Morgunblaðið - 23.02.1956, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 23. febrúar ’56
MORGUISBLAÐIÐ
9
í hraðfrystihúsi Miðness. —
Ungu stúlkurnar, með hvítu
kappana vigta fiskflökin og
pakka þau síðan inn í
snyrtilegar umbáðir. Fiak-
ararnir grípa fiskinn af
færibandinu og flaka hann á
nokkrum sekundum á að-
gerðarborðinu.
EG HEFI séð Sandgerði vaxa
frá því að vera nokkur hús
í þyrpingu, I 700—800 ibúa kaup-
tún. Fólkinu hér fjölgar stöðugt.
Eins og þú sérð, þegar við för-
um hér um göturnar, eru mjög
víða hús í smíðum. — Þetta sagði
Axel Jónsson, kaupmaður í Sand-
gerði og fréttaritari Mbl. þar um
margra ára skeið, er tíðindamað-
ur Mbl. brá sér þangað suður
eftir fyrir nokkrum dögum ásamt
Trausta Th. Óskarssyni rakara,
sem tók ljósmyndir.
Það er ævintýralegt að
helgar iengur, sagði ein úr
hópnum.
Það voru ekki margir á ferli
þennan dag þar í þorpinu, utan
börn. — Kvenfólkið, sem á heim-
an gengt, er í frystihúsunum og
karlmennirnir ýmist þar líka eða
úti á sjó. Þannig er það í flest-
um útgerðarstöðum á landinu á
vertíð, hvort heldur það er síld-
arvertíð á Siglufirði eða Raufar-
höfn, eða á vetrarvertíð á Suður-
landi, þegar vel aflast. — Þennan
dag var einmitt mikið að starfa,
því afli bátanna hafði verið ágæt-
ur kvöldið áður.
BEZTU VERBÚÐIR
Á LANDINU
— Hér í Sandgerði höfum við
nú verbúðir, sem eru án efa þær
beztu á landinu, sagði Axel
Jónsson. — Hinn harðduglegi út-
gerðarmaður, Guðmundur Jóns-
son á Rafnkelsstöðum í Garði, lét
Guðmundur Jónsson, Rafnkelsstöðum, Axel Jónsson, kaup-
maður og Ólafur Jónsson, framkvæmdastjóri. — Myndin er
tekin á bryggjugarðinum og er Sandgerðisvitinn í baksýn.
koma í útgerðarpláss á vetrar-
vertíð, þegar mikið afiast og
nóg er að starfa. Allir bátarnir
voru úti, því gott sjóveður var.
Á ungu stúlkunum úr frysti-
húsinu, sem komnar voru í
búðina til Axels til að fá sér
hressingu í kaffihléi, mátti
sjá, að eitthvað, sem var þeim
sérstakt tilhlökkunarefni, var
á næstu grösum. — Það verð-
ur ball í samkomuliúsinu í
kvöld.
í svona góðu veðri?
— Nei, nei, þeir róa ekki um
— Jæja, róa bátarnir ekki
smíða þessar verbúðir í sumar er
leið og'hefur nú tekið þær til
aínota.
Þangað fórum við. Þetta er
ekki verbúð í þeim skilningi, sem
flestir munu leggja í nafnið, held-
ur er þetta stór fiskverkunarstöð,
þar sem allt er undir sama þaki;
fiskvinnsla, fiskgeymsla og ver-
búðir sjómanna. Stendur húsið
niður við sjóinn, nokkurn spöl
frá hafnargarðinum.
Þarna hittum við Guðmund,
hressan í bragði að vanda. —
Þefta er mikið hús, 800 ferm. og
'tvílyft með nokkru risi. Niðri
eru fiskaðgerðarsaljr og voru
menn þar að vinna við saltfisk.
— Þetta er miklu stærri og
fallegri fiskur í ár en t. d. í
fyrra, sagði einn mannanna. —
Þá fórum við í minni herbergi
út frá fiskverkunarsalnum. Þar
hljómaði vinsælt dægurlag og
þrír menn voru önnum kafnir
við að beita línuna. Þarna var
hlýtt og bjart inni, og undir
vinnuborðunum eru miðstöðvar-
ofnar. En þessi verbúð Guð-
hússins á efra lofti er stór
og rúmgóð saltfiskgeysmla,
þar sem hægt er að geyma um
500 lestir af saltfiski. í ris-
hæðinni er veiðarfærageymsla
fyrir bátana, sem leggja afl-
ann upp hjá Guðmundi.
Húsið var byggt á undra
skömmum tíma. Fyrsta skóflu-
stungan var tekin í júnímánuði.
j En þótt húsið sé byggt á svo
I skömmum tíma, er það nið vand-
I aðasta. Sonur Guðmundar, Jónas
Sandgerðingar viija koma opp
örisg«;ri höfn — Beztu fiski-
miðin rétt fyrir ntan
mundar á Rafnkelsstöðum mun
vera sú eina, þar sem miðstöðv-
arhitun er í beitingaskúr. Jafn-
óðum og hinir handfljótu beit-
ingarmenn eru búnir að fylla
línustampana, er þeim rennt inn
í kæli. Frostið fer ekki úr síld-
inni á króknum fyrr en búið er
að renna línunni í sjóinn. Ekki
þurfum við að sækja það langt
á miðin, að frostið sé farið úr
síldinni áður en línan er lögð,
sagði Guðmundur.
SAMANBURÐUR
KEMUR EKKI TIL GREINA
— Það er einmitt þessi verbúð
Guðmundar, sem mig langaði til
að Mbl. segði frá ítarlega, sagði
Axel Jónsson, og bætti síðan við:
— Þú ert ekki búinn að sjá allt
enn, og fórum við nú upp á loft.
Þar búa vermenn í stórum, björt-
um herbergjum, og er aðbúnaður
allur fyrir þá með slíkri prýði,
að engu er líkara en komið sé
í gott gistihús.
— Þeir, sem verið hafa í
veri, og koma í sVona verbúð,
sagði Axel, munu vera sam-
dóma um að samanburður
komi þar ekki til greina, svo
vel hefur Guðmundur á Rafn-
kelsstöðum búið að öllu hér.
— Þar á efri hæðinni er stór
matsalur fyrir starfsmennina.
Tvær ráðskonur haida heim-
ili fyrir vermennina og þar
eru um 40 í heimili þegar
landlega er. Bauð Guðmundur
okkur upp á kaffi í matsaln-
um, en eldhúsið við hliðina á
honum er eins og annað, til
mikillar fyrirmyndar, með
nýtízku sniði. í öðrum enda
múrarameistari, hafði yfirumsjón
með smíði hússins, en yfirsmiður
var Húnbogi Jónsson, trésmiður.
ÞAR SEM SKIPTAST Á VÉLAR
OG ÖRUGGAR HENDUR
Er við höfðum skoðað verbúð
Guðmundar, en hann hefir að-
eins saltfisk- og skreiðarfram-
leiðslu, gengum við niður í hrað-
frystihús Miðness h.f. Þar var
mikið um að vera. Frystihúsið
er eitt hið bezt búna hér á landi
að hvers konar vélakosti, og er
framleiðsla þess mikil. Vinnusal-
ir eru þar bjartir og rúmgóðir.
Tólf bátar leggja þar upp afla, og
þar starfa að jafnaði 70—80
manns. Það var ánægjulegt að
sjá framleiðslustarfið, þar sem
skiptast á vélar og öruggar hend-
ur fiskflakara, fiskpökkunar-
stúlkna og annars starfsfólks. —
Það var verið að pakka flök í
smekklegar umbúðir fyrir
Bandaríkjamarkað. Þarna hitt-
um við Ólaf Jónsson, fram-
kvæmdastjóra Miðness, en hann
gekk með okkur um vinnusalina
og frystihólfin, þar sem það
kemst upp í vana að vinna að
staðaldri í 25 stiga frosti.
Þeir voru nú þarna þrír at-
kvæðamenn þessa kauptúns og
því eðlilegt að spyrja, hvað væri
mest aðkallandi fyrir Sandgerði
nú og í náinni framtíð.
VINNA ÞARF STÓRVIRKI
VEÐ HÖFNINA
Axel Jónsson kaupmaður
sagði: — Höfnin.
— Á því sviði þurfum við
að vinna stórvirki, ef Sand-
gerði á ekki að dragast langt
í beitingarskúr í stöðinni hjá
Guðmundi á Rafnkelsstöð-
um er hægt að vera létt-
klæddur við vinnuna og þar
inni hljóma vinsæi dægurlög
í útvarpi. Saltfiskurinn er
stór og fallegur.
aftur úr, sagði Guðhiundur á
Rafnkelsstöðum, en enginn
maður hér þekkir hafnarmál-
in betur en Ólafur Jónsson,
sem er formaður hafnarnefnd-
arinnar.
— Það er vissulega rétt, sagði
Ólafur, sem þeir Axel og Guð-
mundur segja. Höfnin er aðal
málið hér hjá okkur. Engin ver-
stöðvanna á Suðurnesjum liggur
betur við fengsælustu miðunum,
Miðnessjónum, en einmitt Sand-
gerði. Það hefur alla tíð verið
sótzt eftir því að eiga bát í útræði
héðan á vertíðinni. Erfið hafn-
arskilyrði hafa staðið í vegi fyr-
ir því, að hér skuli ekki vera
miklu meiri fiskframleiðsla en
raun ber vitni. Óvíða mun það
enn tíðkazt að leggja verði bát
um við bólfæri út á legu og
skipsmenn að fara milli lands og
báts á litlum bátum. Sandgerðis-
bátar eru oft í stórmikilli hættu
vegna brims í óveðrum og það
getur verið lífshættulegt að fara
milli lands og bátanna, þó ekki
sé leiðin lengri en 50—70 metrar.
VERÐA AÐ SÆTA
SJÁVARFÖLLUM
Sem dæmi um erfiðleikana af
hafnléysinu, má nefna að stórlega
háir það útgerðinni, að bátar
verða að sæta sjávarföllum til að
komast upp að bryggjugarðinum,
til þess að losa aflann, er þeir
koma úr róðri. Við bryggjugarð-
inn eins og hann er, geta legið
fimm til sex bátar samtímis við
losun, en héðan róa nú 20 bátar.
í fyrra kom dýpkunarskipið
Grettir hingað. Var mikil bót að
því, en við munum leggja alla
áherzlu á að fá hann aftur í
vor, sagði Ólafur Jónsson, til að
Ijúka þeirri dýpkun hér í höfn-
inni, sem nauðsynleg er til þess
að bátarnir geti hiklaust og án
tillits til sjávarfalla, komizt að
bryggjugarði.
Þegar því er lokið, er vissulega
nokkrum áfanga náð. En undir-
staða atvinnulífs Sandgerðinga
er sjósókn. Það verður að gera
hér góða höfn og örugga. Ekki
er hægt að segja að miklu fé
hafi verið varið til hafnarfram-
kvæmda hér, t. d. í samanburði
við ýmsa staði aðra. En árið
Framh. á bls. 10