Morgunblaðið - 22.05.1957, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 22. maí 1957
MOncmsnLAÐiÐ
s
Ríkisstjórnin hefir algerlega
brugðizt skyldu sinni a5 útvega
fé til íbúðarhúsabygginga
Hiísnæðismálafrumvarpið með
eindæmnm illa andirbúið
IVIiklar umræður um það í
Neðri deild í gær
MJÖG miklar umræður urðu í gær í Neðri deild um húsnæðis-
málastofnun, byggingarsjóð ríkisins o. fl. í fyrsta lagi var
frúmvarpið rakið mjög ýtarlega og síðan voru húsnæðismálin rædd
almennt. Var veitzt mjög að ríkisstjórninni«*og þá einkum félags-
málaráðherra Hannibal Valdemarssyni fyrir flausturslega afgreiðslu
inálsins og takmarkalausa sýndarmennsku og yfirdrepsskap í sam-
bandi við flutning þessa frumvarps.
Hannibal Valdemarsson fylgdi
frv. úr hlaði og skýrði einstök
atriði þess. Annars kvað hann
það hafa verið ýtarlega rætt í
Efri deild og orðið kunnugt af
blaðaskrifum og umræðum
manna á meðal.
Kjartan Jóhannsson kvað
þetta vera í annað sinn sem þetta
mál kæmi nú til umræðu. Fyrst
með bráðabirgðalögunum í
haust, en þá hefði verið talið
svo mikið að gera í húsnæðis-
málastjórn að fjölga hefði þurft
þar mönnum. Nú væri hins veg-
ar ráðgért að fækka þeim á ný.
Hefðu Sjálfstæðismenn þá bent
á að nær hefði verið að útvega
fé í hið almenna veðlánakerfi,
heldur en að fjölga starfsmönn-
um húsnæðismálastjórnar. Frum
varp þetta væri meira skraut-
fjöður í hatti félagsmálaráðherra
til þess að geta státað af að hafa
flutt heilan lagabálk, en sannleik
urinn væri sá að það sem að efni
til væri einhvers virði í frv. væri
hins vegar byggt á eldri lögum.
Frumvarpið hefði tekið mikl-
um breytingum í Efri deild og
hefði komið í ljós að það hefði
verið algerlega óhæft eins og það
kom frá ráðherra og hefðu ekki
einasta Sjálfstæðismenn lagt til
að breytingar yrðu á því gerðar,
heldv.r hefðu stuðningsmenn ráð-
herrans og samflokksmenn, þurft
að flytja um 30 breytingartillög-
ur við frumvarpið. Þá ræddi
Kjartan einstaka liði frumvarps-
ins og gagnrýndi það lið fyrir
lið.
Jóhann Hafstein kvað ráð-
herra hafa rætt um frumvarpið
með meiri hógværð hér í Neðri
deild en hann hefði áður gert,
þar sem það hefði verið borið
inn í þingið með miklum bægsia-
gangi og yfirlæti. Mundi þetta
frv. þó vera sem næst einsdæmi
að óvönduðum undirbúningi,
enda væri búið að stórbreyta því.
Annars væri það ekki vani stjórn
arliðsins að breyta þeim frv.,
sem fram væru borin hér á þessu
þingi, þeim væra tamara að rétta
upp hendurnar við öllu sem rík-
isstjórnin rétti að þeim. Þá ræddi
Jóhann skyldusparnaðinn. Kvað
hann áður hafa verið rætt um
það mál. Kvaðst hann ekki vera
á móti skyldusparnaði innan skyn
samlegra marka, ef annarra
kosta væri ekki völ. Hins
vegar teldi hann að nær væri
að búa þannig að þjóðfélagsþegn-
unum að sparnaðurinn kæmi af
sjálfu sér. Það væri þó ekki ó-
eðlilegt að sú ríkisstjórn, sem
því hefði valdið að sparnaður
hætti í landinu skyldi nú verða
til þess að lögþvinga hann.
Jóhann Hafstein sagði að með
an Sjálfstæðismenn réðu mestu
um stjórnarstefnuna hefði spari-
fé aukizt stöðugt eða meira en
um helming frá því 1950. Þegar
slík þróun ætti sér stað þyrfti
ekki að grípa til skyldusparnað-
ar. Nefndi hann ýmsar tölur máli
sínu til sönnunar, svo og sýndi
hann fram á það að verulega
hefði dregið úr sparifjármyndun
inni eftir að núverandi ríkis-
stjórn tók við völdum.
Þá hrakti Jóhann þau ummæli
að Sjálfstæðismenn hefðu í fyrrv
ríkisstjórn blekkt fólk til þess að
hefja byggingar, en síðan svikið
það um lánsfé til bygginganna.
Vitnaði hann í þessu sambandi
til skýrslu Landsbankans um
lánveitingar, þar sem sagt er að
fullkomlega hefði verið staðið
við gefin loforð í þessu efni. Þá
gat hann þess að Sjálfstæðis-
mönnum hefði verið kennt um
óhóflega fjárfestingu á sama
tíma og þeim hefði verið borið
það á brýn að þeir hefðu svikið
loforðin um auknar íbúðabygg-
ingar. Þá gerði Jóhann nokkurn
samanburð á byggingum hér í
Reykjavík og í höfuðborg Sví-
þjóðar, þar sem byggingarfram-
kvæmdir væru einna lengst á veg
komnar í nágrannalöndum okk-
ar. Kom í ljós að við stöndumst
samanburð við Svía hvað snertir
fjölda manns á hvert íbúðarher-
bergi ,en það er svipað hér og
þar, eða rúmt 1 herbergi á mann.
Hins vegar væri fyrirgreiðsla
ríkisvaldsins í sambandi við
' iánveitingar til íbúðabygginga
allt önnur í Svíþjóð en hér.
Þar nytu menn allt frá 85 til
100% lánveitinga miðað við
byggingarkostnað með 3% vöxt-
um til 40 ára. Þá benti Jó-
hann Hafstein á að Sjálfstæðis-
menn hefðu flutt þingsályktunar
tillögu um það að notuð væri
heimild laga til erlendrar lán-
töku í því skyni fyrst og fremst
að hægt væri serh fyrst að ljúka
þeim mörgu íbúðum, sem nú
væru í smíðum og leysa þannig
úr helztu vandkvæðum húsnæð-
ismálanna. í þessu efni hefði
stjórnin engu getað áorkað.
í lok ræðu sinnar kvað Jóhann
þann orðróm ganga hér í bing-
inu að byrjað hefði verið að út-
býta frumvarpi um húsaleigulög,
en síðan hefði verið hætt við það
og það lokað inni í skáp. Kvaðst
hann vilja spyrja félagsmálaráð-
herra um afdrif málsins og hvort
skápurinn yrði opnaður áður en
þingi lyki.
Magnús Jónsson kvað vera lær-
dómsríkt að bera saman ummæli
núverandi stuðningsmanna ríkis-
stjórnarinnar, pegar þeir væru
sjálfir í stjórn og áður þegar
þeir voru í stjórnarandstöðu og
húsbyggingarfrumvarp hefði ver-
ið til umræðu á þingi 1954. Það
hefði mátt ætla af þessum um-
mælum að þessir menn hefðu
borið enn meira traust til þá-
verandi ríkisstjórnar en nú, því
þeir hefðu ætlazt til miklu meira
af henni. Benti hann á kröfurnar,
sem gerðar hefðu verið 1954 af
einum stuðningsmanni núverandi
stjórnar um að sérhver ríkisbcrg-
ari skyldi eiga kröfu til að fú
lán til byggingar íbúðarhúss, ef
hann ætti það ekki fyrir.
Spurði hann m.a. um það hvað
yrði til ráðstöfunar af fé eftir
fyrri ákvæðum hins almenna veð
lánakerfis, hvort leggja ætti það
niður að þessu ári loknu. Þá
spurði hann um það hvaða 8
milljónir væri um að ræða þar
sem talað er um að „til bygg-
ingarsjóðs Verkamanna væru á
fjárlögum seinasta árs aðeins
tæpar 2 milljónir. Nú væri sú
fjárveiting tvöfölduð og auk þess
greiddi ríkissjóður 8 milljónir kr.
til verkamannabústaöa".
Þá spurði Magnús hvernig sú
tala væri fengin að á árinu 1957
verði varið 33 millj. kr. meira til
útlána en 1956. Þá spurði hann
hvernig hægt væri að tala um
að byggingarsjóði yrðu lagðar til
118 millj. kr. í stofnfé, þegar 52
millj. kr. ætti að taka með stór
eignaskatti, sem greiðast ætti á
10 árum og allt annað fé frá
fyrri löggjof væri í útlánum. Þá
kvað Magnús það hafa einkum
verið tvennt, sem stuðningsmenn
núverandi stjórnar hefðu talað
um með vandlætingu er fyrri
húsnæðismálalöggjöfin var til
umræðu. Annað var að upp ætti
að setja mikið bákn til pólitiskr-
ar misnotkunar, en nú ætti að
setja upp enn stærra embættis-
mannabákn. Hitt voru vextirnir
af lánunum, sem mjög voru for-
millj. krónur á ári. Væri það
stórum hærri upphæð en fyrrver-
andi ríkisstjórn hefði veitt til
byggingarmálanna, en síðustu tvö
ár hennar við völd hefði hún að-
dæmdir, en nú væru þeir hinir I eins veitt 38 millj. á ári til bygg-
inga. Þá kvað Hannibal sparifé
hafa aukizt í innlánsstofnunum
á árinu 1956 um 72 millj. króna,
og væri því ekki rétt að fólkið
hefði ekki traust á núverandi
fjármálastjórn. Kvað hann svar
bankastjóranna við fjárbeiðni
ríkisstjórnarinnar með ódæmum,
en bankastjórarnir kváðust ekki
vilja taka málið upp fyrr en í
júlí. Var honum bent á af þing-
bekk, að bankastjórar allra bank-
anna hefðu skrifað undir þetta
bréf, og Hannibal spurður að því
hvort hann héldi að þeir væru
allir Sjálfstæðismenn! Ekki svar
aði hann þeirri spurningu neinu.
Þá viðurkenndi hann, að lána-
kjörin, sem ætluð væru í frum-
varpinu væru mjög óhagstæð,
vextir allt of háir og lánstíminn
sömu og verið hefði.
Magnús Jónsson sagði að lok-
um að það væri fullkomin blekk-
ing að nú væri stjórnin að upp-
fylla loforð, sem hún hefði gefið
áður, einnig væri það blekking að
fyrrv. ríkisstjórn hefði ekki stað-
ið við öll sín loforð og fyrirheit.
Er hér var komið var lokið
venjulegum fundartíma og fundi
frestað til kl. 5.
STJÓRNIN AÐGERÐARLAUS
í LÁNAMÁLUNUM
ÞEGAR fundir hófust aftur í gær
kl. 5 tók Jónas Rafnar til máls.
Kvað hann það alkunna, að mjög
hefði dregið úr byggingarlánum
síðan ríkisstjórnin tók við völd-
um og hefði hún gjörsamlega
brugðizt þeirri skyldu sinni að
útvega lánsfé til áframhaldandi |of stuttur, einkum fyrir efna-
íbúðabygginga. I frumvarpi því
sem hér væri til umræðu væri
ekki neitt einasta atriði, sem
leysti vanda þeirra, sem í bygg-
ingum stæðu og nú væru að
sligast af byggingarskuldum. Við
því hefði mátt búast að ríkis-
stjórnin reyndi að halda áfram
byggingarlánaútvegun fyrrver-
andi stjórnar en hún hefði útveg-
að allt að 100 millj. króna til
byggingarmálanna, er hún lét af
völdum. En þessi stjórn hefir
ekkert gert og reyndar gert illt
verra með ráðstöfunum sínum.
Tók J. R. það sem dæmi að vegna
breytingar á fasteignamati hefði
meir en þrefaldazt nýlega stimp-
il og þinglýsingargjöld af íbúð
um með þeim afleiðingum að fá-
tækur maður, sem kaupa vildi sér
nú íbúð yrði að greiða 6—7000
krónur í ríkissjóð fyrir það eitt
að fá að kaupa íbúðina. Bygg-
ingarefni hefði verið stórlega
hækkað með „jólagjöfinni", og
hefðu nú byggingarverzlamr
neyðzt til þess að hætta því að
veita mönnum gjaldfrest svo sem
venja hefði áður verið og taka
nú fulla vexti. Þrengdi þetta enn
kjör húsbyggjenda. — Loks
bætist það við að spariféð hefir
mjög þorrið í lánastofnunum síð-
an þessi stjórn tók við völdum
hélt Jónas áfram, vegna van-
trausts manna nú á fjármála-
stjórninni. Ræddi hann þær leiðir
sem til greina gætu komið til
þess að leysa fjárhagsvandræðin.
Kæmi þar m.a. til greina að fá
erlent lán til þess að hjálpa
þeim mönnum sem í byggingum
standa. En fyrst og fremst þyrfti
að gera raunhæfar ráðstafanir til
þess að auka spariféð í lánsstofn-
unum og loks þyrfti að afnema
þær drápsklyfjar sem nú hafa
verið lagðar á allt byggingarefni,
til þess að aftur verði sem allra
flestum gert kleift að byggja, og
lifa mannsæmandi lífi í þessu
landi, við góðan húsakost.
Þá tók Hannibal Valdimarsson
til máls. Kvað hann tekjur bygg
ingarsjóðs mundu verða 85—90
Á dögunum var lokið við
smíði tveggja kappróðrarbáta
í bátaverkstæði Svavars Þor-
steinssonar á Akureyri. Eru
þetta sexæringar, mjög fagrir
og vandaðir — og eru smíðað-
ir fyrir Ólafsvíkinga. Jónatan
Sveinsson fylgdist með verk-
inu fyrir hönd Ólafsvíkinga —
og stendur hann við bátana.
(Ljósm. Halldór Gíslason).
minnsta fólkið. En ekki lagði
hann þó til að neinar breyting-
ar yrðu á því gerðar.
TILGANGUR EYSTEINS MEÐ
STÓREIGNASKATTINUM
Þá tók Bjarni Benediktsson til
máls. Kvað hann Hannibal hafa
haft skynsemi til þess að byggja
í mörgu á því sem fyrrverandi
stjórn hefði lagt til og gert í
húsnæðismálunum. Skyldusparn-
aðurinn hefði oft verið til um-
ræðu hér og vinstri menn þá á
móti honum. Hann hefði verið
reyndur í Rússlandi, og þar hefði
ríkið nýlega ákveðið að fresta
öllum greiðslum vaxta og afborg-
ana um 20 ár! Óneitanlega
hræddu þau spor.
Þetta mál væri í nánu sam-
hengi við stóreignaskattinn, sem
Eysteinn Jónsson hefði í gær full-
yrt, að Sjálfstæðismen vildu hlífa
auðkýfingunum við. En af hverju
viðhefur Eysteinn aðra reglu um
þessa sköttun en um venjulega
tekju- og eignaskatta, sem hann
hefir á lagt? spurði B. Ben. Hann
hefir um árafjölda farið með fjár
málastjórn landsins og borið á-
byrgð á þeim öllum, og leggur
þar á félög, en ekki einstaklinga
eina eins og hér
Það er til þess að hlífa því
fyrirtæki, sem Áki Jakobsson
nefndi í ræðu í gær „stærsta auð-
hring landsins, SÍS“, við þessum
skatti. Enda fullyrti ráðherrann
að með þessu gæti hann náð sér
niðri á Sjálfstæðismönnum. Þá
rakti Bjarni Benediktsson sögy
húsnæðismálanna, allt frá því er
Framsókn hefði stöðvað þróun
veðlánakerfisins árið 1927, er
flokkurinn komst til valda. Með
því hefði Framsóknarflokkurinn,
og einnig Alþýðuflokkurinn, raun
verulega tekið á sig ábyrgðina á
ófremdarástandinu í lánamálun-
um til húsbygginga. Reynt hefði
verið að bæta úr þessu með stofn-
un Sparisjóðs Reykjavíkur, sem
hefði lánað meira til bygginga
en nokkur önnur lánsstofnun frá
stofnun sinni.
Rakti Bjarni Benediktsson síð-
an það hve birt hefði til í þess-
um málum fyrir forgöngu Sjólf-
stæðismanna er lögin um smá-
íbúðadeildina og húsnæðismála-
lögin frá 1955 voru sett. Reykja-
víkurbær hefði og alla tíð gert
óvenjumikið til þess að auð-
velda mönnum að byggja yfir
sig og sína, með lóðaúthlutun og
mannvirkjagerð í nýbyggingar-
hverfunum. Um aðstoð við verka
mannabústaði hefði Reykjavík
staðið framar öðrum kaupstöð-
um. Nefndi hann ennfremur
Hringbrautarhúsin, Skúlagötu-
húsin, Miklubrautarbyggingarn-
i Frh. á bls. i9.