Morgunblaðið - 09.03.1957, Blaðsíða 13

Laugardagur 9. marz 1957
MORGVNBLAfíin
13
Dr. Sigurður Sigurðsson um Heilsuverndarstöðina:
Heilsuverndarstö&m er
mikill og virkur þáft-
nr I lifi hæjarbúa
Úr ræ&u vib vigsluathöfnina 2. jb.m.
STJÓRN Heilsuverndarstöðvar j
Relkjavíkur hefur þótt til-
hlýðilegt, að gefa yður, sem hér
eruð saman komin, kost á því,
að koma hingað í dag, til að kynn-
ast hinum nýju húsakynnum
stofnunarinnar. Það kann að
hljóma undarlega í eyrum, að
talað sé hér um vígsluathöfn, þar
sem sumar deildir heilsuverndar-
stöðvarinnar hafa þegar starfað
hér um árabil. Þannig tók fyrsta
deildin (barnadeildin) til starfa
í þessari byggingu fyrir rúmum
þremur árum. Síðan hafa hinar
ýmsu deildir stöðvarinnar flutt
hingað smám saman eftir því sem
byggingunni miðaði áfram og er
eigi langt síðan hin síðasta þeirra
berklavarnadeildin bættist í hóp-
inn.
Nú eru allir aðalþættir heilsu-
verndarstarfsemi bæjarins flutt-
ir hingað í hin nýju húsakynni.
Með því er mikilsverðu marki
náð, sem ástæða þykir að fagna.
Þess vegna er efnt til þessa kaffi-
boðs hér og býð ég alla gesti vel-
komna til þess.
Skal nú stuttlega greint frá til-
drögum byggingarinnar og henni
lýst í aðaldráttum:
TILDRÖG BYGGINGARINNAR:
Þann 7. febrúar 1946 sam-
þykkti þá nýkjörin bæjarstjórn
Reykjavíkur að kjósa fimm
manna nefnd til að gera tillögur
um stærð og fyrirkomulag full-
kominnar heilsuverndarstöðvar í
Reykjavík. Var nefndin kosin á
næsta fundi bæjarstjórnarinnar,
þann 21. febrúar og skipuð eftir-
töldum mönnum: Jóhanni Haf-
stein, bæjarráðsmanni, Jóhanni
Sæmundssyni, prófessor, Katrínu
Thoroddsen, lækni, Sigríði Eiríks-
dóttur, hjúkrunarkonu og Sig-
urði Sigurðssyni, yfirlækni og
bæjarfulltrúa, og var hann for-
maður nefndarinnar. 12. sept. 1947
samþykkti bæjarráð að fela húsa-
meistara bæjárins, að gera upp-
drætti að húsinu í samráði við
nefndina, og samkvæmt tillögu
hennar var því ákveðinn staðúr
á svæðinu sunnan Sundhallar en
norðan Egilsgötu, milli Baróns-
stígs og Snorrabrautar.
Húsameistari bæjarins Einar
Sveinsson gerði síðan uppdrætt-
ina að húsinu ásamt Gunnari
Ólafssyni húsameistara og luku
þeir við þá sumarið 1949. Voru
þeir samþykktir af bæjarráði 8.
júlí það ár og af bygginganefnd
í febrúar 1950.
Seint á árinu 1949 var lítils
háttar byrjað að grafa fyrir
grunni hússins, en byggingar-
vinna hófst eigi fyrr en í maí
1950. Var síðan unnið að bygg-
ingunni eftir því sem fjárfesting-
arleyfi voru veitt og byggingar-
efni var fyrir hendi.
LÝSING OG
BYGGINGARMÁTI:
Grunnflötur byggingarinnar er
1516 fermetrar. En að rúmmáli
er hún 16.500 rúmmetrar. Aðal-
húsið, eða miðhluti byggingarinn-
ar er grunnhæð, 3 hæðir og ris-
hæð. Út frá því liggja 2 lægri
álmur, Barónsstígsálman, sem er
2 hæðir og Egilsgötuálman, sem
er að mestu leyti ein hæð. Þetta
fyrirkomulag byggingarinnar var
valið með sérstöku tilliti til þess,
að hér koma saman margar ó-
skyldar greinar heilsuverndar-
starfseminnar. Var talið nauð-
synlegt, að þær væru vel að-
greindar hver frá annari, t.d. með
sérstökum inngangi, enda þótt
allar þessar deildir starfi að sjálf
sögðu sem ein heild.
Það er óvenjulegt við þessa
byggingu, að allir aðalþættir
heilsuverndarstarfseminnar eru
þar sameinaðir undir einu þaki.
Er þetta mikill kostur vegna sam-
starfs hinna ýmsu deilda og sér-
lega æskilegt í bæjarfélagi, sem
ekki er stærra en Reykjavík.
Byggingin er úr járnbentri
steinsteypu, gróf- og fínhúðuð, og
olíumáluð hið innra, en húðuð
að utan með rauðum marmara.
Slétt aluminium er á þaki. Út-
veggir eru einangraðir með 10
cm þykkum vikurplötum og tvö-
Fyrri hluti
falt gler (thertnopane) í glugg-
um. — Á nokkrum gólfum er
terrazzo og flísar, en annars 4,5
til 6,5 mm þykkur gólfdúkur
(línoleum), sem lagður er á
korkþynnur, vegna hljóðeinangr-
unar og slits. Til hljóðeinangr-
unar í herbergjum og göngum
eru 2 cm þykkar Acousti-Celo
tex-plötur á loftum.
Venjuleg miðstöðvarhitun er
í byggingunni og auk þess loft-
ræsingarkerfi.
Auk venjulegra rafmagns- og
símalagna, er tal- eða kall-kerfi
í byggingunni ásamt ljósamerkja
kerfi í sjúkradeildum. Sérstök
vara-rafmagnsstöð er fyrir bygg-
inguna.
Stofnkostnaður hefir orðið sem
hér segir:
Byggingarkostnaður nemur um
18,6 millj. krónum.
Ýmis útbúnaður svo sem vara-
rafstöð, lækningatæki, eldhúsá-
höld, innanstokksmunir og hvers
konar húsbúnaður samtals 3,4
millj. kr. Greiðir Reykjavíkur-
bær % hluta kostnaðarins en
ríkissjóður % hluta.
HLUTVERK
STOFNUNARINNAR:
Skal nú starfsemi stofnunar-
innar rakin í aðalatriðum:
Stjórn stöðvarinnar skipa þrír
menn. Formaður hennar er dr.
med. Sigurður Sigurðsson, skip-
aður af ríkisstjórninni, dr. med.
Jón Sigurðsson, borgarlæknir,
skipaður af bæjarstjórn Reykja-
víkur og Gunnar Möller, fram-
kvæmdastjóri, skipaður af sjúkra
samlaginu. Undir stjórn stöðvar-
innar fellur einnig rekstur bæjar-
spítalans og slysavarðstofunnar,
sem hvort tveggja er til húsa í
byggingunni. Framkvæmdastjóri
stjórnarinnar er Hjálmar Blön-
dal, en forstöðukona Heilsuvernd-
arstöðvarinnar Sigrún Magnús-
dóttir.
Ríkissjóður, Reykjavíkurbær
og Sjúkrasamlag Reykjavíkur
greiða hvert sem næst % hluta
af rekstrarkostnaði stöðvarinnar.
Deildir Heilsuverndarstöðvar-
innar eru sem hér segir:
Berklavarnadeild. Hún hóf
starf sitt í þessari byggingu þ.
7. júlí sl. eða seinast allra deilda
stofnunarinnar. Gengið er í hana
frá Egilsgötu. Hlutverk þessarar
deildar er að hafa upp á virkum
berklasjúklingum og hafa eftir-
lit með heilsu þess fólks sem ver-
ið hefur berklaveikt. Yfirlæknir
deildarinnar er dr. med. Óli P.
Hjaltested.
Á síðastliðnu ári var fjöldi
læknisskoöana í þessari deild
19583 á 14735 einstaklingum.
Barnadeild. Gengið er í þessa
deild frá Barónsstíg, um nyrðri
dyr. Hóf þessi deild starfsemi sína
hér í húsinu þ. 4. des. 1953 eða
langt á undan öllum öðrum deild-
um. Hefur hún með höndum
eftirlit með heilsufari barna fram
að skólaskyldualdri. Þar fara
fram allar bólusetningar þessa
aldursskeiðs. Þar er einnig ljós-
lækningastofa fyrir börn, er slíkr
j ar meðferðar þarfnast. Yfirlækn-
ir deildarinnar er Katrín Thor-
oddsen.
Á síðastliðnu ári var fjöldi
læknisskoðana í þessari deild
10247 á alls 4084 börnum. Geta
má þess sérstaklega að af 1770
nýfæddum börnum, sem tilkynnt
voru til stöðvarinnar á þessu ári
hér í bænum, voru 1719 undir
eftirliti hennar.
Hjúkrunarkonur heilsuvernd-
arstöðvarinnar fóru alls í 15947
vitjanir til eftirlits á börnum í
bænum á árinu.
Auk þessa fór fram á þessari
deild ónæmisaðgerðir vegna ým-
issa næmra sjúkdóma, svo sem
bólusóttar, barnaveiki, kíghósta,
ginklofa og mænusóttar. Voru
þessar ónæmisaðgerðir alls fram-
kvæmdar í 31785 skipti.
Þá má ennfremur geta þess
hér, að á sl. ári voru auk þessa
framkvæmdar alls 24582 ónæmis-
aðgerðir aðallega vegna mænu-
sóttar í ýmsum skólum bæjarins.
Annaðist heilsuverndarstöðin
framkvæmd þessa verks. Er því
heildartala ónæmisaðgerða á veg-
um stöðvarinnar á sl. ári 56.367.
Mæðradeild. Gengið er í þessa
deild frá Barónsstíg. Fluttist hún
STAKSTEINAR
Ljót aðkoma
Siglfirðingur segir
27. febr.
Dr. Sigurður Sigurðsson
hingað í húsið 29. des. 1954. Deild-
in hefur eftirlit með heilsu bárns-
hafandi kvenna. Yfirlæknir deild
arinnar er Pétur H. J. Jakobsson.
Á árinu 1956 komu alls 2769
konur til rannsóknar í deildina,
en fjöldi læknisskoðana var þar
alls 8952.
Áfengisvarnadeildin. Deild
þessi er í austurenda aðalbygg-
ingarinnar. Hefir hún með hönd-
um læknisfræðilegar og sálfræði
legar leiðbeiningar og hjálpar-
störf fyrir fólk vegna ofnautn-
ar áfengis. Læknar deildarinnar
eru Alfreð Gíslason og Kristján
Þorvarðsson. Einnig starfar þar
Kristinn Björnsson, sálfræðingur.
Þessi deild hóf starf sitt hér 11.
júlí 1955. Á sl. ári var fjöldi
læknisskoðana hér 4922 á 298
einstaklingum.
Húð- og kynsjúkdómadeild.
Deild þessi er í Barónstígsálmu
og er gengið í hana Sundhallar
megin. Hún fluttist í þetta hús
þ. 15. des. 1954. Deildin annast
lækningar kynsjúkdóma og smit-
andi ' húðsjúkdóma. Jafnframt
reynir hún að hefta útbreiðslu
þessara sjúkdóma með því að
rekja feril þeirra og fá sjúkling-
ana til meðferðar. Yfirlæknir
deildarinnar er Hannes Guð-
mundsson, lælcnir. Á s.l. ári voru
framkvæmdar í þessari deild
1485 læknisskoðanir á 483 ein-
staklingum.
Þá sér Heilsuverndarstöðin um
sjúkra-hjúkrun í heimahúsum.
Voru 3 hjúkrunarkonur starfandi
í þessari grein á sl. ári. Fóru
þær alls í 7051 sjúkravitjun. Er
hér um að ræða mjög mikils-
vert starf einkum í bæjarfélagi
þar sem fjöldi sjúkrarúma er af
skornum skammti.
Auk sjálfrar Heilsuverndar-
stöðvarinnar hafa eftirtaldar
stofnanir aðsetur í húsinu:
Skrifstofa borgarlæknis. Hún
er í Barónsstígsálmunni og gengið
inn um nyrðri dyr. Eins og kunn-
ugt er hefur borgarlæknir með
höndum, auk embættislæknis-
starfanna, framkvæmd heilbrigð-
ismála bæjarins. Fluttist starf-
semi hans í húsið þ. 7. júlx 1955.
Bæjarspítalinn tók til starfa þ.
12. okt. 1955, í byrjun mænusótt-
arfaraldursins er þá gekk hér.
Hefur hann til umráða tvær efstu
hæðir aðalbyggingarinnar, svo
Fx-amh. á bls. 10
„Öll sín svik, úrræðaleysi og
öngþveiti, sér í lagi á sviði efna-
hagsmála og fjármála, afsakar
stjórnarliðið með einni sctningu:
„Árfux-inn frá íhaldinu“.
í því sambandi er sögð sú
saga, að Eysteinn Jónsson, fyrr-
verandi og ennverandi fjármála-
ráðherra á þjóðarskútunni, hafi
við stjórnskiptin gengið snúðugt
út úr ráðuneyti sínu (fjáx-mála-
ráðuneytinu) — snúið við á
gangi frammi, bankað á sínar eig-
in dyr, inn gengið á ný og mælt:
Hér er Ijót aðkoma.“
Frásögn Áka
Frá vígslu Heilsuvcrndarstööva rinnar.
Áki Jakobsson rifjaði upp í
Alþýðublaðinu 2. marz atvik er
gerðist þegar h'ann sagði sig úr
Sósíalistafélagi Reykjavíkur, en
Alþýðublaðið birti á sínum tíma
fyrst þá fregn. Áki segir svo:
„Daginn sem Alþýðublaðið
birti fréttina kom Einar Olgeirs-
sen til mín upp á skriístofu mína
á Laugavegi 27 og bað mig um,
ja hvað haldið þið aú, ekki að
taka aftur úrsögn mína, það
vissi hann að var tilgangslaust,
heldur að gefa sér til birtingar
yfirlýsingu um að frétt Alþýðu-
blaðsins væri lygi. Hann sat yfir
mér í marga klukkutíma, sló á
alla strengi tilfinninga og í víð-
bót fór hann út í beinar hótanir
við mig til þess að .'á mig til
þess að gefa yfirlýsingu að frétt
Alþýðublaðsins væri ósönn-----.
Daginn eftir kom Einar OI-
geirsson enn til min á skrifstofu
mína og sárbað mig og særði í
marga klukkutíma að gefa þessa
yfirlýsingu um að frétt Alþýðu-
blaðsins væri lygi. En þegar ég
neitaði og honum var orðið ljóst
að hann fengi enga yfirlýsingu
frá mér gafst hann upp og dag-
inn eftir eða 2 dögum eftir nt
Alþýðublaðið birti fréttina kom
viðurkenning í ÞjóðviJjanum á
því að ég hefði sagt mig úr
Sósíalistaflokknum. Ég veit um
nokkur dæmi þess að forystu-
menn Sósíalistaflokksins hafa
þvingað menn til þess að gefa
rangar yfirlýsingar jafnvel vís-
vitandi ósannindi, sem þeir hafa
svo látið birta í blaði flokksins
honum til framdráttar. Tilgang-
urinn helgaði meðalið, þess
vegna var sjálfsagi að fá ósann-
ar yfirlýsingar ef þær voru tald-
ar honum að einhverju gag..i“.
Hugleiðing
Þjóðviljinn segir aftur á mótl
í grein, sem hefur undir yii/-
sögn: „Örlítil hugleiðing um AI-
þýðublaðið og sannleikann“:
„Alþýðublaðið hefur aðci~/3
þann hátt óforbetranlegra sykkó-
patískra lygara að hefja ný hróp
þegar þau fyrri hafa verið Icveð-
in niður, og skiptir þá minnstu
hvað hrópað er“.
Von er að vel takist, eða hitt
þó heldur, um lausn vandasamra
mála, þegar samlyndíð er slíkt
á stjórnarheimilinu.
Viðurstyggileg
tilraun
Gunnar Egilsson, sem Alþýðu-
blaðið hafði ásakað fyrir komxn-
únisma o.fl. svaraði ásökununium
í blaðinu svo:
„Þetta tal heimildarmanns
blaðsins um hina „kommúnist-
isku síjórn félagsins“ er svo við-
urstyggileg tilraun til þess að
kasta rýrð á mig og meðstjórn-
endur mína að ég auðvirði mig
ekkj með því að svara því-----“.
Þjóðviljinn taldi það sérstakan,
eftirminnilegan sigur fyrir sig, að
sá maður, sem með þessum orð-
um ber af sér ásakanir um komm
únisma, skyldi vera kosinn for-
maður í stéttarfélagi sínu. Má
þar um segja, að flest er hey i
harðindum.