Morgunblaðið - 19.02.1954, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 19. febrúar 1954
MORGUNBLAÐIÐ
Útg.: H.f . JTX rvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFiNU
m1
Stórmáiin, sem ú er unnið
í MÁLEFNASAMNINGI núver-
andi ríkisstjórnar voru gefin fyr-
irheit um að vinna að fram-
kvæmd ýmissa stórmála, sem
mjög varða hagsmuni alls al-
mennings í landinu.
Áður en Alþingi var frestað
fyrir jólin hafði ríkisstjórnin
efnt það fyrirheit sitt, að af-
nema fjárhagsráð og auka
framkvæmdafrelsi í landinu.
Var því spori mjög fagnað
meðal alþjóðar. Þá hefur og
verið ráð fyrir því gert, að
lokið yrði endurskoðun skatta
löggjafarinnar á þessu þingi.
Hefur milliþinganefnd unnið
að þessari endurskoðun um
langt skeið. Verður að vænta
þess að hún Ijúki störfum sín-
um hið fyrsta, þannig að unnt
verði að leysa þetta mál end-
anlega áður en þingi verður
slitið.
Fyrir jól lýstu bæði forsætis-
ráðherra og fjármálaráðherra því
yfir, að hvort sem neildarendur-
skoðun skattalaganna yrði lokið
eða ekki, þá myndi ríkisstjórnin
beita sér fyrir að Alþingi, það
sem nú stendur yfir, samþykkti
20% skattalækkun. Skyldi sú
lækkun koma til framkvæmda
við skattlagningu tekna ársins
1953. #
Að ’sjálfsögðu væri það mikið
vandaverk að framkvæma slíka
skattalækkun þannig, að allir
mættu sæmilega við una. Verður
þess vegna í lengstu lög að
vænta þess að heildarendurskoð-
un verði Jokið á þessu þingi.
Önnur stærstu málin, sem um
var samið í stjórnarsamningnum
voru framkvæmdir í raforku og
húsnæðismálunum. Gert var ráð
fyrir að varið yrði 250 millj. kr.
á næstu 10 árum til raforkufram-
kvæmda. Skyldi fjármagns til
þeirra í senn aflað með lántök-
um og hækkuðum framlögum á
fjárlögum.
Síðan núverandi ríkisstjórn tók
við völdum eru aðeins liðnir rúm
ir 5 mánunðir. Er þess því varla
að vænta að hún hafi aflað þess
lánsfjár sem raforkuframkvæmd-
irnar þarfnast. En hún hefur þeg-
ar hækkað framlögin til raforku
mála á fjárlögum um 7 millj. kr.
Að sjálfsögðu kemur það í
hlut ríkisstjórnarinnar að
semja heildaráætlun um það,
hvernig framkvæmdum í raf-
orkumálunum skuli hagað.
Væri æskilegast að hún lægi
sem fyrst fyrir. Hins ber þó að
gæta að hér er um svo víð-
tækar framkvæmdir að ræða
að þær hljóta að þarfnast
mikils undirbúnings.
Þriðja stórmálið sem ríkis-
stjórnin vinnur nú að lausn á er
undirbúningur tillagna um það
hvernig hægt verði til frambúðar
að halda uppi nauðsynlegri lána-
starfsemi í þágu íbúðarhúsabygg
inga í landinu. I ræðu sem Ólafur
Thors forsætisráðherra flutti við
eldhúsumræður á Alþingi í des-
ember s.l. gerði hann þessi mál
ýtarlega að umræðuefni. Hann
kvað lán til húsabygginga þurfa
að verða fastur þáttur í starfsemi
bankanna. Þessi lán þyrftu að
vera það há, að verulega munaði
um þau og afborgunum þeirra
hagað þannig, að sem mest líktist
greiðslu á húsaleigu. Forsætis-
rá,ðherra ræddi ýmsar leiðir til
þess að afla lánsfjár til þessara
lánastarfsemi. Er óhætt að full-
yrða að einskis muni látið ó-
freistað af hálfu ríkisstjórnarinn-
ar til þess að leysa þessi miklu
hagsmunamál almennings.
Sjálfstæðismönnum er full ljóst
að hér er um að ræða stórbrotið
verkefni, sem vinna verður að af
festu og ráðdeild. Fyrir þeirra
forustu hefur lánadeild smáíbúða
veitt fjölda einstaklinga um land
allt nokkur lán til húsbygginga
og umbóta í húsnæðismálum. En
það er ekki nóg að halda starf-
semi hennar áfram enda þótt hún
sé mjög gagnleg. Það þarf að
finna einhverja frambúðarlausn
á lánsfjárvandamálinu.
Öll þau þrjú mál, sem hér
hafa verið rædd og gefin voru
fyrirheit um í málefnasamn-
ingi núverandi ríkisstjórnar,
snerta hagsmuni alls almenn-
ings í landinu, bæði til sjáv-
ar og sveita. Það er því mjög
áríðandi að þeir flokkar, sem
að ríkisstjórninni standi vinni
saman að framkvæmd þeirra
af áhuga og fullum heilindum.
Það er einnig áreiðanlega von
yfirgnæfandi meirihluta þjóð-
arinnar, sem sett hefur mikið
traust á hina frjálslyndu fram
kvæmdastefnu stjórnarinnar.
Nóg á sá,
sér nægja fætur.
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
leggur nú mikið kapp á að sanna,
að hann hafi í raun og veru unn-
ið sigur í bæjarstjórnarkosning-
unum hér í Reykjavík. Þó fékk
þessi nær 40 ára gamli flokkur
aðeins rúmlega 2300 atkvæði hér
á sama tíma sem „Þjóðvarnar-
flokkurinn“, nýstofnaður og
stefnulaus gorkúluflokkur, fékk
um það bil 900 atkvæðum meira!!
Nóg á sá sér nægja lætur, seg-
ir gamalt máltæki. Gildir það
sannarlega um Framsóknarflokk-
inn hér í Reykjavík. En auðvitað
er öllum almenningi ljóst, að
hann beið stórfelldan ósigur,
anda þótt honum tækist að halda
einum bæjarfulltrúa. En einu
sinni fékk Framsókn tvo fulltrúa
í bæjarstjórn Reykjavíkur. Og
einu sinni átti hún meira að
segja eitt þingsæti í höfuðborg-
inni. En annar bæjarfulltrúinn
týndist og þingsætið Hka.
Annars er það furðulegt, að
Tíminn skuli telja sér heppilegt
að vera ciag ettir dag að rifja upp
olíuhneyksli sín frá s.l. sumri.
Öll þjóðin veit að upp úr skrif-
um Mbl. skilaði SÍS 700 þús. kr.
gróða, sem það hafði ranglega
haft af útvegsmönnum. Af þess-
um umræðum leiddi það enn-
fremur að sama fyrirtæki skilaði
öðrum og meiri gróða af olíu-
braski sínu.
Það er vonlaust fyrir Tím-
ann, að ætla sér að telja þjóð-
inni trú um, að Mbl. hafi með
ádeilum sínum á þessa ráða-
breytni verið að fjandskapast
við innflutning og kaup á olíu
skipum. Mbl. varð þvert á
móti fyrst til þess að birta sam
tal við þann útgerðarmann,
sem fyrstur hóf undirbúning
að kaupum slíks skips. Hefur
blaðið frá upphafi talið það
hið mesta nytjamál, að Islend-
ingar eignuðust sjálfir skip til
olíuflutninga.
★★ ÞAÐ hefir löngum verið
skoðun manna, að ekkert væri
við jarðskjálftum að gera. Hjá
flestum frumstæðum þjóðum hef
ir sú skoðun ríkt, að heimurinn
hvíldi á herðum einhverra risa-
dýra — í Japan var það risa-
könguló, í Mongólíu göltur, hval-
ur hjá Indverjum, en Indjánar í
Norður-Ameríku trúðu, að jörð-
in hvíldi á skjaldböku baki. Það
fylgdi auðvitað þessari trú, að
jarðskjálftar yrðu þegar dýrin
hreyfðu sig! Samkvæmt gamallri
kínverskri þjóðsögu verða jarð-
hræringar í hvert sinn, er „jarð-
uxinn“ flytur byrði sína af ann-
ari öxl á hina.
J}ar&ól?jálfh
ar
★★ NÚTÍMAMAÐURINN tek-
ur málið vísindalegum tökum.
Þrátt fyrir það hefir vísindamönn
um ekki tekist að afhjúpa þá
leynd, sem enn hvílir yfir þessu
náttúrufyrirbrigði. Öldum sam-
an hefir það verið lífsspursmál
íbúum Grikklands, Nýja-Sjá-
lands, Pakistans, ísraels og Jap-
ans, að læra þá leyndu list að
segja fyrir um jarðskjálfta eða
jarðhræringar, líkt og menn hafa
spáð fyrir með nokkurri vissu um
válynd veður. Ef slík spá hefði
Velvah andi óhrifar:
Óheppilegur
leikhústími.
YMSIR hafa vakið máls á því
við mig, að heppilegra væri
að leikhúsin hér í bænum hæfu
ekki sýningar sínar fyrr en kl.
8,30 eða jafnvel kl. 9 á kvöldin.
Sérstaklega eru húsmæður þess
eindregið æskjandi, að tekin
verði upp þessi nýbreytni, þar eð
núverandi fyrirkomulag komi
mjög svo óþægilega við, ekki
sizt þar sem börn eru á heimil-
inu.
„Leikhúsferð setur heimilið
bókstaflega á annan endann" —
sagði ung kona, sem ég átti tal
við á dögunum. — „Þag þarf
að drífa kvöldmatinn í fólk-
ið miklu fyrr en venjulega,

koma krökkunum í ró, og svo
eru venjulega eftir fáeinar mín-
útur aflögu til að búa sig og koma
sér af stað — í einum logandi
spretti, þangað til maður loksins
lætur fallast niður í leikhússætið
á síðustu sekúndu steinuppgef-
inn og af sér genginn, svo að
leikhússkemmtunin sjálf kemur
oft á tíðum ekki að hálfum not-
um af þeim sökum“.
Almennt álit.
EG ÁLÍT, að þetta sé alveg
rétt atbugað. Það virðist í
rauninni engin ástæða til þess að
leikhússýningar byrji fyrr en
sýningar kvikmyndahúsanna. —
Kvöldið er hvort sem er helgað
leikhúsferðinni, svo að ekkert
er athugavert við þó að komið
sé heim í seinna lagi, eða á eitt-
hvað svipuðum tíma og þegar um
venjulegar bíóferðir er að ræða.
Það þarf ekki húsmæður til, að
8-sýningar leikhúsanna komi ó-
þægilega við, mér virðast alltaf
allir vera of seinir þegar þeir eru
á leið í 'eikhúsið.
Leikhús bæjarins ættu að taka
þetta til athugunar. Ef til vill
hafa þau sínar sérstöku skýring-
ar og ástæður fram að færa.
Athugasemd frá Flug-
félagi Islands,
I' SAMBANDI við bréf frá „Sjálf
stæðum manni úr Eyjum“,
sem birtist í dálkum Velvakanda
12. febrúar, óskar Flugfélag ís-
lands að taka fram eftirfarandi:
Flugsamgöngur milli Vest-
mannaeyja og Reykjavíkur vilja
þvi miður oft verða stopular yfir
vetrarmánuðina sökum óhag-
stæðrar veðráttu, enda er það
ekki ósjaldgæft, að ferðir falli
niður dögum saman af þeSsum
orsökum. í s.l. mánuði var t. d.
ekki mögulegt að fljúga til Vest-
mannaeyja nema 10 daga, eða
sem svarar þriðja hvern dag,
vegna þess að lendingarskilyrði
voru ekki fyrir hendi í Eyjum.
Þegar allar aðstæður eru at-
hugaðar, er ekki nema eðlilegt,
að farþegum gremjist á stund-
um, ef þeir þurfa að bíða lengi
eftir flugveðri. Hins vegar verða
menn að hafa það í huga, að eigi
dugir að sakast við Flugfélag ís-
lands eða starfsfólk þess, þótt
veðurguðirnir geri mönnum
gramt í geði. Sumum ágætis-
mönnum hættir þó til að gleyma
þessu og gera því stundum fíl úr
mýflugu, þegar þeim rennur í
skap.
Sagan ekki öll.
BRÉRITARI heldur því fram,
að farþegar, sem pantað
hafa far, séu ekki látnir vita,
„þegar loksins er flogið", og fái
þá svarið: „Við héldum, að þér
hefðuð farið með Esju í fyrra-
dag“, Nú kemur það stundum
fyrir, að farþegar, sem keypt
hafa farseðla með flugvél, fá þá
endurgreidda sé þess óskað, þeg-
ar flugferð fellur niður og vitað
er um skipsferð samdægurs. Þess-
ir farþegar eru þá strikaðir út af
farþegaskrá Flugfélagsins, eins
og gefur að skilja, og þar af
leiðir, að ekki er hringt til þeirra,
þegar flogið er næst.
Farþegar láta ekkert
frá sér heyra.
ANNARS eru talsverð brögð að
því, að farþegar, sem pantað
hafa far með flugvélum innan-
lands, láti ekkert frá sér heyra,
þótt þeir hafi hætt við að fara.
Þetta getur verið mjög bagalegt,
sérstaklega þegar flugferðir eru
fullskipaðar og orðið hefur að
vísa frá þeim af þeim sökum.
Eins og sjá má af framan-
greindu, þá hefur bréfritari ekki
sagt söguna alla, en slíkt hlýtur
alltaf að orsaka misskilning, sem
komast má hjá, ef heilbrigð dóm-
greind og sanngirni er látin ráða.
Aftur léttast allra spor
eftir sólarhvörfin.
Bjart í fjarska vermir vor
vonir manns og störfin.
(Jón Magnússon)
I munni af-
glapans er
vöndur á hroka
hans.
reynst möguleg hefði oft mátt
bjarga þúsundum mannslífa og
forða milljónatjóni á veraldleg- .
um verðmætum og mannvirkj-
um. A meðan að jarðskjálftaspár
eru svo óábyggilegar og þær eru
í dag hafa vísindamenn snúið sér
að hinu, en það er að segja fyrir
hvernig öryggi í jarðskjálftum
verður bezt tryggt, hvernig bezt
er að byggja mannvirki og að-
stoða fólk, ef til alvarlegra jarð-
skjálfta kemur.
Vísinda- og menntamálastofn-
un Sameinuðu þjóðanna (UNES-
CO) hefir gengizt fyrir því, að
sendir verða jarðskjálftafræðing-
ar til Pakistans, ísraels og Tyrk-
lands til að rannsaka jarðskjálfta,
eðli þeirra og uppruna. í þessum
þremur löndum eru jarðskjálftar
tíðir og hafa mikil efnahagsleg
áhrif á íbúana.
o----□-----o
★★ í ISTANBUL hefir ríkis-
stjórn Tyrklands og UNESCO í
sameiningu komið á stofn jarð-
skjólfta-stofnun. Þörfin fyrir
þessa stofnún kom fljótt í ljós er
jarðskjálftarnir urðu í Yenice í
Vestur-Tyrklandi í fyrra. — í
þessum jarðskjálftum fórust 268
manns og um 5000 hús hrundu
til grunna.
Tyrkneskir vísindamenn og
japanskur jarðskjálítafræðingur,
Takahiso Hagiwara að nafni, eru
um þesar mundir að gera tilraun-
ir tii að mæla jarðskjálfta sem
næst upptökum þeirra. Létu þeir
gera sérstaka mæla, þar sem
venjulegir jarðskjálftamælar eru
of viðkvæmir. Takist þeim að ná
takmarki sínu telja þeir líkur til
að hægt verði að auka öryggi
húsa á jarðskjálftasvæðum með
nýjum og bættum byggingaað-
ferðum.
o----□-----o
★★ SEM dæmi um hve vísinda-
menn telja sig vera skammt á
veg komna í að segja fyrir um
jarðskjálfta er þessi saga sögð:
Jarðskjálftafræðingur nokkur í
1 Kaliforníu spáði, að bráðlega
I yrði jarðskjálfti á tilteknu svæði.
1 Þremur klukkustundum síðar
1 varð jarðskjálfti á þessu svæði.
| Þetta þótti merkilegt og vísinda-
maðurinn undarlega sannspár.
En hann vildi ekki láta eigna sér
heiðurinn af að hafa sagt fyrir
um jarðskjálftann. „Eftir mín-
um útreikningum“, sagði sér-
fræðingurinn, „hefði jarðskjálfti
þessi eins getað orðið eftir þrjá
mánuði, eða þrjú ár, eins og þrjár
klukkustundir“.
Eina þýðingarmikla staðreynd
hafa jarðskjálftafræðingar orðið
sammála um, en hún er, að það
verði að jafnaði jarðskjálfti ein-
hvers staðar í heiminum á hálf-
tímafresti. Jarðskjálftafræðingar
eru líka sammála um, að tvö
aðal-jarðskjálftasvæði séu á jörð-
inni. Nær annað frá Pinalyafjöll-
um, um Litlu-Asíu, Spán og
Portúgal. Hitt beltið nær yfir
Vesturströnd Norður-Ameríku,
Japan og Philippseyjar.
Meðal ráðstafana, sem gerðar
eru nú orðið, segir í greinargerð
frá UNESCO, er að byggja hús,
sem þola jarðhræringar. — Við
byggingu húsa á jarðskjálfta-
svæði kemur margt annað til
greina, en það eitt að byggja svo
að veggir standi uppi, þótt jörðin
gangi í bylgjum. Eldvarnir eru
t.d. mikilvægt öryggisatriði.
Einfaldasta leiðin væri vafa-
laust að flytja fólk burt af svæð-
um, þar sem jarðskjálfta er von.
En því miður er málið ekki svo
auðveldlega leyst. Víða er jörð
frjósöm á jarðskjálftasvæðum og
það svo, að fólk vill hætta á tjón
af jarðhræringum heldur en að
flytja burt.
o-----□----o
★ ★ í APRÍLMÁNUÐI 1950
varð mikill jarðskjálfti í Assam
í Indlahdi. Þar fórust 575 manns,
Framh. á bls. 12