Morgunblaðið - 09.03.1957, Blaðsíða 11

Laugardagur 9- marz 1957
MORCU1SBLAÐ1Ð
11
FRÁ S.U.S. RITSTJÖRAR: GUÐMUNDUR BENEDIKTSSON OG SVERRIR HERMANNSSON
íslenzkir stúdentar skilja hættuna sem að steBjar —
og harma hlutskipti
ungverskra stúdenta
EINS og mönnum er minnis-
steett sigraöi Vaka, félag
lýðræðisshmaðra stúdenta,
mjög glæsilega í kosningunum
til Stúdentaráðs sl. haust. —
Stóðu þó andstíeðingar Vöku
allir að einum lista en allt
kom fyrir ekki. Stúdentar
höfnuðu vinstri sinnum og
kommúnistum skilyrðislaust.
Æskulýðssiða Morgunblaðs-
Ins sneri sér til Bjarna Bein-
teinssonar, formanns Stúd-
entaráðs, og iimti liann eftir
l>ví sem efst er á baugi í mál-
efnum stúdenta,
BÁÐSTEFNA í
KAUPMANNAHÖFN
„Þú ert nýlega lcominn frá út-
löndum, Bjami?“
„Já, ég-fór á vegum Stúdenta-
ráðs til Kaupmamiahafnar í
byrjun janúar og sat þar ráð-
stefnu á vegum Cosec’s, sem
haldin var þar dagana 7.—12.
janúar.“
„Hvað er Cosek?“
„Cosek, sem er skammstöfun,
á Coordinating Secretariat of
National Unions of Students,
er nánar tiltekið stjórn alþjóða-
sambands stúdenta hins frjálsa
heims, International Student
Conference (skst. I. S. C.)“
„Um hvað fjallaði þessi ráð-
stefna í Kaupmannahöfn? “
„Ef svo mætti að orði komast
þá fjallaði hún um velferSarmál
stúdenta Vestur-Evropu. Einkum
fjárhagslega afkomu stúdenta
svo og önnur þjóðfélagsleg hags-
munamál þeirra."
„Var þetta fjölmenn ráð-
stefna?“
„Ráðstefnuna sátu um 40 full-
trúar frá nær öllum löndum
Vestur-Evrópu, þar á meðal fuil-
trúar frá Júgóslavneska stúdenta
sambandinu, en það var rekið úr
I. U. S. (kommúnistasamband-
inu) þegar Tito féll í ónáð hjá
þeim Kremlverjum um árið.“
„Hvernig er efnaleg afkoma
Islenzkra stúdenta miðuð við af-
komu stúdenta í þessum lönd-
um?“
„Af skýrslum, sem þarna lágu
fyrir og umræðum á ráðstefnunni
virðist einsýnt að efnaleg af-
koma íslenzkra stúdenta hafi ver-
ið mun betri á undan drnum ár-
um en í öðrum Evrópulöndum.“
„Hverja telur þú aðalorsök
þess?“
„íslenzkir stúdentar hafa á
undanförnum árum átt kost á
nægri og góðri atvinnu yfir sum-
armánuðina, hvað sem nú kann
að taka við þegar „bjargráða-
stjórnin" er sezt hér að völdum.
Námsárið er yfirleitt miklum
mun lengra við erlenda háskóla.
Þannig vilja stúdentarnir líka
hafa það, telja að mikil vinna á
námstímanum spilli fyrir. Tel
ég líklegt að sú skoðun eigi sér
formælendur fáa meðal íslenzkra
stúdenta.“
„Voru fleiri mál rædd á þing-
inu?“
„Tekin voru til all ítarlegrar
umræðu vandamál ungverskra
flóttastúdenta. Ráðstefnan sam-
þykkti ályktun þar sem skorað
var á öll stúdentasamtök í frjáls-
um löndum að beita sér fyrir þvi
að þeim gefist kostur á að stunda
nám sitt áfram, þótt landflótta
séu“.
FINNL AND SFÖR
„Þú fórst til Finnlands líka?“
„Já, þar sat ég -ráðstefnu for-
manna stúdentasamtalia á Norð-
urlöndum, sem haldin var í Hels-
ingfors dagana 1.—3. febrúar. Sú
ráðstefna fjallaði að miklu leyti
um sama efni og sú í Kaup-
mannahöfn, en var að sjálfsögðu
eingöngu bundin við Norður-
lönd, en þau virðast standa mun
framar öðrum Evrópulöndum um
kjör stúdenta. Það kom m. a. i
ljós, hvað snertir húsnæðismál
stúdenta, að Svíar og Finnar sér-
staklega virðast standa öðrum
frarnar í þeim efnum og á ég
þar bæði við stúdentagarða og
svo félagsheimili. Einkum fannst
mér finnsku stúdentainir hafa
yfir að ráða mjög glæsilegu hús-
næði. T. d. eiga þeir mörg félags-
heimili í Helsingfors, sem eru
fullkomin og nýtízkuleg, enda
eru Finnar annálaðir fyrir húsa-
gerðarlist sína“.
„Þeir virðast vera allvel fjáð-
ir?“
„Það skyldi maður halda, en
sannleikurinn er sá, að finnska
ríkið stendur ekki undir bygg-
ingu félagsheimilanna, heldur
eru þau nær eingöngu reist fyrir
framlög frá fyrirtækjum og ein-
staklingum. Samtök stúden ta
reka hins vegar félagsheimilin
og er reksturinn yfiríeitt mjög
hagkvæmur."
„Var nokkuð ráðgert um næstu
formannaráðstefnu? “
„Það er í athugun að halda
næstu ráðstefnu í Reykjavík að
ári, þar sem þessar ráðstefnur
hafa nú verið haldnar í öllum
höfuðborgum Norðurlanda ann-
ara en íslands, enda vilja ís-
lenzkir stúdentar treysta vináttu-
tengsl sín við stúdenta & Norð-
urlöndum.“
TIL TÉKKÓSLÓVAKÍU
„Kannski þú segir þá frá ferð
þinni til Prag?“
„Eftir ráðstefnuna í Kaup-
mannahöfn brá ég mér til Prag
í boði Alþjóðasambands stúdenta,
I. U. S., til að kynna mér starf-
semi sambandsins og skoða höf-
uðstöðvar þess, sem eru þar í
borg og ennfremur til að ræða
óformlega afstöðu íslenzkra stúd-
enta til þessa sambands."
„Segðu fyrst frá eðli og upp-
hafi I. U. S.“
„Á árunum 1945—46 héldu
stúdentar víðsvegar að úr heim-
inum með sér ráðstefnur, þar sem
■leitazt var við að koma á iót sam-
tökum, sem líta mætti á sem al-
þjóðasamband stúdenta. Þetta
var að vísu gert, en það kom
strax í ljós, að kommúnistar
hugðust ráða þar lögum og lof-
um og nota sambandið sem á-
róðurstæki fyrir hina kommún-
ísku heimsveldisstefnu. Með ým-
iskonar bolabrögðum tókst þeim
það og voru höfuðstöðvar sam-
bandsins settar í Prag, enda þótt
valdarán kommúnista þar í landi
væri enn eigi komið til fram-
kvæmda. Fyrst í stað áttu all-
mörg Vestur-Evrópulönd aðild
að sambandinu, en þegar hið
rétta eðli þess og tilgangur kom
í ljós sögðu þau sig flest úr því.
Tóku þau þá höndum saman og
stofnuðu International Student
Conference (I. S. C.) sem saman
stendur nú af nálega öllum
stúdentasamtökum hins frjálsa
heims.“
AÐILD AB I. TT. S.
„Hvernig stendur á þvi, að
Stúdentaráð Háskóla íslands
er aðili að I. U. S.?“
Bjarni Beinteinsson
„Árið 1954—55 þegar vinstri
stúdentar réðu ríkjum í Stúdenta
ráði með kommúnista í broddi
fylkingar, gerðist Stúdentaráð
aðili að nefndu Alþjóðasambandi
(kommúnískra) stúdenta, I. U. S.
gegn eindreginni andstóðuVöku."
UNGVERJALANDSMÁLIN
„Hvað um Ungverjalands-
máiin?“
„Skömmu eftir Stúdentaráðs-
kosningar sl. haust, þar sem
Vaka hlaut hreinan meiri-
hluta, brauzt uppreisnin í Ung-
verjalandi út og stóðu ungversk-
ír stúdentar þar fremstir í fylk-
uigu, Éins og kunnugt er hafa
stúdentarnir, eftir að uppreisnin
verskrar alþýðu í heild, fyrir
frelsi og frumstæðustu mann-
réttindum. Þar af leiðir, að sam-
þykkt ályktunar Stúdentaráðs í
framkvæmdanefnd I. U. S. er
óhugsandi."
„Hefði áframhaldandi aðild
Stúdentaráðs að I. U. S. komið
til greina enda þótt atburðirnir
í Ungverjalandi hefði aldrei
gerzt?"
„Eftir kynnum mínum af sögu
I. U. S. og þó sérstaklega eftir
för mina til Prag þá álít ég að
slík aðild hefði ekki komið til
greina. Pólitísk þjónkun við hina
kommúnísku heimsveldisstefnu
situr þar í algjöru fyrirrúmi fyr-
ir hagsmunamálum stúdenta."
STABFSEMI STÚDENTARÁÐS
„Hvað er að frétta af starf-
semi Stúdentaráðs um þessar
mundir?“
„Stúdentaráð hefir nú sem að
undanförnu haldið uppi vinnu-
miðlrm fyrir stúdenta og hefir
hún gefið mjög góða raun.
Gert er ráð fyrir að halda
3—4 bókmenntakynningar á
þessu skólaári. í vetur voru
kynnt verk Gríms Thomsens. Rit-
verk dr. Helga Pétm-ss verða
væntanlega kynnt í þessum mán-
uði og fleiri kynningar eru á
prjónunum, sem fulísnemmt er
að skýra frá.
Þá verður í sumar haldið hér
alþjóðaskákmót stúdenta og er
það að miklu leyti skipulagt
Stúdentaráði. Má gera ráð fyrir
Rætt við Bfarna Beinieinssan, formann
Stúdentaráðs, um málefni háskólastúdenta
var bæld niður, átt við miklar
hörmungar að búa. Af þeim 45
þús. stúdentum, sem voru í Ung-
verjalandi fyrir uppreisnina,
flúðu 6 þús. land. Fjöldinn allur
var drepinn, aðrir hnepptir í
fangelsi eða fluttir í útlegð. Enn
berast n-éttir af fjöldahandtök-
um stúdenta."
„Hvað sagði I. U. S. við þess-
um aðförum?“
„Eins og vænta mátti lagði
I. U. S. blessun sína yfir þessa
atburði með því að láta ekkert
frá sér heyra um málið. Aftur
á móti vítti I. U. S. Breta, Frakka
og ísraelsmenn mjög harðlega í
sambandi við Súezmálið. Meiri
hiuti Stúdentaráðs vildi að sjálf-
sögðu eltki una við þessa afstöðu
I. U. S. og sendi sambandinu
harðorða ályktun um Ungverja-
landsmálin til samþykktar á fram
kvæmdanefndarfundi sambands
ins, sem fyrirhugað var að halda
í janúar sl. Setti Stúdentaráð
samþykkt ályktunarinnar sem
skilyrði fyrir áframhaldandi að-
ild að I. U. S.“
„Og fékkst hún samþykkt?"
„Nei, I. U. S. hefir tekið þann
kost að draga að halda þennan
fund þar til síðari hluta marz-
mánaðar og mun Stúdentaráð
senda fulltrúa á þann fund. Er-
indi hans verður að skýra af-
stöðu Stúdentaráðs til þessa máls
og til stefnu og starfshátta I. U. S.
yfirleitt."
PÓLITÍSK ÞJÓNKUN I. U. S.
„Telurðu líkur fyrir að álykt-
un ykkar verði samþykkt?"
„Eftir þeim viðtölum að dæma,
sem ég átti '"ið forystumenn
I. U. S. í Prag er ljóst, að ekk-
ert er þeim f jær skapi en að lýsa
yfir stuðningi sínum við baráttu
ungvei'skra stúdenta og ung-
að mótið sæki 70—80 erlendir
stúdentar og gefur að skilja að
undirbúningur slíks móts er geysi
umfangsmikill.
Eins og mörgum stúdentum
mun kunnugt hvíla miklar skuld-
ir á Stúdentagörðunum og hefir
lítið sem ekkert verið gert að
undanförnu til að greiða þær
niður og afla fjár til endurbóta á
Görðunum. Ekki hefir fengizt
nægilegt framlag úr ríkissjóði til
að greiða nauðsynlegar afborgan-
ir og vexti af skuldunum og til
Fiá stjónuaála-
námskeiði
SÍÐASTL. miðvikudagskvöld
var 8. fundur stjómmálanám-
skeiðs Heimdallar haldinn í Val-
höll. Var fjölmennt að vanda. —
Fundarstjóri var Úlfar Guð-
mundsson. Valgarð Briem, lög-
fræðingur, hélt framsöguræðu
um sjávarútvegsmál. Ræddi
hann aðallega um togaraútgerð
og rakti ítarlega sögu hennar
og skýrði þróun þessara mála
frá því er fyrsti togarinn var
keyptur til landsins Og fram
á þennan dag. Ræðumaður rakti
þátt Sjálfstæðisflokksins í sjáv-
arútvegsmálum fyrr og síðar og
gat giftudrjúgrar forustu hans
um helztu framfarir í þeim efn-
um. Lagði hann áherzlu á, hve
yfirgnæfandi mikill hluti út-
flutningsverðmæta pjóðarinnar
væri runninn frá útveginum og
minntist í því sambandi á fjand-
skap framsóknarmanna í garð
þessarar atvinnugreinar, ekki sízt
harðvítuga baráttu framsóknar
á Alþingi, er þeir með Eystein
viðhalds. Því hefír StúdentaráS
í undirbúningi að efna til happ-
drættis og skal ágóðinn af því
renna til Stúdentagarðanna. Há-
skólaráð hefir heitið málinu full-
um stuðningi en beðið er eftir
innflutningsleyfi fyrir heppileg-
um happdrættisvinningi.
Stúdentafélögin á Norðurlönd-
um reka í sameiningu mjög um-
fangsmikla ferðaskrifstofu, sem
gefur stúdentum kost á ferðalög-
um um alla Evrópu og jafnvel
víðar við miklu lægra gjaldi en
annars tíðkast.
Stúdentaráð áformar að ger-
ast þegar í vor aðili að þessari
ferðaskrifstofu og koma á fót
deild úr henni hérlendis.
Þá er í athugun að gefa út
handbók stúdenta sem yrði
með svipuðu sniði og sú sem
gefin var út 1948, en hún er
orðin er allmjög úrelt.
Fleira enn mætti upp telja af
verkefnum, sem Stúdentaráð hef-
ir með höndúm fyrir utan hinn
daglega rekstur skrifstofu ráðs-
ins.“
FJÁRFREKAR
FKAMHVÆMDIB
„Eru þetta ekki mjög svo fjár-
frekar framkvæmdir?“
„Flestar mjög svo. Fjárhags-
örðugleikar hafa alltaf verið
starfsemi ráðsins mikill fjötur um
fót og hefir það átt litlum skiln-
ingi að mæta hjá rikisvaldsinu
eins og berlega kom í ljós við
afgreiðslu fjárlaga á Alþingi fyr-
ír skemmstu, þegar stjórnarliðiS
felldi tillögu Ragnhildar Helga-
dóttur um að hækka framlag íil
Stúdentaráðs úr 10 þús. kr. í
25 þús. kr.“
BREYTT VIÐHORF
„Það er alkunna, að íslenzkir
stúdentar eru mjög pólitískir.
Heldur þú að orðið hafi nokkur
sérstök breyting á pólitísku við-
horfi stúdenta að undanförnu?“
„Það kom skýrt í ljós í síð-
ustu Stúdentaráðskosningum að
stúdentar gera sér grein fyrir
þeirri geigvænlegu hættu, sem
þjóðfélagi okkar stafar af þeim
miklu áhrifum, sem kommúnist-
um hafa verið fengin í hendur
með fulltingi tveggja flokka, sem
kalla vilja sig lýðræðisflokka. í
Stúdentaráði skyldi kommúnist-
um fengin úrslitaáhi'if í hendur.
Þvi höfnuðu stúdentar skilyrði*-
laust.“
Jónsson í broddi fylkingar gerðu
allt sem í þeirra valdi stóð til að
leggja stein í götu kaupa á ný-
sköpunartogurunum. Framsögu-
maður taldi þá stefnu mjög ó-
heillavænlega, sem miðaði að því
að hindra einstaklinga í rekstri
togaraflotans og væri hag þjóð-
arinnar mun betur borgið með
því, að áhrif einstaklingsfram-
taks yrðu aukin í þessum efn-
um.
Var erindi Valgarðs allt stóp-
fróðlegt og var auðséð, að þátt-
takendur á námskeiðinu höfðu
mikinn áhuga á fundarefninu,
þvi að margir tóku til máls og
létu í Ijós skoðun sína á málinu
eða lögðu spurningar fyrir frum-
mælanda, en hann svaraði jafn-
harðan.