Morgunblaðið - 30.05.1957, Qupperneq 14

MOR'GUNBlAÐlfí
Fimmfudagur 30. maí 1957
M
— Ræða Bjarna Benediktssonar
Frh. af bls. 13
aS þeir sáu, að hér var ekki um
að ræða æru-atriði hjá hæstv.
ríkisstjórn heldur peninga-spurs-
mál. Hvort álit okkar hefur auk-
izt að sama skapi er annað mál.
Og öryggið er auðsjáanlega valt,
því að ekki eru Rússar alveg
peningalausir heldur.
LOFIÐ MÉR AÐ VERA INNI
Vegna frammistöðu forsætisráð
herrans í þessu máli og öðru,
sagði greindur og gegn maður
nýlega:
„Hermanni fer eins og barna-
kennaranum, sem réði ekkert við
börnin, er lúta áttu stjórn hans.
Eitt sinn, þegar allt ætlaði um
koll að keyra í bekknum sagði
hann: „Þið megið láta eins og
þið viljið krakkar mínir, bara
ef þið lofið mér að vera inni í
stofunni hjá ykkur“. Á sama veg
fer um Hermann Jónasson, hann
skeytir engu um málefni né háa-
rifrildi stuðningsmanna sinna,
aðeins ef hann fær að sitja með
inni í forsætisráðherraherberg-
inu.“
En málgagn forsætisráðherrans
Tíminn, sem raunar hefur nýlega
verið látinn á erlendum vettvangi
afneita ábyrgð á skrifum ritstjóra
síns, hann er alveg hisgg á því
af hverju menn séu að deila um
varnarmálin, þar sé galdurinn sá
einft, að hafa orðalagið slíkt, að
það segi í rauninni ekki neitt,
svo að hver geti túlkað það eins
og honum sjálfum líkar. Vera
kann, að þetta stefnuleysi haldi
stjórninni saman og við völd um
sinn. En hvernig stjórnarsinnar
sjálfir líta á þetta sést af því,
að þegar ferðalangur á dögunum
sagði erlendis, að forsætisráð-
herrann væri „ákaflega vinsæll“,
þá prentaði málgagn stærsta
stjórnarflokksins þá frásögn upp
sem eins konar „kuriosum",
skrítilegt fyrirbæri og hafði þann
formála, að grein mannsins bæri
þess „nokkur merki“, að höfund-
ur hefði haft lítinn tíma til ann-
ars en „veizluhalda með hátt-
settu fólki“ og hefði hann „þurft
að eiga hér lengri dvöl til að
kynnast íslenzkri alþýðu“.
HVERS VEGNA TAL UM
IIÆKKANIR?
Þá var forsætisráðherranum
ekki síður lítið um það gefið að
sagt væri frá staðreyndum efna-
hagslífsins. Þar er hann sammála
Eysteini Jónssyni, sem allt aðr-
ar og meiri málefnakröfur verð-
ur að gera til. En að sögn Tím-
ans spurði Eysteinn nýlega svo
á Alþingi:
„En hvers vegna er Sjálfstæðis
flokkurinn að telja upp þessa og
fleiri kauphækkanir?"
Örvæntingin í spurningunni
stafar af prentsvertunni með
sama hætti og hún hljómaði fyrir
eyrum okkar, sem heyrðum hana
á Alþingi.
Já, af hverju er verið að tala
um hækkanir á kaupi og verð-
lagi og meiri skort á vinnufriði
nú en oftast áður?
Ef ekkert af þessu væri fyrir
hendi, eins og lesendum Tímans
er ætlað að halda, því að þar er
vandlega þagað um flesta þýð-
ingarmestu atburðina í þessum
efnum, mundum við Sjálfstæðis-
menn þá ekki baka okkur sjálf-
um tjón með að segja frá slík-
um ósannindum? Nei, það er
einmitt vegna þess, að allt, sem
við segjum um þetta, er satt, sem
stjórnarliðið með Eystein Jóns-
son í broddi fylkingar bregzt svo
við sem raun ber vitni um. Það
er vegna þess, að Eysteinn Jóns-
son verður að viðurkenna sína
eigin sök, að hann bregzt reiður
við, þegar sagt er frá staðreynd-
unum. Hann þolir ekki að vera
minntur á eigin misgerðir. Sann-
1ÆÍkurinn verkar á hann eins og
salt í opið sár.
EYSTEINN OPNAÐI
FLÓÐGÁTTINA
Auðvitað veit Eysteinn Jóns-
son, að hann opnaði verðhækk-
unar- og kauphæklcunar-flóðgátt
ina á ný með tvenns konar verkn-
aði, sem hann öðrum fremur ber
ábyrgð á og framinn var á með-
an kaupbindingar- og verðfest-
ingarlögin voru í gildi frá ágúst-
lokum til áramóta.
Lúðvík Jósefsson og Hannibal
Valdimarsson bera raunar fyrst
og fremst hina formlegu ábyrgð
á Hamrafellsokrinu ,þegar tekn-
ar voru 15 millj. króna af neyt-
endum gersamlega að ástæðu-
lausu. En það var Eysteinn Jóns-
son, sem með harðfylgi sínu
neyddi Lúðvík til samninga um
þá verðlagningu, sem varðlags-
yfirvöldin höfðu einhliða ákvörð-
unarvald um. Ríkisstjórn íslands
settist þarna á bekk með okrur-
um og samdi við þá um hið geipi
Jegasta okur, sem með einni á-
kvörðun hefur verið framið í
íslandssögu. Lúðvík Jósefsson
var að vísu lítt stjórnvanur, þeg-
ar þetta gerðist, en hann hefði
átt að kunna skil á viðsemjend-
um sínum.
VERÐLAUN FYRIR OKUR
Forráðamenn Olíufélagsins
höfðu áður verið dæmdir af sjálf- j
um Hæstarétti þjóðarinnar fyrir
fáheyrt okur og voru þá nær
1200.000 kr. af okurgróða þeirra
gerðar upptækar til ríkissjóðs,
og hinn sekasti sakborninga var
dæmdur í 100.000 kr. sekt eða til
vara í 9 mánaða varðhald.
Fjármálaráðherrann, Eygteino
Jónsson, launaði þessum okur-
herra með því að gera hann
skömmu síðar að forstjóra Tó-
bakseinkasölu ríkisins. Þau spor
áttu sannarlega að hræða skyni
borna menn, en Lúðvík Jósefs-
son gekk í gildruna.
Vegna samninganna við Lúð-
vík verður því að þessu sinni
ekki komið við að endurheimta
okurálagninguna með dómi. En
ofurþungi almenningsálitsins hef
ur nú þegar neytt þá kumpána
til að skila aftur svipaðri upp-
hæð og áður var af þeim dæmd.
Nú er raunar sagt, að þeirri end-
urgreiðslu fylgi nýir forréttinda-
samningar Hamrafellinu til
handa, og það eigi að fá tryggð
farmgjöld til áramóta langt yfir
heimsmarkaðsverði.
KAUPHÆKKUN SÍS.
En Eysteinn Jónsson lét ekki
við þetta sitja.
Á meðan launabindingarlögin
voru í gildi átti hann einnig hlut
að því sem varaformaður SÍS, að
fast starfsfólk þess fyrirtækis
fékk launahækkun sem nam 8%
á grunnkaupi. Aðferðin átti að
vera sú í fyrstu að halda þessari
miklu kauphækkun leyndri. En
upp komast svik um síðir, og nú
hafa forystumenn SÍS neyðst til
þess að játa þessa staðreynd, þ.
á.m. Eysteinn Jónsson hér á Al-
þingi, þó að synd væri að segja,
að hann hafi gert það með glöðu
geði. Hann reyndi að færa þá af-
sökun fram, að aðrir hefðu
„löngu áður“ verið búnir að fá
launahækkanir. Samanburðar-
tilvitnunin í þessum efnum er
engin nýlunda. Hún er einmitt
hin sífellda afsökun allra kaup-
hækkana. En hér játar sjálfur
sökudólgurinn, að langt hafi liðið
í milli og það sem úr sker: Kaup-
bindingarlögin voru sett í milli-
tiðinni.
SKJÓL í MYRKRI
Að vísu var þess gætt að haga
öllu svo, að beinn lagabókstafur
væri ekki brotinn ,svo að réttvís-
in getur ekki haft hendur í hári
þessara herra. En hvernig getur
sá, sem fer svo að sem Eysteinn
Jónssor. í þessu komið til annarra
og' sagt: Alger stöðvun á verð-
lagi og kaupgjaidi er óhjákvæmi-
leg! Boðorðið gamla um að ætl-
ast ekki til íneíra af öðrum en
sjáifitm sér er enn í fullu gildi.
Svo greindur maður sem Ey-
steinn Jónsson finnur þetta
glöggt, og þess vegna vill hann
láta myrkrið, þögnina, skýla sér.
Þess vegna eiga það nú nánast að
vera landráð að segja frá því
sem oftast ber nú við hér á landi:
Nýrri og nýrri hækkun á verð-
lagi, nýrri og nýrri kaupsamn-
ingauppsögn, nýrri og nýrri verk
fallshótun og nýrri og nýrri kaup
hækkun, oftast fyrir forystu eða
atbeina ríkisstjórnarinnar.
GUÐMUNDUR f. OG 1«JA
Þá sögu yrði of langt upp að
telja, enda bætast þar nýir kaflar
við, allir á sömu leið, svo að
segja hvern einasta dag. Síðast
í gær var fundur, þar sem þeir
Eðvard Sigurðsson og Guðmund-
ur í. Guðmundsson mættu fyrir
hönd aðstoðarbifreiðarstjóra og i
verkamanna í Dagsbrún, sem
sagt höfðu upp samningum við
Mjólkursamtsaluna og kröfðust
18—20% kauphækkunar. Vörn
stjórnarliðsins er sú að kenna
okkur Sjálfstæðismönnum um
af þvi, að við þegjum ekki um
það, sem er að gerast, og rauf
Guðmundur f. Guðmundsson þó
töluvert skarð í þann varnarmúr
í gær, þegar hann skýrði Iðju-
hækkunina á allt annan veg en
félagar hans, þeir Hermann og
Hannibal. Regla stjórnarliðsins
er sú, að ekki er aðfinningarvert
að gera það, sem miður fer, held-
ur hitt að segja frá því. Við Sjálf-
stæðismenn munum ekki láta
slíkt orðaskak hræða okkur af
réttri braut. Undirstaða allra
lækninga er að greina sjúkdóm-
inn rétt, átta sig á staðreyndun-
um, orsökum þeirra og afleiðing-
um. Á undanförnum árum, þegar
við sjálfir vorum við völd, hik-
uðum við ekki við að benda al-
menningi á, "hverjar afleiðingar
yrðu, ef kauphækkana- og verð-
bólguskrúfunni yrði haldið á-
fram. Þessari viðleitni hverfum
við ekki frá, þó að við séum ekki
lengur í ríkisstjórn og þó að það
Sýning
sé nú ríkisstjórnin, sem höfuð-
sökina ber, en þar eru raunar að
verki hin sömu upplausnaröfl
kommúnismanns, sem áður báru
höfuðsökina og nú hafa slegizt
í fylgd með eigingirni og ofstæki
Framsóknar.
SKATTUR Á BÍÓMIÐA EÐA
BRENNIVÍN
Ríkisstjórnin hælir sér af þeim
framkvæmdum, sem hún hefur
fyrirhugað. Allt, sem þar er af
viti ráðgert, er byggt á gömlum
grunni. Flest af þeim frv., sem
talin voru upp í gær og þinginu
hælt fyrir að afgreiða voru und-
irbúin að tilhlutan fyrrv. stjórn-
ar. Undir framkvæmdinni verður
nú sem fyrr mest komið. Er þar
sízt breytt til batnaðar eins og
þegar hæstv. menntamálaráð-
herra Gylfi Þ. Gíslason vill ekki
skattleggja brennivínið til menn-
ingarmála, eins og nefnd skipuð
af fyrrv. ríkisstjórn hafði lagt til,
heldur vill hann níðast á kvik-
myndahúsamiðum og hækka
þannig verð heilbrigðustu al-
menningsskemmtunarinnar í
þéttbýlinu. Hinu versta er hlíft,
hitt er skattlagt. Slík er aðferðin,
og er þá ekki von að vel fari.
DÆMUM AF VERKUNUM
Broslegt var, þegar hinir ný-
kosnu þingmenn voru að hælast
um yfir afrekum þessa langa og
lítilvirka þings. Svo er sem þeir
haldi, að ekkert hafi gerzt á ís-
landi, þangað til þeirra atkvæði
kom til. Svo var t.d. um skýrslur
Björns Jónssonar um hrörnun
sjávarútvegsins. En á síðasta ári
lánaði þó t.d. Fiskiveiðasjóður til
kaupa og smíða á nýjum skipum
að smálestatölu í heild mjög svip
að og nemur heildarmagni hinna
nýju 12 tvö hundruð tonna skipa,
sem mest er nú gumað af.
Lítill vandi er að gagnrýna
gerðir annarra. Meiri vndi er að
gera rétt sjálfur, þegar færi gefst
til. Við Sjálfstæðismenn óskum
ekki að vera dæmdir eftir innan-
tómum loforðum, heldur verkum
okkar nú og fyrr. Auðvitað hefur
okkur skjátlazt og missýnzt eins
og öðrum, en við eigum meiri_
þátt en aðrir í mesta framfara-
tímabili íslenzku þjóðarinnar af
því að við erum málsvarar gró-
andans í þjóðlífinu, lífskraftar-
ins, hugkvæmninnar, fram-
kvæmdarinnar og frelsisins.
Jóns ÞorSeifssonar
JÓN ÞORLEIFSSON listmálari
hafði ekki haldið sjálfstæða sýn-
ingu á verkum sínum í full átta
ár, er hann opnaði sýningu þá,
sem nú stendur í Listamanna-
skálanum, en þar eru nú til sýn-
is olíumálverk, er listamaðurinn
hefur gert á undanförnum árum.
Fá þessara verka hafa áður kom-
ið fyrir sjónir almennings.
Undanfarið hefur verið mikið
um sýningar í Reykjavík, en þar
hefur aðallega verið um yngri og
yngstu málarana að ræða. Það er
því skemmtilegt, að það skuli nú
vera einn af þekktari og eldri
málurunum, sem efnt hefur til
sýningar, og gefst þannig góður
samanburður fyrir þá, er þess
æskja. Jón skipar hóp þeirra
málara, er sækja yrkisefni til ís-
lenzkrar náttúru, og flest verk
hans eru gerð eftir fyrirmyndum
þaðan. Hann er sívinnandi og
ötull við myndgerð sína, og auð-
séð er á verkum hans, að honum
veitist ekki auðvelt að skilja svo
við verkefnið, að honum sjálfum
líki. Hann hefur ákveðnar skoð-
anir um myndlist, er hann fylgir
trútt í verkum sínum, en hvort
þær skoðanir eiga hljómgrunn í
líðandi stund eða framtíð, skal
látið ósagt.
List Jóns Þorleifssonar er í
nokkuð föstum skorðum. Hann
hefur ekki víðfeðma litsjón, og
það veldur því, að flest verk hans
eru byggð upp í mjög líkum lita-
tónum, en það gerir þessa sýn-
ingu ekki fjölbreytta. Teikningin
í verkum Jóns er mjög persónu-
leg og þannig, að ekki verður
um villzt, hver höfundurinn er,
af þeim, sem eitthvað þekkja til
Iverka Jóps Þorleifssonar.
Þessi sýning Jóns er nokkuð
misjöfn að gæðum. Blómamynd-
ir hans finnst mér lakari, hvað
byggingu og litstyrk viðvíkur, en
landslagsmyndirnar. Eitt bezta
verk, er ég hef séð frá hendi
Jóns Þorleifssonar, er málverlc
nr. 30 á þessari sýningu og nefn-
ist „Hús við' hafið“. Þar tekst
Jóni að gera fyrirmynd sinni full
skil og leysir viðfangsefnið á
einfaldan og myndrænan hátt.
Önnur mynd, nr. 16, „Hekla“,
vekur einnig athygli. Þar er um
skemmtilega og óvenjulega fyr-
irmynd að ræða, og litsjón lista-
mannsins fær notið sín til fulls.
Á þessum verkum sést, að Jón
Þorleifsson er í vexti sem málari,
þegar honum tekst að skilja svo
við viðfangsefnið, að það verkar
sannfærandi á áhorfandann. —
Einnig vil ég benda á mynd nr.
19, „Höfnin í Reykjavík“, sem er
eftirtektarvert málverk frá hendi
Jóns Þorleifssonar. Þar er teflt
fram meiri leikni og litavali en
sums staðar annars staðar í þeim
verkum, er sýnd eru. Höfnin hef-
ur jafnan verið ein af eftirlætis-
fyrirmyndum Jóns, og þangað
hefur hann sótt margt verkefnið.
Ég skal svo ekki fjölyrða um
þessa sýningu, en verð að játa,
að hún hreif mig ekki stórlega
sem heild. En það er ánægjulegt
og fróðlegt að sjá svo umfangs-
B og K verða önnum
kafnir í Finnlandi
Helsinki, 28. maí.
Frá Reuter-NTB.
OPINBER heimsókn Búlganins
og Krúsjeffs til Finnlands 6.—13.
júní mun ekki veita rússnesku
leiðtogunum mikinn tíma til
hvílda. Þeir munu heimsækja
Helsinki, Tampere og ýmsar
helztu borgir landsins sem og
iðnaðarhéruð þess. Munu þeir
m. a. skoða Lenin-safnið í Tam-
pere (Tammerfors). Hinn 9. júní
verða þeir viðstaddir afmælis-
hátíð finnska alþýðusambandsins
á Olympíuvellinum í Ilelsinki.
mikla sýningu á verkum Jóns
Þorleifssonar og nú gefur að líta
í Listamannaskálanum.
Valtýr Pétursson.
— Utan úr heimi
Frh. af bls. 12.
Rússar sleppa landi okkar úr járn
greipum, því að ég dyl ekki, að
ég sakna hinna mörgu vina
minna. Og ég hugsa rrieð angur-
værð til hinna fjölskrúðugu mót-
tökuathafna, er við komum heim
eftir sigra á alþjóðavettvangi, til
hyllingarhrópanna frá fólkinu.
Aldrei mun ég aftur klæðast ung-
versku kirsuberjalitu landsliðs-
treyjunni. Það veldur mér sorg.
„Þegar ég lít um öxl, sé
ég, að mig hefur langað til
þess að flýja land allt frá
1949. Mér bauð við að sjá
hvernig rússnesku valdhaf-
arnir og hinar ungversku
undirlægjur þeirra merg-
sugu landið.
E n Puskas segir, að
hann hafi aldrei hugsað alvar-
lega um að flýja land, þrátt fyrir
glæsileg tilboð erlendis frá. Kona
hans og dóttir voru gislar komm-
únista og ef til vill mundu þær
verða pyndaðar eða líflátnar, ef
hann gerðist landflótta. Þess
vegna kom ég alltaf til baka úr
öllum utanförunum — segir Pus-
kas „og ég væri farinn aftur
til Ungverjalands, ef fjöl-
skyldu minni hefði ekki tek-
izt að flýja land“
„Eitt er víst. Ungverskir knatt-
spyrnumenn munu aldrei verða
þeir beztu hér eftir. Baráttuand-
inn og samstaðan, sem íærðu
okkur sigurinn yfir Stóra-Bret-
landi og vinninginn á Olympiu-
leikunum, er horfinn. Rússnesku
skriðdrekarnir, sem ruddust
áfram í orrustunni um Budapest,
eru valdir að því.“