Morgunblaðið - 17.08.1956, Blaðsíða 8

8
MORCUNRLAÐir,
Föstudagur 17. ágúst 1956
JIÍíít|piii>Wii§*
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
1 rarnkv.stj.: Sigíús Jónsson
Riistjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjaxnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Augiýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgre.ðsla: Aðalstraíti 6. Sími 1800
Áskriftaigjald kr. 35,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1,50 eintakið
UTAN UR HEIMI
Ný reynsla fyrir
Framsóknarbœndur
ÞAÐ seinasta, sem heyrðist í skipzt að langmestu leyti milli
seinasta ræðumanni Alþýðu- Sjálfstæðisflokksins' og Fram-
, , . , ,. _ sóknar. Aðeins tiltölulega fáir
flokksxns x utvarpsumræðunum bændur -fylgja kommúnistum og
fyrir kosningar 24. júni, var, að
hann lýsti því hátíðlega yfir að
ekki kæmi til mála, að flokkur
hans ætti hlut að því, að mynduð
yrði ríkisstjórn með kommúnist-
um eftir kosningarnar.
Þessi yfirlýsing var svo bir.t á
prenti í Alþýðublaðinu.
Framsókn gaf yfirlýsingar um
hið sama í „Tímanum" dagana
fyrir kosningar. Bændum vár lof-
að því að stjórnarmyndun með
kommúnistum kæmi ekki til
greina. Það þótti núg á þá lagt
að þurfa að ganga undir það ok
að kjósa Alþýðuflokksmenn, sem
flestir voru sendir úr Reykja-
vík, í ýmsum kjördæmum á land-
inu. Það þótti mjög óvænlegt til
fylgis hjá bændum ef sá mögu-
leiki yrði talinn fyrir hendi, að
þessir tveir „bæjaflokkar", Al-
þýðuflokkurinn og hið nýskírða
Atþýðubandalag, yrðu báðir fé-
lagar Framsóknar í nýrri ríkis-
stjórn.
Hin nýja afstaða
En allar þessar hátíðlegu yfir-
lýsingar voru sviknar, eins og nú
er komið á daginn. Kommúnistar
voru teknir inn í ríkisstjórnina
og þeim fengin hin þýðingar-
mestu ráðherraembætti. Og þetta
var gert án þess að kalla saman
nokkurt „landsþing“ Framsókn-
ar að nýju til að taka afstöðu til
þess, sem orðið var, heldur var
þetta stjórnarsamstarf ákveðið af
einræði flokksstjóinarklíkunnar.
Og þegar svo stjórnin var sett
á laggirnar var hlutur Framsókn-
ar líka orðinn ólíkt minni en í.ður
var. Miklum völdum hafði nú
vcrið afsalað til „bæjaflokkanna'*.
Meðan samstjórn Sjálfstæðis-
manna og Framsóknar stóð gerði
Framsókn sig ekki ánægða með
minna en jafna ráðherratölu á við
Sjálfstæðismenn. Framsókn fékk
þrjá ráðherra af sex og hafði
því að þessu leyti jafna aðstöðu
við Sjálfstæðismenn. Ef einhver
málefni komu f.vrir ríkisstjórnina
alia gátu Framsóknarmenn hindr-
að afgreiðslu þeirra eða fellt þau
með atkvæðum ráðherra sinna.
En nú er þetta allt öðruvisi.
Framsókn hefur aðeins 2
ráðherra af 6. „Bæjaflokkarn-
ir“, sem Tíminn hefur svo oft
nefnt svo, hafa meirihluta ráð-
herranna.
Þannig heíur Framsókn mátt
beygja svírann. Það er þó aðeins
stutt síðan að „Tíminn" lýsti
þvi yfir að „ef AlþýðUflokkui'inn
hefði ráðið væru mörg hundruð
bændabýla komin í eyði“, fram
yfir það sem orðið hefur. Og það
er enn styttra síðan, að ráðherrai
Framsóknar lýstu því yfir, aó
kommúnistar væru „landráðalýð
ur og flugumenn".
Þetta er þá hið fyrirheitn-
land stjórnmálanna, sem Fra’
sókn heíur leitt k jósendur sín:
í sveitunum inn í.
Samstarf bænda innan
tveggja flokka
Bændafylgið í landinu hafur
varla mun sá bóndi finnast, sem
kýs Alþýðuflokkinn. Bændur inn-
an Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknar hafa unnið farsællega
saman utan Alþingis og innan að
fjöldamörgum málum. Bændur
í báðum þessum flokkum hafa
talið þetta samstarf eðlilegt og
sjálfsagt. Sjálfstæðismenn hafa
haft forgöngu um fjöldamörg
nytjamál vegna landbúnaðarins
og úr þeirra hópi hafa komið
atkvæðamestu bændur, sem átt
hafa sæti á Alþingi síðustu ára-
u,
,Stuáj
k
m þessar mundir
stendur ýfir flokksþing demo-
krataflokksins í Bandaiíkjunum.
Mun það velja íorseta- og vara-
forsetaefni flokksins við kosning-
arnar, sem fram eiga að fai’a í
haust. Allt frá því snemma í vor
hefur einna mest borið á þeim
Stevenson og Kefauver sem lík-
legum, til þess að verða fyrir val-
inu úr hópi demokrata, en þó O
heyrðist því fleygt snemma, að
barátta Kefauvers væri vonlaus
frá upphafi. Tvímenningarnir | ir fyrir flokksþingið. Hugur
börðust af miklu kappi lengi j manna beindist þá nær eingöngu
framan af, en svo fór samt, eins j aö misklíð þeirri, sem virðist
og öllum er kunnugt, að Kefauver ; ríkJa innan republikanaflokksins
f
— SClCj
jjtí clró fynr óo
Jk
J,
cirrimcm
mmctn
ít i íjd JS\
st/enóóon
dró sig til baka, og skoraði hann
á stuðningsmenn sína að veita
Stevenson brautargengi.
Ei
xns og áður segir,
töldu margir stjórnmálasérfræð-
ingar baráttu Kefauvers með
vegna varaforsetaefnisins. Menn
eru ekki á einu máli um það, í
hverju togstreita sú er fólgin.
Republikanar hafa reynt að sam-
einast um Nixon, enda þótt hann
eigi marga andstöðumenn — og
megináherzla hefur verið lögð á
það, *að halda flokknum óklofn-
öllu vonlausa. Komu þær get- j um. Einn af forystumönnum
gátrrr fram, skömmu áður en j flckksins, Harold Stassen, lýsti
hann dró sig til baka, að hann i þá skyndilega vantx’austi á Nixon
hefði gert sér grein íyrir þessu ^ og kvaðst styðja fylkisstjóra
þegar í upphafi, og hafi leikur j Massaschussets, Herter, til út-
þeiri’a Stevensons verið með! nefningar sem varafox’setaef xi
i áði gex’ður — einungis, til þess j republikana. Er það nú orðið álit
að beina athyglinni að Stevehson margra, að Stassen ætli að láta
— og reyna með því að varpa j þá Nixon og Herter „berast á
skugga á hugsanlega keppinauta
hans. Þess var jafnvel getið til,
að Kefauver ætti í staðinn að fá
landbúnaðarráðherraembættið, ef
Stevenson yrði kjörirm forseti.
xegar Kefauver hafði
dregið sig til baka færðist mikil
ró yfir demokrata, og í nokkra
daga fékk Stevenson að standa
óáreittur á rajöupallinum. Þetta
voru einmitt örlagaríkir dagar
fyrir Stevenson, seinustu dagarn-
banaspjótum“ á republikanaþing-
inu, sem kemur saman í lok
þessa mánaðar til þess að velja
endanlega forsetaefni flokksins.
Ætli Stassen síðan að reyna að
íá sjálfan sig kjörinn sem vara-
forsetaefni.
f ólk hrökk upp úr þess-
um hugleiðingum sínum um repu
blikana, þegar Truman fyrr-
verandi Bandaríkjaforseti, rauf
skyndilega þögnina og lýsti al-
tugi.
Viðbrigðin fyrir bændurna
inn.vn Framsóknarflokksins eru
því mikil, þegar þeir eru leiddir
á bekk með Alþýðuflokknum, sem
bændur lxafa tortryggt og knmm-
únistum, sem þeir hafa óttazt.
Alþýðuflokkurinn hefur líka á
liðnum árum verið málefnum
bænda óþarfur. Alþýðuflokkurinn
hefur hrópað um „okur“ bænd-
anna, sjálfur formaður hans taldi
fyrir stuttu ekkert vit í tiltekn-
um fjárfi-amlögum til landbún-
aðarins, flokkui’inn hefur talað
um „ævintýralegan gróða bænda“
og yíirleitt gert allt sem unnt hef
ur verið til að siga bændum og
þeim, sem við sjóinn búa, saman.
Bændum finnst því mjög hafa
brugðið til hins verra, þegar þeir
njóta nú ekki lengur samstarfs-
ins, sem verið hefur, og áður er
lýst, en fá í staðinn sálufélag
við íjandsamlega flokka.
Aðeins forsmekkur
Seinasta dæmið er hin nýja
nefndarskipun Hermanns Jonas-
sonar. Þar er aldinn og ágætur
bóndi settur við borð með
Moskvu-tryggum Dagsbrúnr.r-
kommaúr Reykjavík, prentara úr
Alþýðuflokknum og eldrauðum
kommúnista úr Vestmannaeyjum.
Með slíkum mönnum á þessi eini
bóndi að reyna að finna leiðir
í ýmsum vandamálum lands og
þjóðar! Þar er enginn Sjálfstæð-
ismaður fyrir og eriginn, nema
þessi eini bóndi, sem hefúr neina
reynslu eða ábyrgöartilfinningu
í sambandi við atvinnuvegi lands
ins.
Þetta og annað eins er þó
vafalaust aðeins forsmckkur xruman ætlar enn einu sinni að taka þátt í baráttunni. En hversu
að því, sem koma skal í hinum ! árangursrík sú barátta verður fá menn að vita innan skamms. Hér
nýja félagsskap við þá „bæj- takast þeir í hcndur Truman og Harriman (t. h.) — og enn verður
arradikölu". ckkur á að spyi ja: Leiðir þetta liandtak Harriman fram til sigurs?
Nær 1000 farþcgar með Föxunum á eiuum degi
TVTÆSTU daga fyrir og eftir
1 1 verzlunarmannalielgina
voru óvenjumiklir fólksflutn-
ingar með flugvélum til hinna
og þessara staða á landinu.
Þrátt fyrir slæmt flugveður
suma dagana, sló Flugfélag ís-
lands öll fyrri met í farþega-
fjölda á cinum degi.
Vikuna 29. júli til 4. ágúst
voru fluttir 870 farþegar til
Vestmannaeyja, en Þjóðhátið
Vestmannacyinga stóð yfir
dagana 2. tii 5. ágúst. Nákvæm
lega jafnmargir farþegar voru
fluttir frá Vestmannaeyjum
dagana 5. til 7. ágúst.
Föstudaginn 3. ágúst náðu
flutningarnir hámarki sínu.
Þann dag flutti Flugfélag ís-
lands 866 farþega innanlands,
og er það meira en nokkru
sinni fyrr á einum degi í sögu
félag.sins. Auk þess voru sama
dag flultir 100 farþegar milli
landa, svo alls hafa 966 far-
þegar flogið tneð Föxunum
þennan dag. Tii samanburðar
má geta þess að allt fyrsta
starfsár félagsins flutti það
770 farþega.
Laugardaginn 4. ágúst voru
fluttir 60 farþegar til Egils-
staða og rúmlega 80 frá Egils-
stöðum til Reykjavíkur eftir
helgina. Þá voru fullsctnar all
ar ferðir milli Akureyrar og
Reykjavíkur, og Ioks fór Gull-
faxi með 60 manns af norræna
prestafundinum inn yfir há-
lendið á laugardagskvöld.
Stevenson brosir þar til öll von
er úti.
geru vantrausti sínu á Stevenson
sem forsetaefni demokrata. Mælti
hann mjög með Averell Harri-
man, fylkisstjóra New York-i'íkis
— og kvaöst mundu styðja hann,
þegar á hólminn kæmi. Það var
á allra vitorði, að Harriman yrði
einn harðasti keppinautur Stev-
ensons, eftir að Kefauver dró sig
til baka. Hins vegar var hinn ein-
dregni stuðningur Trumans við
Harriman óvæntur. Er Steven-
son bárust þessar fregnir, tók
hann þeim fálega — og sagði, að
demokratar gætu gert að gamni
sínu eins og aörir — og vildi hann
með því láta í ljós, að ummæli
Trumans væxu hjal eitt. Áður
hafði Stevenson hlakkað mjög
yfir óeiningu þeirri, sem ríkti
innan í-epublikanaflokksins vegna
varafox'setaefnisins, því að sann-
ai'lega væntu menn þess ekki, að
Harriman eignaðist jafn öflugan
stuðningsmann og Truman er.
om það á daginn, er
þing demokrata kom saman, að
Ti'uman ætlaði ekki að láta sitja
við orðin tóm. Sagði hann, að
Stevenson væri ekki líklegur til
þess að auka fylgi sitt — og kosn-
ingar milli Eisenhowers og Stev-
ensons færu óhjákvæmilega á
sama veg og síðast. „Við þörfn-
umst ekki aðgerðarlauss forseta,
við styðjum Harriman", — sagði
Truman. Það þykir ekki vafa
bundið, að barátta þeirra Harri-
mans og Stevensons á flokksþing-
inu verði hörð. Fyrr var Stev-
enson talinn nær öruggur, en orð
Trumans munu verða þung á
metaskálunum.
S tevenson á tryggt
fylgi Suðurríkjamanna — og
einnig hefur hann að undanförnu
aflað sér mikilla ítaka meðal
Norðurríkjamanna. Hins vegar
hefur Harriman notið mikils
stuðnings áhrifarikra demokrata
í stórborgum Norðurríkjanna.
Stuðningur Trumans við Harri-
man mun sennilega hafa mikil
áhrif, en hversu mikil — verður
ekki sýnt fyrr en yfir lýkur.
Víst má telja, að margar at-
kvæðagreiðslur þurfi að fara
fram, áður en annar livor hefur
hlotið tilskilinn meirihluta, og
velta mun á því hversu mikið
atkvæðamagn Truman tekst að
draga frá Stevenson í Norður-
ríkjunum. Ólíklegt þykir, að
þriðji maðurinn eigi eftir að
koma til sögunnar í baráttunni
um forsetaefnisstól demokrata,
en vissulega er þessum málum
farið eins og öllu í oklcar heimi
— lánið er valt og örlögin oft
kaldhæðin.