Morgunblaðið - 17.03.1956, Blaðsíða 11

Laugardagur 17. marz 1956
MORGVNBLAÐIÐ
11

^IbN
Jý'utf't»////>' Yf
Fyrstu niðurstöður s
afkvæmarannsóknanna |
í Laugardælum ‘
l Elísabet Bjarnadóttir — minning
ÞRIÐJUDAGINN 13. þ. m. var
' til moldar borin frá Fríkirkjunni
Elísabet Bjarnadóttir. Hún and-
aðist á heimili dóttur sinnar hér
i í bæ 6. þ. m.
runcARe/NtV komum inn í ganginn gegnt tilraunagripi að ræða. Þær eru
5/i’r'-'Ah/tísrs*'/s~st> nijólkurgeymslunni er heljar allar jafn gamlar, hafa allar borið
mikil tafla ekki ólík skólatöflu í um líkt leyti og hafa allar fengið
AUSTUR í Laugardælum í Flóa kennslustofu. Er hún öll útkrít- I sömu uppeldis- og fóðurmeðferð
örskammt frá kauptúninu að uð með alls konar tölum. Er við frá því er þær komu sem nokk-
Selfossi, er rekið eitt af stór- athugum hana nánar þá sjáum urra daga gamlir kálfar í til-
búum þessa lands. Enda ekki að við að þarna eru töflur yfir út- ; raunastöðina. Helmingur þeirra
furða þótt það ætti að geta verið vegið mjólkurmagn úr fjósinu t er undan nautinu Spak í Mýrdal,
j af svonefndum Mýrdalsstofni, en
| hinn helmingurinn er undan
! nautinu Jósep frá Syðra-Lang-
! holti í Hrunamannahreppi af
; Kluftastofni. Allar eru kvígur
j þessar undan vænum kúm og
ættgóðum.
Samanburður hefur nú ver-
ið gerffur á afurffum þessara
kúa að loknu fyrsta mjólkur-
skeiffi þeirra. Mjólkurmagnið
reyndist nákvæmlega hiff
sama, en fitumagniff var ör-
lítið meira hjá Kluftastofnin-
um, effa 4,13 á móti 4,7
Þessar kýr verffa nú
reyndar annaff mjólkurskeiff
og síðan birtar niffurstöffur að
því loknu.
Þess er þó aff geta í sam-
handi viff þessa tilraun, aff hiff
slæma tíffarfar í sumar hefur
haft nokkur truflandi áhrif.
KVÍGUR í IIJARÐFJÓSI
Síðan bregðum við okkur nið-
ur í kjallara undir nýja fjósinu
til þess að skoða aðrar 22 kvíg-
ur, sem þar eru í hjarðfjósi, eða
lausgöngufjósi með rimlagólfi.
Helmingur þeirra er undan napt-
inu Loga frá Stóru-Mástungu í
Gnúpverjahreppi, af Kluftastofni,
en hinn helmingurinn undan
Rauð frá Stóra-Dal undir Eyja-
fjöllum af Mýrdalsstofni. Þessar

Séff heim aff Laugardælum
myndarlegt, því að stærsta bún-
aðarsamband landsins er eigandi
búsins og Kaupfélag Árnesinga
eigandi jarðarinnar. Það má því
segja að engir venjulegir fátæk-
lingar styði við bakið á búi
þessu. Nýlega átti tíðindamaður
Mbl. leið urh Flóann og leit þá
við í Laugardælum.
TILRAUNABÚ
í NAUTGRIPARÆKT
Laugardælabúið er sem fyrr
segir eign Búnaðarsambands
Suðurlands, og er að meginþræði
tilraunabú í nautgriparækt. Hafa
til þessa einkum verið þar fram-
kvæmdar afkvæmarannsóknir á
nauturr. og óðurtilraunir. Auk
þess er svo rekið þarna allstórt
svínabú með um 80—100 svínum,
en tala þeirra er að sjálfsögðu
allbreytileg. Þar eru og um 400
hænsni og er þar talsverð útung-
un ðg ungasala. Fyrirhugað er
svo að koma þarna á fót sæðinga-
stöð í náinni framííð og er þess
jafnvel vænzt að hún nái að taka
til starfa á þessu ári.
TÖFLUR UM FÓÐUR
OG FÓÐURMAGN
Er við komum í heimsókn að
Laugardælum hittum við þar
fyrir þá ráðunautana Kristinn
Jónsson og Sigurmund Guð-
björnsson, en þeir vinna hjá
Búnaðarsambandi Suðurlands
ásamt Hjalta Gestssyni ráðunaut, ’
en hann hefur yfirinnsjón með
Laugardælabúinu, en er þennan
dag fjarverandi.
Við leiðsögn þeirra Kristins og
Sigurmundar skoðum við gripina
í Laugardælum. Fyrst komum j
við inn í gamla fjósið, sem að
sönnu getur nú varla talizt mjög j
gamalt, en tilraunabúið tók til1
starfa árið 1952 og var fjós þetta
þá talsvert endurbætt. Það fyrsta, j
sem við rekum augun i þegar við,
hvern dag og yfir fóður það,
sem kúnum er daglega gefið,
bæði hey- og kjarnfóður.
VERÐLAUNAGRIPUR
Síðan komum við inn í gamla
fjósið og getur þar að líta marga
fallega gripi. Við staðnæmumst
við eina kúna og skoðum hana
sérstaklega. Hún er talin falleg-
asti gripurinn í fjósinu og fáum
í nýja fjósinu í Laugardælum
við hana leysta af básnum til
myndatöku.Iínýfla, er. svo heitir
þessi kostagripur, cr af Klufta-
stofni í aðra ætt, en Hjálmholts-
stofni í hina. Hefur fengið 1.
verðlaun vorið 1955. Hefur
mjólkað rnest 4380 kg. (3. kálfs
nyt), en er nú með 5. kálfi.
AFKVÆMARANNSÓKNIR
Síðan höldum við áfram inn í
nýja fjósið, sem er mikil og
glæsileg bygging. Þar skoðum við
m. a. 22 kýr, sem lokið hafa
fyrsta mjólkurskeiði. Er hér um
Kjörgripurinn Hnýfla
kvígur eru eins og hinar allar
jafn gamlar og hafa allar fengið
sömu meðferð og eiga þær að
bera í maí í vor. Er hér um að
ræða aðra tilraun á afurðagæðum
þessara tveggja stofna. Eftir að
lokið er þessum tilraunum þarna
í Laugardælum á þessum kvíg-
um, sem þar eru nú, verða þær
seldar og nýjar tilraunir hafnar.
Allir eru gripir þeir sem þarna
eru, eyrnamarkaðir, með mis-
munandi mörgum bitum á mis-
munandi stöðum í eyrunum.
FÓÐURGJÖF KÚNNA
f VETUR
Allar kýrnar í Laugardæl-
um lita mjög vel út og þrífast
vel, enda eru afurffir þeirra
yfirleitt góffar. Meffalnyt full-
mjólka kúa reyndist s.l. ár
13550 fitueiningar. Viff spyrj-
um nú þá Kristin og Sigur-
mund um fóffurmeffferff kúnna
í vetur^Segja þeir aff gefiff
hafi veriff rúmlega helmingur
vothey og þafi fullorðnar kýr
fengiff um 23 kg. af votheyi á
dag og um 4 kg. af þurrheyi,
sem allt var súgþurrkað.
Kjarnfóffurgjöfin hefur veriff
3 kg. aff meffaltali á mjólk-
andi kú, en mest hafa þeir
gefiff allt að 6 kg. dag hvern.
Framh. á bls. 12
j" Elísabet var fædd 1. okt. 1880
á Saurum í Miðfirði en fiuttist
með foreldrum sínum hingað til
Reykjavíkur 1882 og bjó hér alla
tíð síðan. í æsku vann Elísabet
flest störf, sém til féllu, eins og
títt var um ungar stúlkur þá, en
fljótlega bar á því að hún hugð-
ist meira fyrir, og fór hún því og
lærði sauma og vann nokkuð við
það áður en hún giftist. Árið
1904 giftist hún Jóni Guðmunds-
syni frá Hlíð í Garðahverfi, en
hann missti hún 1949.
Heimili þeirra Elísabetar og
Jóns var lengst af á Bræðraborg-
arstíg 20 og þar bjó Elísabet
áfram síðustu árin. Börn eignuð-
ust þau 8 en 4 þeirra eru dáin,
2 í æsku og sonur, Guðmundur,
dó 18 á^a og dóttir, Anna, sem
dó 25 ára gömul. Á lífi eru Karl
Óskar, skipstjóri; Ingunn Lára;
Bjarni, verzlunarmaður; og
Elísabet. Öll búsett hér í bæ.
Auk sinna barna ól Elísabet
upp og gekk í móðurstað, börn-
um bróður síns, Péturs Bjarna-
sonar, skipstjóra og konu hans,
Herdísar Guðmundsdóttur, en
hún dó 1918 úr spönsku veikinni
og hann þremur árum síðar. Ólu
Elísabet og Jón algerlega upp 2
börn þeirra Herdísar og Péturs,
en hin voru mikið á heimilinu og
undir handarjaðri Elísabetar,
meðan þau voru að komast á legg.
Það var öllum ljóst, sem þekkt
höfðu Elísabetu að hún hafði
margt reynt um dagana, horft á
eftir 4 börnum sínum í gröfina
og síðan mannj sínum, eins og
áður segir. En við hverja raun
óx hún og varð meiri og sterk-
ari, en slíkar manneskjur, sem
þannig taka hverjum vanda, eru
sterkar og mannbætandi, og það
var Elísabet alveg sérstaklega.
Þó Elísabet hafi haft ærin
starfa á stóru heimili við upp-
eldi margra barna, hafði hún
þó tíma til að sinna öðrum
áhugamálum sínum. Starfaði hún
t. d. í Fríkirkjusöfnuðinum í
mörg ár, svo og í Slysavarnafé-
laginu og reyndist þar sem ann-
ars staðar ágætis félagi.
Mjög var það eðlilegt að Elísa-
bet starfaði í þessum félagssam-
tökum, því að bæði var það að
hún var trúuð og svo hitt að hún
vildi mikið á sig leggja til að
geta hjálpað þeim sem á hjálp
þurftu að halda, og því voru
slysavarnir við sjó hennar hjart-
ans mál, eins og svo margra sem
sína hafa átt á sjónum.
Frú Elísabet var sérstaklega
vel gerð kona, og munu þeir ekki
fáir, sem til hennar sóttu kjark
og þrek, þegar erfiðlega gekk,
en hjá henni var jafnan hjálp og
huggun að hafa.
Síðustu árin þegar börnin voru
farin að heiman, lagði Elísabet
mikið fyrir sig sauma, því að þó
árin væru mörg að baki, gat hún
ekki annað en verið sístarfandi.
Saumaði hún þá aðallega íslenzk-
an búning, skaut og peysuföt, og
fórst henni það afburða vel. Þær
eru ekki svo fáar sem skautbún-
ing nota við hátíðleg tækifæri,
sem nú ganga í skautbúningi frá
Elísabetu.
Elísabet var lánsöm kona, eins
og þeir verða sem eru góðai
manneskjur og þó oft virtist erfitt
og ekki gott að átta sig á hvers
vegna svo mikið var á hana lagt,
þá sáu allir sem hana þekktu,
að hún óx og varð betri og meiri
manneskja af, og þess vegna var
hún lánsöm. Svo og af hinu að
hún átti góð börn og barr.abörn,
sem glöddu hana og gerðu henni
síðustu árin ánægjuleg.
Var hún jörðuð suður í gamla
kirkjugarði og þar hvílir hún nú
við hlið manns síns og barna.
Endurfundirnir hafa orðið gleði-
legir fyrir þau.
Að endingu vil ég svo, Elísa-
bet, þakka þér alla viðkynningu
og alla þá aðstoð og vináttu, sem
þú veittir mér, er ég ei fæ endur-
goldið. Það er mér mikill ávinn-
ingur að hafa þekkt jafn góða
konu og þú varst.
i______________________h.
6u8jé!? Brpjélfsson
Snæfe!!i( Yfri
Hjar?v!k
i
' UM og eftir 1930 bjuggu í Götu
á Brimilsvöllum hjónin Guðrún
! Jósefsdóttir og Guðjón Brynjólfs-
son. Þau höfðu ílutzt suður á
Snæfellsnes árið 1927 og komu
úr Barðastrandasýslu, þar sasn
þau höfðu búið á ýmsum stoðum,
svo sem Hrísnesi, Uppsölum og
Melanesi í Rauðasandshreppi. —-
Guðrún var fædd 1854 að Hærra-
Vaðli á Barðaströnd, dóttir Jós-
efs Bjarnasonar bónda þar og
konu hans Helgu Jónsdóttur. —
Guðjón var hins vegar Stranda-
maður, fæddur 11. ágúst 1861 að
Hellu í Kaldrananeshreppi, son-
í ur Bryrijólfs Jónssonar og Þór-
dísaf Hjaltadóttur.
I Guðrún og Guðjón eignuðust
sjö börn: Guðrúnu, búsett í
Hafnarfirði, ekkja eftir Gúð-
mund Júlíusson, er drukknaði af
togaranum Sviða. Bryndís, bú-
sett í Reykjavík, ekkja eftir
Bjarna Guðmundsson, trésmið
i Helgi, látinn, var búsettur í
Reykjavík og kvæntur Önnu
Árnadóttur. Halldór, látinn, var
búsettur í Reykjavík og kvæntur
Sigríði Magnúsdóttur. Jósef, bú-
settur á , Patreksfirði, kvæntur
Guðbjörgu Þórðardóttur. Böðvar
bóndi á Tungumúla á Barða-
strönd, kvæntur Björgu Þói’ðar-
dóttur. Bjarney, ljósmóðir, búsett
' að Snæfelli í Ytri-Njarðvík,
ekkja eftir Gunnar Árnason frá
Jaðri í Ólafsvík. — Áður en Guð -
jón kvæntist, eignaðist hann son,
sem Guðmundur heitir og dvelzt
nú á elliheimilinu Grund i
j Reykjavík.
Guðrún og Guðjón kynntu sig
alls staðar vel, svo að öllum, sem
kynntust þeim, lá til þeirra hlýr
hugur. Þau höfðu aldrei mikið
milli handa, en voru þó í senn
örlát og hjálpsöm og vildu jafnan
greiða götu nágranna sem þau
máttu. Aldrei var svo smátt hjá
þeim í búi, að þau tækju ekki
Framh. á bls. 12