Morgunblaðið - 12.01.1956, Page 8

Morgunblaðið - 12.01.1956, Page 8
8 MURGUNBLAÐIÐ Fimmtudagur 12. jan. 1956 títg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.) Stjörnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur. Lesbók: Árni Óla, sími 3045. Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla: Austurstræti 8. — Sími 1600. Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda. í lausasölu 1 króna eintakið. ÚR DAGLEGA LÍFtNU Stslnmgai: líkisins við ntvinnnbætnr i strjólbýlinn RÉTT fyrir áramótin var frá því skýrt í tilkynningu frá ríkisstjórn inni, að á árunum 1951—1955 hefði samtals verið úthlutað um 28,2 millj. kr. til atvinnuaukn- ingar í landinu. Fé þessu hefur verið nær eingöngu úthlutað til staða utan Faxaflóasvæðisins og Vestmannaeyja, þar sem atvinna hefur verið mest og mest gagn orðið af ráðstöfunum ríkisstjórn- arínnar til aukinnar verndunar fiskimiðanna. Þessu atvinnubóta- fé hefur þannig verið dreift til kauptúna, kaupstaða og sjávar- þorpa á svæðinu frá Snæfells- nesi vestur, norður og austur um land. Þess munu og einstök dæmi, að atvinnubótafé hefur verið veitt einstökum sveitahreppum til viðhalds byggðar þar og til þess að bæta aðstöðu fólksins í lífsbaráttunni. Samfals hefur verið varið 11,5 millj. kr. af þessu atvinnubótafé til bátaútvegsins, aðallega til bátakaupa, fáein lán til véla- kaupa í báta, og vegna reksturs- erfiðleika á einstökum stöðum. Til iðjuvera og fiskverkunar- stöðva, verbúða og fiskhjalla hafa verið veittar um 10 millj. kr. til 30 kaupstaða og kauptúna. Þá hefur atvinnubótafé einnig verið notað til þess að styðja út- gfcrð og kaup á togurum á ein- stökum stöðum og til ýmislegrar annarar fyrirgreiðslu við atvinnu líf byggðarlaganna. Nauðsynle^ar jafnvægisráðstafanir Um það ríkir sennilega ekki ágreiningur meðal þeirra, sem nokkra yfirsýn hafa um íslenzkt efnahags- og atvinnumál, að þess- ar atvinnubótaráðstafanir ríkis stjórnarinnar liafa verið mjög nauðsynlegar og gagnlegar. Þær hafa átt verulegan þátt í því að efla atvinnulíf og bjargræðis- vegi margra byggðarlaga og þannig stuðlað að auknu jafn- vægi, ekki aðeins í byggð lands- ins heldur og í þjóðarbúskapnum yfirleitt. Flótti fólksins frá fram- leiðslunni víðsvegar ut um land til hinna stærstu kaupstaða og þá fyrst og fremst Reykjavíkur hefur verið eitt mesta vandamál siðustu áratuga. Hin mikla fólksfjölgun höfuðborginni hefur kallað gífurlega fjárfestingu, bæð| vegna byggingar nauðsynleg | húsnæðis og opinberra bygg- inga. Auk þess má á það benda, að margt af því fólki, sem stundaði framleiðslu úti á landi til sjávar eða sveita hverfur frá slíkum störfum þes'ar það fiytur til höfuðborg arinnar. Frá sjónarmiði þjóðfélags ins hefur bað því tvímæla- laust borgað sig að all miklu fé hefur verið varið til at vinnubóta og jatnvægisráð stafana á undanförnum árum úr ríkissjóði. -’íöpur ; Sjálfstæðismanna S jálfstæðisf lokkurinn hefur haft forystu um þessar jafnváegis. j ráðstafanir á undanförnum árum.1 Nauðsyr.legt er, að nalda þess* !• um ráðstöfunum áfram og tryggj .1 það eins vel og hægt er að þær komi að varanlegu gagni. Sjálf- stæðismenn á Alþingi hafa und- anfarin ár flutt mörg frumvörp og tillögur um auknar ráðstaf- anir til sköpunar og viðhalds jafnvægi í byggð landsins. Enda þótt verulegur árangur hafi af þeim orðið, m. a. með fyrrgreind- um fjárveitingum til atvinnu- bóta, verður ekki hjá því komist, að taka þessi mál ennþá fastari tökum í framtíðinni. Það er t. d. nauðsynlegt, að styðja einstaka landshluta og byggðarlög til þess að eignast fleiri og afkastameiri framleiðslutæki. Með því myndu starfskraftar þjóðarinnar nýtast betur, framleiðslan aukast og efnahagsgrundvöllurinn verða traustari. Mjög nauðsynlegt er, að upp vaxi í öllum landshlut- um þróttmiklar athafnamiðstöðv- ar, sem geti tekið við fólksfjölg- uninni, aukið útflutningsfram- leiðsluna og orðið um leið góður og varanlegur markaður fyrir landbúnaðarhéruðin, sem að þeim liggja. Vitanlega er ekki hægt að gera allt í einu, enda þótt suma bresti skilning á þá staðreynd. En þessar jafnvægisráðstafan- ir, sem hér hefur verið minnzt á eru eitt af því allra nauðsyn- legasta, sem framkvæmt hef- ur verið og framkvæmt verð- ur í framtíðinni. Sjálfstæðisflokkurinn mun því framvegis sem hingað til beita sér öfluglega fyrir þvi, að þeim muni verða haldið áfram eftir því, sem efni og að stæður þjóðarinnar leyfa á hverjum tima. ■ ■ Orðuglelkar Edens SIR Antony Eden virðist eiga í nokkrum erfiðleikum um þessar mundir. Breytingar þær, sem hann hefur nýlega gert á stjórn sinni hafa ekki mælst sérstaklega vel fyrir í landi hans. En helztu breytingarnar eru þær að Butler fjármálaráðherra hefur verið gerður að leiðtoga Neðri mál- stofunnar og nokkurskonar vara- forsætisráðherra. Maemillan utan ríkisráðherra hefur hins vegar tekið við fjármálaráðherraem- bættinu og Selwyn Lloyd er gerður að utanríkisráðherra. Er hann einn yngsti og glæsilegasti leiðtogi brezkra íhaldsmanna. Við varnarmálaráðherraembætt- inu tók Walter Monekton, sem áður var verkamálaráðherra. Þær breytingar, sem mesta at- hygli hafa vakið eru mannaskipt- in í fjármála- og utanríkisráð- herraembættinu. Butler hefur hingað til verið talinn einn sterk- asti maður stjórnarinnar. En aukafjárlög hans í haust og ráð- stafanirnar til þess að mæta vax- andi verðbólgu og efnahags- erfiðleikum mæltust ekki vel fyrir. Yfirleitt hefur mjög þótt bresta á stefnufestu hjá stjóminni undir forystu hins nýja lorsætisráð- herra, ekki sízt í Kýpurmálinu, sem er nú fleinn í holdi Breta. Hinum nýja utanríkisráðherra hi n þó háfa vevið vel tekíð. Eru niikiai* vonir Við hann tengdar enda er hann talinn samninga- maður míkiíl og áð því leyti lík- ári Sir Antony en Macmillan, sem ékki' þótti hafa til brunns að béra lipurð hans og lægni. SÍÐAN Englendingar veittu Indverjum sjálfstæði fyrir átta árum hefur orðið þar víðtæk bylting, ef svo mætti segja, í þjóðfélagslegu, efnahags- og stjórnmálalegu tilliti. Fæstum íslendingum er þó kunnugt um lifnaðarhætti fólks þar syðra, og væri ekki úr vegi að hverfa spottakom aftur í tímann. Það er aðallega indverska kvenfólkið, sem vekur áhuga okkar í þessu sambandi — enda ekkert undar- legt. í ÁRAHUNDRUÐ hefur ind- verska konan verið kölluð „sati“, en það þýðir „trygg kona“. Þannig hefur hún alltaf verið meira háð karlmanninum en tíðkast hjá okkur. Ef skilgreina ætti stöðu indversku kvenþjóð- arinnar í þjóðfélaginu, væri ekki nógu sterkt að kveðið að nefna hana „hið veika kyn“ — heldur væri „hið háða kyn“ miklu nær sanni. FRÁ því að konan fyrst sér dags- ins ljós þar til hún yfirgefur þennan heim, er hún alltaf öðr- um háð. Meðan hún dvelur i föðurhúsum verður hún að hlýða föður sínum, eins og öll vel upp alin börn. Þegar hún er gift verður hún að lúta boði og banni eiginmanns síns — og eftir að hún er sjálf hætt að halda heim- ili taka börnin við stjórninni. ★ ★ ★ ★ ★ ÞÓ AÐ Hindúatrúin kveði svo á, að jafnrétti skuli ríkja milli karla og kvenna, þá eru það ekk- ert nema orðin tóm, því að ind- verska konan er nú einu sinni „aðeins kona“. Þetta hefur tekið miklum breytingum á örfáum síðustu árum. Stjórnarvöldin hafa leitazt við að brúa bilið — og svo vel hefur þeim tekizt að segja má, að hin bætta þjóðfélags aðstaða konunnar sé tákn fram- fara og bættra kjara í Indlandi. ★ ★ ★ ★ ★ ÞÓ AÐ stjórnarvöldunum sé ljóst, að konan býr yfir jafn mik- illi skynsemi og karlmaðurinn — og lífsafkomumöguleikar hennar séu svipaðir, er ekki hægt að binda endi á hinar aldagömlu erfðavenjur á nokkrum árum — með lögum. Erfðavenjur þær, sem rígbinda konuna eru nefni- lega að miklu leyti byggðar á hjátrú, hindurvitnum og fávizku og yfir slíkt ná engin lög. ★ ★ ★ ★ ★ FYRIR nokkru setti stjórnin lög, sem munu koma til með að skelfa Hindúaþjóðfélagið til grunna. Voru þau á þá leið, að hér eftir eiga hjónum að vera skilnaðir heimilir. Erfðaréttur sona og dætra verður einnig jafn, en hingað til hafa synirnir einir notið þess réttar. Lög þessi eru svo sem vænta má enn mjög óvinsæl meðal þorra Indverja, en ekki er hægt að loka augun- um fyrir því, að vegur konunn- ar í þjóðfélaginu vex stórum með hverju árinu, sem líður. ★ ★ ★ ★ ★ KONAN gegnir nú tvíþættu hlutverki. í fyrsta lagi hefur hún náð rétti sínum á heimilinu, og í öðru lagi hefur virðing hennar aukizt á þjóðfélags og stjórn- málalega sviðinu. Hún er nú orð- in húsmóðir á sínu eigin heimili, og nýtur mikillar virðingar út í frá. Sagt er að indverskar konur hafi stjórnmálalega eðlisgáfu, og lætur það sennilega einkennilega í eyrum þeirra, sem aðeins þekkja íslenzkt kvenfólk. En svo mikið er víst, að indverskar kon- ur hafa látið mikið til sín taka i þeim efnum — og mætti þar nefna konu Gandhis og Pandit systur Nehrus. ★ ★ ★ ★ ★ GlFTING barna er ekki lengúr leyfð í Indlandi, og sanna síðustu manntalstölur, að lögnnuxn hefur verið framfylgt að einhverju íeyti. Landið byggja um það bil 360 milljónir manna og þai af éru 2,833 milljónir gíftir mr ín. 31 eru, J>cer, iem huorki jiellj* Vbior né ^JJeienu l\ulináteiyi •**-aí?va a en giftar konur nokkru fleiri — eða 6,118 millj. Ekkjur eru tald- ar 66 millj. og ekkjumenn á aldr- inum 5—14 ára eru hvorki meira né minna en 134 milljónir. Stjórnarvöldin hafa hækkað lágmarksgiftingaraldur, og er hann nú 15 ára hjá kvenfólki og 18 ára hjá karlmönnum. Margir foreldrar ákveða þó enn giftingu barna sinna, en þess gætir þó ekki meira en ofangreindar tölur gefa til kynna. í EINU tilliti eru indverskar konur mjög frábrugðnar íslenzk- um stöllum sínum. Þær nota nefnilega mjög lítið af fegrunar- lyfjum, en láta hina náttúrlegtt fegurð ráða útlitinu. Það má þvf ætla, að þær þekki lítið til Dior* og Helenu Rubinstein, enda verð- ur slik fávizka vart talin til lasta. VeU andi ólrijar: Misjafn sauður í mörgu fé p p SKRIFAR: VF«vF „Kæri Velvakandi! Ég þakka þér fyrir margar góð ar ábendingar í dálkum þínum á árinu, sem var að líða, og ég vona, að við fáum að heyra margt gott og gagnlegt frá þér á nýja árinu. Oft er hamrað á því í ræðu og riti, sem aflaga fer í okkar þjóðfélagi. Og er það ágætt, því að menn læra af engu betur en gagnrýni. Það er þó miður, að sjaldan er minnzt á þá mörgu menn og kon- ur í öllum stéttum, sem vinna störf sín af trúmennsku. f dálk- um þínum hefur afgreiðsla í verzl unum oft verið umræðuefni. Ég verð að taka það fram, að ég fer sjaldan S verzlanir — konan sér um innkaupin — hún er „innan- rikisráðherrann". Við höfum samt þann sið að kaupa allar jólagjafir í samein- ingu. Jólainnkaupin eru umfangs mikil og erfið og ríður því mikið á, að afgreiðslufólkið sé lipurt og þægilegt við viðskiptavinina. — Mér þótti afgreiðslan í flestum verzlunum góð. og afgreiðslufólk ið var víða einstaklega þægilegt í viðmóti, þó að það sæi varla út yfir viðskiptavinahópinn, sem sinna þurfti. En ekki er hægt að neita þvi, að á stundum var afgreiðslufólk- ið mjög óliðlegt. Eigendur verzl- ana ættu að fylgjast betur með því, hvernig afgreiðslufólkið leysir af hendi störf sín. A.m.k. fólkið af eldri kynslóðinni tekur eftir því, hvort menn gegna störf um sínum vel eða illa, og dæmir eigendurna eftir fólkinu, sem þeir hafa í þjónustu sinni". „Skólar" fyrir afgreiðslufólk IÁ, margir kvarta undan ólið- legri afgreiðslu í verzlunum. Samt má fullyrða, að hún hefur farið batnandi — og hefur gagn- rýnin átt mikinn þátt í því, þótt stundum sé hún ósanngjörn og rituð eða mælt af litlum skiln- ingi. Erlendis er því víða svo fyrir komið, að afgreiðslufólk verður að ganga í gegnum sérstakan „skóla", áður en það fær atvinnu við slík störf. í Svíaríki varð ég þess oft var, að viðvaningar við afgreiðslustörf gengu í einkennis- búningum, sem merktir voru „Nemandi“, þar til þeir höfðu gegnt sínu starfi tilskildan tíma. Hvað er á boðstólum? ANNAÐ er það. sein m]ög er ábótavant í afgreiðslunni. — Afgreiðslufólkið virðist oft og tíð um ekki vera nægilega kunnugt því, í ið er á .boðstól', r.. — Y.ið- skipu niirnþyeru. hremt ekki glltaf /issir um. hvað þá vanhag- ar úm, er þeir koma inn í verzlun — hvernig hatturinn á að vera * ' jgirju eða ;hyaða gerð ,af kkoði. jrt ijetla af; kaupa. Sé afgrr’iðslu- fóikið lipurt og hugkvæmt geta viðskiptin gengið mun betur. — Menn vilja því oft gjarna staldra við og líta í kringum sig — en þá vill þ-að oft vera svo, að þeina finnist þeir eiginlega vera af- greiðslufólkinu til trafala og ang- urs. Grundvallarorsökin fyrir þess- um vandræðum er reyndar sú, aði í verzlunum er ekki nægilegt rúxn til að sýna vörurnar. Svo uppsker hver sem hann sáir JÁ, afgreiðslufólkið fær oft or® í eyra, enda auðvelt að gagn- rýna starf, sem unnið er fyrir allra augum. Afgreiðslufólk er' undir nákvæmlega sömu sökina selt og svo margar aðrar stéttir' hér á landi — og þótt víðar værf leitað — allt of mörg störf bera þess vott, að menn eru hysknir og sinna ekki vinnu sinni af ná- kvæmni og vandvirkni. En viðskiptavinirnir ættu að minnast þess. að svo uppsker hver sem hann sáir — séu þeir sjálfir prúðir og frjálsmannlegir í framkomu, verða þeir fljótlegs. varir við, að flestir gjalda í sömti mynt. Ánætrjuleg leiksýning I' SLENDINGUR, sem dvelur langdvölum erlendis, en var & ferð hér fyrir skemmstu, skrifar um ánævjuleea stund, sem hanii átti i Iðnó gömlu, áður en hannt fór utan aftur. Leikritið, sem< hann sá var „Kjarnorka og kven- hylli" eftir Agnar Þórðarson, sem Leikfélag Revkjavíkur hefur sýnt 20 sinnum og mun sýna enn. nnkkrnm sinnum núna upp úr áramótunum, áður en félagi® tekur fyrir næsta verkefni,. „Galdra-Loft“ eftir Jóhann Sig- urjónsson. „Ég skemmti mér vel“, skrifar bréfritari. ,,Það á náttúrlega ekki við að nota „æðstu heiti“ um leik Aenars okkar — en hann var ekki ósniðueur á köflum og kitl- aði hláturstauearnar. Gott er til þess að vita, að kominn er höf- undur, sem getur skrifað gaman- leik úr Revkjavikurh'finu. Hver veit, hvað svona maður getur átt eftir. En mest gaman hafði ég af leik Guðbjarear Þorbjarnardóttur — ekki vissi ég. að Tsland ætti svona cóða leikkonu. Mér kom á óvart bessi léttTeiki oe finleiki og þessJ öru geðbrieði fáeaðrar dömu — vestan af fsafirði! Hverju megum við bá ekkj búast við frá Seyðis- firði. huesaði ée — sem snýr út að Evrór»u oe þn- sem hitinn kemst ur>n í ?0 stie? Það voru lika tilbrif í leik Helgu Bachman — svo maður tali ekki um Brvniólf. Og yfirleitt vel leikið — góð sýnirig". .Morklð, < em klæðir landið

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.