Morgunblaðið - 17.08.1956, Blaðsíða 2

5
MORCUyBLADlÐ
Föstudagur 17. ágiist 1956
SALK-bóluefnið er hæitulaust
Það eykur mótstöðuaflið
T NYUTKOMfíU Fréttabréfi um
heiibrigðismál, er raett um hið
merka Salk-bóluefni, sem virð-
ist ætla að kveða niður mænu-
súttina að fullu og öllu. Þar segir
svo m.a.:
Ári seinna, eða vorið 1955,
[MESKAR TII.RAUNIR
PRÓF. A. B. SABIN.
Prófe3sor Albert B. Sabin
Cincinnati, Ohio, hefir haldið því
töldu menn öruggt, að unnt vasri tram, að til þess að fá haldgott
MISTÖK I FYRSTU.
„Salk-bóluefnið var reynt
stórum stíl í Bar.daríkj unum, þeg
ar á árinu 19S4 og órangurinn
borinn saman við óbólusett börn.
Nefnd sérfróðra lækna, sem falið
var að gera yfirlit um árangur-
inn af bólusetningunum, undir
forustu prófessors Thomas Franc-
is, lét uppi álit sitt í apríl 1955.
>að var í stuttu máli á þá leið,
að bóluefnið væri hættulaust og
hefði tilaeluð áhrif. Þegar voru
gerðar ráðstafanir tii þess að
hefja bólusetningar í Bandaríkj-
unum, og mun aldrei í sögu lækn-
isfræðinnar hafa verið brugðið
svo fljótt við í svo stórum stíl
eftir að ný aðíerð til að verjast
sjúkdómi hefir eftir langa maeðu
og mikla fyrirhöfn komið út úr
rannsóknastofunni. Það var þvi
engin furða, þótt eitthvað bæri
út af, þegar mörg fyrirtæki tóku
allt í einu til að framleiða bólu-
efni, sem ræktað var úr þremur
mismunandi virusstofnum, mis-
munandi skæðum, og bóluefninu
síðan dreift út um öll Bandarík-
in. Milljónir barna voru bólu-
settar og til stóð að bólusetja 21
milljón, þegar fregnir fóru að
berast um, að börn hefðu veikzt
og lamazt af bólusetningunni og
sum jafnvel dáið. Þá fyrirskipaði
ameríska heilbrigðisstjórnin, að
hætt skyldi öllum bólusetningum
og jafnframt, að hafin skyldi
rannsókn á bóluefnisframleiðslu
allra þeirra fyrirtækja, sem fram-
leitt hefðu bóluefni gegn mænu-
sótt, svo að ljóst mætti verða,
hver orsökin væri til þess að
bóluefnið hefði reynzt hættv.legt
í sumum tiifellum.
ALMENNINGUR VARB
HBADÐUR.
Það kom í ljós, að ekki hafði
veri haft nógu strangt cftirlit
með því hjá einu og jafnvel fleir-
um fyrirtækjum, að sóttkveikj-
an væri dauð í bóluefninu.
Þessi bólusetningaslys urðu til
þess, að almenningur í flestum
löndum varð hræddur við mænu-
sóttarbólusetninguna og heilbrigð
isyfirvöld margx-a þjóða hættu
við að láta framkvæma slíkar
bólusetningar hjá sér. Sú afstaða
var fyllilega réttmæt, því að sýnt
var, að þótt gagn væri að bólu-
setningunni, þá var eftir að leysa
viss vandamál í sambandi við j
framleiðsluna, svo öruggt væri, í
að bóluefnið gæti talizt algeriegaj
hættulaust.
að komast hjá slysum af bólu-
setningum, og þá um vorið var á
ný leyfð bólusetning í stórum
stíl í Bandaríkjtuium. í Kanada
hafði engra slysa orðið vart, svo
að þar var bólusetningunum hald-
ið áíram. í Danmörku var bólu-
setningin tekin upp í stórum stíl
1 og einnig var allmikið gert að
bólusetningum í Þýzkalandi og
Suður-Afríku.
Ameríska nefndin gaf út
skýrslu sina í janúar 1956 og-
lagði höfuðáherzlu á tvö megin-
atriði: 1) að bóluefnið væri hættu
laust og 2) að það kæmi að gagni
og yki mótsíöðuna gegn mænu-
sóttarvirus.
Neíndin komst að þeirri n;ð-
urstöðu, að í vissum útgáfum af
bóluefni, sem komið hefði frá eir,-
um framleiðanda, liefði verxð
nógu mikið af lifandi vii'us til
þess að valda sýkingu.
Þótt endanleg reynsla sé ekki
fengin í Bandaríkjunum af bólu-
setningunum, bendir allt til þess,
að hún muni verða góð. 1
onæmi gegn mænusótt, þurfi að
nota lifandi, veiklað virus, en
ekki dautt virus, eins og notað
er í Salk-bóluefninu.
Af reynslunni um ónæmisað-
gerðir gegn öðrum næmum sjúk-
dómum liggur næst að halda, að
slíkt ónæmi mundi verða ending-
arbetra, auk þess sem það yrði
miklu einfaldara og auðveldara
að framkvæma slíkar ónæmisað-
gerðir.
I júlí 1955 birti próf. Sabin rit-
gerð í American Journal of the
Medical Sciences, þar sem hann
gerir grein fyrir tilraunum sín-
um til þess að framleiða bólu-
efni, sem mætti nota þannxg, að
geía það inn. Hann bendir á
reynslu þá, sem fékkst við mæl-
1 ingar á mótefni gegn mænusótt í
blóði Eskimóa 1951, þar sem
mænusóttar hafði ekki orðið vart
í 40 ár. Samt sem áður héldu
þeir, sem nógu gamlir voru til
þess að hafa meðtekið mænusótt-
arvirus þá, áfram að mynda mót-
efni, þótt 40 ár væru liðin.
Sabin notaði veiklað mænusótt-
Evrópiimet
í kúluv
arpi
Á ÍÞRÓTTAMÓTI í Berlín
setti Jirí Skobla frá Tékkó-
slóvakía nýtt Evrópumet í
kúluvarpi, kastaði 17,57 metra.
Fyrra metið', sem hann átti
sjálíur, var 17,54 metrar.
Hafa ekki lagt
kapp á að veiða
síldiiia
GJÖGRI, 16. ágúst: — Sæmilcg
reknetjaveiði hefur verið hér á
Reykjafirði síðastliðna viku, og
hafa sjómenn fengið þetta eina til
íjórar tunnur í net.
Ekkert kapp hefur verið lagt
á að veiða sildina, vegna þess að
ekkert verð hefur íengizt fyrir
arvirus, sem hann hafði prófað [ hana. H.f. Djúpavík hafði undir-
á Cimpanze-öpum og fundið, að
framkallaði mótefnamyndun í
þeim, án þess að nokkur sýking
hlytist af.
TILRAUNIR Á FÖNGUM.
Hann fékk sjálfboðaliða á aldr-
inum 21—30 ára í einu af fang-
elsum Bandaríkjanna til þess að
prófa þessa aðferð. Þessir menn
voru valdir fyrst þannig, að eng-
in mænusóttarmótefni fundust í
blóði neins þeirra. Síðan var þeim
gefinn gróður af mænusóttarvir-
us, lifandi, en veikluðu, og voru
allir þrír stofnarnir í gróðrinum,
sem ræktaður hafði verið í apa-
nýrum. Ölium var gefinn gróður-
inn í gegnum munninn.
Þótt eklci væri gefínn nema
örlitill skammtur, 1/1000 úr kú-
„Kúagott£r“ á miðrí iteykjavík
I»atf er alþekkt fjrrirbæri í
svcitum landsias, að þegar
búfénaður fer oft um sömu
letðir í liaganum, myndast
smámsaman m.jóir stígar í
jarðveginn, sem ganga undir
nafuinu kindagötur eða kúa-
göíur. Sama fyrirbaeri er
þekkt hér í horginni í grúð-
urreihim bæjarins. Enda þótt
séungið sé niður í grasið tit-
kynningum um bann við að
ganga á grasinu, er þeim
ckki hlýtt. Myndast utan við
gangstígana, heldur óhrjá-
legar „kúagötur“ cftir mann-
fólkið. Mynd þessi cr ágætt
dæmi um þctta og er tekin
á Hávailagötunni við ka-
þólska tiínið. Hægra mcgin
sjást þrepin niöur af gagn-
stígnum, sem sjaldan eru
gengin. Fótkið íer yfir grasið
vinstra œegin og treður nið-
ur grasrótina. Hér þýða ekki
boð né bönn og er bezta ráð-
ið að flytja stiginn þangaff
sem fólkið vitl ganga hann.
Ljósm. Mhl. Ól. K. M.
búið vcrksmiðjuna til bræöslu í
sumar, en verksmiðjunni var
lokað um síðustu mánaðamót, og
aðkomufólkið og verkstjórinn
fóru heim til sín 1. ágúst s.l.
Nú ætlar H.f. Djúpavik að taka
á móti sild til söltunar, og Skjald
breið kemur mcð tunnur í nóít.
tt.Ui að vera hægt að taka á móti
á föstudag eða laugardag.
— Regína.
biksentimetra af gróðrinum,
nægði einn slíkur skammtur til
þess að framkalla mótefnamynd-
un. Sabin sýndi fram á, að mænu-
sóttarvirus tekur fljótt til að timg
ast í görnunum eftir slíka inngjöf
og að finna má það í saurnum
7—10 dögum eftir inngjöf og
stundum í allt að 12 vikur á eítir.
Þrátt fyrir það, aö sóttkveikjan
tímgast í görnunum, fannst hún
aldrei í blóðinu og enginn mann-
anna veiktist.
Sabin fann mesta mótefna-
myndun hjú þaim, sem virus
fannst hjá í kokinu, og er ekki
ólíklegt, að kokeitlarnir eigi
dx-júgan þátt í að framleiða mót-
efni gegn mænusóttinni. Gæti þá
komið til mála að strjúka mænu-
sóttargróðri í kok barnanna til
þess að fá sem öruggasta mót-
efnamyndun.
ÆVILANGT ÓNÆMI?
Alls voru þessar tilraunir get ð-
ar á 30 mönnum, og hjá öiluin
mynduðust mótefni gegn mxtnu-
sótt með þessu móti, án þess að
nokkurrar sýkingar yrði vart.
Ekki er ólíklegt að við eigum eft-
ir að heyra meira um tilraunir
af þessu tagi, því að sennilegt
er, að með þessu móti verði unnt
að framkalla ævinlangt ónæmi
gegn mænusótt með minnstri
fyrirhöfn.“
Norsk blöð um varnarmál íslands:
Míammúnisiar hesia grg*UiS
tækiimri tii að veikfa' varnir
Vesturlanda
Zukov teBur að storir herir og
mikii hergogn séu nauðsyaiieg
Atomvopnin ein ntegja ekki
RÚSSNESKI marskálkurinn Zu-1®-
kov hefur svarað fyrirspurnum, [
sem hernaðarséi'fræðingur New j
York Times hefur lagt fyrir hann.
Segir Zukov í svari sínu að
í mitíma styrjöid þurfi mikla
heri og geysilegt magn af
venjulegum hergögnum, þrátt
fyrir nýjungar í lofthernaði.
Það er álit Zukovs að flugher
með atomvopnuxn „geti ekki ráðið
úrslitum í vopnaviðskiptum.“
Það sem Zukov sagði um nauð-
syn landhers er miklu nær áliti
bandarískra herforingja í land-
hernum en þeirra, sem leggja
áherzlu á flugher með kjarnorku j
vopnum, sem New York Times,,
D-------------n
Hálmkasýningu
Svebis Björnssonar
að Ijúka
MÁLVERKASÝNINGU Sveins
Björnssonar listmálara í Lista-
mannaskálanum fer nú senn að
ljúka. Verður sýningin aðeins
opin til kl. 11 á sunnudagskvöld-
ið. í gær voru 700 gestir búnir
að heimsækja sýninguna. Einnig
voru þá 32 myndir seldar.
o-
-□
NORSKA blaðið ,Nationen‘ flutti
þann 3. ágúst grein, sem nefnist
„fsland og NATO“.
Blaðið tekur upp þau umraæli
í yfirlýsingu utanríkisráðuneyt-
isins frá 30. júlí, að fsland muni
halda áfram samstarfi innan At-
lantshafsbandalagsins, en taki
upp „stefnuna frá 1949“.
,JLLA VALINN TÍMI“
Blaðið segir:
„En þrátt fyrir þessi ummæli
er ekki rétt að ganga út frá því,
að það, sem hefur gerzt sé alveg
meinlaust. í fyrsta lagi er tíminn
hreint ekki hinn rétti til að unnt
sé að tala um minnkandi átök
í alþjóðamálum. Það má frem-
ur segja, að hinn pólitíski him-
inn sé ekki siður ógnandi nú, en
þegar samið var um varnir ís-
lands við Bandaríkin. Auk þess
hefur gerzt margt síðan 1949,
þegar ísland var tekið inn í At
lantshafsbandalagið, sem full
gildur meðlimur, þó það hefði
engar hervarnir. Síðan hafa varn
ir landsins verið efldar svo að
flugstöðin í Keflavík er nú ein
af sterkustu stöðvum vestrænna
vama.
Ef þessar varnir væru nú lagð
ar niður og mannafii fluttur
burt, þegar þær eru loks til-
búnar, mundi það hafa þau
áhrif að veikja hinar sameigin
legar varnir á þýffingarmikl-
um staff, en þaff er hið sama
og að bjóffa hir rm aðilanum
aff ná nndir sig þessu þýðing-
armikia stökkbretti.
Og þegar nú íslendingar bjóð
ast til að sjá um rekstur og við-
hald varnarstöðvanna, þýðir það
ekkert annað í þessu sambandi
en það, að séð verði um að vænt
anlegir óboðnir gestir eigi hægt
með að koma sér þar fyrir“.
SAMANBURÐURINN VH)
NOREG OG DANMÖRKU , , , . .
... . . framkvæmdastjori
Blaðið segir, að augljost se, að
íslendingar hafi, formlega séð,
rétt til að segja samningunum
við Bandaríkin upp og hverfa
til algers vai'narlevsis, en þá sé
lika „jafnljóst, að NATO hafi
rétt til að ákveða að hve miklu
leyti það hafi áhuga á áfram
haldandi þátttöku Islands.
Það nægir ekki aff vísa til þess
sem var áffur en varnir NATO
voi'a- byggóar upp mcð Kefla-
vík aff hyrningarsteini. Og þaff
reyna þ« eftir getu að treysta
sjálí varnir sínar. En þaff hef-
ur ísland ekki gert og ætlar
sér ekki að gera“.
FOSSÆTISRÁÐHERRANN
SAT HJÁ
Blaðið „Bergens Tidende" birt-
ir einnig grein fyrir stuttu, sem
Frh. á bls. 15
Deitd í Norræna Sé-
lagimi á Akureyri
SL. föstudagskvöld var endur-
valcin deild í Norrænafélaginu
á Akureyri. Magnús Gislason
Norrænafé-
lagsins flutti þar erindi um nor-
rænt samstarf og sýndi kvik-
myndir frá Noregi.
í stjórn voru kosnir þessir
menn:
Steindór Steindórsson yfirkenn-
ari formaður, Brynjólfur Sveins-
son kennari, Jón Sigurgeirsson
yfirkennari, Hermann Stefánsson
kennari og Þórarinn Björnsson
skóiameistari.
Félagsmenn i deildinni eru um
nægir ekki heláur að bcra 50-
sig saman við Danmörku og [ Þetta er 8. deildin í Norræna-
Noreg, sem hafa færzt undan í félaginu hér á landi. Stofnun
aff hala erlent gæziuiið á frið-. fleiri deilda mun vera í undir-
artimum, því bæði þessi lönd' búningi.