Morgunblaðið - 03.11.1955, Síða 11

Fimmtudagur 3. nóv. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
27
ÞJÓNUSTA SKIPAÚTGERÐAR RlKISINS
FORSTJÓRI Skipaútgerðar rík-
isins reynir í alllangri grein
í Morgunblaðinu hinn 20. f. m. að
afsaka þær misfellur, sem átt
hafa sér stað í sambandi við þá
þjónustu, sem Vestmannaeyingar
telja hiklaust, að honum beri að
láta þeim í té eins og öðrum
landsmönnum, þar sem fyrirtæki
það, sem hann veitir forstöðu er
ekkert einkafyrirtæki, heidur
eign ailra landsmanna og rekið
að nokkru leyti á kostnað skatt-
borgaranna, með árlegum rekstr-
arstyrk úr ríkissjóði, um 10
milljónum króna.
Það sem Vestmannaeyingar
átelja Skipaútgerð ríkisins fyrir
er þrennt. í fyrsta lagi, að hún
bregðist skyldu sinni um vöru-
flutninga með skipum sínum frá
Reykjavík til Eyja. í öðru lagi að
hún nú upp á síðkastið hafi að
ástæðulausu látið skipin sigla
fram hjá Eyjum, án þess að taka
eða skila pósti og farþegum. Og
í þriðja lagi, að útgerðin hafi
valdið hafnarsjóði Vestmanna-
eyja óþarfa erfiðleikum með því .
að greiða engin gjöld af skipum
sínum til haínarinnar nú á annað
ár.
VÖRUFLUTNINGARNIR
Um vöruflutningana er það að eru þeir alveg að ástæðuiausu
segja, að þó ótrúlegt sé, hefur | settir í annan flokk, en aðrir
Skipaútgérðin árum saman nær j landsmenn um afnot af skipun-
VIÐ VESTMANNAEYINGA
effsr Guðlaisg Ssslason bæjarstjóra

úr höfn, að minnsta kosti þegar
lestarrúm leyfir. Sé það ekki gert
undantekningarlaust neitað að
taka flutning til Eyja frá Reykja-
vík með skipum sínum, og það
alveg jafnt þó nægjanlegt ónotað
lestarrúm hafi verið fyrir hendi,
er þau létu úr höfn. Hefur þetta
oft komið sér mjög illa fyrir
Vestmannaeyinga og valdið þeim
óþarfa umstangi og tjóni.
Hafa Vestmannaeyingar með
þessu verið settir í annan flokk
um, og ekki eðlilegí að þeir vilji
við það una.
SKIPIN SIGLA FRAMHJA
EYJUM
Eins og að framan greinir hafa
Vestmannaeyingar fulla ástæðu
til að telja, að þeir hafi verið af-
skiptir um afnot af skipum Skipa
útgerðar ríkisins, hvað vöruflutn-
en aðrir landsmenn með afnot af , ina snertir. Og þegar við það
skipunum. Auk þess sem forstjóri
útgerðarinnar hefur með þessu
skert tekjur hennar árlega svo
nemur tugum eða hundruðum
þúsunda króna, á sama tíma og
hann hefur orðið að fara í vasa
skattborgaranna til að halda
henni gangandi.
Hið fyrra atriðið kemur Vest-
mannaeyingum einum við. Og hið
bætist, að skip þessa fyrirtækis
voru að ástæðulausu látin sigia
óafgreidd framhjá Eyjum, þnsv-
ar sinnum í septembermánuði
einum, er sannarlega ekki að
undra, þótt ráðamenn bæjarins
hafi séð sig til knúða að senda
útgerðinni og því ráðuneyti, sem
hún heyrir undir, umkvörtun.
Varðandi staðhæfingar for-
síðara einnig að nokkru, þar sem stjóra útgerðarinnar í sambandi
þeir eins og aðrir landsmenn 1
ems og
vissulega greiða sin.n hluta af
reksturshalla Skipaútgerðarinn-
ar.
Það er þó ekki svo, að Skipa-
útgerðín hafi ekki tekið að sér
að safna vörum til flutnings til
Eyja. En bara ekki handa sínum
eigin skipum, heldur mótorbát,
sem hún heíur afgreioslu fyrir,
en sem er henni a.m.k. fjárhags-
við m/s Herðubreið, sem fór hér
framhjá 3. sept. s.l. í mjög góðu
veðri, þykir mér leitt að hann
skuli sjá sig tilneyddan að fara
með bein ósannindi, er hann held
ur því fram, að skipið hafi sum-
part verið látið sigla framhjá
Eyjum vegna þess, að það hafi
með því móti náð til Reykjavík-
ur fyrir kl. 24 á laugardagskvöld
(3. sept.) og hann því getað gefið
lega óviðkomandi. Hefur árum ; áhöfn skipsins sólarhrings hafnar
saman verið um það samspil milli j fr{ a sunnudaginn, samkvæmt
eiganda bátsins og útgerðarinnar gjicjandi samningum. Forstjóran-
að sniðganga alveg skip Skipaút- j um hiýtur að vera það ljóst, að
gerðarirmar, en láta vörurnar | úr þvi að skipið var ekki við
bíða eftir bátnum, oft til óhag- Eyjar fyrr en „seinnipartinn á
raeðis og tjóns fyrir okkur sem iaugardag“, eins og hann heldur
hér búum, eins og a„ur er á bent. fram [ grein sinni, hafði það enga
Eftir upplýsingum hafnarskrif mögUleika á að vera fyrr en eftir
stofunnar her, samkvæmt þcim miðnætfj í Reykjavík. Enda sýna
farmskrám, sem hemu hafa verið bækur Reykjavíkurhafnar, að
ofliontar úivoiL iiírifffl a vnrn. I , . . „ , , v. , , .
afhentar til útreikninga á vöru
gjöldum, tók afgreiðsla Skipa-
útgerðarinnar í Reykjavík árið
skipið kom þangað ekki fyrr en
all verulega eftir þann tíma. Og
úr því svo var, gat það ekki skipt
1954, samtals á móti rúmlega j nokkru m4ii; sambandi við hafn
1822 lestum af vörum til flutnings ' rfríið( hvort skipið kom einum
tjlEyja. Narri flutningsgjnld Þess- klukkutíma fyrr eða síðar.
ara vara alls kr. 474.644,0. . I j>essi rok forstiórans falla því
magni þessu fluttu skrp Skipa- 1 um g-áif gig
útgerðarinnar aðeins 167 lestir j
fyrir kr. 44.417,00. Og það kald- I Hitt atriðið, sem hann bendir
hæðnislega er, að 134 lestir af á, að ekki hafi borgað Sg að láta
þessum vörum neyddist Skipa- 1 skipið koma við, þar sem vantað
útgerðin beinlínis til að flvtja hafi kr. 207,25 á að farmgjöld
með eigin skipum í 4 ferðum, þar . fyrir flutning þess til Eyja,
sem báturinn var forfallaður og , nægðu til að greiða hafnargjöld
gat ekki aðstaðið, en vörurnar j skipsins þar, er umtalsverðari. Að
hlóðust upp í geymslum útgerðar- j vísu er reikningsdæmi hans rangt
innar í Reykjavík. I að því leyti, að hann tekur ekki
Vestmannaeyingar hafa að með í reikninginn, að hluti Vest-
sjálfsögðu síður en svo nokkuð mannaeyinga af reksturshalla út-
á móti því, að Skipaútgerðin ann- ' gerðarinnar, nemur nokkur
ist afgreiðslu báts þess, sem hér hundruð krónum á hvert flutt
um ræðir. En þeir telia sig eiga tonn, miðað við flutning með eig-
fulla heimtingu á, að útgerðin in skipum að og frá Eyjum s.l.
taki ávallt þær vörur, sem fyrir ár. Hinsvegar munu landsmenn
i'ggja í geymslum hennar til flutn j almennt líta svo á, og eru Vest-
ings til Eyja, er skip hennár láta - mannaeyingar þar ekki undan-
Frá Vestmanna eyjum
skyldir, að Skipaútgerð ríkisins j
hafi nokkrum skyldum að gegna, j
bæði hvað vöru- og íarþegaílutn- í
ing snertir, og beri að veita þá
þjónustu, sem til er ætlazt, alveg
jafnt þó að í einstaka tilfellum sé
hægt að benda á, að viðkoma
skipanna borgi sig ekki fjárhags-
lega á einhverjum stað.
Ef svo væri ekki er aldrei
nokkur trygging fyrir, að hvorki
farþegar eða vörusendingar lendi
fyrr en seint og síðarmeir á þeim
stað, sem upphaflega var gert ráð
fyrir.
Fyrir Vestmannaeyinga er
þetta sérstaklega athyglisvert,
þar sem forstjóri Skipaútgerðar-
innar er í umræddri grein sinni
farinn að bollaleggja um, og
reikna út, að t. d. hafi vantað 171
krónu á að borgað hafi sig fyrir
m/s Helku fyrir nokkru að skila
hér 20 farþegum, sem skipið tók
í Reykjavík, þar sem upphæð
þessa hafi vantað, til þess að far-
gjöld farþeganna stæðu undir
kostnaðinum af viðkomu skipsins
hér. Sannarlega er þessi reikn-
ingslist forstjórans athvglisverð,
og bendir jafn vel til þess að hann
ætli að fara að taka upp reikn-
ingsaðferð Sölva Helgasonar og
reikna bæði farþega og flutning
út úr skipunum, þar sem hann
telur bezt henta, í stað þess að
skila þeim á ákvörðunarstað, eins
og ætlazt er til.
Um mistök þau er urðu, er m/s j
Esja var iátin fara héðan óaf- '
greidd þann 19. sepí. s.l., er það
eitt að segja, að allar bollalegg-
ingar og útreikningar forstjóra
útgerðarinnar, að það hefði kost-
að svo og svo mikið að láta skipið
liggja hér við Evjar mánudag,
j þriðjudag og miðvikudag, er fjas
j eitt og markleysa. Vestmanna-
| eyingar hafa aldrei, hvorki í
þessu tilfelli eða áður, farið fram
á að skip útgerðarinnar væru lát-
in bíða sólarhringum saman, til
þess að komast inn í höfnina.
I þessu tiifelli átti Skipaútgerð
i-n um tvennt að velja. Að láta
skipið doka við í stuttan tíma í
batnanr'i veðri, þar sem það gat
ekki verið nema klukkustunda-
spursmál, þar til séð varð hvort
því yrði siglt inn í höfnina. Og
í öðru lagi, ef skipið mátti ekk-
ert teíjast vegna farþega um borð
sem biðu sjúkrahúsvistar í
Reykjavík, eins og forstjóri út-
gerðarinnar bendir á, var henni
innan handar að fá bát strax um
morguninn, til þess að flytja um
borð þá 20 farþcga, sem í landi
biðu og taka þá farþega, sem um
borð voru. í höfninni lágu þá
gangíærir bátar svo tugum skipti.
Veður hamlaði ekki. Það sannar
bezt, að bátur sá. sem annast
mjólkurflutninga milli Eyja og
Þorlákshafnar, fór þennan morg-
un á venjulegum áætlunartíina.
Hvorugur þessara möguleika
var notaður.
Ao mistök hafi átt sér stað við-
urkennir forstjóri Skipaútgerðar-
innar í símskeyti sínu til mín dag
inn eftir, þar sem hann kvartar
undan umboðsmanni sínum í
þessu sambandi og biður bæjar-
stjórn aðstoðar ef með þarf í
slíkum tilfellum eftirleiðis.
Annars er það rétt hjá forstjóra
útgerðarinnar, að Vestmannaey-
ingar leggja á það áherzlu, eftir
að innsigling hafnarinnar og höfn
in sjálf hefur verið stórlega bætt
nú síðustu árin, að fá skipin inn
í höfnina til afgreiðslu. Sé þess
hinsvegar ekki kostur, að dómi
ha'fnsögumannanna, er að sjálf-
sögðu ekki annað að gera en að
afgreiða þau utan hafnar. Held
ég að reynsla undanfarinna ára
sanni, að Vestmannaeyingum
verði ekki með réttu brigslað um
ódugnað í þeim efnum.
fógetaréttarins, eða hvort bíða
þyrfti ef tir dómi Hæstaréttar.
Skýringin er einföld. Ef bíða
þyrfti eftir dómi Hæstaréttar, og
aðrir viðskiptamenn hafnarinnar
fetuðu í fótspor Skipaútgerðar-
innar, gerðu ráðamenn hafnar-
innar sér ljóst, að algerlega var
búið að kippa íjárhagsgrundvelli
inum undan rekstri hafnarinnar.
Sem betur fer er Skipaútgerðin
eini aðilinn, sem beitt hefur höfn
ina slíkum bolabrögðum, ög það
á þeim tíma, sem henni, vegna
mikilla framkvæmda, reið rnest
á að fá ir.n allt fé, sem hún átti
löglega tilkall til.
Með dómi Hæstaréttar hinn 25.
þ.m. er því endanlega slegið
föstu, að höfnin skuli innheimta
gjöld sín samkvæmt reglugerð-
inni, á sama hátt og gert hefur
verið frá fyrstu tíð. Ætti þar með
þessi leiðinda ágreiningur að
vera úr sögunni. En forstjóra
Skipaútgerðarinnar hefur tekizt
með þvermóðsku sinni, að valda
Vestmannaeyjahöfn fjárhagsleg-
um erfiðleikum, þar sem orðið
hefir að draga fé frá yfirstand-
andi framkvæmdum, til reksturs
hafnarinnar, svo hægt væri að
veita skipum hans fyrirtækis eins
og öðrum þá þjónustu í höfninni,
sem til er ætlazt.
Þá er því mjög haldið fram af
Skipaútgerðinni, að hafnargjöld
hér séu há. Á það skal ég engan
dóm leggja. En mér er kunnugt
um, að þeim er þó stillt í hóf, eins
og kringumstæður frekast leyfa,
og ekki notuð, eins og forstjóri út-
gerðarinnar heldur fram, til
uppbyggingar hafnarinnar, held-
ur til greiðslu þess kostnaðar, sem
rekstur hennar útheimtir. Upp-
byggingu hafnarinnar greiða Vest
mannaeyingar sjálfir með háum
vörugjöldum svo og framlagi rík-
issjóðs lögum samkvæmt.
HAFNARGJOLD EKKI GREIDD
Á ANNAÐ ÁR
Vestmannaeyjahöfn innheimtir
að sjálfsögðu, eins og aðrar hafn-
ir, öll sín gjöld samkvæmt gjald-
skrá í reglugerð, sem staðfest er
af viðkomandi ráðuneyti. Hefur
svo verið gert um áratugi og cng-
inn haft neitt við það að athuga.
Síðari hluta árs 1954 barst hins
vegar tilkynning frá forstjóra
Skipaútgerðar ríkisins þess efnis,
að engin hafnargjöld yrðu greidd
af skipum þessa fyrirtækis, nema
að þau eftirleiðis yrðu innheimt
eftir öðrum staflið reglugerðar-
innar, en gert hafði verið frá
fyrstu tíð. *4k
#
Ég fór þá þegar fram á að
Skipaútgerðin héldi áfram
greiðslu gjaldanna eins og áður,
og benti á að henni væri innan
handar að greiða þau með fyrir-
vara og að um það væri fullt
samkomulag frá minni hendi að
dómstólarnir yrðu látnir skera
úr um eftir hvaða staflið reglu-
gerðar gjöldin skyldu innheimt.
Á þetta var ekki fallizt.Hélt for-
stjórinn uppteknum hætti að
greiða ekkert fyrir þá þjónustu,
sem skipum hans var veitt hér
í höfninni. Upp úr s.l. áramótum
krafðist hafnarsjóður lögtaks fyr
ir hinum vangoldnu gjöldum og
féll úrskurður fógetaréttar hér
á þá leið, að lögtakið skyldi ná
fram að ganga. Var þá þegar
krafizt lögtaks hjá útgerðinni,
þrátt fyrir að hún hafði samstund
is áfrýjað fógetaúrskurðinum til
Hæstaréttar.
Forstjóri Skipaútgerðarinnar
hefur, sennilega af þekkingar-
leysi á þessum málum, aldrei
skilið þá áherzlu, sem ráðamenn
hafnarinnar lögðu á að fá úr því
skorið, hvort lögtakið næði fram
ao ganga samkvæmt úrskurði
KARTOFLURÆKT 1
VESTMANNAEYINGA
,,Á Heimaey eru víðlendir eyði-
melar, sem mikil þörf er að
breyta í töðuvöll, og er þá ágætur
undirbúningur að byrja á að
rækta þar kartöflur", segir for-
stjóri Skipaútgerðarinnar í um-
ræddri grein sinni. Ég veit ekki
hvaða ástæða er til að verá að
draga kartöflurækt Vestmanná-
eyinga inn í þær umræður, éem
átt hafa sér stað í samban'di við
viðskipti þeirra við Skipaútgérð-
ina. i:
Sannarlega hafa Vestmannaey-
ingar margan undarlegan fiskinn
úr sjó dregið um æfina. En að
þeir innbyrði forstjóra Skipaút-
gerðarinnar, sem ráðunaut í
kartöflurækt, hefi ég litla trú á.
Og mér þykir leitt, að hann með
þessum hugleiðingum sínum,
skuli vera að gera sig hlægilegan.
í augum allra Vestmannaeyinga.
Það er vitað að kartöflurækt fyr-
ir allan almenning, er sennilega
hvergi á landinu erfiðari en hér.
Auk þess sannar framleiðsla
þeirra á sjávarafurðum, að þeir
hafa annað þarfara að gera^ «n
að stunda garðrækt við eigin
skilyrði.
Það einasta sem greinarhöfund-
ur getur átt við með „hinum víð-
lendu eyðimelum“, er svæði það
inn af botni hafnarinnar, þar Sem
áður var stunduð gárðrækt. ;En
svo- gersamlega ókunnugur vírð-
ist hahn vera orðinn öllum stað-
háttum hér, að hann veit ekki, að
svæði þessu hefur nú öllu verið
umróíað og sumpart grafið út, og
byggð þar höfn fyrir hin stærri
skip, sem hingað koma. Meira að
segja hans eigin skip Hekla og
Esja, liggja oftast er þau köma
hingað, í þessu uppáhalds „garð-
landi hans og fá þar alla sína af-
greiðslu.
€'rh. á bls. 31