Morgunblaðið - 17.08.1956, Blaðsíða 9

Föstudagur 17. ágúst 1956
m o r c ins b ;:a ð / ð
9
ÞEGAR mér gafst færi á að
„skreppa með“ „Sólfaxa" til
Grænlands, var ekki alveg laust
við, að um mig íæri dálítill hroll-
ur. Þegar mér varð hugsað til
að fara átti alla leið norður til
Thule, sem er mjög norðai'lega
cða milli 75. og 80. breiddar-
gráðu, komu mér ósjálfrátt í hug
ýmsar svaöilfarasögur írá norð-
urslóðum og ég spurði Örn
Johnson forstjóra, hvort ég þyríti
ekki einhvern sérstakan útbúnað
til að fara í þessa ferð. Það kom
í ljós, að ekki var fróðlega spurt,
því Örn svaraði því þegar, að
ég þyrfti ekkert, sem hægt væri
að kalla „útbúnað'1. Enda fór ég
í venjulegum fötum, en hafði að-
eins með mér góða úlpu, til von-
ar og vára. Þegar ég var að tala
við Örn Johnson um flugið, kom
betur í ljós, að flug til Norður-
Grænlands er ekki lengur neitt
ævintýri, á borð við það sem
áður var.
EKKILENGUR
„UEIÐANGUR‘4
Örn sagði rA. a.:
„Fyrir örfáum árum hefði
svona ftug til Norður-Grænlands
þurft mikinn undirbúning. Það
hefði orðið að vera í hálfgerðu
leiðangursíormi. En framfarirn-
ar, sem hafa orðið í öllu, sem
að flugi lýtur, bæði í íofti og
á landi, í flugvélinni sjálfri og
þeim stöðvum á landi, sem hún
hefir samband við, valda því, að
nú er mikiu bægara en áður að
fara slíka ferð. Að vísu er
hafður með í ferðinni margvís-
legur öryggisútbúnaður, svo sem
ýmiss konar hlutir, sem miðast
við að eitthvað sérstakt beri við,
skjólföt, matur, byssa o. s. frv.
En það er ekki sami leiðangurs-
svipurinn á Grænlandsferöum nú
og áður.“
Ég sá það lika fljóttega, þegar
ég kom í vélina, albúna til ferð-
ar, þann 25. júlí sl., að þar var
ekkert óvenjulegt að sjá. AUt
var með sama hætti og í venju-
legu flugi. Og ekki sást á far-
þegunum, að þeir væru að bregða
sér neitt lengra en t. d. norður
til Akureyrar. í flugvélinni voru
55 Danir, sem flytja átti til
Grænlands. Auk þess var svo 8
manna áhöfn og lolcs komum við,
tveir aukamenn, sem hvorki vor-
i:m venjulegir farþegar né á-
höín. „Sólfaxi" var því þéttskip-
aður og auk þess mikið af far-
angri með. Það varð í upphafi
dálítil töf vegna þess, að laga
þuríti eitthvað í vélinni og vega
upp allan farangurinn. Mér þótti
hálft í hvoru vænt um þessa töf.
Það var þá alveg augljóst, að
ekki átti að flana að neinu, held-
ur gæta alls, sem gæta þurfti.
Þrátt fyrir orð forstjórans var
ég ekki alveg laus við mínar
gömlu hugmyndir um ferðir norð
ur á „hjara heims“ og kunni
þess vegna vel að meta, að gætt
skyldi fyllstu varúðar.
LANDSSÝN Á GRÆNUANDI
Klukkan var 13,50, þegar lagt
var af stað frá Reykjavík. Var
þá skýjað, en ekki hafði verið
lengi flogið til vesturs, þegar
varð aiheiðskírt. Var augljóst, að
landsýn yrði mjög greinileg, enda
kom það fljótlega 1 ljós, að svo
var, Nálægt kl. hálf fjögur sáum
við vel til Grænlands og færðist
nú ströndin óðum nær. Var það
sunnan við Angmagsalik.
Frétiamaður Mbl. segir frá Grænlandsferb meb „Sólfaxa".
Þegar ströndin varð greinileg,
gat að líta stórfallega sjón. —
Geysilegir skriðjöklar brutust
niður úr fjallaskörðunum og til
sjávar. Þeir voru eins og breið
fiiót og í mynni þsirra, þar sem
þeir féllu í sjóinn, var íshrönglið
kortinu er kallað Mount Forel
og er 11024 fet á hæð eða all-
miklu hærra en Öræfajökull. —
Annars þýðir auðvitað litið að
ætla sér að gera grein fyrir lands
lagi í Grænlandi í stuttri blaða-
grein, eins og þessari. Ef það er
við jaðar hájökulsins sunnan við
Angmaksalik.
Sjálfur jökullinn er þarna til-
breytingalaus að því er virðist.
í góðum kiki var ekkert annað
að sjá en hvítan ís. En eftir tæp-
lega tveggja stunda flug tók
landslagið að breytast, enda vor-
um við þá að komast að vestur-
ströndinni. Þegar kemur af jökl-
inum er ströndin þarna tiltölu-
lega lág. Landið er brúnleitt og
GRÆNLANDS
KÖLDU KLETTA
Eyítrt bygtjð
mest. Meðfram allri str-öndinni
var ísrönd, mismunandi breið,
en utan við hana svömluðu gríð-
arstórir borgarísjakar, ýmist í
flokki eða einir sér, bláhvítir og
txgulegir. Þar sem skriðjöklarn-
ir falla í sjóinn er eins konar
fæðingarstaður hinna stóru jaka.
Sjórinn brýtur af skriðjöklinum,
borið saman við það, sem hér
er, má segja, aö heildarsvipur
landslagsins sé þarna miklu
hrikalegri og á allan hátt stór-
gerðari en hér gerist. Þó fjall-
garðurinn milli Skagafjarðar og
Eyjafjarðar þyki vera all stór-
kostlegur, þá er hann þó smá-
ræði, borinn saman við þá fjall-

minnir að því leyti mjög á, þegar
flogið er yfir Möðrudalsöræfi aö
vorlagi. Sást nú út á langan og
mjóan, mjög krókóttan fjörð. Var
hann um 100 sjóm. á lengd. Þessi
fjörður, og raunar fieiri firðir,
sem ég sá í Grænlandi, eru ólik-
ir íslenzku fjörðunum að því
Fyrri grein
leyti, að þeir eru mjög miklu
lengri og sýnast tiltölulega mjó-
ir miðað við lengdina og eru
krókóttir líkt og árfarvegur. Sá
fjörður, sem nú blasti við, nefn-
ist Syðri-Straumfjörður og eftir
stutt aðflug var setzt þar á flug-
völl.
í STRAUMFIRÐI
Þriflegur Dani tók á móti okk-
ur, og þegar út úr vélinni kom,
sáust grænar hlíðar, vaxnar smá-
kjarri og stór á, sem mér var sag't,
að væri full af fiski, rann þar
út í sjó. Við hefðum vel getað
verið stödd í einhverjum íslenzk-
um íjarðarbotni.
Ég fylgdist með áhöfninni,
þegar farið var út úr vélinni og
var farið beina leið til veður-
stofunnar. Flugmennirnir og sigl-
ingafræðingarnir fengu að sjáalls
konar veðurkort, og aðrar upp-
lýsingar varðandi veðrið á leið-
inni norður með ströndinni.
Fjalllenclinu á Grænlandi svipar sums staðar til landslags á Vest-
fjörðnm. En snælínan liggur þarna miklu neðar.
sem skagar út í sjóinn, og alltaf)
biotna nýir og nýir íshnullungar
út úr skriðjökulsröndinni, því
sífellt sxgur jökullinn fram.
LANDSLAG IIÉR OG í
GRÆNLANDI
Fjöll í Grænlandi eru ákaf-
lega tröllsleg og í kringum Ang-
magsalik eru þau meira að segja
í hærra lagi, eftir því sem ger-
ist. Þar er t. d. eilt fjall, sem á

■ ■
Strandsýn á Grænlandi. Jökull fram í sjó og ishröngl fyrir land’.
garða, sem blasa við á Græn-
landi. Það landslag héi-, sem
kemst einna næst grænlenzka
landslaginu að heildarsvip er aust
urbrún Vatna-jökuls, þegar flog-
ið er frá Hornafirði til Aust-
fjarðanna, en þó er það lands-
lag aðeins eins og smækkuð
mynd af hinum grænlenzka
hrikaleika.
Það þarf auðvitað ekki að geta
þess, að þar sem við fórum yfir
ströndina, sást ekkert lífsmark
og þar var ekki stingandi strá,
aðeins fagurblóir hrikaklettar og
svo ísinn. Það verður víst flest-
um á að hugsa til Eiríks rauða,
sem til Grænlands koma og þess,
hve mikill og djarfur auglýsinga-
maður hann var, þegar hann gaf
landinu þetta nafn, sem átti að
duga til að ginna þangað land-
nema.
JOKULBREIÐAN
Þegar flogið var inn yfir strönd
ina, hækkaði flugvélin sig úr 8
þús. upp í 10 þús. fet. Var nú
flogið yfir sjálfa jökulbreiðuna,
en hún var svo skjallahvít og
björt í sólskininu, að það var
næstum því ómögulegt að horfa á
hana, nema í gegnum hlífðar-
gleraugu. Var klukkan 10 mín.
yíir 4, þegev 'rið vorum þarna
UTIVEITINGAR NORDAN VIB
IIEIMSKAUTSBAUG.
Þar sátu þær flugfreyjurnar
frú Sigrún og frk. Unnur og
sleiktu sólskinið á litlum veitinga
stað, úti undir beru lofti. Þar
stóðu dúkuð borð á snotrum tré-
palli með grindverki í kring, en
inn af voru rúmgóðar veitinga-
stofur. Ég hafði satt að segja
búizt við flestuiöðru en að rek-
ast á útiveitingástað góðan spöl
fyrir norðan heimskautsbaug eða
þó nokkru norðar en nyrztu odd-
ar íslands. En þetta var engin
sjónhverfing. Stúlkurnar sátu
þarna á pallinum og bak við
þær var stór sólhlíf. Kona veit-
ingamannsins var þarna með
hekludót sitt og smúpatti, sonur
liennar, lék sér í sandinum. Þarna
hafði verið gerð tilraun til að
gróðursetja eitthvað fyrir framan
pallinn, en það var ekki milcið,
aðeins nokkrar grænlenzkar
fjallajurtir, sem ekki virtust
kixnna þarna við sig.
Nú var drukkið kaffi — ágætt,
vel heitt kaffi og það var blátt
áfram eitthvað suðrænt við að
sitja þarna í logninu og hlýjunni.
Hitinn mun hafa vcrið nær 15
stigum.
VASKLEG ÁHÖFN
Þarna fékk ég fyrsta tækifærið
til að virða alla áhöfnina fyrir
mér. Þetta var allt ungt og vask-
legt fólk. Flugstjórinn var Anton
AxelSson og 2. flugstjóri Sverrir
Jónasson, en Snórri Snorrason
aðstoðarflugmaður. Þeir Eiríkur
Loftsson og Rafn Sigurvinsson
voru loftskeytamen r og siglinga-
fræðingar og Gunnar Björnsson
vélstjóri. Svo voru flugfreyjurn-
ar tvær, senx áður er getið, og er
þá áhöfnin öll talin.
Það þarf ekki að fara um það
mörgum orðum að við höfum á
fáum árum eignazt álitlegan hóp
af flugmönnum, tæknilega mennt
uðum mönnum til að gegna öll-
um þeim störfum, sem flugi
heyra til. Þarna er unr að ræða
ábyrgðarmikil og vandasöm störf,
sem hið unga fluglið hefur leyst
aí hendi með slíkri prýði, að það
er þjóðarsómi. Ég spurði ein-
hvern tímann í ferðinni einn flug
manninn að því, hvort námið
hefði ekki verið erfitt. — Það er
sjálfsagt ekkert erfiðara en margt
annað nám. Annaðhvort hefur
maður þetta í sér eða elcki —
anz.aði liann.
Þegar ég virti fyrir mér þessa
ungu menn efaðist ég ekki augna
blik um, að þeir „hefðu þctta í
sér“ — það var sýnilega hægt að
Áhöfn Sólfaxa. Frá vinstri: Eiríkur Loftsson, Rafn Sigurvinsson,
sig'lingafræðingar og loftskeytamenn, Sigrún Þorgilsdóttir, Unnur
Ketilsdóttir, flugþernur, Sverrir Jónsson, aðstoðarflugmaður,
Gunnar Björnsrtn, vélamaður, Anton Axel'son, flugsljórly og
Snorri Snorrason, aðstoðarfiugmaður.
Skýjafar og vindátt voru þar
greinilega dregnar upp. Ég sá,
að flugmennirnir athuguðu þetta
allt mjög nákvæmlega. Dönsku
veðurfræðingarnir útskýrðu allt
og svöruðu spurningum, sem fs-
lendingarnir lögðu fyrir þá. Var
auðséð að allt var athugað vand-
lega og tólc það góða stund.
Virtust allir vera ánægðir, út-
litið var einsýnt og engu að kvíða.
Frá veðurathugunarstöðinni var
haldið stuttan spöl inn í „þorpið“
og blast' þar v'ð óysent sjón.
' bera fyllsta traust til þeirra allra.
t Það kom auðvitað ú óvart að
finna svo hlýlegan stað eins og
ílugstöðina í Straumfirði, þai-na
' „rnilli Grænlands köldu kletta“,
jeins og Sigurður Breiðfjörð orð-
aði það.
I- -
I STJORNKLEFANUM
Þegar lagt var upp frá vellin-
um, hafði ég í fyrsta sinni tæki-
færi til að vera í stjórnklefa flug-
vélar, þegar lagt er af stað. Sá
Framh. á bls. 10.