Morgunblaðið - 03.11.1955, Blaðsíða 13
Fimmtudagur 3. nóv. 1955
MORGUNBLAÐIÐ
29
ÁRIÐ 1954 voru byggðar fleiri
íbúðir í löndum Evrópu en
nokkru sinni fyrr, segir í skýrslu
Efnahagsnefndar Sameinuðu
þjóðanna fyrir Evrópu (ECE), en
skýrslan fyrir þetta ár er nýlega
komin úí. Húsnæðismálin í Ev- i
rópu, sem víðast hvar voru m.'ögj
léleg' eftir síðustu styrjöld, e u
nú að komast í sæmilegt ho i
víðast hvar, þegar borið er sam-
an við það sem áður var. Mest
var byggt í Sovétríkjunum á ár-
unum 1953—1954. Skýrsla ECE
— „European Housing Develop-
ment and Policies 1954“ áætlar, i
að í löndum Evrópu hafi árið
1954 verið byggðar 3,3—3,4 (
milljónir íbúða og er það um;
15% fleiri íbúðir en nokkru sinni
áður hafa verið fullgerðar á einu
ári í Evrópu. Meira var byggt af
íbúðurn í svo að segja öllum
löndum, sem skýrslan nær til,
en dæmi voru til áður. Þó virðist
svo sem að jafnvægi sé að kom-
ast á í Hollandi, Bretlandi, á
Norðurlöndum og að nokkru
leyti í Vestur-Þýzkalandi.'
Fullgerðar íbúðir miðað við
hverja 1000 íbúa voru sem hér
segir í eftirtöldum löndum:
Danmörku ................. 5,3
Finnlandi................. 7,4
Noregi ................... 10.4
Svíþjóð .................. 8,0.
Stóra-Bretlandi ;......... 6,9 ;
Sovétríkjunum .......... 5,9 j
Italíu ................... 3,6 j
Frakklandi ............... 3,8
Hollandi ................. 6,7
Vestur-Þýzkalandi......... 10,2
Austur-Þýzkalandi ........ 2,3
Tekið er fram í skýrslunni, að
þess beri að gæta, að íbúðir séu
frekar litlar í algengustu tegund
íbúðarhúsa í Finnlandi, Svíþjóð,
Vestur-Þýzkalandi. Austur-Ev-
rópulöndum og Sovétríkjunum,
en yfirleitt stærri í Belgíu, Hol-
landi og Bretlandi.
Húsaleiga hefir yfirleitt hækk-
að í öllum löndum Evrópu síðan
fyrir stríð, nema í Austur-
Evrópulöndum og Sovét-Rúss-
landi. Það stafar af því, að við-
hald íbúða er fært sem taprekst-
ur og greitt af opinberu fé.
FÁTÆKRAHVERFI OG
IÐNBYLTINGAR
Mest er um fátækrahverfi í
borgum Evrópu, þar sem iðn-
byltingin skeði tiltölulega
snemma (og þar með straumur-
inn til borganna). í Bretlandi,
þar sem iðnbyltingin hófst þegar
á miðri 18. öld, eru fátækrahverf-
in flest. Sama er að segja um
Frakkland, þar sem íbúatala
borganna hefir haldizt nærri ó-
breytt síðustu 100 árin. Þá hindr-
ar það útrýmingu fátækrahverfa
í frönskum borgum, að húsin eru
mjög sterkbyggð. Öðru máli er
að gegna á Norðurlönduin, bæði
vegna þess, að iðnbyltingin kom
seinna og vegna þess, að byggt
var að miklu leyti úr timbri,
sem gengur fyr úr sér en steinn
og nýbyggingar komu í staðinn.
BAÐHERBERGI ENN
TILTÖLULEGA FÁSÉÐ
í svo að segja öllum löndum,
sem skýrslan nær til er skortur
á nútíma þægindum í íbúðum —
einkum í sveitum, þar sem skort-
ir vatnsleiðslur, baðherbergi og
víða rafmagn. Yfirleitt má segja
að baðherbergi séu sjaldséð, ut-
an borganna, nema í Bretlandi.
BEYNT AÐ BJARGA
FÁSÉÐUM DÝRATEGUNÐUM
Alþjóða Náttúrufriðunarsam-
bandið hefir tekið að sér að
reyna að bjarga ýmsum 'éðum
dýrategundum, sem virðast vera
að deyja út, segir í frétt frá
Vísinda- og menningarstofj :un
Sameinuðu þjóðanna (UNESCOb
Meðal þeirra dýrategunda, semi
fækkað hefir ískyggilega hin síð- j
ari ár eru nashyrringurin*; á í
Indlrudi Jav- og Sm »tra, ljón- <
ið í löndum Suður-Asíu, stein-
geitin og asnategund, sem á
heima í Sýrlandi. Ótta er, að
ekki verði hægt að bjarga sum-
um þessara dýra hvaða i áðstaf-
anir, sem gerðar verða. Náttúru-
friðunarsambandið hefir nú ráð-
ið amerískan vísindamann, Lee
Merriam Talbot, til að kynna sér
rnálið og á hann að gera tillögur
um friðunarráðstafanir o. s. frv.
Talbot er nú á leið til Afríku
m Asíu og hyggst að ferðast um
í r.ex mánuði.
Það er ^yrst og fremst ofveiði,
sem eyðir nashyrningum á Ind-
landi, en horn þeirra eru afar
verðmæt og eftirsótt Sýrlenzki
asninn er smávaxið dýr, ótamið,
sem hefir horfið inn í eyðimörk-
ina og vita menn ekki fyrir víst
hvort þessi dýrategund er út-
dauð eða ekki. Þessi asnategund
var. til fyrir 2400 árum áður en
núverandi tímatal hófst. í Suður-
Asíu týna ljónin tölunni eftir
því '-sem stofn tígrisdýra eykst.
ATOM-SÉRFRÆDINGUR
RÁÐSNN SEM BANKA-
STARFSMADUR
Alþjóðabanki Sameinuðu þjóð-
anna í Washington heíir stofnað
til nýs embættis með því að ráða
til sín sérfræðing í atomvísind-
um. Bandaríkjamaður, Carbin
Allardice að nafni, hlaut stöð-
una.
Ákvörðun bankastjórnarinnar,
að ráða til sín atomsérfræðing,
er skýrð með því, að framleiðsla
rafmagns með atom-orku hljóti
að aukast til muna á næstu ár-
um, að það sé nauðsynlegt fyrir
bankann að hafa mann í sinni
þjónustu, sem getur fylgzt með
öllum nýungum á þessu sviði
og sé dómbær á þá hluti.
2000 WHO NÁMSSTYRKIR
VEITTIR TIL EVRÓPUÞJÓÐA
Alþ j óðaheilbr igðisstofnunin
(WHO) hóf námstyrkjaveiting-
ar í Evrópu skömmu eftir að
síðustu heimsstyrjöld lauk. Ný-
lega var tvö-þúsundasti styrkur-
inn veittur. Það var grísk kona,
læknir, sem ætlar að kynna sér
krabbameinslækningar með at-
omgeislum, er hlaUt styrkinn.
Af þessum 2000 námsstyrkjum
hafa 457 runnið til manna á
Norðurlöndum. Finnar hafa hlot-
ið 162 styrki, Svíar 96, Norð-
menn 92, Danir 87 og 20 hafa
verið veittir Islendingum.
Til að byrja með voru náms-
styrkir WHO veittir eingöngu
til þeirra þjóða er harðast höfðu
orðið úti í styrjöldinni, þ. e.
Austurríki, Finnland, Tékkó-
slóvakía, Grikkland, Ítalía, Pól-
land og Júgóslavía. Þegar 'heil-
brigðismálin réttu við í þessum
löndum var farið að veita styrki
til annara þjóða. Fyrst í stað var
um helmingur styrkjanna notað-
ir til náms í löndum utan Ev-
rópu, en nú eru námsskilyrði fyr-
ir lækna orðin það góð í Evrópu-
löndum, að minna en 10% af
styrkjunum eru notaðir til náms
utan Evrópu.
Baráttan gegn smit.sjúkdómum
er efst á baugi hjá Alþjóðaheil-
brigðisstofnuninni. Skortir enn
nokkuð á, jafnvel í Evrópulönd-
um, að smitsjúkdómum sé hald-
ið í skefjum sem skyldi, þrátt
fyrir góðan árangur í baráttunni
gegn berklaveikinni, taugaveiki,
sýfilis og öðrum næmum smit-
sjúkdómum.
ÚTFLUTNINGSVERZLUNIN
í HEIMINUM EYKST
STÖÐUGT
í hagskýrslum Samelnuðu
þjóðanna fyrir ágústmánuð
skýrt frá útflutnings "ii" aia
heimsins á fvrsla fjó’ " "."i þessa
árs. Samkvæmi: þessum urmlýs-
ingum eykst útfli tningsverzlun-
m í heiminum jafnt og þétt.
Ef t. 'knað t með nfi ú’tflutn-
'mgsx rzlunin eröi ái mikil
þu' j,ti eftir er af íwuu tuns
og Jtu' var fyrs >i þrjá ai tttTna
FimmtugsaUi
Páls í Forna'iiiammi
Þ. 3. f. m. hélt Páll Sigurðsson,
Fornahvammi, upp á hálfrar
aldar afmæli sitt. Fjölmennt var
í Fornahvammi þann dag.
Afmælishófið sýndi, að Páll
er vinmargur og á góða og trygga
virti. Margir sóttu langa vegu,
tii þess að gleðjast með Páli á
þessum merku tímamótum í ævi
hans. Húsakynni eru mikil og
rúmgóð í Fornahvammi, en þar
var samt hvert rúm skipað. Öll-
um var tekið með ástúð og hlýju
af Páli og systkinum hans, sem
öll voru honum til aðstoðar við
móttöku gestanna. Veitingar allar
og framkoma systkinanna voru
með stórhöfðingjabrag. Móttak-
an og aðbúð öll við afmælisgest-
ina var með þeim ágætum, að
enginn gat fundið til þess að
hann væri gestur, miklu fremur
að hann væri heimilismaður á
góðu fyrirmyndarheimili. Engan
sem þekkir Pál undrar á vinsæld
hans. Hann er svo hjálpsamur
og greiðvikinn og vill allra vanda
leysa. Páll hefur lagt gjörfa hönd
á margt. Ungur að árum veitti
hann búi foreldra sinna forstöðu,
það var um það leyti, sem faðir
hans var að flytjast úl Reykja-
víkur og taka við búnaðarmála-
stjórastöðunni. Um skeið veitti
hann forstöðu bílferðunum milli
Borgarness og Akureyrar og var
oft bílstjóri sjálfur á þeirri leið.
Nú er hann hótelstjóri í Forna-
hvammi og hefur jafnframt þar
búrekstur.
Þó Páll hafi haft þessi marg-
þættu og umsvifamiklu störf með
höndum, hefur hann samt alltaf
gefið ser tíma til að temja og
þjálfa hesta. Hann hefur yndi af
þeirri fögru íþrótt að sitja vel
hest og láta hann fara á kostum,
enda hefur hann átt og á marga
fjörharða gæðinga. Vonandi taka
ungir menn Pál sér til fyrir-
myndar í þessu efni og læra að
meta þann unað og hollustu, sem
því fylgir að umgangast hesta
og skemmta sér á baki þeirra
þegar tækifæri gefast. Með því
móti yrði komið í veg fyrir að
góðhestar hverfi og deyi út á
íslandi.
Störf þau, sem Páll hefur
stundað, eru þess eðlis, að þau
hafa að sjálfsögðu komið honum
í kynni við fjölda fólks úr öllum
stéttum og atvinnugreinum.
Framkoma hans við fólk er líka
með þeim hætti, að hann laðar að
sér með Ijúfmennsku og prúð-
mannlegri snyrtimennsku. Ekki
munu nærri allir vinir og vel-
unnarar Páls hafa haft ástæður
til að heimsækja hann og taka í
hönd hans á afmælisdaginn, en
orðið að láta sér nægja að senda
heillaskeyti, enda barst fjöldi
þeirra úr öllum áttum. Vonandi
á Páll eftir að dvelja lengi í
Fornahvammi, því munu allir
fagna sem þann stað gista og
þurfa að fá greiða og margvís-
lega hjálp og aðstoð í sambandi
við ferðir sínar.
Það myndi líka gleðja sveit-
unga hans Norðdælinga, að þeir
mættu njóta hans sem lengst í
sveitinni, því öllum þykir vænt
um Pál.
Ég óska að lukka og gengi fylgi
Páli og öllum hans störfum í fram
tíðinni. Þakka hjartanlega hon-
um og systkinum hans fyrir síð-
ast og allt gott frá liðnum árum.
Megi þau njóta góðrar heilsu og
langra lífdaga.
Guðlaugur Jóhannesson.
Vinsæfi farartæki
1 ,-"sp,.,;
Vespu-hjólin, sem svo gífurlegri útbreiðslu hafa náð suður í Ev-
rópu, eru eimiig orðin vinsæl hér á iandi, Tugum saman eru þan
í umferð hér og ailir eigendur ljúka upp einum munni um ágæti
þeirra. Myndirt hér að ofan er tekin nýlega og sýnir Vespu-hjól
sem komu í einni sendingu.
Orð í tíma tölub
ætti umsetningin að komast upp
í 80 milljarð dollara, en það er
| aukning sem nemur 8% frá r-
inu áður. En þar sem verðlag
hefir lækkað að jafnaði um 2%
ætti magn útflutningsverzlunar-
icnar i heiminum að aukast um
10%. (Frá S. Þ.)
Kriytján iSuftl&ugsson
Iiji'Sí.i éttarG" 5ur.
•rífsto' tÍT 'i k1 '— .2 0}> -o.
..I.aatu; i, 'ti ) ai 340
MÉR þóttu það vera góðar frétt-
ir, er sagt var frá því í Morgun-
blaðinu nýlega, að innan skamms
ætti að taka upp þá nýbreyttni að
brauðgerðarhús sendu öll brauð
í umbúðum í útsölur sínar. Þetta
hefir verið nokkuð rætt í blöðum
undanfarna daga, og eiga þeir,
sem það hafa gert þakkir skilið
fyrir að vekja athygli á þessu
máli.
Ég hefi verið að vonast eftir,
að húsmæður hér í Reykjavík
legðu þessu málefni lið með því
að láta þess getið í blöðum bæj-
arins, að þær væru málinu hlynt-
ar. Ég held mér sé óhætt að segja,
að flestar húsmæður hér í Rvík
og eflaust víða annars staðar, séu
óánægðar með það að brauðin
sem þær kaupa daglega eru ekki
í umbúðum. Ég hefi oft furða'ð
mig á því, hvað við hér á íslandi
erum á eftir tímanum í þessu
efni. Það er mikið talað hér um
vörUvöndun og vörugæði og er
það vissulega lofsvert. Óhætt er
að segja að miklar framfarir hafa
orðið hér í allri framleiðslu, en
betur má, ef duga skal.
Mér hefir oft orðið hugsað til
þess, hvernig það væri með brauð
gerðarmeistara okkar. Eru þeir
máske eina stéttin hér, sem fer
sjalaan til annara landa til þess
að kynna sér framfarir þær, sem
verða á dreifingu vöru þeirra til
kaupendanna. — Hafa þeir ekki
fylgzt með því, að erlendis þykir
óhæfa að brauð komi í búðirnar
nema í loftþéttum umbúðum. —
Fyrir nokkru átti ég þess kost
að dvelja í Bandaríkjunum. Allir
sem þangað koma vita að Banda-
ríkjamenn standa þjóða fremst
í framleiðslu matvæla, og sölu-
og dreifingarfyrirkomulagi á
þeim. Þar er margt hægt að læra
fyrir þann sem hefir augun opin
og „glöggt er gests augað“. Ég
varð mjög hrifin af að sjá hið
einstaka hreinlæti, sem gætt var
í allri afgreiðslu matvæla. Brauð-
in eru seld í vaxbornum pappírs-
umbúðum og skorin í sneiðar í
pökkunum. Á þennan hátt gevm-
ast brauðin mun betur. Kökur er
stranglega bannað að snerta með
borum höndum, eru alltaf not-
aðar tengur við afgreiðsluna.
| Afgreiðslustúlkur í flestum
1 búðum hér eru snyrtilegar og
fara hreinlega með brauðin nema
að þessu leyti, að við afgreiðsluna
taka þær alltaf á brauðum og
kökum með berum höndum.
Við verðum að gera okkur ljóst
! að ekki er hægt að ábyrgjast að
allir séu svo samvizkusamir að
þvo sér um hendur, þegar þess
| er börf. Ég minmst þess t.d. að
I eitt sinn er slæmur kveffaraldur
gekk hér í Reykjavík, að ég kom
j í brauðbúð þar sem stúlkan var
mjög kvefuð. Eins og !'ur að
! skilja þurfti hún oft að no. vasa
jkk iinn, og að hun '•'efði aó '5ðu
til aó bvo sér um hendur þess á
milli, var náttúrlega útilokað. Ef
brauðin hefðu verið í umbúðum,
hefði þetta ekki verið eins óvið-
feldið.
í sambandi við þetta mál, er
rétt að minnast á framkomu
kaupendanna í búðunum. Eitt
sinn er ég var stödd í brauðbúð
stóð kona við hlið mína, sem
vildi kaupa sundurskorið rúg-
brauð. Hún vildi fullvissa sig um
að brauðið væri ekki gamalt. —
Hún vildi fá að skoða brauðið og
rak fingurna inn í sárið á brauð-
inu. „Nei, það er of hart“, sagði
hún við stúlkuna, sem átti ekki
um annað að velja en að láta
brauðið aftur í skápinn. Mér varð
á að segja, að mig hefði ekki
langað til að kaupa þetta brauð.
Ég býst við að konan, sem var
húsmóðir úr nágrenni við mig,
hefði ekki kært sig um það held-
ur, ef hún hefði séð einhvem
annan fara svona að. En því mið-
ur er algengt að sjá eitthvað líkt
þessu hér í sumum búðum. T.d.
hefi ég oft veitt því athygli, að
í sumum kjötbúðum, þar sem
kjöt, slátur og önnur skyld mat-
væli liggja farmmi, að fólk er
ekki ánægt með viðskiptin nema
það fái að skoða matinn, þukla
og' þreyfa á honum áður en hægt
er að ákveða hvað skuli kaúpa..
Ég hefi rætt um þetta við einn
kjötkaupmann hér í höfuðstaðn-
um. Hann heldur því fram að
þegar hann hefir á hógværan fiátt
átalið það að viðskiptaíólk hagi
sér likt þessu sem að ofan greinir,
taki það því undartekningarlaust
illa, og hann geti þess vegna átt
á hættu að verða af viðskiptum.
Það verður því að koma alménn-
ingi í skilning um þetta á annan
hátt, og finnst mér að það sé hlut-
verk heilbrigðiseftirlitsins að
benda almenningi á þetta.
Við íslendingar erum búnir að
liggja of lengi undir því ámæli,
að hér sé skrælingj aháttur á
mörgum sviðum. Hætt er við að
útlendingum sem koma hér inn
í verzlanir og verða sjónarvottar
að atburðum eins cg þeim er ég
hefi hér lýst, rauni ekki finnast
mikið til um þrifnaðinn.
Hvað finnst vkkur t.d. um það,
þegar bílstjóri sem ekur brauðum
og kökum í brauðbúðir, hefir bað
fyrir fastan vana að stafla vör-
unum upp í skápana til þæsinda
fyrir afgreiðslustúlkurnar. Þetta
hefi ég oft séð og var unv-nddur
bílstjóri þó allt annað en hreinn
á höndunum.
Það er ekki úr vegi að ég minn
ist hér lítillega á eitt enn sem ég
hefi veitt athvgli hér : nokkrum
búðum, en það er afgreiðsla. á
sælgæti tii barnanna. Þau kotna
|inn og biðm urn rúkkulnði eða
brjóstsykursmola. í flestum til-
fcllum he1^ ég að þ" * fni þetta
um mðalaust. -g svonc. mæiti
lengi telja.
Frh. á bls. 31