Morgunblaðið - 09.11.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 9. nóv. 1955
MORGUNBLAÐIB
R
Stórmerk fóhurtdraun á sauðfé
Uppdráttur þessi sýnir fram-Skagafjörðinn. Krossinn sýnir hugsanlegt
Sirúarstæði á Héraðsvötnum og slitna línan veginn að henni af Skag-
fTirðingabraut. En svo eru uppi skiptar skoðanir uni, hvort brú eigi
æð gera á Norðurá, þar sem merkt er I eða II.
tmsókn fari fram á vega-
kerfi og brúarsfæðnm við
Horðurá
Þingsályktunartillaga Jóns Sigurðssonar
Sósigs Péfursson tilraunastjóri
cð Skriðuklaustri segir fréttir
af Fljótsdalshéraði
NÝL.EGA átti Morgunblaðið viðtal við bóndann og tilraunastjór-
ann að Skriðuklaustri í Fljótsdal, Jónas Pétursson. Segir hann
hér frá almennum tíðindum af Héraði, m. a. virkjun Grímsár og
byggingu Lagarfljótsbrúar. Svo lætur hann í ljós skoðun sína á
rafmagnsmálum Austfirðinga, sem um alllangt skeið hafa verið
talsverð deilumál á Austurlandi. Síðast segir Jónas frá gagnmerk-
um tilraunum, sem hann hefur haft með höndum á tilraunabúinu
að Klaustri. Sérstaka athygli vekur tilraun hans með fóSrun
fjár á votheyi eingöngu og verður fróðlegt að vita hverjar verða
endanlegar niðurstöður þeirrar tilraunar, þegar 'lokið hefur verið
við utreikning þeirra hjá tilraunaráði búfjárræktar.
— Hvað er að segja um hey- '
skap og hagnýtingu hjá ykkur á
Fljótsdalshéraði og nálægum
sveitum?
I ;— Segja má að heyskapurinn
hafi gengið með afbrigðum vel
í sumar, en grasvöxtur var léleg-
ur lengi framan af sumri. í vor
var mikill klaki í jörð einkum
á Upp-Héraði, en síðastliðinn
I vetur var þar frostasamur en
1 snjóléttur. Þurrkar voru miklir í
1 vor og einkum í sumar og eru
i þessar tvær orsakir einkum til
' þess hve gras spratt seint.
S Heyskapur hófst almennt fyrri
hluta júlímánaðar og er það
| nokkru seinna en verið hefur
undanfarin 2 ár. Nýting heyja
var með afbrigðum góð og hey-
fengur í meðallagi að vöxtum.
I
JON SIGURÐSSON, annar þingmaður Skagfirðinga, hefur á Al-
þingi borið fram þingsályktunartillögu um rannsókn til undir-
búnings vegagerð í Skagafirði og ákvörðun brúarstæða í því sam- '
bandi. Er þetta vegna þess að ýmsar raddir eru uppi um hvar
«eigi að staðsetja brýr yfir Norðurá og framarlega yfir Héraðsvötn.
Tillagan er á þessa leið:
Alþingi ályktar að skora á
aúkisstjórnina:
1. Að láta fara fram rannsókn á,
hvernig bæjunum sunnan
Norðurár í Skagafirði verði
haganlegast komið í gott og
óruggt akvegasamband, jafn-
framt því sem höfð sé hliðsjón
af kostnaði ríkissjóðs og sýslu-
vegasjóðs Skagafjarðarsýslu
af þessum framkvæmdum.
Við þessa rannsókn sé auk
væntanlegrar Norðurárbrúar,
sem tengir þessa bæi við þjóð-
veginn út Blönduhlíðina, höfð
i huga hin fyrirhugaða brú á
lléraðsvötnum sunnan Norð-
wrár, sem er ætlað að tengja
þessa bæi við aðalsamgöngu-
leiðina vestan Héraðsvatna um
sýsluveginn hjá Litladalskoti
og Héraðsdal á Skagfirðinga-
veg hjá hinni nýju brú á
Svartá hjá Reykjum.
2. Að láta athuga leiðina um
þessar fyrirhuguðu brýr á
sýsluveginn hjá Litladalskoti
og Iléraðsdal, til þess að úr
3>ví fáist skorið, hvort þetta
verður ekki álitlegasta leiðin,
sem kostur er á til að halda
opnum samgöngum við héruð-
in norðan Öxnadalsheiðar,
þegar þjóðvegurinn á leiðinni
um Silfrastaðafjall til Varma-
hlíðar lokast, svo sem dæmi
eru til.
3. Að ákveða brúarstæðin á
Norðurá og Héraðsvötnum að
loknum þessum rannsóknum
og í samræmi við það, er nið-
urstöður þeirra gefa tilefni til.
ÁTTA BÆJUM KOMIÐ
í AKVEGASAMBAND
í greinargerð segir m. a.:
Byggðin sunnan Norðurár í
Skagafirði, sem nú er alls 9 bæir,
er innilokuð af tveimur óbrúuð-
um stórám, Norðurá og Héraðs-
vötnum. Lögum samkvæmt á að
byggja brú á Norðurá og aðra á
Héraðsvötn litlu innar í hérað-
inu. Hefur fé þegar verið veitt á
fjárlögum til Norðurárbrúar.
Þegar bygging beggja brúnna
er lokið, er aðstaða til að koma
8 af bæjunum innan Norðurár í
gott akvegasamband við aðal-
samgönguleiðir héraðsins beggja
vegna Héraðsvatna, þ. e. þjóðveg-
inn út Blönduhlíðina og Skagfirð
ingabraut til Sauðárkróks.
BYGGÐ AUSTAN OG VESTAN
TENGD
Auk þessa er þessum tveimur
brúm ætlað að tengja saman
byggðirnar báðum megin Héraðs-
vatna í framhluta Skagafjarðar
og stytta um leið Dalamönnum
og öðrum Fram-Skagfirðingum
mjög leiðina til Akureyrar og
héraðanna norðan Öxnadals-
heiðar.
ALMENN SAMGÖNGULEIÐ
Loks opna þær nýja samgöngu-
leið fyrir langferðabifreiðir af
þjóðveginum í Silfrastaðafjalli á
sýsluveginn hjá Litladalskoti og
Héraðsdal, yfir Tunguveitina á
Skagfirðingaveg til Varmahlíðar,
sem grípa má til, þegar þjóðveg-
urinn frá fyrirhugaðri Norðurár-
brú um Blönduhlíð til Varma-
hlíðar lokast af einhverjum
ástæðum.
MARGT ÞARF AÐ ATHUGA
Af þessu er ljóst, að hér er
margt, sem þarf gaumgæfilegrar
athugunar, og að framangreindar
brýr eru ekki aðeins byggðar til
þess að leysa nokkur heimili úr
óralangri einangrun.
Báðar brýrnar í sameiningu og
vegirnir, sem að þeim liggja,
verða einnig, eins og þegar hefur
verið bent á, þýðingarmiklir
hlekkir í samgöngukerfi héraðs-
ins og jafnvel alls Norðurlands.
Við val á brúartæðum verður því
að taka tillit til hvors tveggja,
þarfa heimilanna, sem þarna eiga
hlut að máli og hinnar almennu
umferðar.
Vegna náins sambands milli
þessara tveggja brúa er nauð-
synlegt, áður en brúarstæðin eru
ákveðin, að rækileg athugun hafi
farið fram á því, hvernig vega-
kerfinu á þessum slóðum verði
bezt fyrir komið, og að fyrir liggi,
hver verður kostnaður ríkissjóðs
og sýsluvegasjóðs eftir því, hverj-
ar leiðir eru valdar. Ennfremur
gerir ágreiningurinn um brúar-
stæðið á Norðurá, sem risinn er
upp innanhéraðs, það vænlegra
til samkomulags og hyggilegra
úrslita, að rannsókn fari fram á
Frh 4 bls. 13
FÉ HEIMTIST
VÆNT AF FJALLI
— Var fé ekki vænt í haust?
— Jú, fé heimtist yfirleitt með
bezta móti af fjalli í haust og
eru þess dæmi t. d. á Jökuldal
að meðalkroppþungi hafi verið
19—20 kg. á heimili við slátrun
í haust. Yfirleitt mun nú hafa
verið sett á vetur með flesta
móti. Það mun vera almennur
áhugi meðal bænda eystra áð
bæta fóðrun fjárins og auka þar
með afurðir eftir hvern einstak-
ling, m. a. með því að fá fleiri
ær tvílembdar. Sauðfjárræktar-
félög hafa nú verið stofnuð í
flestum hreppum Héraðs og ná-
grennis fyrir forgöngu héraðs- j
ráðunautarins, Páls Sigurbjörns-
sonar.
MIKLAR FRAMKVÆMDIR
Á VEGUM HINS OPINBERA
— Hvað er að segja um verk-
legar framkvæmdir?
— Óvenju miklar opinberar
framkvæmdir eru á Fljótsdals-'
héraði um þessar mundir. Hafin
er nú bygging hinnar nýju brúar
á Lagarfljóti. Er það mesta brú- j
armannvirki á landinu og mun
bygging hennar taka að minnsta
kosti 2 ár, en framkvæmdir voru
hafnar í septembermánuði s.l.
Yfirsmiður er Þorvaldur Guð-
jónsson frá Akureyri og með
honum er flokkur brúarvinnu-
manna, en auk þeirra vinnur við
brúna allmargt manna af Héraði.
Brúin er röskir 300 m. á lengd
og verða á henni tvær akbrautir.
Hún verður timburklædd járn-
bitabrú á steyptum stöplum.
Jónas Pétursson tilraunastjóri.
BURÐARMAGN
GÖMLU BRÚARINNAR
MINNKAÐ
— Vegna vinnu við nýju Lag-
arfljótsbrúna varð ekki hjá því
komizt að veikja burðarstyrk
gömlu brúarinnar á pörtum, en
nýja brúin er byggð fast við þá
gömlu. Varð því að takmarka
hámarksþunga flutningatækja, er
um brúna þurfa að fara, við 6
tonn. Veldur þetta talsverðum
óþægindum fyrir öll byggðarlög-
in vestan Lagarfljóts, sem þurfa
að flytja þungaflutning sinn yfir
brúna, en mikið var enn óflutt
af haustþungavörum er bygging
brúarinnar hófst. Það ber að at-
huga, að þessar sveitir verða að
birgja sig upp til vetrarins með
eldsneyti og matvörur, þar sem
samgöngulaust getur verið við
sumar sveitirnar 7—8 mánuði úr
árinu.
VIRKJUN GRÍMSÁR
OG RAFORKUMÁL
AUSTFIRDINGA
— Þá stendur yfir virkjun
Grímsár í Skriðdal og verður þar
reist allmikið mannvirki. Er
áætlað að virkja þar 3600 hest-
öfl. Þegar vinnur þar allstór
vinnuflokkur við byggingu húsa,
sprengingar o. fl. undir stjórn
Ásgeirs Ásgeirssonar.
Annars vil ég taka það fram,
úr því að við minnumst á virkjun
Grímsár, að ég tel raforkufram-
kvæmdirnar hafa verið teknar
raunalegum mistökum, með þess-
ari byrjun. Ef lagning línu frá
Skriðuklaustur í Fljótsdal.
! Laxá í Þingeyjarsýslu austur á
Fljótsdalshérað er framkvæman-
| leg í formi þeirrar áætlunar, er
gerð hefur verið, átti lagning
línunnar tvímælalaust að vera
framkvæmd fyrst. Þannig hefði
fengizt meiri orka og fyrr til
nota hér eystra. Og þá hefði von-
andi, eftir eitt til tvö ár, legið
ijósara fyrir, hvort ekki væri
framkvæmanleg og tímabær
fullnaðarvirkjun Lagarfoss, sem
einn getur fullnægt raforkuþörf
Austurlands um margra ára bil
og auk þess gat orkan þaðan far-
ið eftir Laxárstrengnum, til við-
bótar Norðlendingum, þegar full-
notuð yrði þar orka nýju Laxár-
virkjunarinnar.
VIRKJUN GRÍMSÁR
FULLNÆGIR ALLS EKKI
ÞÖRFINNI
Tenging orkuvera milli lands-
fjórðunga er skynsamleg og
nauðsynleg, ef framkvæmanleg
er með hóflegum kostnaði. En
mér sýnist hætta á, að þó Laxár-
línan sé fyrirhuguð eftir að
Grímsárvirkjunin er fullgerð,
sem þýðir að rafmagn að norðan
kemur tæpast til nota eystra fyrr
en 1958 eða jafnvel 1959, þá
verði orðið lítið til að miðla frá
Laxá. En Grímsárvirkjunin, sem
áætluð er mest 2400 kw., gerir
lítið eða ekkert meira en leysa
af hólmi þær dýru dieselstöðvar,
sem nú framleiða rafmagn fyrir
sjávarþorpin eystra og fullnægja
þó hvergi nærri þörfinni, sem
þegar er fyrir hendi. Má segja
að það sé súrt í broti fyrir byggð-
ir Héraðsins að vita af þessu
dýra mannvirki rísa þarna, án
þess að eiga þess nokkra von,
að verða aðnjótandi gæða raf-
magnsins.
TILRAUNIR MEÐ JARÐRÆKT
OG FÓÐRUN BÚFJÁR
— Hvað villt þú segja um ár-
angur tilrauna þinna á tilrauna-
búinu að Skriðuklaustri?
— Eins og kunnugt er, er á
Skriðuklaustri jarðræktartil-
raunastöð. S.l. sumar voru þar
framkvæmdar margar tilraunir
með áburð, samanburð á grasfræ-
blöndum, einstakar grastegundir,
kartöflur, korn og grænfóður,
sem yfirleitt tókust vel og munu,
er þær hafa verið gerðar upp,
mynda traustan hiekk í þeirri
keðju, er tilraunastarfsemin er að
smíða til eflingar og öryggis land
búnaðinum.
Þess má geta að belgjurtir
döfnuðu með ágætum og stóðu
bæði ertur og flækjur fagur-
blómstraðar í ágústlok. Bygg var
prýðilega þroskað, en kartöflurn-
ar nokkuð misjafnar.
SAMANBURÐUR Á FÓÐRUN
FJÁR Á VOTHEYI OG
SÚGÞURRKAÐRI TÖÐU
Auk jarðræktartilraunanna er
rekið sauðfjárbú. Voru fram-
kvæmdar fóðurtilraunir s.l. vet-
ur. Alls voru í fóðurtilraunum og
athugunum hátt á fjórða hundrað
fjár.
M.a. var þar tilraun með sam-
anburðarfóðrun á votheyi ein-
göngu annars vegar og súgþurrk-
aðri töðu hins vegar. Voru 70 ær
í hvorum flokki. Afurðir voru og
vegnar og athugaðar í haust. —-
Þessi tilraun verður gerð upp af
tilraunaráði búfjárræktar og ár-
angur þá birtur og vil ég sem
minnst um hana segja að svo
I komnu.
| En ekki virtist mér það veru-
1 legum vandkvæðum bundið að
fóðra á votheyinu eingöngu, en
| geta má þess, að ánum var beitt
na^r alla daga vetrarins. Báðir
\ flokkarnir gáfu góðar afurðir og
ærnar voru með þyngsta móti i
i haust.
VOTIIEYSVERKUN
OG FÓÐRUN FJÁR Á ÞVÍ
— Hver er skoðún þín á vot-
heysverkun og fóðrun fjár á því?
— Ég held að til þess að verkun
votheys verði ætíð svo góð, sem
kostur er, þurfi hún helzt að
Frh. á bls. 12.