Morgunblaðið - 16.09.1955, Side 1

16 síður
Sr. Sigurður í Holti hlaut
Skálholtsverðlaunin
HÁTÍÐARNEFND Skálholts-
hátíðar 1956 efndi hinn 14. júní
s.l. til verðlaunakeppni um há-
tíðaljóð, kantötu, til flutnings á
þeirri hátíð. Frestur til að skila
ljóðum var útrunnin 1. sept. s.l.
Höfðu þá borizt ljóð frá 18 höf-
undum. í nefnd til að dæma um
ljóðaflokkana voru valdir dr.
Magnús Jónsson prófessor, dr.
Steingrímur J. Þorsteinsson
prófessor og sr. Sveinn Víking-
ur biskupsritari. Nefndin lauk
störfum í fyrrakvöld og ákvað
að veita verðlaun sem hér segir:
1. verðlaun kr. 15 þús. hlaut
sr. Sigurður Einarsson í Holti.
2. verðlaun kr. 5000 hlaut Þor-1
steinn Halldórsson, Fálkagötu
4 í Reykjavík.
3. verðlaun kr. 2000 hlaut Þor-
geir Sveinbjarnarson, Drápu-
hlíð 28, Reykjavík.
Nefndin tekur fram, að hún
telur ýmislegt í öðrum Ijóðflokk-
um vel ort, en taldi þó fyrr
Sr. Sigurður Einarsson
greinda ljóðaflokka hæfasta til
verðlauna.
Vesturveldin hefja undir-
búning Genfarfundarins
í byrjun október
Dulles, MacMillan og Pinay fjalla um
öryggismál Evrópu í New York.
LONDON — Stjórnarfulltrúar
Vesturveldanna þriggja koma
saman í Lundúnum í byrjun
næsta mánaðar til að undirbúa af
háifu Vesturveldanna utanríkis-
ráðherrafund fjórveldanna, sem
hefst í Genf 27. okt.
Grundvöllur þeirra viðræðna
verður lagður af utanríkisráð-
herrunum, Dulles, MacMillan og
Pinay, er þeir koma saman til
fundar í New York eftir tæpan
hálfan mánuð, er allsherjarþing
SÞ hefst.
*
Er það nokkurn veginn öruggt,
að höfuðtillögur þær, er Vestur-
veldin bera fram um öryggismál
Evrópu á utanríkisráðherrafund-
inum, verði í beinu framhaldi af
þeim niðurstöðum, er fengust á
Genfarráðstefnu æðstu manna:
1. Fimmveldasáttmáli milli
Bandaríkjanna, Frakklands,
Ráðstjórnarríkjanna, Bret-
lands og Þýzkalands.
2. Sérsakur sáttmáli verði
gerður milli þessara fimm
stórvelda og annarra aðild-
arríkja Vestur-Evrópu-
bandalagsins og Varsjársátt
málans.
3. Komið verði á stofn Fjór-
veldabandalagi milli Vestur
veldanna þriggja, Ráðstjórn
arríkjanna, Kanada, aðild
arríkja V-Evrópu bandalags
ins og þeirra ríkja, sem eru
á áhrifasvæði Rússa.
*
Fyrstu tvær tillögurnar eru
komnar frá Bretum, en sú þriðja
frá Bandaríkjamönnum, og er að-
altilgangur þeirra, að draga úr
ótta Ráðstjórnarríkjanna við, að
Þýzkaland rísi enn á ný upp sem
öflugt herveldi.
Á sínum tíma lagði Ráðstjórn-
in til, að komið yrði á stofn ör-
yggisbandalagi, er næði til allra
ríkja Evrópu, og ættu Bandaríkin
og Rauða Kína áheyrnarfulltrúa
á fundum þess. Rússar gerðu það
jafnframt að skilyrði, að Atlants
hafsbandalagið og V-Evrópu-
Frh. á bls. 12.
Ráðstjórnin
vörur og
MOSKVU
IM M bandarískir öld-
ungadeildarþingmenn,
sem eru á ferð um Ráðstjórn-
arríkin, áttu s. 1. mánudag
tveggja klukkustunda fund
í Kreml með Bulganin for-
sætisráðherra og Nikita
Krúsjeff, aðalritara kommún-
Ðeilt um Iandu-
mærin við Oder
og Neisse
Moskvu og Bonn, 15. sept.: —
Reuter—NTB
Ráðsljórnin lýsti yfir því í
kvöld, að hún áliti, að Iandamæri
Þýzkalands í austri — hin svokalt
aða Oder-Neisse-lína * — hefðu
verið endanlega ákveðin á Pots-
damfundi fjórveldanna í júlí 1945.
Á Kvaðst Ráðstjórnin álíta nauð
synlegt að gera fulla grein
fyrir þessu vegna ummæla dr.
Adenauers um Oder-Neisse landa-
mærin í Moskvu í gær.
Segir Ráðstjórnin í tilkynn-
ingu sinni, að hún skoði Vest
ur-þýzka sambandslýðveldið sem
hluta Þýzkalands, og hafi það full
umráð aðeins yfir því landsvæði,
er það nær yfir. Hinn hluti Þýzka-
lands er Austur-þýzka alþýðulýð-
veldið.
ýr Hins vegar lagði Bonn-stjórn-
in áherzlu á það, að landa-
mæri Þýzkalands væri aðeins hægt
að ákvarða endanlega í friðar-
samningi við fjórveldin. — Hefði
þessu atriði verið slegið föstu í
bréfi, er fór milli dr. Adenauer og
Bulganins í Moskvu.
Fyrsfu Nansen-
orðurnar veillar
Genf, 15. sept. — Reuter—NTB.
JÚLÍANA Hollandsdrottning og
Eleanor Roosevelt voru í dag
sæmdar Nansen-orðunni fyrir þá
aðstoð er þær hefðu veitt flótta-
mönnum í Evrópu. Er þetta í
fyrsta skipti, sem þessi orða er
veitt. Orðurnar voru afhentar í
höll Þjóðabandalagsins í Genf,
við hátíðlega athöfn.
4ustur-þýzk sendinefnd
fer í dag til IVfoskvu
Áleit Rábstjórnin nauðsynlegt að
útskýra ákvarðanir sínar fyrir
austur-þýzku stjórninni ?
BONN, 15. sept. — Einkaskeyti frá Reuter-NTB
DR. ADENAUER og vestur-þýzki utanríkisráðherrann von
Brentano, gerðu stjórn sinni í dag grein fyrir viðræðimum i
Moskvu. En eins og áður hefir verið skýrt frá varð árangurinn
af Moskvufundinum sá, að Vestur-Þýzkaland og Ráðstjórnarríkin
áforma að skiptast á sendiherrum og Ráðstjórnin hefir fallizt á
að láta þýzka stríðsfanga lausa.
★
f dag var það tilkynnt í Aust-
ur-Berlín, að austur-þýzk
sendinefnd leggi á morgun af
stað til Moskvu. Vakti þessi
tilkynning mjög mikla athygli
í Bonn, og hafa stjórnmála-
menn þar rætt í dag, hver
áhrif þetta kunni að hafa á
þær niðurstöður, er náðust í
viðræðum dr. Adenauers og
Bulganins marskálks.
Virðist svo sem Ráðstjórnin
hafi álitið það nauðsynlegt að
skýra fyrir austurþýzku stjórn
inni, hversvegna hún hafi ráð-
izt í að leysa stríðsvandamálið
án þess að leita ráða og um-
sagnar austur-þýzku stjórnar-
iruiar.
*
Fyrirliði sendinefndarinnar er
Otto Grotewohl, forsætisráðherra
Austur-Þýzkalands, og eru í sendi
nefndinni m. a. Walter Ulbricht,
varaforsætisráðherra, og Bolz,
utanríkisráðherra, og er af þessu
augljóst að þessar viðræður eru
mjög mikilvægar.
Margir stjórnmálamenn í Bonn
hafa komizt svo að orði, að ár-
angur Moskvaviðræðnanna hafi
verið „skipti á stríðsföngum og
sendiherrum“.
í Reutersfregn segir. að Vestur
þýzka sambandsþingið muni ekki
samþykkja niðurstöður Moskva-
fundarins nema öruggt sé, að
Ráðstjórnin standi við loforð sín
um að láta stríðsfangana lausa.
Einnig velta vestur-þýzkir
stjórnmálamenn því nú fyrir
sér, hvort viðræður þessar
hafi orðið til þess, að samein-
ing Þýzkalands dragist úr
hömlu.
Talsmenn frjálsra demókrata
og jafnaðarmannaflokksins hafa
einnig látið í ljósi kvíða sinn
yfir því, að að gagni muni koma
sá varnagli, er Adenauer sló með
því að leggja áherzlu á að stjórn
málasamband við Ráðstjórnarrík-
in fæli á engan hátt í sér viður-
kenningu á austur-þýzku stjórn-
inni eða Oder-Neisse-landamær-
unum milli Austur-Þýzkalands og
Póllands.
★
vill kaupa landbúnaðar-
vélar frá Bandaríkjunum
Einnig óttast menn, að viðræð-
urnar kunni að leiða til þess, að
Vesturveldin leggi ekki eins
mikla áherzlu á sameiningu
Þýzkalands á Genfarfundi utan-
ríkisráðherranna í október. Ad-
enauer hafi nú tekið svo langt
skref í þá átt að „semja frið“ við
Ráðstjórnina.
Bandarískir öldungadeildarþing-
menn og tveir æðstu forráðamenn
i Kreml ræðast við \ Moskvu
istaflokksins. Krúsjeff lét þá
svo um mælt, að það væri
ekki aðeins mögulegt fyrir
Bandarikin að selja landbún-
aðarafurðir sínar til Ráð-
stjórnarríkjanna, heldur væri
slík viðskipti einnig mjög
æskileg.
® ® ®
Við þetta tækifæri létu bæði
Bulganin og Krúsjeff i ljósi von-
j ir um að utanríkisráðherrafund-
íur stórveldanna fjögurra, sem
! hefst í Genf í næsta mánuði,
verði til þess að tryggja vin-
samleg samskipti Ráðstjórnar-
ríkjanna og vestrænna landa.
Lagði Krúsjeff mikla áherzlu
á, að hann væri þvi mjög fylgj-
andi, að verzlunarviðskipti tækj-
ust milli Ráðstj órnarríkj anna og
Bandaríkjanna.
Einn bandarísku öldungadeild-
arþingmannanna lét svo ummælt
að Bandaríkjamenn vildu
gjarna kaupa mangan frá Ráð-
I stjórnarríkjunum.
Að viðræðunum loknum var
haldinn blaðamannafundur í
Kreml, og skýrði öldungadeild-
arþingmaðurinn Estes Kefauver
frá því, að Krúsjeff hefði einn-
ig látið þau orð falla, að Rússar
vildu gjarnan kaupa ýmisskonar
Frh. á bls. 2
Krúsjeff — Bamabörn þeirra
munu skilja okkur.
Pieck
viii eiga
heiðurinn
Austur-Berlín, 15. sept.
Reuter—NTB
Austur-þýzki varaforsætisráð-
herrann Otto Nuschke skýrði
svo frá í kvöld, að það sé aust-
ur-þýzka stjórnin, sem á heið-
uiýnn af því að hafa komið til
leiðar lausn þýzkra stríðsfanga
úr fangelsum í Rússlandi. — í
Moskvu var Adenauer aðeins
sagt frá samkomulagi, sem aust
ur-þýzka stjórnin og Ráðstjórn
in hefðu þegar gert með sér.
Nusehke fer með austur-þýzku
sendinefndinni til Moskvu á
morgun.
Skýrði Nusehke svo frá, að
austur-þýzki forsetinn Wilhelm
Pieck hefði fyrir löngn farið
fram á það í bréfi til Voroshilov
forseta Ráðstjórnarríkjanna,
að þýzkir stríðsfangar yrðu
látnir lausir. Lét Pieck svo um
mælt í dag, að tími væri nú
kominn til að tilmæli austur-
þýzku stjórnarinnar yrðu tekin
til athugunar og endanlega sam
þykkt í æðsta ráði Ráðstjórnar-
rikjanna.