Morgunblaðið - 17.03.1956, Qupperneq 2

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 17. marz 1956
Vegna sérstaks tœkis á stjórnpalli
hefur hann aldrei tapaB vörpunni
Þýzkur toguri með ýmsum tæknilegum
nýjungum kemur i höfn
ÍGÆRMORGUN kom í höfn í Reykjavík vegna vélarbilunar
einn af nýjustu og fullkomnustu togurum Þjóðverja „Hermann
Krone“ frá Hamborg. Vakti útlit hans allmikla athygli, svo að
níöðugur hópur forvitinna áhorfenda var á vakki í kringum hann.
/'. skipi þessu voru einnig ýmsar aðrar tæknilegar nýjungar, sem
ekki var hægt að sjá utan á, en skipstjórinn Henry Kúlper sýndi
S’réttamanni Mbl. nokkrar þessara nýjunga. Var skemmtileg til-
viljun, að samdægurs og birt var hér í blaðinu hin merkilega ræða
* ‘ísla Jónssonar um tæknilegar nýjungar í útveginum, skyldi
þessi nýi togari koma hér í höfn.
75 ára í dag:
Guðmundur L. Hannesson
fyrrverandi bæ|arfógetí
ÞKJOÍ-B4KKINN
Það' sem mest vakti athygli
raanna, sem fram hjá gengu, var
iúð háa skjólborð, sem er bak-
borðsmegin á skipinu. í rauninni
*- r togarinn tvídekkaður bakborðs
inegin alla leið frá brúnni og
iram á bakka. Samtímis fæst
ágætt skjól fyrir sjómennina á
þiífarinu.
S'XiATNINGSVÉL IIM BORÐ
Þegar skipið fer á saltfisks-
veiðar eru staðsettar undir
skjólbakka þessum hausskurð-
una með ðllu, þegar hún fest-
ist snögglega í feotni.
VEtóÐUR að snúa hei.m
Togarinn Hermann Krone er
620 brúttó-smálestir. Hann er
mjög vandaður, aðbúnaður sjó-
manna góður. í eldhúsi er raf-
magnseldavél og á mörgum svið-
um hefur verið farið inn á nýjar
leiðir. f skipinu eru tvær vélar,
stór og lítil. Hingað kom skipið
vegna vélarbilunar. Var það aðal
túrbína, sem var skemmd. Fengu
skipsmenn þær fréttir, að ekki
Henry Kúlper skipstjóri við horn
glugga á stjórnpalli, þar sem
hann getur samtímis fylg/.t með
köstum og stjórnað skipina.
og þá aðallega knúnir af litlu
vélinni.
l innig er þiJfarið á hinum nýja togara. Bakborðsmegin út við borð-
i-.».okk er skjólbakki, sem samtímis er þílfar frá brú fram í bakka.
CLjósm. Mbl. Ól. K. M.)
arvél og flatningsvél. Sagðí
skipstjórinn, að þessar vélar
* spöruðu stórlega vinnuafl. —
Áleit hann að það munaði 15
mönnum og sjá allir hve mikla
þýðingu það hefur í rekstri
togarans.
I-TJÖKNAR FRÁ HORN-
CiLUGGA
Á stjórnpalli skipsins eru öll
lin fullkomnustu siglinga- og ör-
j’ggistæki. Þar er radar og fisk-
f.já og bar er einnig girókompás,
fiVO nokkuð sé nefnt. Þá er það
>\okkur nýjung, sem er mjög
J-ægileg, þótt hún sé bæði eiaíöld
*>3 ódýr. Henni er þannig hagað,
r>8 frá stýrishjólinu miðskips er
t löng, sem framlengd er að horn-
4>Iugga stjórnpallsins. Þannig, að
. jsMpstjórinn getur staðið við horn
' ftiuggann, meðan köstun fer fram
rig þá samtímis. stjórnað skipinu
*;fálfur.
FJEFUll ALÖREI MISST
iVÖKPUNA
Knn eina nýjung benti skip-
i stjóriim á, sem virðist allat-
hyglisverð og er hún nú kom-
in á nokkra togara. Á stjórn-
pallinum er útbúnaður þannig,
að skipstjóri getur losað á
* vindubremsunum, ef hann
, verffiur var við að varpan fest-
ist í botni. Þá getur hann ýtt
n á sneril, svo að vindubremsan
íosnar og slakar jafnskjótt á
' vírunum.
Þcssi nýjung hefur orðið þess
valdandi að síðan skipstjórinn
tók við skipinu nýju fyrir
rúrnu ári, hefur hann aldrei
- misst vörpuna og skemmdir
»» hafa einnig orðið minni á
sjálfum netjunum. En eins og
kunmigt er, þá mun vera al-
$ gengt að togarar missi vörp-
væri hægt að gera við þetta hér.
Voru þeir nýkomnir hingað á
miðin og fannst, súrt í broti að
verða að snúa heím aflalausir
Nýuppgerður bátur
NESKAUPSTAÐ, . 16. marz. —
Nýlega fór mb Þráinn, NK 70,
í reynsluför hér á Norðfirði.
Hafði verið sett ný vél í bátinn
í Skipasmíðastöð Dráttarbrautar-
innar hf. Vélin er 240—370 ha.
Manheim dísilvél. Jafnframt var
sett nýtt stýrishús og vélárreisn
úr stáli í bátinn, sem er 60 lestir
að stærð og nýr kjölur smíðaðm’
í hann. Er Þráinn nú búinn öll-
um nýtízku tækjum, svo sem
Astic-dýptarmæli og hverfirúðu.
flitun í stýrishúsi og káetu er mið
stöð, sem útblástursrör vélar-
innar hitar Allar vistarverur eru
mjög rúmgóðar og snyrtilegar
eftir breytinguna. Þráinn gekk
lOVa sjómílu í reynsluför, en
vegna veðurs var ekM hægt að
fullkeyra vélina. Eigandi bátsins
er Ölver Guðmundsson, útgerðar-
maður og skipstjóri er Jón, sonm*
hans. Báturinn er byrjaður róðra
í Keflavík. —Axel.
GUDMUNDUR L. Hannesson'
fyrrverandi bæjarfógeti á Siglu-
firði á í dag 75 ára afmæli. Hánn
fluttist hingað til Reykjavíkuri
árið 1948 er hann lét af embætti. i
Guðmundur er fæddur að Stað
í Aðalvík. Hann varð stúdent ár-
ið 1903 og lauk embættisprófi í
lögfræði frá Hafnarháskóla árið
1909. Gerðist hann síðan mála-
flutningsmaður á Isafh'ði og
dvaldist þar til ársins 1919. Það
ár var hann settur bæjarfógeti
á Siglufirði og skipaður í það
embætti árið 1920. Gegndi hann
því eins og fyrr segir til ársins
1948.
Heimili Guðmundar Hannes-
sonar og frú Friðgerðar Guð-
mundsdóttur konu hans á Siglu-
firði var hið glæsilegasta. Var
þar og gestkvæmt, enda eru þau
hjón gestrisin svo að af ber.
Munu margir minnast heimilis
þeirra þar með þakklæti og
hlýju.
GuðmundUr Hannesson ber
aldur sinn vel. Hann er eins og
fyrr glaður og reifur í máli. Hér
í Reykjavík hefur hann eignazt
nýtt og fagurt heimili.
| Þau hjón eignuðust fjögur
mannvænleg börn, þrjá syni og
eina dóttur. Er einn sonanna,
HaHgrímur, látinn. Hafði þá ný-
lega lokið embættisprófi í lækn-
isfræði með frábærmn dugnað*
þrátt fyrir langvinn veikindi.
Hinir mörgu vinir þeirra írú
Friðgerðar og Guðmundar Hann-
essonar senda þeim í dag hug-
heilar árnaðaróskir, um leið og
þeir minnast langrar og tryggr-
ar vináttu þeirra með þakklætL
Vinur,
Bréf:
Bíkisútvorpið og rithöiuador
| TVÖ rithöfundafélög hér eru
aðiljar að samningum við Ríkis-
útvarpið um greiðslur fyrir höf-
undarétt. Annað þeirra, Rithöf-
| undafélag íslands, hefur birt
. samþykkt sina um það, „að frek-
! ari samningaumleitanir af þess
j hálfu séu tilgangslausar og lítils-
, virðandi"!
j Frásögnin um viðskiptin við
Ríkisútvarpið er villandi og eklii
rétt.
Þegar á fyrsta og öðrum við-
ræðufundi vai’ð samkomulag um
greiðslur útvarpsins fyrir höf-
undaréttinn og töldu samninga-
menn rithöfunda sig vel ánægda
j með þau úrslit. Greiðsla fyrir ó-
bundið mál skyldi hækka úr 5
kr. í 6 kr. og greiðsla fyrir kvæði
eða bundið mál úr 8 kr. í 12 kr.
fyrir hverja mínútu. Þetta er
1 greiðsla fyrir höfundaréttinn ein-
an og tíl viðbótar því, sem rít-
höíundar fá, samkvæmt taxta,
fyrir efni og flutning, þegar þeir
lesa í útvarpið.
Einnig var rætt um reglugerð
fyrir rithöfundasjóð. Það er
sjóður, sem útvarpið hefur að
öllu leyti lagt fram og aukið ár-
lega. Hann var stofnaður til upp-
bótar fyrir þau ár, sem liðu frá
þvl, að rithöfundalögin gengu í
gildí og þar til samningar voru
gerðir við Ríkisútvarpið. Sjóður-
inn er nú rúmar 100 þús. kr. —
Uppkast að reglugerð fyi'ir þenn-
an sjóð hefur verið samið og ekk-
ert er því til fyrirstöðu af útvárps
ins hálfu, að hann geti tekið til
starfa.
Sú tregða, sem orðið hefur í
þessum málarekstri stafar af
öðru. Rithöfundanefndin dró inn
í þessar umræður annað mál,
kröfu um það, að Ríkisútvarpið
greiddi enn 120 þús. kr. í sjóðinn
fyrir liðínn tíma, árin fyrir 1947,
umfram það, sem þegar var gert
og umsamið áður. Ég taldi hins
vegar, að útvarpið göeti ekki geng
ið að því að greíða eftir á stórfé
fyrir löngu liðinn tíma, enda við-
urkenndi nefnd rithöfundanna, að
hún ætti enga kröfu til þessa
fjár að lögum.
Útvarpið var þá einnig sjálft
að stofna annan stærri sjóð eða
fjárveitingu, sem rithöfundar
njóta góðs af. Þótti ekki ástæða
til og var ekM fjái-magn til þess
að leggja mikið fé samtímis í tvo
áþekka sjóði.
Til þess að sýna góðan sam-
starfsvilja útvarpsins í garð rít-
höfunda bauð ég samt að tvö-
falda ársframlagið í rithöfunda-
sjóðinn, en því hefur nú verið
hafnað.
Vilhj. Þ. Gíslason.
Minningarorð
ÁSLAUG EINARSDÖTTIR frá
Bjólu andaðist á heimili dóttur
sinnar Brekkum í Holtum hinn
11. janúar s.l. Áslaug var fædd
31. janúar 1877 að Steinum undir
Eyjafjöllum. Ólst hún upp hjá
foreldrum sínum Guðfinnu Vig-
fúsdóttur og Einari Einarssyni,
sem bjuggu lengi að Steinum og
síðar að Felli í Mýrdal. Seinna
fluttu þau enn undir Eyjafjöll og
bjuggu í Neðradal. Fluttu þaðan
að Bjólu en hættu húskap, þegar
Áslaug giftist haustið 1905 Stef-
áni Bjai'nasyni og bjuggu þau að
Bjólu vestur bæ, þar til Stefán
dó árið 1941. Þau eignuðust 9
böm. Tvö dóu í bernsku, en 7
eru á lífi. En þau eru:
Sigurlín gift Guðmundi Jóns-
syni bónda að Ægissíðu. Sigríður
gift Guömundi Max, trésmíða-
meistara á Rangá, Guðfinna gift
Kjartani Jóhannssyni bónda að
■ Brekkum. Einar bóndi að Bjólu,
Sveinbjörn bifvélavirki að Hellu,
Guðmundur og Haraldur búsettir
í Reykjavík. Hópur þessi er hinn
mannvænlegasti og líkist foreldr-
Unum að dugnaði og myndarskap.
Steíán og Áslaug voru sam-
hent og búnaðist vel, þótt bama-
hópurinn væri stór. Mér eru
minnisstæð handtök Stefáns að
Bjólu frá því að ég var barn og
sá hann vinna. Hann var sérstak-
lega kappsfullur og afkastamikill
og féll aldi-ei verk úr hendi. Sama
mátti segja um Áslaugu hús-
freyju. Hún hafði ekki alltaf
vinnukonu til hjálpar við bú-
störfin. Hún varð oft ein að koma
verkunum af og hugsa um barna-
hópínn, sem þurftá mikils með.
Ég minníst hjónanna á Bjólu og
reyndar alls fólksins í Bjólu-
hverfinu frá þessum timum.
Þvkir mér gott að láta hugann
í-eika til bernskuáranna og minn-
ast' ánægjulegra stunda og góðs
fólks. Á þeim tímum voru minni
kröfur gerðar til lífsins en nú
gerist. Þá voru minni þægindi,
lítið um vélar til að létta störfin.
Ekki var rafmagn eða ýmis önnur
þægindi, sem nú þykja sjálfsögð.
Áslaug Einarsdóttir undi vel við
þau kjör, sem hún bjó við. Hún
vann langan vinnudag vegna
barna sinna og heimilisins og
tgldi ekki eftir sér snúninga og
erfiði. Hún var fyrirmyndar móð
ir, eiginkona og húsmóðir, og
vann störf sín í kyrrþey og æðru-
laust svo til fyrirmyndar var.
Allir sem þekktu Áslaugu
munu ávallt minnast hennar með
hlýjurn huga. I. J.
Fertugustu
leiksýningar
minnst
f GÆR var þess minnzt við síð-
degisdrykkju í Iðnó, að hið sér
í lagi vinsæla íslenzka gaman-
leikrit Kjarnorka og kvenhylli,
hefur nú verið sýnt 40 sinnvm á
leiksýningum í þessu gamla leik
húsi bæjarbúa.
Við þetta tækifæri flutti Sig-
urður Grímsson stutta ræðu, þar
sem hann gerði stuttlega að um
talsefni leikritagerð á Íslándí
fyrr og nú. Kvað hann miklar
vonir tengdar við höfund þessa
leikrits, Agnar Þórðarson, sem
hann teldi nú efnilegastan ís
lenzkra leikxitahöfunda. í lok
sinnar skemmtilegu ræðu, bar
Sigurður fram góðar óskir höf
undi til handa og bað nærstadda;
að taka undir þessi orð með kröffc
ugu ferföldu húrrahrópi.
Mjög fá íslenzk leikrit hafa náð
þvílíkum vinsældum og þetta
leikrit Agnars og er það nú foom
ÍS í tölu þeirra sem sýnd hafa
verið oftast fyrir fullu húsi áhorf
enda.