frá ungum manni, sem þá
hefði nýlokið hagfræðinámi í
Þýzkalandi. Sér geðjaðist mjög
vel að honum, og tryði hann ekki
öðru en þar væri efni í góðan
starfsmann, Þetta var Leifur
Bjarnason. Hann vann þá í Út-
vegsbankanum. Seint á árinu
1937 vantaði mig mann í útflutn-
jngsdeild Sambandsins. Ég náði
tali af Leifi. Það fór vel á með
okkur. Leizt mér maðurinn vask-
legur og liklegur til afreka. Réðst
Leifur til Sambandsins og byrj-
aði þar störf í ársbyrjun 1938.
Það kom brátt í ljós, að Leif-
Ur var hinn bezti starfsmaður.
Hann var vinnuglaður og fjölhæf
Ur og gæddur þeim kostum að
geta leyst þau verkefni af hendi
á eigin spýtur, sem honum voru
fengin til úrlausnar. Þetta varð
til þess, þegar meginhluti við-
skipta landsins dróst til Banda-
ríkjanna á styrjaidarárunum og
Sambandið hafði þörf fyrir aukið
starfslið í New York, að Leifur
Var ráðinn aðstoðarmaður Helga
Þorsteinssonar, sem þá var fram-
kvæmdarstjóri Sambandsskrif-
stofunnar þar í borg. Þetta var
árið 1940. Þegar Helgi Þorsteins-
son hvarf heim nokkrum árum
seinna, tók Leifur við forstöðu
skrifstofunnar og gegndi því
starfi til ársins 1950, að hann
réðst framkvæmdarstjóri véia-
deildar Sambandsins í Reykja-
vík. Því starfi gegndi hann
þangað til seint á árinu 1952, að
hann á ný réðst framkvæmdar-
stjóri New York-skrifstofunnar,
og gegndi hann því starfi þar til
hann lézt.
Eftir að Leifur réðst til Sam-
bandsins, tókst brátt með okkur
hin bezta vinátta, sem haldizt
’nefur síðan, og það engu síður þó
samvinna okkai hætti, þegar ég
fór úr þjónustu Sambandsins í
árslok 1945. Ég hafði náin kynni
af störfum hans um 8 ára skeið.
Og það voru ánægjuleg kynni,
því að maðurinn var afburða
duglegur og skemmtilegur starfs-
maður. Þetta hefur komið
skýrar í !jós með árunum, því að
forráðamenn Sambandsins hafa
sýnt honum því meiri trúnað
sem hann hefur unnið lengur í
þjónustu þess.
Leifur Bjarnason giftist Helgu
Claessen 1940. Hún er dóttir
hinna merku hjóna Helgu og
Arent Claessen stórkaupmanns.
Þau Leifur og Helga eiga tvær
dætur, 6 og 5 ára.
Ég og kona mín áttum því láni
að fagna að hafa náin k^mni af
þeim Ilelgu og Leifi. Þetta voru
glæsileg hjón, sem vöktu athygli,
hvar sem þau fóru. Eigum við
hjónin margar ógleymanlegar
ánægjustundir frá samveru við
þau, bæði á heimili þeirra og við
aðra samfundi í New York.
Þegar ég ferðast til útlanda,
læt ég vini mína sjaldan vita um
komu mína fyrir fram, til þess
að þeir séu ekki að ómaka sig
við að taka á móti méi’. En þeg-
ar Leifur var búsettur í New
York og við hjónin komum þang-
að, brást það ekki, að hann væri
staddur á flugvellinum, þegar
við lentum þar. Hafði jafnan haft
fréttir af ferðum okkar. Og þó
við séum nokkuð ferðavöh og
þurfum því ekki nauðsynlega á
aðstoð að halda, þá var eins og
birti yfir allri tilverunni, þegar
við sáum Leif, hið síkáta, að-
sópsmikla glæsimenni, sem hvar
vetna vakti óskipta athygli og
gat leyst fljótt og vel úr hverj-
um vanda, án áberandi fyrir-
hafnar eða erfiðismuna.
Ég held ekki, að neinum hafi
getað leiðst í návist Leifs, og er :
það ómetanlegur mannkostur að
koma þannig fram við samferða-
menn sína á lífsleiðinni. Og auk
þess að vera skemmtilegur var
Leifur einnig umhyggjusamur
heimilisfaðir. Blíðlyndið virtist
ekki sterkasta einkennið í skap-
ferli Leifs, en þar sem kona hans
og dætur áttu hlut að máli skorti
ekkert á þann eiginleika. Og það
var eítirtektarvert, hve Leifur
lét sér annt um móður sína. —
Eins og áður er sagt, vorum við
hjónin oft með þeim Leifi og
Helgu á ferðum okkar í Ameríku.
Það brást varla, þegar við vor-
um að skemmta okkur, að Leifur
segði: „Ja, nú ætti mamma að
vera komin“ eða „Hvað ætli
mamma segði um þetta?“ Var
auðfundið, að honum var tið-
hugsað til móður sinnar, enda
hefi ég sjaldan eða aldrei kynnzt
jafn mikiili gagnkvæmri vináttu
milli mægðina.
Móðir Leifs, kona hans og
dætur og aðrir nákomnir ætt-
ingjar og vinir eiga um sárt að
binda við hið sviplega og sorg-
lega fráfall hans. En það eru
ekki aðeins nákomnustu ættingj-
ar og vinir, sem hér eiga um sárt
að binda. Það er óbætanlegt tjón
fyrir alla þjóðina, þegar menn
eins og Leifur falla frá á bezta
aldri.
Jón Árnason.
fjámgn bænda í Suður-Dölum
svipuð og fyrir niðurskurð
SÍÐASTLIÐIÐ sumar var óvenju
gott, grasspretta í betra lagi, og i
nýting heyja góð, enda munu
hey hafa verið með mesta móti að ]
vöxtum á síðasta hausti. Mikill
hluti heyskaparins fer nú fram
á ræktuðu landi, og vélavinna
við heyskap fer vaxandi.
BYGGINGAR
Byggingar voru fremur litlar,
eitthvað af fénaðarhúsum og hey
geymslum var þó reist, svo og
haldið áfram að fullgjöra þær
byggingar, er voru i smíðum frá
fyrra ári.
RÆKTUNARFRAMKVÆMDIR
Ræktun var nokkur en þó
hvergi nærri nóg; gerir þar mest
um, að vélar ræktunarsambands-
ins eru úr sér gengnar, og léleg-
ar, og þar af leiðandi dýrar í
rekstri. Skurðgrafa var hér í suð-
urhluta sýslunnar, síðari hluta
sumars og fram á haust. Væntan-
legá grefur hún meira hér, á
komandi vori.
FÉNADARHÖLD GÓÐ
Fénaðarhöld voru yfirleitt góð.
Ásetningur lamba er töluverður,
— og nálgast fjáreign bænda nú
óðum þá tölu, er var áður en f jár-
pestir herjuðu féð. Eru miklar
vonir bundnar við þá búgrein.
VEGAGERÐ
Nokkuð var unnið að vegabót-
um í héraðinu, ag mestu þó við
viðgerðir og endurbætur. — Er
knýjandi nauðsyn að þeim um-
bótum verði hraðað sem mest.
Sími er nú kominn á flest
heimili í suður hluta sýslunnar.
YNGRA FÓLKIÐ
FJARVERANDI
Skemmtanalif er fremur dauft
sem eðlilegt er, þar sem margt
yngra fólkið er fjarverandi í at-
vinnu yfir vetrarmánuðina Það
er alltaf áhyggjuefni eldra fólks-
ins, hvort alit heimtist aftur
heim í sveitina að vori.
Margir líta þannig á, að takast
mætti að stöðva flóttann frá
sveitinni, ef rafmagnið yrði tek-
ið í þjónustu héraðins.
ÞORRABLÓT
Kvenfélagið Fjóla í Miðdölum
gekkst fyrir þorrablóti 5. þ. m.
Var samkvæmið að Kvenna-
bi ekku. Mættu þar um 90 manns.
Séra Eggert Ólafsson setti mótið
og bauð gesti velkomna.
Að gömlum og góðum sið var
setzt að borðhaldi við hangikjöt
og aðra þjóðlega rétti. Skemmtu
menn sér við söng og dans, spil
og rímnakveðskap fram til morg-
uns. Kaffi og kökur voru á borð-
um og veitt af rausn og myndar-
skap. Þetta mun vera fyrsta
þorrablótið i Suður-Dölum.
— G. B.
4 BF.ZT AÐ AVGLfSA £
▼ i MORGIINBLAÐIISU T
Sr. Péfur í Yallsnesi fær
tildæmdar 30 þús kr bæfur
NÝLEGA kvað Hæstiréttur upp dóm í skaðabótamáli, sem sr_
Pétur Magnússon, prestur að Vallanesi, höfðaði gegn fjár-
málaráðherra vegna ýmiskonar miska, sem hann hefði orðið fyrir
við ólöglega handtöku aðfaranótt 16. janúar 1950.
VAKTI MIKLA ATHYGLI
Mál þetta er almenningi vel
kunnugt, enda vakti það mikla
athygli á sinum tíma. Er því
óþarfi að rekja málsatvik öll. En
þess má geta að í refsimáli gegn
rannsóknarlögreglumanni þeim
er hina ólöglegu handtöku fram-
kvæmdi var lögreglumaðurinn
dæmdur fyrir brot gegn 131. gr.
hegningarlaga og refsing hans
ákveðin 20 daga varðhald.
Skömmu eftir að dómur hafði
fallið í refsimálinu höfðaði sr.
Pétur skaðabótamál gegn fjár-
málaráðherra. Krafðist hann
skaðabóta að upphæð 150 þúsund
krónur, eða eftir mati dómsins.
Benti hann á það að handtaka
hans hafi verið alger lögleysa og
eigi hann því bætur úr hendi
ríkissjóðs, sem borið hafi ábyrgð
á starfi rannsóknarlögreglu-
mannsins í umrætt skipti.
BÆTUR FYRIR ÓLÖGLEGA
„HANDTÖKU*
Tilgreindi hann sérstaklega 1.
gr. laganna frá 1893 um skaða-
bætur fyrir gæzluvarðhald að
ósekju, 'em hljóðar á þessa leið:
„Þegar sakborinn maður
hefur verið í gæzluvarðhaldi,
og er því næst látinn laus, án
þess að mál sé höfðað, eða
hann er sýknaður, þá á hann
rétt á að fá bætur, fyrir þá
þjáningu, smán og fjártjón, er
hann hefur beðið af því að
hann var sviptur frelsi sínu,
ef álíta má eftir málavöxtum,
að hann sé saklaus af glæp
þeim, er tilefni gaf til þess að
hann var sviptur frelsi“.
í þessari grein var sem sagt
eingöngu tekið fram um bætur
fyrir „gæzluvarðhald“ að ósekju.
Taldi sr. Pétur að lögjafna mætti
frá þessu ákvæði. En fjármála-
ráðherra taldi að lögjöfnun kæmi
ekki til greina, þar sem í ákvæð-
inu væru talin upp tæmandi þau
atvik, sem bótaskyld séu og taki
greinin ekki til handtöku.
Þá benti sr. Pétur á það að í
nýrri lögum, um meðferð opin-
berra mála frá 5. marz 1951
væri kveðið svo á í 151. gr. að
dæma megi bætur fyrir „hanð-
töku“ og aðrar aðgerðir, sem
hafa frelsisskerðingu í för með
sér, ef lögmælt skilyrði hefur
brostið til slíkra aðgerða.
Þessi nýju lög voru því að því
leyti víðtækari, að þau nefndu
sérstokiega handtöku. En fjár-
málaráðherra taldi að þau lög
gætu ekki komið til greina, þar
sem bau hefðu ekki tekið gildi
fyrr en eftir að atburðir þeir
sem gerðust, sem mál þetta rís
af.
Um betta segir í dómi Haesta-
réttar:
— Handtaka sr. Péturs, var
saknæmt misferli af hendi
ríkislöggæzlumanns, án þess
að sr. Pétur hefði gefið til-
efni til þeirra aðgerða með
ólögmætu framferði.
Þegar handtaka fór fram
voru enn i gildi lög um skaða-
bætur fyrir gæzluvarðhald að
ósekju. Þau lög höfðu ekki að
geyma ákvæði um bætur fyrir
handtöku, og á þeim tíma, er
þau voru sett, var ekki talið,
að ríkið bæri fébótaábyrgð á
tjóni af aðgerðum opinberra
starfsmanna.
Nú hefur réttarþróunin hins
I vegar orðið sú, að á þessu
sviði hefur verið lögð á ríkið
viðtækari ábyrgð en áður var-
Þykir sr. Pétur hví safnkvæmfc
meginreglu nefndra laga hafí*
öðlazt rétt til bóta úr henrlft
ríkissjóðs, vegna hinnar ólög-
mætu handtöku.
FJÁRHAGSLEGT TJÓN
OG MISKI
Og hvaða tjón hafði þá sr. Péffc-
ur beðið.
Hann taldi að handtaka han»
hefði bakað honum beint fjár-
tjón, þar sem hann hafi Orðið,
vegna rannsóknar málsins af>
dvelja langdvölum í Reykjavílr.
Þá taldi hann að handtakan hefði
bakað honum sérstök óþægindi,
álitsspjöll og miska. Mál þetta
hefði orðið blaðamál, það hafi
komizt í hámæli, nafn hans hafi
orðið á hvers manns vörum 1
sambandi við áburðinn og hafi
þetta orðið sér sérlega tilfinn-
anlegt, sem presti þjóðkirkjunn-
ar. Lagði hann ríka áherzlu á
það til stuðnings skaðabótakröfn
sinni, að eitthvað kunni að loða
við af áburðinum, en slikt verði
aldrei að fullu bætt með fé.
MÁLSVÖRN FJÁRMÁLA-
RÁÐHERRA
Fjármálaráðherra svaraði þvi
til, að sr. Pétur hefði ekki beðiff
neitt fjártjón, eða álitsspjöll,
nema þá þau, sem til aðgerða
hans verða rakin.
í þessu sambandi taldi fjár-
málaráðherra að sr. Pétur hafi
að iafnaði dvalið langdvölum hér
í bænum að vetrarlagi og hafi
rannsókn málsins því ekki bak-
að honum nein aukaútgjöld.
í öðru lagi taldi fjármálaráð-
herra að færsla sr. Péturs til
yfirheyrslu umrædda nótt hafi
ekki bakað honum nein óþæg-
indi. Hann taldi og að sr. Pétur
hafi sjálfur staðið fyrir blaða-
skrifum um málið. Hann hafi
átt upptökin að fyrstu grein, sem.
birtist í dagblaði um málið, önn-
ur blaðaskrif um það hafi túlk-
að hans sjónarmið og hann hafi
gefið út bækling um málið.
Þetta verður að teljast mjög
hörð andstaða frá hendi fjármála
ráðherra. Málsvörn leiddi út i
yztu æsar.
Um þetta segir Hæstiréttur:
— Þegar litið er til þess meff
hverjum hætti handtakan var
framkvæmd, til afleiðinga
hennar og annar.la atvika,
þykja bætur aðaláfrýjanda tli
handa hæfilega metnar á kr.
30 þúsund.
Tveir líkamar
á einu barni
Á FÆÐINGARDEILD í Wurz-
burg, dó fyrir nokkru barn sem
hafði fæðzt þar og var mjög ein-
kennilega vanskapað. Neðri hlut-
inn af líkama barnsins var al-
gjörlega heilbrigður, en efri hlut
inn var tvöfaldur. Þannig að
barnið hafði tvö höíuð, fjóra
handleggi, og tvo líkama fyrir
ofan mitti. Barnið lifði í fjóra
mánuði. Dánarorsökin var talin
sú, að líkamar barnsins gátu
ekki starfað saman. Vinstri lík-
aminn hafði mjög veikt hjarta og
svaf næstum því stöðugt. Hægri
líkaminn var aftur á móti alltaf
vakandi, mjög órólegur og sífellt
grátandi.