Morgunblaðið - 24.11.1955, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 24.11.1955, Blaðsíða 8
24 MORGVNBLAvtB Fimmtudagur 24. nóv. 1955 Félagsheimilið í Bolungarvík, húsið var vígt 1953. Hlégarður í Mosfellssveit. skemmtanaskatt þannig, aS skemmtanaskatturinn komi al- mennara niður og engir verði algjörlega undanþegnir því að greiða hann. — Undan- þágurnar virðast handahófs- kenndar og komnar út í öfgar og skemmtiflokkar geta efnt tii skemmtana í nánd við þéttbýli, án þess að greiða skemmtana- skatta. Eins og er eiga allir lands- menn rétt til hlutdeildar í tekj- um af skemmtanaskatti, en tak- markað er aftur á móti, hverjir eru skemmtanaskattsskyldir. — Sum félög eru undanþegin skemmtanaskattsskyldu, meðan önnur félög í sama byggðarlagi, sem vinna að almenningsheill og menningarmálum, eru skemmt- anaskattsskyld. Fyrrnefnd félög hafa þó sama rétt til styrks úr fé- lagsheimilasjóði og hin síðar- nefndu. skemmtanaskatts til félagsheim- ilasjóðs? — Frá því 1. janúar 1948, að lög um félagsheimili tóku gildi, hefur viss hundraðshluti af skemmtanaskatti runnið til sjóðs- ins. í byrjun naut sjóðurinn 50% skemmtanaskattsins, en svo var hundraðstalan iækkuð í 45% og enn á ný árið 1951 var hundraðs- talan lækkuð og þá í 35%. Alls hefur runnið til sjóðsins frá því í upphafi kr. 8.590.057.87. Þessu fé hefur verið ráðstafað til 75 félagsheimila. Af þessum 75 byggingum voru 24 gömul sam- komuhús, sem byggt var við og endurnýjuð. Heildarkostnaður þessara 75 húsa nemur 23 millj. króna og hefur félagsheimila- sjóður greitt í styrki til þeirra í heild kr. 8.054.788.88 auk kr. 245.229.39, sem úr sjóðnum hafa verið greiddar til þátttöku í kostnaði við aðstoð húsameistara og verkfræðinga. — Ljósm. Mbl. Ól. K. M. njóta styrks félagsheimilasjóðs ins, fullan styrk? — Það er stefna þeirra, sem tillögur gera til menntamálaráðu- neytisins um styrk til félagsheim- ila úr félagsheimilasjóði, að ekki verði veittur styrkur til nýrra fé- lagsheimila örar en það, að sem næst fullur styrkur fáist til hvers félagsheimilis samkvæmt reikn- ingsskilum við hverja úthlutun úr sjóðnum. Þar sem sjóðurinn hefur ekki getað greitt að fullu framlög undanfarin 2 ár til þeirra félagsheimila, sem i byggingu eru, er þess ekki að vænta, að sjóðurinn geti greitt styrk til nýrra félagsheimila á þessu og næsta ári. Handíðaskélans HANDÍÐA- og myndlistaskólinn efnir nú til mánaðarnámskeiðs í hagnýtum útsaumi. Á námskeiði þessu verður eingöngu unnið að gerð og útsaumi ýtnissa smá- muna, sem hentugir eru til jóla- gjafa eða til skreytingar heim- ilanna um jólin. Kennari verður frú Sigrún Jónsdóttir Fáist næg þátttaka mun verða kennt í tveimur námsflokkum, öðrum þrjá daga í viku, kl. 5—7 síðd., í hinum jafnoft í viku, kl. 8—10 síðd. Námskeiði þessu lýk- | ur fyrir jól. Nauðsynlegt er að j stúlkur þær og konur, sem óska ' að taka þátt í þessu námi, til- : kynni strax þátttökú sína (í síma 80164, kl. 3—6 síðdegis). Þorsteinn. Einarsson íþróttafuiUrúi. GOBXEMPLARAREGLAN BRAUTRYBJANDI FÉLAGSHEIMILANNA — Hvenær hófust bvggingar fyrstu félagsheimilanna hér? — Elztu samkomuhúsin hér á landi voru byggð skömmu eftir að Góðtemplarareglan fór að ryðja sér til rúms nokkru fyrir aldamót. Eru hin elztu þeirra milli 60—70 ára gömul. Má telja Góðtemplararegluna brautryðj- enda þeirra vegna þess að hún var fj'rst allra félaga, sem byggði hús fyrir starfsemi sína. Má í því sambandi nefna Góðtemplarahús- ið í Hafnarfirði, er byggt var af miklum stórhug á þeim tima og er enn í dag hið ágætasta hús. Þá er það Góð- templarahúsið hér í Revkjavík, sem á ianga og merka sögu. Nokkru eftir aldamótin eða um 1906 kom ungmennafélags- hreyfingin til sögunnar. Tók hún meira txl sveitanna og risu mörg myndarleg ungmennafélagshús upp í dreifbýlinu. Hafa það nær eingöngu verið ungmennafélög, sem unnið hafa að því að koma upp samkomuhúsum í sveitum, þar til félagsheimilasjóður tók gildi 1948 og opnaði fólki mögu- leika á fé til slíkra bygginga. — Síðan hafa félagsheimilin risið upp hvert af öðru til sjávar og sveita og verið miðstöðvar menn- ingarlífs fólks í byggðum lands- ins. — M. Th. Fagrihvammur í Örlygshöfn í Rauðasandshreppi. Húsið vígt síðastliðið sumar. MIKIL GJAFAVINNA — Eru þessi 75 félagsheimili, j sem notið hafa styrks úr félags- heimilasjóði öll fullbyggð? — Nei, 27 þeirra eru ennþá í byggingu. Af þeim sem nú eru í smíðum eru hin minnstu rúm- lega 5003 en hin stærstu 3300— 35003. Við byggingu mjög margra félagsheimila er lögð fram ótrú- lega mikil gjafavinna — þegn- skaparvinna — af konum sem körlum, ungum sem gömlum og! hugur til samvinnu ánægjulega góður. Það má segja að bygging SKÓLAR HINS STARFANÐI FÓLKS Fólk vill hafa félagsheimilin sem næst sínum daglega vett- vangi starfs og heimilislífs. Fá stór en dreifð samkomuhús geta leitt af sér óheppilegt skemmt- analíf, en mörg smærri félags- heimili, bundin smærri og ákveðn ari heildum innan hæfilega af- markaðra svæði, færa með sér Samstilltara og virkara félavslíf, félagslíf sem nálgast heimilislíf. Þetta er reynslan líka að leiða í ljós og störf innan þessara félags heimila verða heilsteyptari og markvissari. Ti-1 dæmis með auknu samstarfi um leiklist. — Ennfremur bætta aðstöðu og fvr- irgreiðslu við bókasöfn, umferða- námskeið, kvenfélaga um hús- mæðrakennslu, umferðakennslu Búnaðarfél. fslands, umferða- kennslu í íþróttum á vegum UMFÍ og ÍSÍ, leikferðir Þjóðleik- hússins og kvnnisferðir Ríkisút- varpsins. Með þessu verða félags- heimilin skólar hins starfandi fólks og miðstöðvar menningar- lífs þess. Þessa félags- og menn- ingarlifs getur það ekki notið nema fjarlægð milli heimila og félagsheimilis sé hófleg. FÉLAGSHEIMILIN VERÐA AÐ VERA DREIFÐ Álítið þér heppilegra að hafa fleiri smærri félagsheimili og minna í borin í einni sýslu, en eitt stórt og veglegt? — Þessari spurningu má svara með annarri spurningu: Getur nokkur ætlazt til þess, að fólkið, sem unir við sitt í hinum dreifðu byggðum, geri sig ánægt með mun verri félagslega aðstöðu en fólk nýtur í þétthýlinu? Það er unnið að þvi í nokkrum byggðarlögum að í þeim rísi eitt stórt félagsheimili miðsvæðis, Frú Sigrún Jénsdéffir kennir á jálanámskeiði MÖRGUM finnast félagsheimili reist of víða, en lögin gera ráð fyrir því, að siíkar byggingar geti risið í hverju sveitar- eða bæjarfélagi og í hinum fjölbýl- ustu feira en eitt. Hver byggð þarf að eiga aðstöðu til þess að íbúarnir geti komið saman til námskeiða, æfinga, funda og sam gleði. Félagslíf fólksins er það lifandi, að það lætur sér ekki nægja eitt félagsheimili eða sam- komuhús í hverri sýslu eða þeim kaupstað sem er næst sýslunni. 180 sveitarfélög eiga nú sín sam- komuhús og 32 eru í byggingu. Á þessu ári hafa 4 félagsheimili verið fullgerð og verið að Ijúka því fimmta í Landssveit. í flest- um sveitafélögum þar sem ekki er vlðunandi húsnæði fyrir hendi er verið að undirbúa slíkar bygg- ingar, og það er ánægjulegt að fylgjast með því hve félagsheim- ilunum fjölgar nú árlega. Þannig mælti Þorsteinn Einars- son iþróttafulltrúi, er fréttamað- ur Morgunblaðsins átti tal við hann fyrir nokkrum dögum. Þor. steinn var þá að koma úr ferða- lagi, þar sem hann hafði haldið fundi um íþróttamál og jafn- framt haft athuganir um bygg- ingu félagsheimila. í lok septem- bermánaðar s.l. hafði Þorsteinn ferðast um allt landið frá því í vor, í sama tilgangi. Þar veröur starfiö markvissara og öruggara sem t. d. hvað leiksvið áhrærir, uppfyllir óskir Þjóðleikhússins, en í byggðahverfum verði svo byggð lítil félagsheimili. í litlu félagsheimilunum sem vart eru stærri en 450—600 rúmmetrar, er hægt að hafa fundi, æfingar og námskeið. íbúar eins byggða- hverfis getff t.d. æft leikrit, kór- söng, fimleika og haldið síðan með þessi viðfangsefni sín til sýninga í hið stóra hús, sem er miðsvæðis í eínni eða tveim sýsl- um og efnt til samkomu. NAUÐSYNLEGT AÐ BREYTA LÖGUM UM SKEMMTANA- SKATT — Hafa félög, sem ekki borga skemmtanaskatt, rétt til styrks úr félagsheimilasjóði? — Það hefur sýnt sig, að nauð- synlegt er að breyta lögum um FÉLAGSHEIMILASJÓÐUR Stjórn félagsheimilasjóðs er í höndum menntamálaráðherra. Fræðslumálastjóri, Helgi Elías- son, og íþróttanefnd ríkisins, Þor- steinn Bernhardsson, Daníel; Ágústínusson og Hermann Guð- mundsson, gera tillögur um út- hlutun fjár úr sjóðnum og ann- ast ýmis mál samkvæmt ákvæð- um laga um félagsheimili. Gjaldkeri sjóðsins og lögfræði- legur ráðunautur nefndarinnar er Ásgeir Pétursson, fulltrúi í menntamálaráðuneytinu. Fram- kvæmdastjóri félagsheimilasjóðs er Þorsteinn Einarsson, íþrótta- fulltrúi. 75 FÉLAGSIIEIMILI HAFA NOTIÐ STYRKS FÉLAGSHEIMILASJÓÐS — Rennur ekki ákveðinn hluti félagsheimilanna einkennist af áhuga og fórnfýsi. 120 SVEITIR BÚA VIÐ ÓVIÐUNANDI SAMKOMUHÚS Á þessu ári voru sendar til inn- flutningsskrifstofunnar beiðnir um fjárfestingarleyfi vegna 32. félagsheimila, Skrifstofan veitti vilyrði fyr'ir 15 og hefur þegar verið hafin smíði 6 þeirra, en smíði hinna mun hefjast n.k. vor. Fleiri ráðgerðu á þessu ári byggingu félagsheimila, en þeir 32 sem sóttu um fjárfestingar- leyfi. Er kunnugt um ráðagerðir innan 20 sveitafélaga um byggingu félagsheimila. Þetta er eigi óeðlilegt, þegar það er at- hugað, að 8 kaupstaðir, 14 kaup- tún og 120 sveitir búa við pvið- unandi samkomuhús eða hafa ekkert. Um 60 þessara aðila hafa ekkert. EKKI VEITT ÖRARA EN ÞAÐ, AÐ FULLUR STYRKUR FÁIST — Fá öll þau félagsheimili sem Rætf við Þorstein Einarsson íþréttafullfrúa: Félugsheimilin gri skólar starlandi

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.