Morgunblaðið - 22.05.1957, Blaðsíða 6

6
MORCUlVTilAÐIÐ
Miðvikudagur 22. maí 1957
Úkyrrð i frönskum stjórnmálum
IT'INS og nú stendur er talsverð
" ókyrrð í stjórnmál-
unum frönsku, líkt og raunar
oft áður. Það er tvennt sem veld-
ur: í fyrsta lagi stendur fyrir
dyrum að þingið taki afstöðu til
þess hvort stjórn Mollet á að
halda áfram eða ekki og í öðru
lagi er það mjög knýjandi að
þingið og stjórnin geri ráðstaf-
anir til þess að stemma stigu fyr-
ir yfirvofandi gjaldeyrisskorti
og styrkja gengi frankans.
Það hefur lengi borið á hreyf-
ingu í þá átt að fella stjórn
Mollet eins konar úrslitakosti,
sjónarmið orðið ofan á, sem mælt
hafa gegn þessu og óvissan um,
hvað tæki við, hefur verið mikil.
En nú virðist nokkur stefnu-
breyting að þessu leyti vera í
aðsigi. Aðalágreiningurinn er um
Alzír-málið. Flokkur Mendez-
France hefur nýlega sent stjórn
Mollet eins konar úrslitakosti,
þar sem þess er krafizt að stjórn-
in breyti um aðferð í Alzír-mál-
inu. í þessum kröfum er einung-
is talað um breytingu á aðferð,
en þessi hluti vinstri-flokkanna
frönsku heldur fast við §ð Alzír
sé óaðskiljanlegur hluti Frakka-
veldis. Kröfurnar eru um það,
að Mollet og ráherra hans í Alzír-
málum, Robert Lacoste, geri sig
óháða frönskum landnemum í
Alzír og hætti að nota „nýlendu-
aðferðir“ í hernaði sínum þar í
landi, eins og það er orðað. Verði
ekki gengið að þessu hótar flokk-
urinn því að draga 13 ráðherra
sína út úr ríkisstjórninni. En ef
svo færi, að Mollet gengi inn á
þessa kröfu og breytti stefnu
sinni gagnvart Alzír, þá mundi
hann örugglega missa þann stuðn
ing, sem hann hingað til hefur
haft frá öllum hægri flokkunum
og auk þess meðal lýðræðis-
sinnaða þjóðflokksins. Hættan á
þessu væri því meiri vegna þess
að hægri menn líta Mollet ekki
hýru auga vegna fyrirætlana
hans í fjármálum.
En það er ekki eingöngu þessi
deila um Alzír, sem veldur
Mollet áhyggjum, heldur er ekki
síður. um að ræða mikið fjár-
hagslegt vandamál ríkisins sem
leysa þarf úr.
Gull- og gjaldeyrisforði Frakka
hefur minnkað frá mánuði til
mánaðar og með þeim hraða að
trúlegt er að stjórnin muni bráð-
lega neyðast til að leita hjálpar
út í frá, til að jafna hallann á
greiðslujöfnuðinum. Frakkiand
hefur þegar notað verulegan
hluta af því fé, sem það á aðgang
að í Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
og þess má vænta að ef farið verð
ur fram á frekari aðstoð þaðan,
þá mun það gert með því
skilyrði að frönsk yfirvöld sam-
þykki að færa gengi frankans til
„samræmis við veruleikann“,
eins og það hefur verið orðað.
Fránkinn er alltof hátt skráður,
eins og kemur fram í því, að
Frakkar nota miklar útflutnings-
uppbætur og hafa mikil gjöld á
innfluttum vörum. Af hálfu
Efnahagssamvinnustofnunar Ev-
rópu hefur verið á það bent, að
þó Frakkar telji sig hafa leyst
82% af viðskiptum úr höftum, þá
sé raunverulega aðeins um 55%
að ræða, þegar litið sé á það fyrir
komulag, sem Frakkar hafi á
innflutningi sínum. Þar sé um
grímuklædd höft að ræða eða
ráðstafanir, sem hafi sömu verk-
anir, þó þær heiti ekki því nafni.
Það er talið vafalaust, að Frakk
ar geti ekki dregið það lengi að
gera róttækar ráðstafanir til
bjargar í efnahagsmálum sínum,
en um leiðir í því efni eru
hinir mörgu stjórnmálaflokkar
mjög ósammála.
Á það er bent að varla geti
komið til stórfellds niðurskurðar,
sem áhrif geti haft á fjármála-
ástandið, meðan Frakkar hafi þá
stefnu að hafa 400,000 manna
her í Alzír. En hermálaráðherr-
ann Bourges-Maunoury hefur
einmitt gert ráð fyrir því í víg-
búnaðaráætlun sinni, að þessum
mikla her verði haldið framvegis
uppi. Nokkrum sparnaði hefur
þó verið komið fram í hernaðar-
útgjöldum, þannig að til þeirra
er ætlaðir 15 hundruð milljarðar
franka, en það er um 70 milljarða
franka sparnaður, miðað við hina
upprunalegu áætlun.
Það er talið að ekki geti verið
um neitt jafnvægi í greiðsl-
um landsins eða lækningu
á fjármálum ríkisins að ræða,
fyrri heldur en búið sé að leysa
Afríkumálin. En þegar rætt er
um gengislækkun þar í landi, þá
'er mótbáran jafnan sú að eins
og ástandið sé, þá mundi lækkun
gengisins aðeins verða bráða-
birgðaráðstöfun, en allt sæki
aftur í sama horf, ef ekki sé
grafið fyrir rætur meinsins. En
jafnframt er á það bent, að vel
megi vera að Frakkar neyðist þó
til þess að grípa til þessarar
bráðbirgðaráðstöfunar, vegna
þess að lausn Afríku-málsins og
annarra þeirra mála, sem eru í
nánum tengslum við fjármála-
vandræðin, muni láta bíða all-
lengi eftir sér.
Fyrir viku síðan gerði Mollet
það sem meðal franskra stjórn-
málamanna var kallaður meist-
aralegur skákleikur. Dagana á
undan hafði það verið eina um-
ræðuefni meðal stjórnmálamann-
anna, hvort hinir 13 stuðnings-
menn Mendes-France mundu
segja sig úr stjórninni, og hvort
hún yrði felld í næstu viku
á eftir ef hún þá lifði svo
lengi. Útlitið hafði mjög versnað
fyrir Mollet eftir að fjármála-
nefnd þingsins hafði með öllum
atkvæðum gegn atkvæðum
flokksmanna hans fellt tillögur
stjórnarinnar um nýjar skatta-
álögur. Stuttu þar á eftir var
haldinn ráðherrafundur og sat
Coty forseti í forsæti. Þá stóð
Mollet upp og lýsti hátíðlega
yfir: „Herrar mínir! Frakkland
er nú algerlega einangrað í Súez-
málinu og á sér þar enga sam-
ferðamenn. Gagnvart þessari
staðreynd bið ég yður, herra for-
seti lýðveldisins, að taka á móti
afsögn ráðuneytis míns“.
Coty forseti svaraði að for-
sætisráðherrann gæti ekki ein-
faldlega boðið þannig fram af-
sögn ráðuneytisins, meðan það
hefði ennþá traust þingsins og
þegar stæði fyrir dyrum mjög
erfið en nauðsynleg umræða um
fjármál landsins. í sambandi við
það skipti ekki máli, þó að meðal
ráðherranna hefði komið fram
„minni háttar ágreiningur".
Allir horfðu nú á flokksmenn
Mendes-France, en tveir af þeim
höfðu þá þegar lofað foringja
sínum að segja sig úr stjórninni.
Enginn af ráðherrunum treystist
til þess að mæla á móti áliti
Coty forseta, var nú samþykkt
einróma að vísa Súez-málinu til
Öryggisráðsins.
Meðal stjómmálamanna heyrð-
ist sagt út af þessum atburði:
„Mollet hefur þvingað flokk
Mendes- France til þess að velja
á milli sín og Nassers."
Bráðlega mun það nú sjást
hvað verður um stjórn Mollet,
því næstu daga má búast við að
til úrslita dragi um það, hvort
hún heldur velli eða ekki.
1 gær hófust umræður um 34.
vantrauststillöguna, sem borin
hefur verið fram á stjórnina, og
er ýmsum getum að því leitt,
hvernig atkvæðagreiðslan muni
fara að þessu sinnL
Mý stjórn á Ítalíu undir
forsæti Adone Zolis
Rómaborg, 20. maí.
Frá Reuter.
★ NÝ STJÓRN liefur verið
mynduð á ítalíu. Er það minni
hlutastjórn Kristilega flokks-
ins undir forsæti Adone Zolis,
en hann var fjármálaráðherra
í fráfarandi stjórn Antonio
Segnis.
★ Ein meginástæðan til þess að
Kristilegi flokkurinn myndar
nú einlita minnihlutastjórn, er
að ýmsir helztu foringjar
flokksins hafa verið á önd-
verðum meiði við utanríkis-
stefnu Gaetano Martinos. Er
nú ekkert samstarf við Frjáls
lynda flokkinn sem hann til-
heyrði. Það er aðalíega fylgi
Martinos við Breta og Frakka
í Súez-málinu, sem óánægj-
unni veldur.

Æícntjisneyzla tckur
að tninnka aftur
í Svíþjóð
Löngun fólks mettuð við frjdlsa sölu
Á FENGISNEYZLA hefur nú aftur minnkað verulega í Svíþjóð
eftir að þjóðin er farin að venjast frjálsræði í áfengissölu. —
Frá þessu skýrði Daniel Wiklund, formaður bindindissambands Sví-
þjóðar, á norræna bindindisþinginu, sem nú er haldið í Helsingfors.
NÝJABRUMIÐ
Wiklund sagði, að eftir að
áfengi var gefið frjálst í Sví-
þjóð 1955, hafi neyzla sterkra
drykkja aukizt á skömmum tíma
um 30—35%. Þetta var þó aðeins
meðan nýjabrumið var á frjálsri
áfengissölu. Nú hefur neyzla
sterkra drykkja minnkað svo að
hún er ekki nema um 15% meiri
en hún var fyrir frjálsræðið. —
Heldur neyzlan enn áfram að
minnka og vonast Svíar til þess
að samfara nýjum þáttum í bind-
indisstarfseminni muni neyzlan
verða minni en hún var á
skömmtunartímanum.
Adone Zolis
★ Hinn nýi utanríkisráðhem
verður Giuseppe Pella, sem
áður var forsætisráðherra
ítala, skamma stund. Zoli er
talinn úr vinstra armi Kristl-
lega flokksins, en Pella úr
hægri arminum.
Búizt er við að nýja stjórnin
standi við allar skuldbinding-
ar Martinos varðandi Evrópu-
samstarfið.
ic Nýi forsætisráðherrann seglr
það rangt að þetta elgl aðeina
að vera bráðabirgðastjórn
fram að næstu. kosningum. —
Kveðst hann vonast til að ná
samkomulagi við aðra flokka
um einstök málefni. Til dæmia
væntir hann þess að Frjáls-
lyndi flokkurinn muni áfram
styðja samninginn um Evrópu
markað.
Ein lélegasta verfíð
sem menn muna
í Ólafsvík
ÓLAFSVÍK, 18. maí: — Allir
bátar eru hættir róðrum héðan
nema tveir og er búizt við að
þeir taki upp net sín næstu daga.
Vertíð þessi er ein sú lélegasta,
sem menn muna eftir hér og
mesta misfiski á bátum, sérstak-
lega á netjavertíð. Meðalafli af
fiski upp úr sjó er um 400 lestir
á bát.
Engin vorvertíð verður stund-
uð héðan, en einn bátur er byrj-
aður á síldveiðum í reknet, er
það Þórður Ólafsson frá Ólafa-
vík. Fleiri bátar munu byrja síld-
veiðar héðan um leið og ákveðið
verður um síldarvertíð. —Einar.
VERÐHÆKKUN
OG AUKIN TÆKNI
í ræðu sirini gat Wiklund
nokkurra ástæðna fyrir minnk-
andi neyzlu sterkra drykkja. —
Það væri í fyrsta lagi, að áfeng-
islöngun þjóðarinnar hefði mett-
azt eftir að skömmtun var af-
létt. Þá hefði það einnig nokkur
áhrif að nýlega hækkaði brenni-
vínsflaskan um 5 sænskar krón-
ur. Var minnkunar áfengis-
neyzlunnar þó farið að gæta
fyrr.
í þriðja lagi sagði Wik-
lund að ástæðan væri breytt-
ir þjóðfélagshættir í Sví-
þjóð, þ.e. aukin tæknimenn-
ing. En eftir því sem sjálf-
virk tæki eru tekin upp á
fleiri sviðum í atvinnulífi
þjóðanna, verður að gera
stærri kröfur til þeirra sem
stjórna slíkum tækjum. —
Menn sem slíka atvinnu vilja
hljóta að gera upp við sig,
hvort þeir vilja stjóma ná-
kvæmum tækjum eða elska
brennivínsflöskuna. — Það
tvennt getur ekki farið sam
an.
sferifar úr
daglega lífínu
HÉR kemur pistill um þrifnað-
inn við Fossvogskirkjugarð.
Þrifnaðarverk
ÞANN 17. maí ók ég Hafnar-
fjarðarveg sem oft endranær.
Við veginn frá Öskjuhlíðarhæð-
inni og niður með kirkjugarðivar
þá víða verið að hreinsa til og
raka saman alls konar rusli. Þetta
er gleðileg vorhreingerning og
lofsverð. En þetta gefur líka til-
efni til þess að minna á það sem
ógert er, en auðgert til þrifnaðar
við þessa heimreið höfuðborgar-
innar.
Á milli útfararkapellunnar og
kirkjugarðsins að vestan og þjóð
vegarins að austan er aflöng
spilda tiltölulega fárra metra
breið. Þessi spilda er yfirleitt
mjög óhrjáleg og stingur í stúf
við hina velumgengnu lóð kap-
ellunnar og kirkjugarðsins. Þessa
ræmu þarf að laga, og það er
auðvelt að gera það með mjög
litlum tilkostnaði. Mesta grjótið
— stærstu steinana — er hand-
hægt að fjarlægja í sambandi við
flutning á grjóti til hafnarinnar,
sem alltaf á sér stað. Þannig
framkvæmt kostar þetta engin
aukafjárútlát .Svo þarf að aka
nokkru af mold og jafna yfir
spilduna. Mér skilst að það sé
einnig hægt að gera fyrir lítinn
pening. Alltaf er verið að aka
mold sem til fellst í hina miklu
moldarfyllingu á Háskólavöllum
sunnan tjarnarinnar. Væri nokkr
um tugum bílhlassa af því efni
beint suður að kirkjugarði feng-
ist hin umrædda spilda þar jöfn
og tilbúin til græðingar.Og gróð-
ur kæmi þarna á 2-3 árum jafnv.
þó engu væri sáð. Hms vegar
viðráðanlegt að sá í spilduna og
bera á hana 1—2 sinnum. Meira
þarf ekki til að gera þetta leiðin-
lega svæði að grænum reit. veg-
farendum til hugarbóta og stofn-
ununum kirkjugarði og kapellu
til sóma.
Vilja ekki forráðamenri þessara
stofnana taka þetta til athugun-
ar? Hin prýðilega umgengni hjá
útfararkapellunni og kirkjugarð-
inum setur mikið ofanviðótræðið
sem er á „hlaðinu“ við þessar
stofnanir, en það er hin umrædda
spilda á milli þeirra og þjóðveg-
arins.
19. maí 1957.
Á. G. E.
Ljóðlist á hljómplötum
FYRIR nokkru var minnzt á það
hér í pistlunum að æskilegt
væri að einhverjir tækju sig fram
um það hefja þá starfsemi hér á
landi sem tíðkast með öðrum
þjóðum og taka upp á plötur
lestur skálda og rith. úr verkum
sínum. Á þann hátt geymdust
raddir þeirra, margra þeirra
manna sem þjóðin ann hvað
mest og hljóta að teljast hennar
höfuðsnillingar. Hver vildi nú
ekki eiga rödd Jónasar á hljóm-
plötu er hann færi með nokkur
kvæði sín, Matthíasar eða Einara
Benediktssonar?Slíkar hljómplöt
ur eru verðmiklar strax í upphafi
sökum þeirra manna sem inn á
þær tala og þess efnis sem þeir
flytja, en hálfu meiri gersimar
verða þær er fram líða stundir,
og verkin verða sígild.
Nokkru eftir að þessu máli var
hreyft hér í dálkunum var til-
kynnt að Fálkinn hefði haft
þessa hugmynd til athugunar og
væntaleg væri á markaðinn innan
skamms hljómplata með kvæða-
lestri Davíðs Stefánssonar. Það
er ástæða til þess að vekja at-
hygli manna á þessarri ágætu nýj
ung þessa framtakssariia fyrir-
tækis. Fálkinn fylgist óvenjuvel
með tímanum, bæði því sem er-
lendar hljómplötur varðar og ís-
lenzkar og hefir unnið íslenzkri
tónlist þarft starf með útgáfu-
starfsemi sinni. Ekki er að efa
að þessi hljómplata Davíðs á
eftir að verða mönnum kærkom-
in, enda er hann snillingur að lesa
ljóð sín. Stundum er því haldið
fram að þjóðin sé hætt að lesa
og meta kvæði, sérstaklega
yngri kynslóðin. En mig grunar
að hér sé einmitt fundið ráð til
þess að tengja æskuna ljóðlist-
inni, með því að auðvelda kynn-
ingu hennar með nútímatæknL
Við vonumst eftir fleiri slíkum
úrvals-hljómplötum á næstunnL
Megi sú útgáfa verða mikil og
góð.