Morgunblaðið - 23.02.1956, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 23. febrúar ’56
ÍJt*.: H.í. Arvakur, Reykjavlk.
/i*«nkv.stj.: Sigfúj Jónsion.
Ritstjóri: Yaltýr Stefánsaon (ábyxgRæu.)
Stjómmálariúítjóri: Sigurður Bjarnaaou feá Vl*»«
Lttabék: Ami Öla, *imi 8041.
Auglýaingar: Árni Garðar Kri*tiK*K*a.
Ritstjóm, auglýsingar og afgrttiðel*:
Auaturstrœti 8. — Sími 1600,
ámkriftargjald kr. 20.00 á mánuði inaattiimd*
t laugasölu 1 króna eintakltl.
t
Af því oð ktígun er í Perú...
Úk DAGLEGA L'IFINU
t
JJuertincýjarnir ótanida letur a& uícji
ej^tir átöL in í LHJuócafo
FYRIR nokkrum dögum varð
allmikil sprenging austur í
Moskvu. Núverandi æðstu vald-
hafar Sovétríkjanna lýstu því
opinberlega yfir, að stjórn sú sem
sósíalisminn hefur búið rússnesk-
um þegnum sínum hafi verið hin
argasta harðstjórn og einræði.
Núverandi valdhöfum tókst að
vísu ekki betur til en svo að
þeir sýndu með framkomu sinni,'
að enn ríkir sama einræðið og
harðstjórnin þar — engum leyfð-
ist að halda þar uppi vörnum
fyrir látinn læriföður sinn.
Um langt árabil hefur
kommúnistaflokkur starfandi
á ísiandi haldið uppi stöðug-
um lofsöng um freisis og frið-
arstefnu Sovétríkjanna. Hef-
ur hann haft það a stefnuskrá
sinni að færa íslendingum það
sama stjómarfar og í Rúss-
landi hefur ríkt. Hefur hann
nú um mörg ár haldið uppi
stöðugum áróðri, gylliloforð-
um og lofsöng um dá-
semdir sælurikisins í austri.
— Nú játa sjálfir for-
sprakkar alþjóðakommún-
ismans í Moskvu, að öll
þessi gylliloforð hafi verið
uppspuni og falsanir frá rót-
um, ætluð til þess að blekkja
um fyrir fávisum kjósendum
kommúnista á Vesturlöndum.
Fyrir dómstól
almennings
Það er því ósköp eðlilegt eftir
þetta, að kommúnistaflokkurinn
sem hér hefur starfað sé nú
beðinn eindregið og óumflýjan-
lega að gera grein fyrir máli
sínu. Hann hefur nú þessa síð-
ustu daga verið kvaddur fyrir
dómstól almenningsálitsins sak-
aður um rangan framburð fyrir
þeim sama rétti.
Og nú spyr kviðdómurinn, sem
er íslenzkur almenningur:
— Hversvegna hefur ákærði
haldið uppi þessum blekkingum?
Hvemig stendur á því að ís-
lenzkir menn gerast slík leiguþý
erlendrar einræðisstefnu, að þeir
vilja selja þjóð sína undir þessa
sömu ógæfu?
En sakborningurinn stendur
þar uppvís að sök, enda sektar-
legur.
Vitanlega reynir kviðdómur
almenningsálitsins hér sem endra
nær að gera sér grein fyrir öllu,
sem mælir með og móti. En
staðreyndirnar tala sínu máli.
Orð verða ekki aftur tekin. Ekki
er hægt að gefa fyrirskipun um
það á íslandi, að svo skuli litið
á, að Einar Olgeirsson hafi aldrei
skrifað minningarorðin um
Stalin, eða að kommúnistablaðið
Þjóðviljinn hafi aldrei verið gef-
ið út á íslandi. Nei, öll þessi
sönnunargögn liggja fyrir hjá
kviðdóminum.
Að sjálfsögðu hlýtur íslenzk
ur almenningur að dæma
þessa menn hart fyrir þau
meinsæri og rangan framburð
er þeir hafa haft í frammi.
Því að fólk skilur það, að
slíkan vopnaburð mega engir
stjórnmálaflokkar temja sér,
sem vilja nefnast íslenzkir.
Enda er öll meinsemd komm-
únistaflokksins runnin undan
erlendum rifjum. Þetta vita
nú allir. Sífelld heljarstökk
kommúnista hér á landi sem
annars staðar stafa af engu
öðru en því að þeir hafa brugð
izt íslandi, en gengið á mála!
hjá erlendu einræðisvaldL I
Það er ágætt, að upp um þetta
hefur verið ljóstrað. Slíkt skýr-
ir línurnar, leysir upp blekk-
ingahjúpinn og verður til þess
að beina mörgum mar.ninum inn
á rétta braut, sem nefur látið
ginnast af fagurgala kommún-
ista.
Hjá hinu verður heldur ekki
komizt, að þetta taki á taugar
þeirra manna, sem hafa trúað á
sósíalismann eins og helgidóm.
Sumir þeirra kveinka sér máske,
eins og þeir hafi verið neyddir
til að taka inn laxérolíu.
J
Afsckun Framsóknar
En aldrei höfðu menn þó búizt
við því að út frá sprengingunni
í Moskvu yrði önnur keðju-
sprenging, eins og sú sem birtist
í Framsóknarbláðinu í gær. Því
að þar er vissulega á ferðinni
einhver, sem ekki kveinkar sér
minna en kommúnistarnir sjálf-
ir, við meðali, sem hann hefur
verið neyddur til að taka inn.
Svo undarlega bregður við
í forustugréin Framsóknar-
blaðsins í gær, að það tekur
að bera í bætífláka fyrir
kommúnista. Blaðið tekur allt
í einu að tala í þeim tón að
það megi ekki vera að ráðast
á vini þeirra kommúnistana
af því „að það er líka ein-
ræðisstjórn í Perú, Paraguay
og á Spánf*.
Víst er það rétt að einræðis-
stjórnir eru við völd víðar en í
Sovétríkjunum og hlýtur hver
lýðræðissinnaður íslendingur að
harma það og fordæma.
En hvers konar siðferðisvitund
er það hjá blaði Framsóknar-
flokksins, að fara að nota þessar
staðreyndir til að bera í bæti-
fláka fyrir ófremdarstjórn komm
únista. Ætlar framsóknarblaðið
í raun og veru að gerast verj-
andi kommúnista á þeim grund-
velli, að af því að einhverjir
aðrir menn suður í Perú eða Para
guay kúgi þjóðirnar, þá megi
kommúnistar alveg eins kúga
sínar þjóðir?
Annars var við því að búast,
að vissir menn innan Framsókn-
ar gætu ekki á sér setið að reyna
að fegra málstað kommúnista.
Sterkar líkur benda úl þess að
þeir hafi sumir ekki orðið minna
snortnir yfir síðustu fregnunum
frá þessari paradís sósíalismans
sem þeir hafa trúað á. j
Menn um allt land veita nú
vel athygli þeim hópi manna
innan Framsóknar, sem ætíð
eru reiðubúnir að hlaupa und-
ir bagga með kommúnistum.
Fólk til lands og sjávar hef-
ur tekið eftir þessum mönn-
um þar sem þeir mæta á bíó-
fundum kommúnista í þeim
tilgangi að vega aftan að nú-
verandi ríkisstjórn í aðgerð-
um hennar gegn niðurrifs-
starfi kommúnistanna. I
Og þeir menn sem hafa fylgt
Framsókn að málum eru nú
margir farnir að velta þ^j fyr-
ir sér hvað miklu tjóni það
hafi valdið þjóðinni allri er
þessir sömu menn gáfu öfga-
stefnu kommúnista byr undir
báða vængi í einni hinni
hættulegustu aðför sem gerð
hefur verið að efnahagslegu
sjálfstæði þjóðarinnar. i
Það er kafli út af fyrir sig,1
sem á sér víst vart hliðstætt
dæmi í íslenzkri stjórnmála-
sögu.
í BANDARÍKJUNUM hefur vart
verið rætt og ritað um neitt meira
undanfarna daga en atburðina í
bænum Tscaloosa í Alabama, þar
sem ungri negrastúlku var mein-
uð skólavist í háskóla bæjarins.
Einsenhower forseti sagði á blaða
mannafundi skömmu eftir at-
burði þessa, að hann harmaði
mjög framkomu þeirra, er mein-
að hefðu stúlkunni skólavist. Gaf
forsetinn út tilskipun til dóms-
looóa
málaráðuneytis Bandaríkjanna
þess efnis, að það skærist í leik-
inn — og rannsakaði málið.
KOMIS í VEG FYRIR
MISRÉTTI
Samkvæmt úrskurði hæsta-
réttar Bandaríkjanna fyrir um
það bil einu ári síðan, eiga svart-
ir menn og hvítir að njóta jafns
réttar til skólagöngu í öllu land-
inu. Samkvæmt þessu átti héraðs
uu andi óhríj'ú
ar:
B1
Allur er varinn góður
LIÐVIÐRIÐ hefir verið slíkt
undanfarna daga, að mjóu
munar, að menn geti klæðzt sum-
arfötum án þess að eiga á hættu
að verða innkulsa — vil ég þó
ekki ráðleggja neinum að tefla
heilsu sinni í tvísýnu. Á meðan
geisa fádæma hörkur á megin-
landinu allt suður á Suður-Ítalíu.
Gáttu hægt um gleðinnar dyr,
segir þar. Það var trú manna
fyrrum, að lítið frost og fann-
kynngi í janúar og febrúar boð-
aði miklar frosthörkur og kulda
í marz og apríl. Vilji menn hafa
fornan hátt á um veðurspár, ættu
þeir að veita því athygli, hvernig
viðrar í nótt. Sagt er, að svo
viðri 14 daga eftir sem viðrar á
Matthíasmessunótt — aðfaranótt
24. febrúar.
Breyttir tímar.
SÚ var tíðin, að ferðamenn, er
lögðu leið sína til íslands,
undruðust hvað íslendingar voru
langt á eftir tímanum efnalega
séð, bjuggu við slæm kjör, í lé-
legum húsakynnum og fylgdust
engan vegin með tízkunni í klæða
burði — jafnvel efnaðir menn.
Margir lítt vandaðir ferðasagna-
höfundar erlendir gerðu sér mat
úr þessu og gáfu hinar ferlegustu
lýsingar á landi og þjóð — ritað-
ar af lítilli þekkingu og skilningi.
Nú er öldin önnur.* Flestir þeir
erlendir ferðamenn, er hingað
leggja leið sína nú og hafa haft
lítil kynni af íþlandi undrast
hversu margt er hér með nýtízku
legu móti, og hafa þeir venjulega
fyrst alls orð á því, er þeir hitta
innfædda að máli.
Nú er það oft og tíðum íslend-
ingurinn, sem leggur leið sína út
fyrir landsteinana, sem furðar sig
á ýmsu, er fyrir augum ber, og
þykir margt gamaldags og lítt
til fyrirmyndar — jafnvel með
menningarþjóðum, er hann sækir
heim.
Fyrir skömmu varð fyrir mér,
er ég fletti bókinni „Öldin, sem
leið“, skemmtileg lýsing, sem
franski rithöfundurinn, Charles
Edmond, gaf á íslenzku þjóðlífi
skömmu eftir miðja 19. öld. Rit-
aði Edmond mikla bók um ís-
land þeirra daga — eins og það
kom honum fyrir sjónir.
„íslendingurinn er venjulega
ljóshærður, sterkbyggður, en
þunglamalegur. Augu hans eru
athugul, en framkoman kæru-
leysisleg og gangur hans slyttis-
legur. Hann' er látlaus í athöfnum
og orðum. Það er sjaldgæft, að
viðkvæm tilfinning eða áköf þrá
endurspeglist í andlitsdráttum
hans. Örlög hans hvíla þungt á
honum. Það er eins og hann
bogni undan þessum þunga ....
Hann er örlagatrúarmaður. Hann
ber þessa trú utan á sér, í and-
litssvipnum.
Búning íslendingsins svipar til
andlits hans. Hann ber ekki vitni
um neina gleði eða ímyndunar-
afl. Þegar hann er í landi, er
hann klæddur heimagerðum
jakka, ofnum úr svartri ull, sem
nefnist vaðmál. Á höfði ber hann
barðastóran hatt. Skór hans eru
gerðir úr mjúku skinni, og eru
þeir reimaðir. Þegar hann er á
sjó, fer hann í yfirhöfn úr svörtu
skinni, sem þorskalýsi hefir gert
regnhelt.
VÖY-*
íslenzku konurnar, ljóshærðar
og grannar, mundu vera fagrar,
ef hið sama farg hvíldi ekki á
þeim og karlmönnunum. Andlits-
svipur þeirra andar blíðu og auð-
sveipni. Þær eru rólyndar, þögl-
ar, iðnar við vinnu sína, feimnar
og hlédrægar í háttum sínum.
Búningur þeirra er peysa úr
svörtu vaðmáli og pils úr sama
efni, sem hnígur í stórum felling-
um. Ungu stúlkurnar gera flétt-
ur úr hári sínu í sveigum og festa
upp í hnakkanum. Fyrir ofan enn
ið bera þær á höfði litla, svarta
prjónahúfu, sem lagar sig eftir
höfðinu, en langur silkiklútur
liggur niður með eyranu. Giftu
konurnar vefja höfuð sín marg-
litum klút, sem nær upp yfir
hvítt léreft, svo að höfuðbúnaður
þessi minnir á rómverskan hjálm.
Á hát,:ðisdögum er efni þetta
breytilegt að fínleika og lita-
: skrauti. En búning þennan
j skreyta lykkjur, krókar og dopp-
j ur og skartgripir úr gylltu silfri,
sem eru haglega gerðir í landinu
sjálfu og mönnum þykir ánægja
að vegna aldurs og einkennilegr-
ar lögunar í gotneskum stíl eða
byzantískum.
Húsakvnni íslenzku þjóðarinn-
ar eru léleg. Bóndinn gerir bæ
sinn úr hraungrjóti og rekavið.
Þakið er úr torfi. Dyrnar eru svo
lágar, að menn verða að beygja
höfuð og bak, er inn er gengið,
og er þá komið í dimman, þröng-
an gang .... Að undanteknum
hinum ríku íbúum höfuðborgar-
innar eða nokkrum verzlunar-
stjórum þekkja íbúarnir ekki tré
gólf. Gólfflöturinn í kofunum er
þer og óhreinn. Græn mygla þek
ur bá að innan.“
Við slík kjör var ekki að furða,
þó að örlögin hvíldu þungt á herð
um allrar alþýðu manna og
prfitt reyndist að blása lífi í
neista: gleðinnar og ímyndunar-
aflsins. Skvldi lifsgleði og and-
legur þróttur íslendingsins hafa
siukizt aS sama skapi og hækkað
íiefir úndif loft í hýbýlum hans
óg klæðnáður hans samræmzt
tízku síns tíma?
dómur framvegis að sjá um, að
ekkert kynþáttamisrétti yrði við-
haft í skólum landsins. Var málið
tekið til meðferðar vegna þess, að
í nokkrum^ suðurríkjanna hafa
sérskólar undanfarið verið starf-
ræktir fyrir svarta og hvíta.
Svertingjum hefur verið bönnuð
vist í skólum hinna hvítu í mörg-
um suðurríkjanna — og þannig
hefur það verið frá upphafi.
í norðurríkjunum hafa svert-
ingjar hins vegar fyrir löngu
fengið jafnan rétt við hvíta menn
í þessu tilliti. Þess vegna má líta
á dóm hæstaréttar sem ráðstöfun
til þess að brúa bilið milli hinna
svörtu og hvítu.
ÓÁNÆGJURADDIRNAR
ÞAGNA
Hæstaréttardómnum var þess
vegna tekið fálega — og jafnvel
illa í mörgum suðurríkjanna.
Margir foreldrar hvítra barna
hótuðu að taka börn sín úr skóla,
ef málið yrði látið fram ganga.
Óánægjuraddir þessar hafa þó
þagnað að mestu, því að svo mik-
ið er víst, að ekki hefur komið
til neinna átaka milli kynflokk-
anna síðan hæstiréttur gaf úr-
skurð sinn, þrátt fyrir að svert-
ingjar hafi. að undanförnu
streymt til skóla þeirra, sem hvít-
ir ménn sóttu eingöngu áður,
Þó að kynþáttavandamálsins
gæti víðast hvar í Bandaríkjun-
um, þá má segja að viðhorfin séu
sérstök og breytileg innan hvers
ríkis. Þannig voru t. d svert-
ingjar farnir að sækja háskóla
hvítara manna í Norður-Korolínu
sem er eitt af suðurríkjunum, áð-
ur en hæstiréttur gaf úrskurð
sinn. Gekk það allt snurðulaust
— og ekki kom til neinna átaka.
VÍSAÐ ÚR SKÓLA
En við skulum víkja aftur að
Alabama-stúlkunni, því að sagan
er enn ekki sögð. Þetta var í
fyrsta skipti, sem svertingi lætur
innrita sig í háskóla í því ríki.
Stúlkan heitir Atherine Lucy, er
26 ára að aldri — og býr um 50
km. fyrir utan Tuscaloosa. Um-
sókn sína um skólavist lagði hún
fyrst fyrir héraðsdóm, til þess að
forðast hugsanleg óþægindi og
ill eftirköst. Ekki hafði héraðs-
-dómur neitt við umsóknina að at-
huga, enda var það hans hlutverk
að sjá um að málið fengi farsælan
endi. Stjórn háskólans veitti
Lucy einnig einróma inngöngu.
Að morgni fyrsta dags hennar
í skólanum safnaðist saman álit-
legur hópur stúdenta — og mót-
mælti harðlega inntöku svert-
ingjastúlkurnar í skólann. Þegar
hún kom akandi í skólann þriðja
daginn gerðu nokkrir stúdentar
hróp að henni — og köstuðu
ávöxtum í bifreið hennar. Eftir
þessa atburði ákvað stjórn há-
skólans að vísa Lucy úr skóla um
óákveðinn tíma — vegna hennar
eigin öryggis.
EISENHOWER SKERST
í LEIKINN
Snéri hún sér síðan til dóm-
stólanna — og kærði brottvikn-
ingu sína úr skólanum. Héraðs-
dómurinn mun hafa lent í nokkr-
um vandræðum, er kæra hennar
barst, þar eð hann hafði lýst full-
um stuðningi við inngöngu henn-
ar í skólann. Tók þá Eisenhower
í taumana — og skipaði dóms-
málaráðuneyti Bandaríkjanna að
hlutast til um að misrétti þetta,
er svertingjastúlkan varð fyrir
yrði leiðrétt, — svo sem að fram-
an greinir.
ALMENNINGUR FORDÆMIR
Af blaðaummælum má sjá það,
að almenningur í Bandaríkjunum
fordæmir almennt ofbeldisaðgerð
ir þessár gagnvart svertingja-
stúlkunni. Mörg bláðanna styðja
þá áskorun nokkurra stúdenta til
yfirvalda háskólans um að reka
tafarlaúst þá úr skóla, sem þátt
Frh. 6 bla. li