Morgunblaðið - 29.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. marz 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Jl
Um japanska þjó&leikhúsið,
Kabuki-Za, þar sem karlmenn fara
J
með kvenhlutverkin
hvitskúraða trésandala. Öll fjöl- LEIKARAR VIÐ
Parísarsamningarnir
að komast í höfn
TJÁÐAR deildir franska þings-
ins hafa nú fullgilt Parísar-
samningana. Má því segja að
þessir margræddu og þýðingar-
miklu samningar séu að komast í
höfn. Mestur styrr hefur staðið
um þá í Frakklandi, þar sem
glundroði flokkafjöldans er
mestur.
í Vestur-Þýzkalandi hafa báð-
ar deildir þingsins einnig fullgilt
samningana undir styrkri for-
ystu dr. Adenauers og flokks
hans. í öðrum þeim þingum, sem
ekki hafa þegar fullgilt samn-
ingana, eiga þeir öruggt fylgi.
í þessu sambandi er rétt að
rifja lauslega upp, hvað í Par-
ísarsamningunum felst.
í þeim felst það í fyrsta lagi,
að sjö þjóðir Vestur-Evrópu
mynda með sér hernaðarbanda-
iag í varnarskyni. Eru það Bene-
luxlöndin þrjú, Holland, Belgía
og Luxemburg og Frakkland,
Vestur-Þýzkaland, Ítalía og Bret-
land.
í öðru lagi gerist Vestur-Þýzka
land aðili að Norður-Atlantshafs-
bandalaginu.
í þriðja lagi fær Vestur-Þýzka-
lándi leyfi til þess að endurvopn-
ast. — í fjórða lagi er gerður
sérstakur samningur um Saar-
héraðið og stöðu þess. Þar til
endanlegir friðarsamningar hafa
verið gerðir við sameinað Þýzka-
land skal það vera undir stjórn
Evrópuráðsins. Sætti það atriði
Parísarsamninganna mestri mót-
spyrnu í Vestur-Þýzkalandi.
Þegar Parísarsamningarnir
hafa verið fullgiltir af öllum
þjóðum Atlantshafsbandalags-
ins hefur stórt skref verið
stigið í áttina til aukins ör-
yggis í Evrópu og raunar í
heiminum yfirleitt.
Þjóðir Vestur-Evrópu hafa
þá tengzt traustari böndum
um öryggismál sín en nokkru
sinni fyrr í sögunni. Þær þjóð-
ir, sem standa að Vestur-
Evrópubandalaginu mynda
eina heild í landvarnar- og
öryggismálum. — Þetta nýja
bandalag nýtur svo stuðnings
Atlantshafsbandalagsins, sem
þjóðir þess eru allar þátttak-
endur í.
Varnarsamtök hinna vestrænu
þjóða eru nú að verða fullsköp-
uð. Samkomulag hefur tekizt um
það, sem mestum ágreiningi hef-
ur valdið, þ. e. endurvígbúnað
Vestur-Þýzkalands, aðild þess að
Atlantshafsbandalaginu og inn-
byrðis samvinnu herja Vestur-
Evrópuþjóðanna. Herir þeirra
renna nú í raun og veru saman.
Mikið hefur verið um það rætt
hvenær tímabært væri að taka
upp nýja sarnninga við Rússa um
friðarmálin. Hefur verið lögð
áherzla á það af hálfu formæl-
enda Parísarsamninganna, að
fyrst yrði að fullgilda þá og
ganga sem bezt frá öllum hnút-
um í sambandi við varnarsam-
vinnu lýðræðisþjóðanna. Eftir að
það hefði verið gert væri aðstað-
an sterkari til þess að tala við
Moskvustjórn.
Rússar hafa hins vegar lagt
ofurkapp á að tefja fullgildingu
Parísarsamkomulagsins. — Þeir
hafa umfram allt viljað koma í
veg fyrir stofnun Vestur-Evrópu-
bandalagsins og aðild Vestur-
Þjóðverja að Atlantshafsbanda-
iaginu. í því skyni hafa þeir gert
Frökkum og Bonnstjórninni ýmis
tilboð. Jafnframt hafa þeir látið
staddur hér á landi um þess-
ar mundir og sýnir list frá gömlu
keisaratímunum í Japan, dansa
helgaða sólguðinum og hinum skyldan, og hún er venjulega HEIMILISSTORF
hraustu hermönnum hans, þjóð- fjölmenn, safnast saman snemma I leikhúsinu er ekkert tjald.
morguns fyrir utan hina gömlu Öll sviðskipting fer því fram að
og virðulegu leikhúsbyggingu í áhorfendum viðstöddum, sem láta
miðhluta Tokioborgar. Hún hefur sem þeir sjái ekki sviðsmennina,
á háu stigi, en er mjög frábrugð-! með sér púða til að sitja á og en þeir eru allir svartklæddir.
in þeirri leiklist, sem vesturlanda máltíðir dagsins, ásamt nauðsyn- Leiktjöld og búningar eru í forn-
dansa o. fl.
Japönsk leikmenning stendur
kommúnistaflokka Vestur-Ev-
rópu hamast gegn samningunum.
En allt hefur komið fyrir
ekki. Þjóðir Vestur-Evrópu
hafa gert sér ljóst, að það
eina sem gildir í viðskiptum
við Rússa er einbeittni, sem
studd er voldugum samtökum
og krafti.
Hins vegar hafa leiðtogar lýð-
ræðisþjóðanna lýst sig reiðubúna
til þess að semja við Sovétstjórn-
ina um afvopnun og heiðarlega
viðleitni til þess að tryggja heims
friðinn. En þeir hafa ekki viljað
mæta við samningaborðið sundr- j
aðir og máttlausir.
Hinn friðelskandi heimur
fagnar því, sem áunnizt hef-
ur í baráttu lýðræðisþjóðanna
fyrir friði og öryggi. Enda
þótt ekkert sé hægt að full-
yrða um það, að styrjaldar-
hættunni hafi verið útrýmt,
hafa þó líkurnar margfaldazt
fyrir því, að unnt verði að
koma í veg fyrir þá hyldýpis-
ógæfu, sem af nýrri heims-
styrjöld myndi leiða á öld
kjarnorkunnar.
búar eiga að venjast. Eins og
aðrir Austurlandabúar eru Jap-
anir mjög rólynd þjóð. Þeir láta
sér ekki nægja að fara í leikhús
í tvo tíma og horfa á hraðan leik.
Leiksýning í þjóðleíkhúsi í Jap-
an, Kabuki-Za, er hátíð í þeirra
augum og sú hátíð stendur frá því
snemma um morguninn og fram
á kvöld. Áður en þeir fara í leik-
húsið klæðast þeir sínum bezta
skrúða, litauðuga komonoa og
\Jeíuah andi óbrifar:
ÞAÐ er auðséð, að Tíminn hefur
vaknað við vondan draum eftir
að sýnt þótti að rannsókn á fjár-
þrotamáli Blöndalsbúðar yrði
ekki takmörkuð við þær sakar-
giftir, sem fyrrverandi formaður
Framsóknarflokksins hefur borið
á núverandi formann hans. — í
svefnrofunum fer blaðið að tala
um að bankarnir hafi lánað hin-
um og þessum fyrirtækjum of
mikið, og sé ekki minni ástæða
til þess að rannsaka það en hinar
„18 milljónir í Austurstræti".
Látum svo vera. — En ef
mönnum sýnist ástæða til
slíkrar athugunar, er þá ekki
eðlilegt að hefja hana hjá
þeim, sem langsamlega mest
skuldar þjóðbankanum? En
það mun vera Samband ís-
lenzkra Samvinnufélaga.
Þetta fyrirtæki geymir mik-
ið af sparifé samvinnumanna
í landinu og notar það. Það
hefur jafnframt stofnað sér-
stakan sparisjóð hér í höfuð-
borginni. Er nokkuð óeðlilcgt
þótt sú spurning kunni þá að
rísa, hvort sanngjarnt sé, að
þetta stórfyrirtæki noti einnig
sparifé almennings í þjóðbank
anum, í ríkara mæli en nokk-
urt annað fyrirtæki í landinu?
Það kynni að vera skyn-
samlegt að rannsaka þetta allt
saman, fyrst Tíminn telur það
eðlilegt, að blandað sé saman
rannsókn á stórfelldri fjármála-
óreiðu og útlánum bankanna til
einstakra útgerðarfyrirtækja.
Morgunblaðið vekur athygli á
því, að það hefur ekki krafizt
rannsóknar á fjárreiðum SÍS,
enda þótt vitað sé að það sé
langsamlega stærsti skuldunaut-
ur þjóðbankans. Það hefur held-
ur ekki hafið umræður, þar sem
saman sé blandað rannsókn á
okri og fjárþrotum við lán til al-
mennrar framleiðslustarfsemi í
landinu. Það hefur Tíminn hins
vegar gert. Þess vegna hefur Mbl.
varpað fram þeim fyrirspurn-
um, sem hér að ofan greinir.
Kynningardagur
á Reykjavíkurflugvelli
VELVAKANDI góður!
Það var margt um manninn
á Reykjavíkurflugvelli s.l. sunnu
dag enda þótt allt farþegaflug
lægi niðri af orsökum verkfalls-
ins, svo að hér var ekki beinlínis
um ferðafólk að ræða. En fyrir
þessu var alveg sérstök ástæða:
Flugumferðarstjórnin hafði boð-
að til svokallaðs „drengjadags“
á flugvellinum, sem varið var
til að taka á móti börnum, sem
áhuga hefðu á að kynnast flug-
vellinum og starfi því, sem þar
fer fram. Nokkur brögð hafa ver-
ið að því, að börn læddust inn á
flugvöllinn í leyfisleysi og hefðu
þar jafnvel í frammi ýmis
skemmdarverk, auk þess sem stór
kostleg slysahætta stafaði af
þessum ferðum barnanna í
grennd við flugbrautir og önnur
hættusvæði. Til þess að ráða bót
á þessu þótti flugumferðastjórn-
inni vænlegt að efna til slíks
kynningardags, til að börnin
fengju svalað forvitni sinni undir
leiðsögn kunnugra manna, sem
skýrt gætu fyrir þeim hvað eina,
sem að flugi og flugumferð lýtur.
Börnin í sjöunda himni.
ÞETTA var svo sannarlega góð
hugmynd og þakkarvert, að
hún skyldi framkvæmd. Börnin
þyrptust út á flugvöll og voru í
sjöunda himni yfir heimsókninni.
Þarna voru þau í umsjá flug-
manna og flugumferðarmanna,
sem fóru með þeim um allan flug
vöMinn, um flugskólann og flug-
skýlin — og upp í flugturninn og
fræddu þau um allt mögulegt
varðandi flugvélar og flugum-
ferð. — Börnunum var skipt nið-
ur í hópa, með um 40 í hverjum
hóp, sem ein flugstarfsmaður tók
svo upp á sína arma til að leið-
beina og útskýra fyrir meðan á
heimsókninni stóð en hún stóð
um 2—3 klukkutíma. Alls komu
nær 1600 oörn á flugvöllinn og
þótti fjarska gaman.
Óréttlátt gagnvart
telpunum.
EN það er samt eitt, sém ég tel
miður farið, en það var hvers
vegna boðað var til þessa dags,
sem „drengjadags". Var það til
að gefa til kynna, að nærveru
telpnanna væri ekki óskað? Mér
finnst það óréttlæti gagnvart
þeim síðarnefndu. Að vísu mun
rétt vera, að flugvélar og flugmál
eru fremur á áhugas/iði drengja
en telpna, en þó alls ekki svo
mjög, að ástæða væri til að ganga
fram hjá telpunum á þessum
kynningardegi, enda alkunnugt,
að konur taka drjúgan þátt í flug
starfsemi okkar, hafa jafnvel
nokkrar tekið flugpróf að
ógleymdum hinum fríða flug-
iegum ílátum til að matreiða í. um stíl. I hliðarstúku skammt frá
Klukkan 11 er leikhúsið opn- leiksviðinu, sitja söngvarar og
að og á meðan áhorfendasalur- hljómlistarmenn og skýra þeir
inn fyllist, — og hann er þétt- atburðarás leiksins og kynna
setinn á hverjum degi, — hefst leikendur jafnóðum og þeir koma
leiksýningin. Húsið tekur 3000 inn á sviðið.
manns og Venjulega er ekki beðið í byrjun leiksýningarinnar eru
eftir því að allir hafi komið sér leikararnir allir á sviðinu,- en
fyrir, því að í upphafi leiksýn- sýna aðeins með látbragðsleik
ingarinnar skeður lítið annað en dagleg störf. Konan er að mat-
að áhorfendur kynnast leikurun- búa, maðurinn liggur og ’hvílir
sig, en heimasætan raðar blóm-
um. Þetta er gert til þess að
áhorfendur komist í náið sam-
band við leikarana og leikinn.
Þannig Mður fyrsti tími leiksýn-
ingarinnar og Japönum fellur
það vel. Með austurlenzkri ró
freyjuskara. — Ég vissi til að koma þeir sér fyrir með púða
margar Mtlar telpur voru sárar sína á gólfinu. Þeir njóta hljóm-
yfir því, að þær skyldu hafðar
þannig útundan á sunnudaginn.
Reyndar voru þarna nokkrar
telpur einnig, þó að drengirnir
væru í miklum meirihluta, þær
fengu inngöngu engu síður en
þeir, en hversvegna þá að kalla
daginn „drengjadag"? —- Hefði
ekki eins mátt kalla hann „barna-
dag“? — Með því móti hefði öll-
um börnum verið gert jafnhátt
undir höfði. — En hvað um það.
Þökk fyrir þessa ágætu ráðstöf-
un flugumferðarstjórnarinnar.
Hún hefir áreiðanlega borið rík-
an árangur. — Faðir“.
0
Glötuð meðmæli.
FT sjáum við í dagblöðum
bæjarins auglýsta eina eða
aðra atvinnu þar sem jafnframt
er óskað eftir, að umsækjandi
sendi meðmæli og ljósmynd
merkt ákveðnu tilboði, sem venju
lega er eitt eða annað dulnefni.
Fólk sendir í bezta trausti þessi
skilríki, en oft fer svo, að það
sér hvorugt aftur. Er kvartað
yfir þessu í vaxandi mæli. Það
kostar oft ærna fyrirhöfn að fá
meðmæli, ef til vill tvenn frekar
en ein og getur komið sér mjög
bagalega að glata þeim. En fólk
stendur uppi öldungis varnar-
iaust. Það sendir tilboð sitt til
einhvers dulnefnds aðila, sem það
hefir engin tæki til að komast í
samband við, þar sem líka blöðin
eru bundin þagnarheiti í þessu
efni. — Auðvitað er það ekki
annað en sjálfsögð kurteisis-
skylda atvinnuveitenda að senda
til baka til hins rétta aðila þau
skilríki, sem hann hefir krafizt,
sé umsókn hans ekki tekin til
greina. Er slík framkoma sízt til
þess fallin að vekja traust al-
mennings.
Merklð, sem
klæðir landið.
listarinnar og andrúmsloftsins,
sem fagurskreytt leiksviðið og
margmennið skapar, en jafnframt
vex eftirvæntingin eftir að sjá
leikinn.
Nú dregur úr trumbuslættin-
um og skyndilega kl. 12 vaknar
húsbóndinn á heimilinu, ris upp
af strámottunni og ávarpar kon-
una. Dauðaþögn ríkir í salnum.
Leikurinn er hafinn með löngum
eintölum, en inn í atburðarásina
er fléttað dönsum, þar sem hver
hreyfing túlkar vissar tilfinning-
ar og hugsanir. Það er listrænt
mál, sem alhr áhorfendur skilja.
KONUNUM AÐ KENNA
Saga Kabuki-leikhússins er
meir en 400 ára gömul. Upphaf-
lega voru bæði karlar og konur,
sem léku, en fyrir 300 árum kom
upp hneykslismál í leikhúsinu og
var ein leikkonan við það riðin.
í samræmi við japanskan hugsun
arhátt úrskurðaði keisarinn að
konurnar væru hinar seku. Kon-
um var því bannað að leika við
Kabuki-Za og þannig hefur það
verið síðan.
Nú mætti ætla að kvenhlut-
verk hafi verið úr sögunni 1
Kabuki-Za, en svo var ekki, held-
ur tóku karlmennirnir þ'au að
sér. Leikararnir byrja korriungir
að læra að beita röddinni á há-
um tónum og trítla kvenlega um
gólf með pappírsblað á milli
hnjánna. Auk þess eru þeir krúnu
rakaðir til þess að þeir geti borið
hinar miklu hárkollur. Það mun
oft hafa haft óþægileg áhrif á
hrifna og fáfróða Vesturlandabúa,
sem hafa beðið eftir „aðaMeik-
konunni“ með rósavönd við dyr
leikaranna.
LEIKSÝNINGAR, SEM
STANDA YFIR í NOKKRA
DAGA
Venjuleg leiksýning í þjóðleik-
húsinu í Tokio stendur frá kl. 11
fyrir hádegi til kl. 8 um kvöldið.
Það er þó algengt, að það taki
marga daga að sýna leik og eru
það aðaHega leikir, sem byggðir
eru £ gömlum japönskum þjóð-
sögum. Þjóðsögulega harmleikn-
um „Hinir 39 tryggu hermenn"
lýkur með dauða allra persón-
anna, 39 talsins. Það er því skilj-
anlegt, úr því að þeir ífalla ekki
alMr í sama bardaganum, að það
geti tekið viku að leika allan
þann leik á enda.
Eins og aðrar Austurlandaþjóð-
ir eru Japanir mjög dulir, og það
er hefðbundinn siður að þreyta
ekki aðra með áhyggjum sínum
og sorgum. f leikhúsinu gefa þeir
sér hins vegar lausan tauminn,
því þar er sorgin ópersónubundin.
Fiestir leikir eru miklir harm-
Frh. á bls. 12.